ahmadfononi
معاونت انجمن
جاذبه هاي گردشگري مناطق دفاع مقدس
به گزارش خبرنگار فرهنگي ايرنا، وقتي قرار است تعطيلات نوروز را به گردشگري و تفريح بگذرانيم، از انصاف به دور است كه ايثارگران و شهيداني را كه در راه دين و دفاع از مملكت اسلاميمان به شهادت رسيدند فراموش كنيم؛ در حاليكه با سفر به مناطق دوران دفاع مقدس، علاوه بر تجديد بيعت با اين عزيزان مي توان از جاذبه هاي گردشگري اين مناطق نيز بهره برد.
بسياري از مردم همه ساله در قالب كاروان هاي راهيان نور براي زيارت محل عروج شهداي دفاع مقدس از مناطق جنوب و غرب كشور ديدن مي كنند، اما آب و هواي گرم و بهاري اين مناطق در كنار بازديد از عرصه هاي هنرنمايي دلير مردان ايران زمين در ايام نوروز صفاي ديگري دارد.
استان هاي خوزستان، ايلام، كرمانشاه و كردستان ازجمله استان هاي درگير در هشت سال دفاع مقدس ايران و عراق بودند؛ به همين دليل مناطق جنگي و آثار زيادي از رشادت هاي رزمندگان، ايثارگران و شهيدان در اين استان ها به يادگار مانده است.
شلمچه، طلائيه، دهلاويه، هويزه، فتح المبين، فكه، تنگه چزابه، اروندكنار، پايگاه زيد، پادگان دو كوهه، پادگان گلف، مسجد جامع خرمشهر و شهر خرمشهر از جمله مناطقي هستند كه جاذبه هاي بسياري در حوزه گردشگري جنگ در اختيار دارند.
* شلمچه
شلمچه را مي توان مرز خاكي و پاسگاه مرزي ايران و عراق تعريف كرد كه اولين محور تهاجم ارتش بعثي عراق به سرزمين ايران در آغاز هشت سال دفاع مقدس بوده است.
شلمچه در استان خوزستان سرزمين با شرافتي است كه شرافت خود را از دو حادثه و دو قافله و دو قدم تعريف كرده است: قافله اي از مدينه به سوي خراسان حركت كرد و امير اين قافله امام هشتم، علي بن موسي الرضا (ع) بود كه در مسير خويش از بصره به سوي اهواز بر خاك شلمچه قدم نهاد و شبي را در نخلستان اين منطقه به صبح رساند.
كاروان ديروز امام رضا (ع) با كاروان امروز بسيجيان در شلمچه پيوند خورد و اين است كه ديگر شملچه پاسگاه مرزي نيست؛ بلكه مرز ايمان و كفر و صحنه نبرد عاشوراييان عصر انتظاراست. ياران خميني (ره) در شلمچه ايستادند تا ايران سقوط نكند، تا عمليات بيت المقدس و درگيري شديد لشكر پنج نصر در شلمچه و عمليات رمضان و سپس كربلاي چهار و در نهايت حماسه هاي كم نظير وزيباي كربلاي پنج خلق شود.
رزمندگان اسلام با اجراي عمليات كربلاي 5 در دي ماه 1365، اين مواضع را در هم شكستند و شلمچه را آزاد كردند كه به پاس رشادت و شهادت رزمندگان اسلام بناي يادبودي در اين منطقه ايجاد شده است.
** طلائيه
طلائيه قطعه اي از بهشت كه در منتهي اليه غرب استان خوزستان و نزديك مرز ايران و عراق قرار دارد؛ دشتي وسيع كه يادمان شهداي آن به مانند نگيني درخشان در ميان آن كوير سوزان، بوستاني برپا كرده است.
از ميانه جاده اهواز - خرمشهر بايد به ياد ياران عاشورايي امام حسين (ع) تقريبا 72 كيلومتر طي كرد تا به سرزمين ياران عاشورايي خميني (ره) برسيم.
اين منطقه در روزها و شب هاي عمليات خيبر شاهد صحنه هايي بود كه صدها سال قبل از آن، كربلا آن را ديده بود. كربلا جاودانه ماند و طلائيه نيز يادمان گشت تا براي هميشه ياد و نام ياران عاشورايي خميني (ره) را زنده نگاه دارد.
** دهلاويه
دهلاويه روستايي در غرب سوسنگرد است كه در جريان هجوم دشمن، پس از 10 روز دفاع سرسختانه در24 مهرماه سال 1359 اشغال شد.
ستاد جنگ‌هاي نامنظم به فرماندهي شهيد 'مصطفي چمران' تلاش‌هايي براي آزادي مناطق اشغال شده انجام دادند و سرانجام در 24 شهريور 1360 در عملياتي به نام آيت‌الله مدني (اولين شهيد محراب در تبريز) دهلاويه آزاد شد.
