Ever Green
متخصص بخش پزشکی
مشكلات شايع دوران بارداري و نقش تغذيه در آنها :
بسياري از مشكلات دوران بارداري با تغذيه خوب قابل پيشگيري يا كاهش مي باشند. نمونه هاي آن به شرح زير است :
تهوع و استفراغ :
- پرهيز ازمواد غذايي چرب ، سرخ كرده، نفاخ ، پر ادويه وچاشني دار داراي بوهاي قوي
- خوردن مواد غذايي خشك( مثل بيسكوئيت و نان سوخاري ) قبل از برخاستن از خواب
- مصرف مايعات بين غذاها نه همراه آن به صورت جرعه جرعه
- خوردن غذا در حجم كم و وعده هاي مكرر همراه با مصرف ميان وعده
- مصرف ويتامينها همراه باغذا
- آهسته خوردن غذا
- برطرف كردن سوء تغذيه
- مصرف غذاهاي داراي خاصيت هضم سريع
- تامين آرامش روحي
سوزش معده ( ترش كردن ) :
اين حالت بيشتر در اواخر بارداري در اثر بزرگ شدن رحم و فشار آن به معده رخ مي دهد.براي حل اين مشكل بايد:
- مصرف مواد غذايي به ميزان كم ودفعات زياد
- نوشيدن مايعات بعد از غذا و حذف مايعات به همراه غذا
- آرام خوردن و خوب جويدن غذا
- استفاده از لباسهاي گشاد بدون كمر بند
- خوردن غذا در حال نشسته و خود داري از حركت و يا خوابيدن نيم تا يك ساعت بعد از غذا
- پرهيز از غذا هاي پر ادويه، تند، چرب ونفاخ
- پر هيز از كافئين و جويدن آدامس
- مصرف آنتي اسيد
يبوست و بواسير :
علت يبوست سستي و بي حركتي عضلات معدي- روده اي در اثر تغييرات هورموني ، كاهش فعاليت فيزيكي و فشار رحم بزرگ روي روده ميباشد و علت بواسير هم وزن جنين و وارد آمدن فشار روي وريدها موجب اتساع و بزرگ شدن عروق ناحيه ركتوم مي شود ، براي بهبود و يا پيشگيري از اين حالت بايد :
- مصرف مايعات را زياد كنيم.
- استفاده از فيبرهاي طبيعي (سبزي، ميوه) اب ميوه به صورت منظم
- استفاده از مواد غذايي ملين(روغن زيتون، ميوه جات به خصوص آلو و انجير )
- ورزش
ادم وانقباض عضله پا :
اين عارضه بيشتر در 3 ماهه آخر بارداري ديده مي شود كه نبايد با ورم ناشي از افزايش فشار خون اشتباه شود و اين حالت نيازي به رژيم غذايي خاص و قطع مصزف نمك ندارد.
درمان : كاهش مصرف شير ( آشاميدني غني از Ca،P ) و مصرف مكمل نمكهاي بدون فسفات و كلسيم .
ديابت بارداري :
معمولا از هفته 20 به بعد اتفاق مي افتد.
در هفته 24 تا 28 حاملگي آزمايش معول گلوكز به مقدار 50 گرم خوراكي صورت مي گيرد. گر جواب رضايت بخش نباشد يك آزماي تحمل گلوكز ( GTT ) 100 گرم خوراكي براي تشخيص آن انجام مي شود.
درمان = از طريق تغيير رژيم غذايي ، ورزش مناسب براي كنترل وزن وكاهش مصرف كالري.
فشار خون ناشي از بارداري ( اكلامپسي و پره اكلامپسي ) :
علائم : بالا بودن BP ، ادم دست وپا و دفع پروتئين در ادرار، كاهش البومين خون ، كاهش حجم خون ، افزايش غلظت خون و ادامه علائم : سر گيجه ، سر درد ، اختلال بينايي ، تورم صورت ، بي اشتهايي ، تهوع و استفراغ ، و با ادامه علائم در مراحل آخر تشنج.
درمان : مصزف مكمل كلسيم به تنهايي از پره اكلامپسي پيشگيري نمي كند. مصرف مكمل منيزيم به عنوان پيشگيري كننده و درمان پره اكلامپسي و اكلامپسي پيشنهاد شده است.
عوارض آهن تكميلي :
عوارض آهن به صورت مد فوع تيره، تهوع، يبوست ويا اسهال خود را نشان ميدهد . مصرف آهن يك ساعت قبل از غذا و يا 2 ساعت بعد از غذا با اب ميوه به تخفيف اين علائم كمك ميكند.
نفخ :
- مصرف غذاهاي كم حجم بصورت مكرر
- عدم مصرف حبوبات بصورت معمولي
- عدم مصرف مايعات سرد
عدم افزايش وزن كافي :
- مصرف مكرر غذاهاي مقوي ( گوشت ، لبنيات و خشكبار )
- اضافه كردن كمي روغن زيتون ، كره يا خامه به رژيم غذايي
- پرهيز از مصرف الكل ، سيگار و كافئين
- عدم فعاليت فيزيكي بيش از حد
- ارزيابي مكرر
افزايش وزن بيش از حد :
- محدود يت مصرف شيريني ، غذاهاي چرب ، نوشيد نيهاي شيرين
- افزايش فعاليت
- كاهش حجم غذا در هر پرس
- مصرف ميان وعده هاي سالم ( ميوه ، لبنيات كم چرب و....)
