Ever Green
متخصص بخش پزشکی
انسولين يکي از بهترين دارو‌ها براي درمان ديابت است، اما درباره اين داروي خوب و موثر، باورهاي نادرستي وجود دارد، باورهايي که گهگاه کار را به آن جا مي رساند که برخي بيماران از مصرف اين دارو پرهيز مي کنند.
گفتگوي زير با دکتر ايرج خسرونيا، متخصص بيماري هاي داخلي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، درباره همين باورهاي غلط است.
نخستين باوري که درباره انسولين هست، اعتيادآور بودن آن است. آيا اين حرف، مبناي علمي دارد؟
به هيچ وجه اين حرف صحيح نيست! مثل اين است که بگوييد يک ماده حياتي مثل خون، اعتيادآور است!
بعضي ها مي گويند انسولين ممکن است باعث نابينايي شود. اين چطور؟
اين خود بيماري ديابت است که باعث نابينايي مي شود، نه انسولين. برعکس، تجويز به موقع و مصرف منظم انسولين مي تواند از آسيب هاي چشمي جلوگيري کند. ديابتي هايي که انسولين لازم دارند، ولي از مصرف آن خودداري مي کنند، متاسفانه در معرض خطر عوارض چشمي و حتي نابينايي هستند.
مي گويند انسولين چاق مي کند. صحت دارد؟
اگر انسولين به طور اصولي و با دوز صحيح مصرف شود، موجب چاقي نمي شود. بعضي بيماران انسولين را بيش از حد مصرف مي کنند يا بعد از تزريق انسولين، ورزش هاي سنگين و فعاليت بدني شديد مي کنند، خوب در اين حالت، قند خون افت مي کند و مکانيسم هاي دفاعي براي افزايش قند خون فعال مي شوند و اشتها زياد مي گردد. اگر اين پديده خيلي تکرار شود، بالاخره به افزايش وزن يا چاقي منجر مي شود.
زياد مي شنويم که مي گويند فلاني انسولين زد و غش کرد و کارش به بيمارستان کشيد. اين حرف صحيح است؟
يکي از عوارض مصرف زياد انسولين، "هيپوگليسمي" يا افت قند خون است. هيپوگليسمي پديده‌اي خطرناک و يکي از اورژانس‌هاي پزشکي است و البته علل مختلفي دارد، مثلا يکي از علل آن، مصرف دوز زياد انسولين يا نخوردن غذا يا انجام فعاليت شديد بدني به دنبال تزريق انسولين است. علايم و نشانه‌هايش هم عبارت‌اند از: عرق سرد، تپش قلب، اضطراب، لرزش، عصبانيت، احساس گرسنگي، سردرد، اختلال ديد، رخوت، لکنت زبان، اختلال حواس، دوبيني، احساس سرما و بالاخره تشنج و اغماء. تمام اين تظاهرات باليني با مصرف مواد قندي يا تزريق گلوکز، به سرعت برطرف مي شوند. بنابراين مصرف صحيح انسولين زير نظر پزشک، چنين خطري ندارد.
آيا درست است که مي گويند مصرف انسولين باعث برجسته شدن و برآمدگي پوست بدن در محل تزريق مي شود؟
برجستگي يا فرورفتگي پوست بدن در محل تزريق انسولين، يکي از عوارض شناخته شده انسولين هاي حيواني بود. سابقا از انسولين هاي گاو و خوک استفاده مي شد و به علت واکنش بافت چربي نسبت به اين نوع انسولين هاي حيواني، پوست برجسته يا فرورفته مي شد و اين پديده باعث مي شد انسولين در اين نقاط درست جذب بدن نشود.
امروزه، انسولين هاي انساني، جاي انسولين حيواني را گرفته و چنين پديده‌اي اصلا ديده نمي شود. بهترين روش براي تزريق انسولين اين است که محل تزريق، مرتبا عوض شود و هرگز دو روز پي در پي، در يک نقطه تزريق نشود.