در نزديكي اين روستا يادماني واقع شده كه محل شهادت دكتر چمران وزير دفاع و نماينده مجلس به همراه تني چند از همرزمانش است و در كنار اين شهيدان خواهراني از اين سرزمين آرميده اند كه به صورت جمعي در اين سرزمين مدفون شدند.
** هويزه
شهر هويزه در 10 كيلومتري جنوب غربي سوسنگرد، مركز يكي از بخش‌هاي دشت آزادگان است. دشمن در آغاز جنگ با اشغال شمال و شرق هويزه، آن را محاصره كرد.
در عمليات هويزه در 15 دي سال 1359 رزمندگان از اين منطقه نفوذ كردند و به محل استقرار دشمن در جنوب كرخه هجوم بردند و 800 نفر از نيروهاي عراقي را كه اين تعداد تا آن روز جنگ، بي‌سابقه بود، اسير كردند.
با شروع پاتك‌هاي دشمن، نيروهاي خط مقدم عمليات كه گروهي از پاسداران هويزه، حميديه و اهواز و گروهي از داشجويان پيرو خط امام بودند در محاصره قرار گرفتند و تعدادي از آنان از جمله 'سيد حسين علم‌الهدي' كه در آن زمان فرمانده سپاه هويزه بود، به شهادت رسيدند.
در نهايت در عمليات بيت‌المقدس در ارديبهشت ماه 1361 منطقه هويزه آزاد شد و پيكر اين شهدا در مكاني كه امروز به عنوان يادمان شهداي هويزه ميزبان زايرين است، كشف شد.
** فتح‌المبين
در اولين روزهاي جنگ، دشمن تا پشت رودخانه كرخه جلو آمد و در حاشيه كرخه كه مشرف به شهر شوش و جاده انديمشك اهواز بود مستقر شد.
حضور رزمندگان اسلام در اين جبهه، با شكل‌گيري خط دفاعي و اجراي عملياتي تحت عنوان امام مهدي (ع)در سال 1360، مقدمه اجراي عمليات فتح‌المبين شد.
در جريان اين عمليات تعدادي از نيروهاي اسلام كه قصد رخنه به سنگرهاي دشمن در شيارهاي المهدي، شيخي و شليكا را داشتند با سنگرهاي كمين دشمن درگير شدند كه منجر به شهادت تعدادي از رزمندگان شد.
مزار شهداي گمنام عمليات فتح‌المبين و سنگرها و شيارهاي به جاي مانده آن زمان بيانگر حماسه‌اي است كه رزمندگان ايران در اين مكان خلق كردند.
در اين عمليات شهيدان 'حسين خرازي' فرمانده لشگر 14 امام حسين (ع) و 'محسن وزوايي' از لشگر 27 حضرت رسول (ص) بيشترين نقش را در شكست عراقي ها در محور رقابيه به عهده داشتند.
** فكه
اين منطقه در شمال غربي استان خوزستان قرار دارد كه از شمال به منطقه چنانه، از غرب به خط مرزي ايران و عراق، از شرق به ارتفاعات رقابيه و ميشداغ و از جنوب به تنگه چزابه و بستان محدود مي‌شود.
منطقه فكه يك منطقه رملي و سرزمين شن‌هاي روان است كه دشمن بعد از اشغال منطقه در آن، 16 رده از موانع را در مقابل رزمندگان اسلام ايجاد كرده بود و در عمليات والفجر مقدماتي رزمندگان پس از نبردي سخت در محاصره دشمن افتادند و عده‌اي از نيروها نيز مجبور به عقب‌نشيني شدند.
اين منطقه مزين به خون شهداي عمليات‌هاي والفجر مقدماتي، والفجر يك و سرداران شهيد همچون 'حسن باقري'، 'مجيد بقايي' و سيد شهيدان اهل قلم 'سيد مرتضي آويني' و همچنين شهداي بزرگوار تفحص است.
به گزارش خبرنگار فرهنگي ايرنا، بسياري از مردم همه ساله در قالب كاروان هاي راهيان نور براي زيارت محل عروج شهداي دفاع مقدس از مناطق جنوب و غرب كشور ديدن مي كنند، اما آب و هواي گرم و بهاري اين مناطق در كنار بازديد از عرصه هاي هنرنمايي شيران ايران زمين در ايام نوروز صفاي ديگري دارد.
استان هاي خوزستان، ايلام، كرمانشاه و كردستان ازجمله استان هاي درگير در هشت سال دفاع مقدس ايران و عراق بودند؛ به همين دليل مناطق جنگي و آثار زيادي از رشادت هاي رزمندگان، ايثارگران و شهيدان در اين استان ها به يادگار مانده است.