ارزيابي مكرر
در برخي شرايط خاص نيز فرد باردار نياز به مشاوره خاص تغذيه اي دارد كه عبارتند از :
1 ) آنمي
2 ) PIH
3 ) فشار خون مزمن
4 ) ديابت
5 ) فنيل كتونوري
6 ) HIV
7 ) حاملگي زير 18 سال
بسياري از مشكلات دوران بارداري با تغذيه خوب قابل پيشگيري يا كاهش مي باشند. نمونه هاي آن به شرح زير است :
تهوع و استفراغ :
- پرهيز ازمواد غذايي چرب ، سرخ كرده، نفاخ ، پر ادويه وچاشني دار داراي بوهاي قوي
- خوردن مواد غذايي خشك( مثل بيسكوئيت و نان سوخاري ) قبل از برخاستن از خواب
- مصرف مايعات بين غذاها نه همراه آن به صورت جرعه جرعه
- خوردن غذا در حجم كم و وعده هاي مكرر همراه با مصرف ميان وعده
- مصرف ويتامينها همراه باغذا
- آهسته خوردن غذا
- برطرف كردن سوء تغذيه
- مصرف غذاهاي داراي خاصيت هضم سريع
- تامين آرامش روحي
سوزش معده ( ترش كردن ) :
اين حالت بيشتر در اواخر بارداري در اثر بزرگ شدن رحم و فشار آن به معده رخ مي دهد.براي حل اين مشكل بايد:
- مصرف مواد غذايي به ميزان كم ودفعات زياد
- نوشيدن مايعات بعد از غذا و حذف مايعات به همراه غذا
- آرام خوردن و خوب جويدن غذا
- استفاده از لباسهاي گشاد بدون كمر بند
- خوردن غذا در حال نشسته و خود داري از حركت و يا خوابيدن نيم تا يك ساعت بعد از غذا
- پرهيز از غذا هاي پر ادويه، تند، چرب ونفاخ
- پر هيز از كافئين و جويدن آدامس
- مصرف آنتي اسيد
يبوست و بواسير :
علت يبوست سستي و بي حركتي عضلات معدي- روده اي در اثر تغييرات هورموني ، كاهش فعاليت فيزيكي و فشار رحم بزرگ روي روده ميباشد و علت بواسير هم وزن جنين و وارد آمدن فشار روي وريدها موجب اتساع و بزرگ شدن عروق ناحيه ركتوم مي شود ، براي بهبود و يا پيشگيري از اين حالت بايد :
- مصرف مايعات را زياد كنيم.
- استفاده از فيبرهاي طبيعي (سبزي، ميوه) اب ميوه به صورت منظم
- استفاده از مواد غذايي ملين(روغن زيتون، ميوه جات به خصوص آلو و انجير )
- ورزش
ادم وانقباض عضله پا :
اين عارضه بيشتر در 3 ماهه آخر بارداري ديده مي شود كه نبايد با ورم ناشي از افزايش فشار خون اشتباه شود و اين حالت نيازي به رژيم غذايي خاص و قطع مصزف نمك ندارد.
درمان : كاهش مصرف شير ( آشاميدني غني از Ca،P ) و مصرف مكمل نمكهاي بدون فسفات و كلسيم .
ديابت بارداري :
معمولا از هفته 20 به بعد اتفاق مي افتد.
در هفته 24 تا 28 حاملگي آزمايش معول گلوكز به مقدار 50 گرم خوراكي صورت مي گيرد. گر جواب رضايت بخش نباشد يك آزماي تحمل گلوكز ( GTT ) 100 گرم خوراكي براي تشخيص آن انجام مي شود.
درمان = از طريق تغيير رژيم غذايي ، ورزش مناسب براي كنترل وزن وكاهش مصرف كالري.
فشار خون ناشي از بارداري ( اكلامپسي و پره اكلامپسي ) :
علائم : بالا بودن BP ، ادم دست وپا و دفع پروتئين در ادرار، كاهش البومين خون ، كاهش حجم خون ، افزايش غلظت خون و ادامه علائم : سر گيجه ، سر درد ، اختلال بينايي ، تورم صورت ، بي اشتهايي ، تهوع و استفراغ ، و با ادامه علائم در مراحل آخر تشنج.
درمان : مصزف مكمل كلسيم به تنهايي از پره اكلامپسي پيشگيري نمي كند. مصرف مكمل منيزيم به عنوان پيشگيري كننده و درمان پره اكلامپسي و اكلامپسي پيشنهاد شده است.
عوارض آهن تكميلي :
عوارض آهن به صورت مد فوع تيره، تهوع، يبوست ويا اسهال خود را نشان ميدهد . مصرف آهن يك ساعت قبل از غذا و يا 2 ساعت بعد از غذا با اب ميوه به تخفيف اين علائم كمك ميكند.
نفخ :
- مصرف غذاهاي كم حجم بصورت مكرر
- عدم مصرف حبوبات بصورت معمولي
- عدم مصرف مايعات سرد
عدم افزايش وزن كافي :
- مصرف مكرر غذاهاي مقوي ( گوشت ، لبنيات و خشكبار )
- اضافه كردن كمي روغن زيتون ، كره يا خامه به رژيم غذايي
- پرهيز از مصرف الكل ، سيگار و كافئين
- عدم فعاليت فيزيكي بيش از حد
- ارزيابي مكرر
افزايش وزن بيش از حد :
- محدود يت مصرف شيريني ، غذاهاي چرب ، نوشيد نيهاي شيرين
- افزايش فعاليت
- كاهش حجم غذا در هر پرس
- مصرف ميان وعده هاي سالم ( ميوه ، لبنيات كم چرب و....)
ارزيابي مكرر
در برخي شرايط خاص نيز فرد باردار نياز به مشاوره خاص تغذيه اي دارد كه عبارتند از :
1 ) آنمي
2 ) PIH
3 ) فشار خون مزمن
4 ) ديابت
5 ) فنيل كتونوري
6 ) HIV
7 ) حاملگي زير 18 سال