برخي از بيماراني که انسولين مي زنند، مي گويند تزريق انسولين کار پر دردسري است. مثلا مي گويند ما مجبور مي شويم انسولين شيري را با انسولين آبي مخلوط کنيم و اين کار، دقت زيادي مي طلبد. همين طور است؟
خوشبختانه تکنولوژي تزريق انسولين در سال هاي اخير پيشرفت کرده و وسايل تزريق انسولين متحول شده اند. انسولين هاي جديد به صورت ويال مخلوط از انسولين شيري(ان پي اچ) و انسولين آبي(رگولار) تهيه شده و احتياجي نيست شما دو نوع انسولين را مخلوط کنيد. قلم هاي يک بار مصرف، انسولين هاي يک نوبت در روز، ساعت هاي مچي مخصوص انسولين که قند خون را هم اندازه گيري مي کنند، سرنگ هاي بدون سوزن که انسولين را با فشار هوا به زير جلد تزريق مي کند، قلم هاي انسولين که انسولين داخل يک فشنگ در قلم انسولين تعبيه شده، قلم هاي مخصوص بيماران نابينا، سوزن هاي مخفي در سرنگ براي بيماراني که از سوزن مي ترسند، سوزن هاي بسيار نازک(ميکرونيدل) و بسياري از وسايل و تکنولوژي هاي جديد ديگر براي راحتي کار بيماران ديابتي ابداع شده است.
برخي بيماران تصور مي کنند قرص هاي ديابت موجود در بازار، قرص‌هاي انسوليني هستند. در اين خصوص هم توضيح مي دهيد؟
قرص‌هاي موجود در بازار، معروف به قرص هاي ضدديابت، منحصرا در ديابت نوع 2 تجويز مي شوند و قرص انسولين نيستند، بلکه موجب تحريک ترشح انسولين يا تقويت اثر انسولين در بافت هاي محيطي بدن شده و مقاومت سلول ها را در مقابل انسولين، کاهش مي دهند. بعضي قرص هاي جديد ضد ديابت هم مقلد انسولين هستند، اما هيچ يک از اين قرص ها، انسولين نيستند و از انسولين تهيه نشده‌اند.
آيا شياف انسولين هم وجود دارد؟
بله، شياف انسولين هم در اروپا تهيه شده و مرحله کارآزمايي را با موفقيت پشت سر گذاشته است و احتمالا به زودي وارد بازار خواهد شد.
در بعضي منابع خارجي خوانده ام که حتي واکسن ديابت هم کشف شده است. آيا اين خبر، صحت دارد؟
بله، صحت دارد. 10 درصد از کودکان در اروپا مورد آزمايش اين واکسن قرار گرفته اند و گفته مي شود که نتايج آزمايش هم رضايت بخش بوده است.
گفتگوي زير با دکتر ايرج خسرونيا، متخصص بيماري هاي داخلي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، درباره همين باورهاي غلط است.
نخستين باوري که درباره انسولين هست، اعتيادآور بودن آن است. آيا اين حرف، مبناي علمي دارد؟
به هيچ وجه اين حرف صحيح نيست! مثل اين است که بگوييد يک ماده حياتي مثل خون، اعتيادآور است!
بعضي ها مي گويند انسولين ممکن است باعث نابينايي شود. اين چطور؟
اين خود بيماري ديابت است که باعث نابينايي مي شود، نه انسولين. برعکس، تجويز به موقع و مصرف منظم انسولين مي تواند از آسيب هاي چشمي جلوگيري کند. ديابتي هايي که انسولين لازم دارند، ولي از مصرف آن خودداري مي کنند، متاسفانه در معرض خطر عوارض چشمي و حتي نابينايي هستند.
مي گويند انسولين چاق مي کند. صحت دارد؟
اگر انسولين به طور اصولي و با دوز صحيح مصرف شود، موجب چاقي نمي شود. بعضي بيماران انسولين را بيش از حد مصرف مي کنند يا بعد از تزريق انسولين، ورزش هاي سنگين و فعاليت بدني شديد مي کنند، خوب در اين حالت، قند خون افت مي کند و مکانيسم هاي دفاعي براي افزايش قند خون فعال مي شوند و اشتها زياد مي گردد. اگر اين پديده خيلي تکرار شود، بالاخره به افزايش وزن يا چاقي منجر مي شود.