شلمچه، طلائيه، دهلاويه، هويزه، فتح المبين، فكه، تنگه چزابه، اروندكنار، پايگاه زيد، پادگان دو كوهه، پادگان گلف، مسجد جامع خرمشهر و شهر خرمشهر از جمله مناطقي هستند كه جاذبه هاي بسياري در حوزه گردشگري جنگ در اختيار دارند.
* تنگه چزابه
تنگه مهم چزابه در شمال غربي بستان و در مسير جاده‌اي كه از مرز به طرف بستان كشيده شده بين تپه‌هاي رملي و هورالهويزه قرار دارد كه دو جاده نظامي در دو سوي آن قرار دارد؛ جاده‌اي در خاك ايران كه چزابه را به فكه متصل مي‌كند و جاده ديگري كه به شهر العماره عراق متصل مي‌شود.
دهانه اين تنگه يك و نيم كيلومتر است و به همين دليل از جنبه نظامي، بسيار مهم و استراتژيك است. تنگه چزابه يكي از پنج معبر اصلي هجوم ارتش عراق در ابتداي جنگ به خوزستان بود كه در عمليات طريق القدس با رمز يا حسين بن علي (ع) در آذر سال 1361 از اشغال دشمن بعثي آزاد شد.
** اروندكنار
يكي از بخش‌هاي شبه جزيره آبادان است كه در 48 كيلومتري جنوب شرق آبادان و در انتهاي جاده آبادان-اروندكنار واقع شده است. اين منطقه شاهد يكي از موفق‌ترين و بزرگترين نبردهاي دوران دفاع مقدس است.
در عمليات والفجر 8 غواصان خط شكن شبانه از اروندرود گذشته، خط دشمن را شكسته و موفق به آزاد سازي منطقه فاو شدند كه اين عمليات، ضربه مهلكي بر ارتش بعث عراق وارد كرد و در معادلات منطقه اي و جهاني و روند پايان جنگ تاثير بسيار داشت.
** پاسگاه زيد
وقتي در جاده اهواز خرمشهر از ايستگاه حسينيه به سمت غرب (جاده شهيد كاظمي) برويم پس از طي مسافتي به مزار تعدادي از شهداي گمنام عمليات رمضان مي‌رسيم كه پاسگاه زيد نام دارد.
منطقه زيد و ايستگاه حسينيه از محورهاي مهم هجوم دشمن به خوزستان بود كه عراق از اين طريق به جاده اهواز- خرمشهر دست يافت. اين منطقه يكي از محورهاي مهم عمليات‌هاي بزرگي مانند بيت‌المقدس و كربلاي 4 و 5 بوده است.
** پادگان دو كوهه
اين پادگان در فاصله هفت كيلومتري شمال شهر انديمشك و 160 كيلومتري شهر اهواز قرار دارد.
پادگان دوكوهه قبل از انقلاب به عنوان يكي از بزرگترين پادگان هاي ارتش بود كه در اختيار يكي از تيپ هاي لشگر 92 زرهي ارتش قرار داشت اما بعد از انقلاب و با شروع جنگ تحميلي در شهريورماه سال 1359 و در نتيجه افزايش تعداد يگان هاي نظامي سپاه، با توجه به موقعيت مناسب آن مورد توجه مسوولين نظامي قرار گرفت و اولين بار به صورت جدي قبل از عمليات فتح المبين به عنوان عقبه نيروها مورد توجه قرار گرفت.
دو كوهه، عقبه عمليات فتح‌المبين بود و در طول دوران دفاع مقدس ميزبان نيروها از لشگرهاي متفاوت و به ويژه لشگر حضرت رسول(ص) از تهران بود.
اين مكان محل استقرار سرداران شهيد همچون 'احمد متوسليان'، 'ابراهيم همت'، 'رضا چراغي'، 'عباس كريمي'، 'رضا دستواره'، 'محسن وزوايي' و بسياري از رزمندگان اسلام بوده است.
** پادگان گلف (منتظران شهادت)
ستاد عمليات جنوب يا پايگاه منتظران شهادت در اهواز، در دوران دفاع مقدس به عنوان مركز فرماندهي جنگ، محورهاي عملياتي خوزستان را اداره مي‌كرد.
اين ستاد در سال 1359 فعال شد. تشكيل اتاق جنگ و فعال شدن اطلاعات و عمليات، اعزام نيرو تشكيل واحدهاي جنگ و حضور مسوولين نظام از مشخصات اصلي پادگان منتظران شهادت (گلف) بوده است. گلف تا پايان جنگ به عنوان پايگاه فرماندهي و هدايت جنگ مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
** مسجد جامع خرمشهر
مسجد جامع خرمشهر كه نماد مقاومت خرمشهر شناخته مي‌شود در طول 24 روز مقاومت، مركز فرماندهي و ستاد نيروهاي مردمي بود و همه هماهنگي‌ها از جمله تبادل اخبار، تجهيز، تسليح و آموزش رزمندگان، مداواي اورژانسي مجروحين و نگهداري موقت شهدا، همگي در مسجد جامع صورت مي‌پذيرفت.
ساير مساجد و حسينيه‌هاي شهر نيز پايگاه‌هاي فرعي بودند كه از مسجد جامع هدايت مي‌شدند.
مسجد جامع با وجود آنكه از آغاز جنگ در زير آتش موثر دشمن قرار داشت و از 24 فروردين سال 1359چندين بار در آستانه سقوط قرار گرفت اما تا آخرين روز، مقاوم باقي ماند و حتي پس از سقوط پل خرمشهر كه تنها راه ارتباطي به خرمشهر بود، پناهگاه نيروهايي بود كه هنوز در شهر باقي مانده بودند.
اما آنگاه كه آخرين مدافعان به آب زدند و از كارون گذشتند مسجد جامع نيز خاموش شد تا در سوم خرداد 1361 شاهد اشك شوق و شادي توام با سجده شكر رزمندگان اسلام شود، آنجا كه امام خميني (ره) فرمود خرمشهر را خدا آزاد كرد.
** خرمشهر
شايد بزرگترين افتخار خرمشهر اين باشد كه 35 روز با تكيه بر شانه هاي استوار زنان، نوجوانان و مردان برومندي كه آنان را در دامان خويش پرورش داده بود، مقاوم و استوار در برابر خيل تهاجمات ايستادگي كرد و البته در راس اين افتخارات، عمليات بيت المقدس قرار دارد كه منجر به آزادي خرمشهر شد.
اين شهر مهم استراتژيك مرزي 6 هزار و 500 كيلومتر مربع مساحت دارد. خرمشهر از شمال به اهواز، از شرق به بندر ماهشهر، از جنوب به آبادان و از غرب به مرز ايران و عراق محدود است و در زمان وقوع انقلاب اسلامي در سال 1357 حدود 220 هزار نفر جمعيت داشت.
خرمشهر در طول تاريخ خود چهار بار اشغال شد كه دو بار آن با اتكا به بيگانگان و يا در برابر واگذاري بخشي از سرزمين ايران به وطن بازگشت اما در آخرين بار، بدون پشتيباني بيگانگان و بدون واگذاري حتي يك وجب از خاك كشور به ميهن بازگشت.
خرمشهر از بعدازظهر روز 21 شهريور سال 1359 زير آتش سنگين ارتش عراق قرار گرفت. يگان‌هاي دشمن در اين منطقه تهاجم خود را از سه محور آغاز كردند:
از جنوب ايستگاه حسينيه براي بستن جاده اهواز- خرمشهر و از سمت شمال و غرب خرمشهر براي دستيابي به دروازه شهر موسوم به پليس راه دشمن با اجراي آتش سنگين و هجوم قواي رزهي به سمت خرمشهر و محاصره آن طرح‌ريزي كرده بود كه هماهنگ با برنامه اشغال سه روزه استان خوزستان، خرمشهر را نيز به اشغال درآورد.
ولي با مقاومت حماسي مدافعان خرمشهر نه تنها دشمن در اشغال خوزستان ناكام ماند بلكه با تحمل خسارات و تلفات بسيار، بعد از 24 روز جنگ و گريز تنها توانست بخش غربي خرمشهر را تصرف كند.
براي آزادسازي منطقه وسيع جنوب غربي اهواز، عمليات بيت‌المقدس از دهم اسفندماه سال 1361 آغاز شد كه در نهايت در مرحله چهارم عمليات و در روز دوم ارديبهشت ماه سال 1361 خرمشهر آزاد شد.
در روزهاي پاياني جنگ و پس از پذيرش قطعنامه 598 از طرف ايران، ارتش عراق كه هيچگاه دست از خوي تجاوزكارانه خود برنداشته بود با تعدادي از لشگرهاي خود در روز 21 شهريورماه 1367 در تهاجمي ديگر خود را به جاده اهواز- خرمشهر رساند و 30 كيلومتر از اين جاده را اشغال كرد.
در حالي كه خرمشهر در خطر محاصره و اشغال مجدد قرار گرفته بود با پيام هشدار دهنده امام خميني (ره) و يا حضور سپاه و انبوه نيروهاي بسيجي و مردمي در اين منطقه، در سه روز درگيري و مقاومت، دشمن عقب رانده شد.
حتي فرماندهان براي حمله مجدد و آزادسازي بصره نيز اعلام آمادگي كردند كه حضرت امام فرمودند ما بر پيماني كه بسته‌ايم، استواريم.