زياد مي شنويم که مي گويند فلاني انسولين زد و غش کرد و کارش به بيمارستان کشيد. اين حرف صحيح است؟
يکي از عوارض مصرف زياد انسولين، "هيپوگليسمي" يا افت قند خون است. هيپوگليسمي پديده‌اي خطرناک و يکي از اورژانس‌هاي پزشکي است و البته علل مختلفي دارد، مثلا يکي از علل آن، مصرف دوز زياد انسولين يا نخوردن غذا يا انجام فعاليت شديد بدني به دنبال تزريق انسولين است. علايم و نشانه‌هايش هم عبارت‌اند از: عرق سرد، تپش قلب، اضطراب، لرزش، عصبانيت، احساس گرسنگي، سردرد، اختلال ديد، رخوت، لکنت زبان، اختلال حواس، دوبيني، احساس سرما و بالاخره تشنج و اغماء. تمام اين تظاهرات باليني با مصرف مواد قندي يا تزريق گلوکز، به سرعت برطرف مي شوند. بنابراين مصرف صحيح انسولين زير نظر پزشک، چنين خطري ندارد.
آيا درست است که مي گويند مصرف انسولين باعث برجسته شدن و برآمدگي پوست بدن در محل تزريق مي شود؟
برجستگي يا فرورفتگي پوست بدن در محل تزريق انسولين، يکي از عوارض شناخته شده انسولين هاي حيواني بود. سابقا از انسولين هاي گاو و خوک استفاده مي شد و به علت واکنش بافت چربي نسبت به اين نوع انسولين هاي حيواني، پوست برجسته يا فرورفته مي شد و اين پديده باعث مي شد انسولين در اين نقاط درست جذب بدن نشود.
امروزه، انسولين هاي انساني، جاي انسولين حيواني را گرفته و چنين پديده‌اي اصلا ديده نمي شود. بهترين روش براي تزريق انسولين اين است که محل تزريق، مرتبا عوض شود و هرگز دو روز پي در پي، در يک نقطه تزريق نشود.
برخي از بيماراني که انسولين مي زنند، مي گويند تزريق انسولين کار پر دردسري است. مثلا مي گويند ما مجبور مي شويم انسولين شيري را با انسولين آبي مخلوط کنيم و اين کار، دقت زيادي مي طلبد. همين طور است؟
خوشبختانه تکنولوژي تزريق انسولين در سال هاي اخير پيشرفت کرده و وسايل تزريق انسولين متحول شده اند. انسولين هاي جديد به صورت ويال مخلوط از انسولين شيري(ان پي اچ) و انسولين آبي(رگولار) تهيه شده و احتياجي نيست شما دو نوع انسولين را مخلوط کنيد. قلم هاي يک بار مصرف، انسولين هاي يک نوبت در روز، ساعت هاي مچي مخصوص انسولين که قند خون را هم اندازه گيري مي کنند، سرنگ هاي بدون سوزن که انسولين را با فشار هوا به زير جلد تزريق مي کند، قلم هاي انسولين که انسولين داخل يک فشنگ در قلم انسولين تعبيه شده، قلم هاي مخصوص بيماران نابينا، سوزن هاي مخفي در سرنگ براي بيماراني که از سوزن مي ترسند، سوزن هاي بسيار نازک(ميکرونيدل) و بسياري از وسايل و تکنولوژي هاي جديد ديگر براي راحتي کار بيماران ديابتي ابداع شده است.
برخي بيماران تصور مي کنند قرص هاي ديابت موجود در بازار، قرص‌هاي انسوليني هستند. در اين خصوص هم توضيح مي دهيد؟
قرص‌هاي موجود در بازار، معروف به قرص هاي ضدديابت، منحصرا در ديابت نوع 2 تجويز مي شوند و قرص انسولين نيستند، بلکه موجب تحريک ترشح انسولين يا تقويت اثر انسولين در بافت هاي محيطي بدن شده و مقاومت سلول ها را در مقابل انسولين، کاهش مي دهند. بعضي قرص هاي جديد ضد ديابت هم مقلد انسولين هستند، اما هيچ يک از اين قرص ها، انسولين نيستند و از انسولين تهيه نشده‌اند.
آيا شياف انسولين هم وجود دارد؟
بله، شياف انسولين هم در اروپا تهيه شده و مرحله کارآزمايي را با موفقيت پشت سر گذاشته است و احتمالا به زودي وارد بازار خواهد شد.
در بعضي منابع خارجي خوانده ام که حتي واکسن ديابت هم کشف شده است. آيا اين خبر، صحت دارد؟
بله، صحت دارد. 10 درصد از کودکان در اروپا مورد آزمايش اين واکسن قرار گرفته اند و گفته مي شود که نتايج آزمايش هم رضايت بخش بوده است.