استانهاي مرزي غرب و جنوب ايران كه در دوران دفاع مقدس صحنه رشادت هاي دليرمردان اين سرزمين بودند، علاوه بر ديدني هاي طبيعي و تاريخي، آثار زيادي از اين رشادت ها را در خود جاي داده‌اند كه مي تواند براي گردشگران و مسافران نوروزي پر جاذبه باشد.
به گزارش خبرنگار فرهنگي ايرنا، وقتي قرار است تعطيلات نوروز را به گردشگري و تفريح بگذرانيم، از انصاف به دور است كه ايثارگران و شهيداني را كه در راه دين و دفاع از مملكت اسلاميمان به شهادت رسيدند فراموش كنيم؛ در حاليكه با سفر به مناطق دوران دفاع مقدس، علاوه بر تجديد بيعت با اين عزيزان مي توان از جاذبه هاي گردشگري اين مناطق نيز بهره برد. بسياري از مردم همه ساله در قالب كاروان هاي راهيان نور براي زيارت محل عروج شهداي دفاع مقدس از مناطق جنوب و غرب كشور ديدن مي كنند، اما آب و هواي گرم و بهاري اين مناطق در كنار بازديد از عرصه هاي هنرنمايي دلير مردان ايران زمين در ايام نوروز صفاي ديگري دارد.
استان هاي خوزستان، ايلام، كرمانشاه و كردستان ازجمله استان هاي درگير در هشت سال دفاع مقدس ايران و عراق بودند؛ به همين دليل مناطق جنگي و آثار زيادي از رشادت هاي رزمندگان، ايثارگران و شهيدان در اين استان ها به يادگار مانده است.
شلمچه، طلائيه، دهلاويه، هويزه، فتح المبين، فكه، تنگه چزابه، اروندكنار، پايگاه زيد، پادگان دو كوهه، پادگان گلف، مسجد جامع خرمشهر و شهر خرمشهر از جمله مناطقي هستند كه جاذبه هاي بسياري در حوزه گردشگري جنگ در اختيار دارند.
* شلمچه
شلمچه را مي توان مرز خاكي و پاسگاه مرزي ايران و عراق تعريف كرد كه اولين محور تهاجم ارتش بعثي عراق به سرزمين ايران در آغاز هشت سال دفاع مقدس بوده است.
شلمچه در استان خوزستان سرزمين با شرافتي است كه شرافت خود را از دو حادثه و دو قافله و دو قدم تعريف كرده است: قافله اي از مدينه به سوي خراسان حركت كرد و امير اين قافله امام هشتم، علي بن موسي الرضا (ع) بود كه در مسير خويش از بصره به سوي اهواز بر خاك شلمچه قدم نهاد و شبي را در نخلستان اين منطقه به صبح رساند.
كاروان ديروز امام رضا (ع) با كاروان امروز بسيجيان در شلمچه پيوند خورد و اين است كه ديگر شملچه پاسگاه مرزي نيست؛ بلكه مرز ايمان و كفر و صحنه نبرد عاشوراييان عصر انتظاراست. ياران خميني (ره) در شلمچه ايستادند تا ايران سقوط نكند، تا عمليات بيت المقدس و درگيري شديد لشكر پنج نصر در شلمچه و عمليات رمضان و سپس كربلاي چهار و در نهايت حماسه هاي كم نظير وزيباي كربلاي پنج خلق شود.
رزمندگان اسلام با اجراي عمليات كربلاي 5 در دي ماه 1365، اين مواضع را در هم شكستند و شلمچه را آزاد كردند كه به پاس رشادت و شهادت رزمندگان اسلام بناي يادبودي در اين منطقه ايجاد شده است.
** طلائيه
طلائيه قطعه اي از بهشت كه در منتهي اليه غرب استان خوزستان و نزديك مرز ايران و عراق قرار دارد؛ دشتي وسيع كه يادمان شهداي آن به مانند نگيني درخشان در ميان آن كوير سوزان، بوستاني برپا كرده است.
از ميانه جاده اهواز - خرمشهر بايد به ياد ياران عاشورايي امام حسين (ع) تقريبا 72 كيلومتر طي كرد تا به سرزمين ياران عاشورايي خميني (ره) برسيم.
اين منطقه در روزها و شب هاي عمليات خيبر شاهد صحنه هايي بود كه صدها سال قبل از آن، كربلا آن را ديده بود. كربلا جاودانه ماند و طلائيه نيز يادمان گشت تا براي هميشه ياد و نام ياران عاشورايي خميني (ره) را زنده نگاه دارد.
** دهلاويه
دهلاويه روستايي در غرب سوسنگرد است كه در جريان هجوم دشمن، پس از 10 روز دفاع سرسختانه در24 مهرماه سال 1359 اشغال شد.
ستاد جنگ‌هاي نامنظم به فرماندهي شهيد 'مصطفي چمران' تلاش‌هايي براي آزادي مناطق اشغال شده انجام دادند و سرانجام در 24 شهريور 1360 در عملياتي به نام آيت‌الله مدني (اولين شهيد محراب در تبريز) دهلاويه آزاد شد.
در نزديكي اين روستا يادماني واقع شده كه محل شهادت دكتر چمران وزير دفاع و نماينده مجلس به همراه تني چند از همرزمانش است و در كنار اين شهيدان خواهراني از اين سرزمين آرميده اند كه به صورت جمعي در اين سرزمين مدفون شدند.
** هويزه
شهر هويزه در 10 كيلومتري جنوب غربي سوسنگرد، مركز يكي از بخش‌هاي دشت آزادگان است. دشمن در آغاز جنگ با اشغال شمال و شرق هويزه، آن را محاصره كرد.
در عمليات هويزه در 15 دي سال 1359 رزمندگان از اين منطقه نفوذ كردند و به محل استقرار دشمن در جنوب كرخه هجوم بردند و 800 نفر از نيروهاي عراقي را كه اين تعداد تا آن روز جنگ، بي‌سابقه بود، اسير كردند.
با شروع پاتك‌هاي دشمن، نيروهاي خط مقدم عمليات كه گروهي از پاسداران هويزه، حميديه و اهواز و گروهي از داشجويان پيرو خط امام بودند در محاصره قرار گرفتند و تعدادي از آنان از جمله 'سيد حسين علم‌الهدي' كه در آن زمان فرمانده سپاه هويزه بود، به شهادت رسيدند.
در نهايت در عمليات بيت‌المقدس در ارديبهشت ماه 1361 منطقه هويزه آزاد شد و پيكر اين شهدا در مكاني كه امروز به عنوان يادمان شهداي هويزه ميزبان زايرين است، كشف شد.
** فتح‌المبين
در اولين روزهاي جنگ، دشمن تا پشت رودخانه كرخه جلو آمد و در حاشيه كرخه كه مشرف به شهر شوش و جاده انديمشك اهواز بود مستقر شد.
حضور رزمندگان اسلام در اين جبهه، با شكل‌گيري خط دفاعي و اجراي عملياتي تحت عنوان امام مهدي (ع)در سال 1360، مقدمه اجراي عمليات فتح‌المبين شد.
در جريان اين عمليات تعدادي از نيروهاي اسلام كه قصد رخنه به سنگرهاي دشمن در شيارهاي المهدي، شيخي و شليكا را داشتند با سنگرهاي كمين دشمن درگير شدند كه منجر به شهادت تعدادي از رزمندگان شد.
مزار شهداي گمنام عمليات فتح‌المبين و سنگرها و شيارهاي به جاي مانده آن زمان بيانگر حماسه‌اي است كه رزمندگان ايران در اين مكان خلق كردند.
در اين عمليات شهيدان 'حسين خرازي' فرمانده لشگر 14 امام حسين (ع) و 'محسن وزوايي' از لشگر 27 حضرت رسول (ص) بيشترين نقش را در شكست عراقي ها در محور رقابيه به عهده داشتند.
** فكه
اين منطقه در شمال غربي استان خوزستان قرار دارد كه از شمال به منطقه چنانه، از غرب به خط مرزي ايران و عراق، از شرق به ارتفاعات رقابيه و ميشداغ و از جنوب به تنگه چزابه و بستان محدود مي‌شود.
منطقه فكه يك منطقه رملي و سرزمين شن‌هاي روان است كه دشمن بعد از اشغال منطقه در آن، 16 رده از موانع را در مقابل رزمندگان اسلام ايجاد كرده بود و در عمليات والفجر مقدماتي رزمندگان پس از نبردي سخت در محاصره دشمن افتادند و عده‌اي از نيروها نيز مجبور به عقب‌نشيني شدند.
اين منطقه مزين به خون شهداي عمليات‌هاي والفجر مقدماتي، والفجر يك و سرداران شهيد همچون 'حسن باقري'، 'مجيد بقايي' و سيد شهيدان اهل قلم 'سيد مرتضي آويني' و همچنين شهداي بزرگوار تفحص است.
به گزارش خبرنگار فرهنگي ايرنا، بسياري از مردم همه ساله در قالب كاروان هاي راهيان نور براي زيارت محل عروج شهداي دفاع مقدس از مناطق جنوب و غرب كشور ديدن مي كنند، اما آب و هواي گرم و بهاري اين مناطق در كنار بازديد از عرصه هاي هنرنمايي شيران ايران زمين در ايام نوروز صفاي ديگري دارد. استان هاي خوزستان، ايلام، كرمانشاه و كردستان ازجمله استان هاي درگير در هشت سال دفاع مقدس ايران و عراق بودند؛ به همين دليل مناطق جنگي و آثار زيادي از رشادت هاي رزمندگان، ايثارگران و شهيدان در اين استان ها به يادگار مانده است.
شلمچه، طلائيه، دهلاويه، هويزه، فتح المبين، فكه، تنگه چزابه، اروندكنار، پايگاه زيد، پادگان دو كوهه، پادگان گلف، مسجد جامع خرمشهر و شهر خرمشهر از جمله مناطقي هستند كه جاذبه هاي بسياري در حوزه گردشگري جنگ در اختيار دارند.
* تنگه چزابه
تنگه مهم چزابه در شمال غربي بستان و در مسير جاده‌اي كه از مرز به طرف بستان كشيده شده بين تپه‌هاي رملي و هورالهويزه قرار دارد كه دو جاده نظامي در دو سوي آن قرار دارد؛ جاده‌اي در خاك ايران كه چزابه را به فكه متصل مي‌كند و جاده ديگري كه به شهر العماره عراق متصل مي‌شود.
دهانه اين تنگه يك و نيم كيلومتر است و به همين دليل از جنبه نظامي، بسيار مهم و استراتژيك است. تنگه چزابه يكي از پنج معبر اصلي هجوم ارتش عراق در ابتداي جنگ به خوزستان بود كه در عمليات طريق القدس با رمز يا حسين بن علي (ع) در آذر سال 1361 از اشغال دشمن بعثي آزاد شد.
** اروندكنار
يكي از بخش‌هاي شبه جزيره آبادان است كه در 48 كيلومتري جنوب شرق آبادان و در انتهاي جاده آبادان-اروندكنار واقع شده است. اين منطقه شاهد يكي از موفق‌ترين و بزرگترين نبردهاي دوران دفاع مقدس است.
در عمليات والفجر 8 غواصان خط شكن شبانه از اروندرود گذشته، خط دشمن را شكسته و موفق به آزاد سازي منطقه فاو شدند كه اين عمليات، ضربه مهلكي بر ارتش بعث عراق وارد كرد و در معادلات منطقه اي و جهاني و روند پايان جنگ تاثير بسيار داشت.
** پاسگاه زيد
وقتي در جاده اهواز خرمشهر از ايستگاه حسينيه به سمت غرب (جاده شهيد كاظمي) برويم پس از طي مسافتي به مزار تعدادي از شهداي گمنام عمليات رمضان مي‌رسيم كه پاسگاه زيد نام دارد.
منطقه زيد و ايستگاه حسينيه از محورهاي مهم هجوم دشمن به خوزستان بود كه عراق از اين طريق به جاده اهواز- خرمشهر دست يافت. اين منطقه يكي از محورهاي مهم عمليات‌هاي بزرگي مانند بيت‌المقدس و كربلاي 4 و 5 بوده است.
** پادگان دو كوهه
اين پادگان در فاصله هفت كيلومتري شمال شهر انديمشك و 160 كيلومتري شهر اهواز قرار دارد.
پادگان دوكوهه قبل از انقلاب به عنوان يكي از بزرگترين پادگان هاي ارتش بود كه در اختيار يكي از تيپ هاي لشگر 92 زرهي ارتش قرار داشت اما بعد از انقلاب و با شروع جنگ تحميلي در شهريورماه سال 1359 و در نتيجه افزايش تعداد يگان هاي نظامي سپاه، با توجه به موقعيت مناسب آن مورد توجه مسوولين نظامي قرار گرفت و اولين بار به صورت جدي قبل از عمليات فتح المبين به عنوان عقبه نيروها مورد توجه قرار گرفت.
دو كوهه، عقبه عمليات فتح‌المبين بود و در طول دوران دفاع مقدس ميزبان نيروها از لشگرهاي متفاوت و به ويژه لشگر حضرت رسول(ص) از تهران بود.
اين مكان محل استقرار سرداران شهيد همچون 'احمد متوسليان'، 'ابراهيم همت'، 'رضا چراغي'، 'عباس كريمي'، 'رضا دستواره'، 'محسن وزوايي' و بسياري از رزمندگان اسلام بوده است.
** پادگان گلف (منتظران شهادت)
ستاد عمليات جنوب يا پايگاه منتظران شهادت در اهواز، در دوران دفاع مقدس به عنوان مركز فرماندهي جنگ، محورهاي عملياتي خوزستان را اداره مي‌كرد.
اين ستاد در سال 1359 فعال شد. تشكيل اتاق جنگ و فعال شدن اطلاعات و عمليات، اعزام نيرو تشكيل واحدهاي جنگ و حضور مسوولين نظام از مشخصات اصلي پادگان منتظران شهادت (گلف) بوده است. گلف تا پايان جنگ به عنوان پايگاه فرماندهي و هدايت جنگ مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
** مسجد جامع خرمشهر
مسجد جامع خرمشهر كه نماد مقاومت خرمشهر شناخته مي‌شود در طول 24 روز مقاومت، مركز فرماندهي و ستاد نيروهاي مردمي بود و همه هماهنگي‌ها از جمله تبادل اخبار، تجهيز، تسليح و آموزش رزمندگان، مداواي اورژانسي مجروحين و نگهداري موقت شهدا، همگي در مسجد جامع صورت مي‌پذيرفت.
ساير مساجد و حسينيه‌هاي شهر نيز پايگاه‌هاي فرعي بودند كه از مسجد جامع هدايت مي‌شدند.
مسجد جامع با وجود آنكه از آغاز جنگ در زير آتش موثر دشمن قرار داشت و از 24 فروردين سال 1359چندين بار در آستانه سقوط قرار گرفت اما تا آخرين روز، مقاوم باقي ماند و حتي پس از سقوط پل خرمشهر كه تنها راه ارتباطي به خرمشهر بود، پناهگاه نيروهايي بود كه هنوز در شهر باقي مانده بودند.
اما آنگاه كه آخرين مدافعان به آب زدند و از كارون گذشتند مسجد جامع نيز خاموش شد تا در سوم خرداد 1361 شاهد اشك شوق و شادي توام با سجده شكر رزمندگان اسلام شود، آنجا كه امام خميني (ره) فرمود خرمشهر را خدا آزاد كرد.
** خرمشهر
شايد بزرگترين افتخار خرمشهر اين باشد كه 35 روز با تكيه بر شانه هاي استوار زنان، نوجوانان و مردان برومندي كه آنان را در دامان خويش پرورش داده بود، مقاوم و استوار در برابر خيل تهاجمات ايستادگي كرد و البته در راس اين افتخارات، عمليات بيت المقدس قرار دارد كه منجر به آزادي خرمشهر شد.
اين شهر مهم استراتژيك مرزي 6 هزار و 500 كيلومتر مربع مساحت دارد. خرمشهر از شمال به اهواز، از شرق به بندر ماهشهر، از جنوب به آبادان و از غرب به مرز ايران و عراق محدود است و در زمان وقوع انقلاب اسلامي در سال 1357 حدود 220 هزار نفر جمعيت داشت.
خرمشهر در طول تاريخ خود چهار بار اشغال شد كه دو بار آن با اتكا به بيگانگان و يا در برابر واگذاري بخشي از سرزمين ايران به وطن بازگشت اما در آخرين بار، بدون پشتيباني بيگانگان و بدون واگذاري حتي يك وجب از خاك كشور به ميهن بازگشت.
خرمشهر از بعدازظهر روز 21 شهريور سال 1359 زير آتش سنگين ارتش عراق قرار گرفت. يگان‌هاي دشمن در اين منطقه تهاجم خود را از سه محور آغاز كردند:
از جنوب ايستگاه حسينيه براي بستن جاده اهواز- خرمشهر و از سمت شمال و غرب خرمشهر براي دستيابي به دروازه شهر موسوم به پليس راه دشمن با اجراي آتش سنگين و هجوم قواي رزهي به سمت خرمشهر و محاصره آن طرح‌ريزي كرده بود كه هماهنگ با برنامه اشغال سه روزه استان خوزستان، خرمشهر را نيز به اشغال درآورد.
ولي با مقاومت حماسي مدافعان خرمشهر نه تنها دشمن در اشغال خوزستان ناكام ماند بلكه با تحمل خسارات و تلفات بسيار، بعد از 24 روز جنگ و گريز تنها توانست بخش غربي خرمشهر را تصرف كند.
براي آزادسازي منطقه وسيع جنوب غربي اهواز، عمليات بيت‌المقدس از دهم اسفندماه سال 1361 آغاز شد كه در نهايت در مرحله چهارم عمليات و در روز دوم ارديبهشت ماه سال 1361 خرمشهر آزاد شد.
در روزهاي پاياني جنگ و پس از پذيرش قطعنامه 598 از طرف ايران، ارتش عراق كه هيچگاه دست از خوي تجاوزكارانه خود برنداشته بود با تعدادي از لشگرهاي خود در روز 21 شهريورماه 1367 در تهاجمي ديگر خود را به جاده اهواز- خرمشهر رساند و 30 كيلومتر از اين جاده را اشغال كرد.
در حالي كه خرمشهر در خطر محاصره و اشغال مجدد قرار گرفته بود با پيام هشدار دهنده امام خميني (ره) و يا حضور سپاه و انبوه نيروهاي بسيجي و مردمي در اين منطقه، در سه روز درگيري و مقاومت، دشمن عقب رانده شد.
حتي فرماندهان براي حمله مجدد و آزادسازي بصره نيز اعلام آمادگي كردند كه حضرت امام فرمودند ما بر پيماني كه بسته‌ايم، استواريم.
آخرین ویرایش توسط مدیر: