Ever Green
متخصص بخش پزشکی
پوست بزرگ‌ترين و وسيع‌ترين عضو بدن موجودات زنده است. پوست انسان مرز نازك ميان بدن او و محيط اطراف است و، علاوه بر انجام برخي اعمال حياتي، فرد را در مقابل آسيب‌ها و صدمات گوناگون محافظت مي‌كند. پوست در تمام طول عمر، از بدو تولد تا مرگ، نياز به مراقبت و رسيدگي دارد و هرگز نبايد به حال خود رها شود. در غير اين صورت، به‌سرعت پير و فرسوده مي‌شود و كارآيي‌اش را از دست مي‌دهد. پوست انسان آيينة تمام‌نماي جسم و روان اوست. فردي كه پوستي سالم و شاداب دارد از لحاظ جسمي، رواني و عاطفي در وضعيت مطلوبي است. ا‌زجمله عمده‌ترين تظاهرات پيري پوست، پيدايش چين و چروك در مناطق مختلف آن است. امروزه روش‌هاي متعددي براي درمان چين و چروك‌هاي پوستي وجود دارد. بنابراين به‌راحتي مي‌توان پير شدن پوست را به تأخير انداخت و از ايجاد چروك‌هاي پوستي جلوگيري كرد.
فرآيند پيري پوستپوست سالمْ لطيف، شاداب و بدون لك است، رنگي يكنواخت و روشن دارد و هيچ‌گونه نشانه‌اي از تغيير رنگ و پوسته پوسته شدن بر روي آن مشاهده نمي‌شود.پوست از خارج به داخل داراي سه بخش است:1. اپيدرم (روپوست)، كه خارجي‌ترين لاية پوست را تشكيل مي‌دهد؛2. درم (پوست)؛3. هيپودرم (زيرپوست)، كه حاوي ضمائم پوستي، عروق و اعصاب است.در طول زمان، همراه با افزايش عمر، در تمامي لايه‌هاي پوست تغييراتي به‌وجود مي‌آيد كه منجر به پيري مي‌شود. در لاية اپيدرم (روپوست)، علاوه بر سلول‌هاي تشكيل‌دهندة آن، دو نوع پروتئين رشته‌اي‌شكل به‌نام كلاژن و الاستين وجود دارد. اين دو نوع پروتئين مسئول قوام، استحكام، سفتي، ارتجاع و انعطاف‌پذيري پوست هستند.پيدايش چين و چروك‌هاي پوستي عمدتاً ناشي از تغييراتي است كه در سطح سلول‌ها و بافت‌هاي لاية درم (لاية دوم) پوست رخ مي‌دهد؛ مثلاً تعداد و حجم الياف انعطاف‌پذير كلاژن و الاستين كاهش مي‌يابد و عملكرد آن دو ضعيف مي‌شود، همچنين سلول‌هاي سازندة آنها كم مي‌شود. در نتيجه، از حالت ارتجاعي و كشساني پوست كاسته مي‌شود. در پوست يك فرد جوان، رشته‌هاي كلاژن متعدد است، به‌طور منظم قرار گرفته و شبكة بيضي‌شكلي را تشكيل مي‌دهد. در زير اين الياف كلاژن، رشته‌هاي ديگري به‌نام الاستين وجود دارد. رشته‌هاي الاستين در زير محل اتصال لاية دوم و اپيدرم در تمام سطوح پوست پراكنده شده‌اند. اما در پوست يك فرد پير، اين رشته‌ها دچار تغييرات فيزيكي و شيميايي ميشوند كه به دنبال آن، چين و چروك پوستي ظاهر مي‌شود. در پوست پير، ضخامت لايه‌ها كاهش مي‌يابد كه ناشي از كم شدن تعداد و اندازة رشته‌هاي قوام‌دهنده و سفت‌كنندة پوست است. در فرآيند پيري، رشته‌هاي كلاژن به مرور زمان قطعه‌قطعه و ازهم‌گسيخته ميشوند. تمامي اين تغييرات تدريجي و اجتناب‌ناپذير در طول زمان و همراه با افزايش سن در هر فرد ايجاد مي‌شود.در لاية خارجي پوست (اپيدرم) هم طي فرآيند پيري تغييراتي به‌وجود مي‌آيد. تعداد سلول‌هاي اين لايه نسبت به اپيدرم فرد جوان كمتر مي‌شود. همچنين، در اندازه، شكل و عملكرد سلول‌هاي لاية اپيدرم تغييراتي ايجاد مي‌شود. سرعت تكثير و ازدياد سلولي، و ميزان سوخت‌‌وساز آنها كاهش مي‌يابد. نفوذپذيري اين لايه نسبت به مواد خارجي و عوامل محيطي اعم از تركيبات شيميايي و غيرشيميايي بيشتر مي‌شود. در كل، پوست آسيب‌پذيرتر مي‌شود و، در صورت پيدايش زخم، ديرتر بهبود مي‌يابد.تغييرات ديگري هم در روند پيري رخ مي‌دهد: تغيير رنگ پوست، سفيد شدن موها، كاهش عملكرد و فعاليت غدد چربي‌ساز (سباسه) و غدد عرق، تغييرات بافت تغذيه‌كنندة پوست، كاهش بافت عروقي و كاهش خون‌رساني پوست. همچنين تغييراتي در سطح سلول‌هاي ايمني پوست، كه مسئول دفاع از بدن در مقابل عوامل محيطي و ميكرو‌ب‌ها هستند، رخ مي‌دهد كه ماحصل آن كاهش قدرت دفاعي و مقاومت نسبت به بيماري‌ها و افزايش آسيب‌پذيري پوست در مقابل عوامل آسيب‌رسان فيزيكي و شيميايي است. طي فرآيند پيري، فعاليت غدد چربي‌ساز و غدد عرق كم مي‌شود. فرد پير كمتر چربي مي‌سازد، بنابراين، پوست او خشك‌تر به‌نظر مي‌رسد. به‌علاوه، قدرت تعريق پوست پير در پاسخ به محرك‌هاي خارجي كم مي‌شود. سفيد شدن موها نيز از جمله علائم پيري است. بجز در موارد نادري كه عامل سفيد شدن موها جهش ژني و در نتيجه انتقال ژن‌هاست، اين پديده حاصل كاهش قدرت رنگدانه‌سازي در پوست و فوليكول‌هاي موست.
چروك صورت، نماد پيريدر پيري پوست، پوست صورت بيشتر مورد توجه قرار مي‌گيرد، زيرا در معرض ديد همگان است و نقش مهمي در برقراري روابط اجتماعي، فردي و شغلي افراد دارد.طول عمر و گذر زمان تغييراتي را در پوست صورت ايجاد مي‌كند كه از علائم پيري است. مهم‌ترين آنها عبارت است از: شلي و افتادگي پوست، آتروفي (لاغري پوست)، پيدايش چين و چروك، پيدايش لك‌هاي تيره يا قهوه‌اي‌رنگ، ايجاد فرورفتگي‌هاي متعدد، و تغييرات عروقي كه منجر به كدر شدن رنگ پوست مي‌شود. شلي پوست نشان‌دهندة تغييرات استحاله‌اي و تخريبي در بافت‌هاي نگهدارنده و بافت‌هاي همبند پوست است. اين تغييرات دو نوع است: تغييرات پاتولوژيك، كه در سلول‌ها و اجزاي تشكيل‌دهندة سلول‌هاي پوست و بافت‌هاي نگهدارندة آن رخ مي‌دهد؛ و تغييرات كلينيكي (باليني)، يعني تغييراتي كه با چشم آنها را مي‌بينيم.تغييراتي كه با افزايش سن در پوست صورت ايجاد مي‌شود عبارت است از: ـ جذب و تحليل تدريجي بافت چربي زيرجلد؛ـ كم شدن تدريجي ضخامت پوست يعني نازك‌تر شدن آن؛ـ كاهش خاصيت ارتجاع و انعطاف‌پذيري پوست؛ـ سست شدن اتصالات و چسبندگي پوست به بافت‌هاي حمايت‌كننده و نگهدارنده؛ـ تغيير شكل اسكلت، رباط‌ها و ماهيچه‌ها.مجموعة عوامل ذكر شده تغييراتي در ظاهر و چهرة فرد ايجاد مي‌كند.پيري پوست فرآيندي طبيعي و ذاتي و تدريجي است و در نهايت به تغيير شكل ظاهري و اختلال در عملكرد طبيعي اين عضو منجر مي‌شود. در نتيجة تغييرات ذكرشده، به‌‌دليل اثر دائمي نيروي جاذبة زمين، پوست شل و افتاده مي‌شود. ضعف عضلات صورت و گردن نيز در كنار مجموع اين عوامل باعث پيدايش چين و شكن بر روي پوست صورت مي‌شود.
عوامل دخيل در تسريع پيري پوستعوامل متعددي پيري سلول‌ها را تسريع مي‌كنند كه به دو دسته تقسيم ميشوند: الف. عوامل ذاتي (داخلي)، كه همان ژن يا واحدهاي وراثتي است. افزايش خطاهاي ژنتيكي در طول زمان همراه با افزايش سن، باعث تجمع اثرات تخريبي مي‌شود و پيري در سلول‌ها بروز مي‌كند. در زنان، عوامل هورموني هم بر اين موارد اضافه مي‌شود و فرآيند پيري را تسريع مي‌كند.ب. عوامل محيطي (خارجي) كه مهم‌ترين آنها اشعة ماوراي‌بنفش نور آفتاب است.نور خورشيد، اگرچه مفيد و حيات‌بخش است، داراي اثرهاي زيانباري نيز هست. پوست انسان عضوي حساس است و آسيب‌ها و صدمات وارده بر آن در اثر تابش نور خورشيد پيري زودرس اين عضو را به دنبال دارد. آفتاب‌سوختگي، خشك و كدر شدن پوست، بروز ضايعات پيش‌سرطاني، پيدايش چروك‌هاي ريز و درشت پوستي، و حتي ابتلا به بدخيمي‌هاي پوستي از عوارض تابش پرتو فرابنفش نور خورشيد است. امروزه با مصرف ضد آفتاب‌ها مي‌توان تا حدودي از بروز اين عوارض جلوگيري كرد.
مبارزه با پيري پوستمبارزه با پيري از طريق استفاده از داروها يا روش‌هاي درماني طبي و غيرطبي (جراحي) امكان‌پذير است. از جمله روش‌هاي درماني طبي مي‌توان به مصرف ضد آفتاب‌ها، استفاده از اسيدهاي ميوه‌اي و تركيبات ويتامين A يا رتينول (Retinol) اشاره كرد. امروزه از نظر علمي ثابت شده است كه اين تركيبات بخصوص رتينول و مشتقاتش در صورت مصرف موضعي طولاني‌مدت اثر ضد پيري دارند.در طي فرآيند پيري، پيدايش چين و چروك پوستي، بخصوص در پوست صورت، بسيار ناخوشايند است. چروك‌هاي پوستي را به سه نوع تقسيم مي‌كنند:1. چين و چروك طبيعي كه بيان‌كنندة حالات رواني، روحي، احساسات دروني، و تنش‌هاي هيجاني و عاطفي هستند. اين چين‌ها در اطراف بيني و لب‌ها به‌وجود مي‌آيند.2. چين‌هايي كه در اثر پديدة پيري در سنين 25 تا 30 شروع به ظاهر شدن مي‌كنند، مانند عميق‌تر شدن خطوط خنده، خطوط اخم و خطوط افقي پيشاني.3. چين و چروك‌هايي كه بعد از دهة پنجم زندگي و عمدتاً در اطراف لب‌ها يا روي گونه‌ها پديدار ميشوند.درمان‌هاي مختلفي براي از بين بردن اين نوع چين و چروك‌هاي پوستي وجود دارد. مهم‌ترين و بهترين درمان ضايعات ناشي از پيري پوست جراحي است كه اصطلاحاً به آن ليفتينگ (lifting) گفته مي‌شود. جراحِ پوست صورت را برش مي‌دهد و پوست را به سمت عقب و خارج مي‌كشد، سپس لبه‌هاي پوست را در محلي كه از پيش طراحي شده ثابت مي‌كند و مي‌دوزد. ضمن عمل كشيدن پوست و ثابت كردن آن در محل جديد، عضلات و بافت‌هاي نگهدارندة زيرين هم اصلاح و ترميم ميشوند. هيچ‌كدام از روش‌هاي درماني ضد پيري را نمي‌توان جايگزين روش جراحي ليفتينگ كرد.در طي عمل ليفتينگ، ظاهر چروك‌ها بهبود مي‌يابد و فرد جوان‌تر به‌نظر مي‌رسد؛ ولي اين عمل باعث توقف شل‌شدگي و سستي پوست نمي‌شود و با تشخيص جراح شايد پس از گذشت چند سال نياز به عمل جراحي تكميلي يا عمل مجدد باشد.عمل ليفتينگ زماني انجام مي‌شود كه فرد احساس كند نياز به چنين عملي دارد، ولي سن استاندارد براي آن 35 ـ 45 است، يعني درست زماني كه چروك‌هاي دور لب هنوز ايجاد نشده‌اند.از روش‌هاي درماني ديگر مي‌توان به عمل ساييدن يا تراشيدن پوست با مواد شيميايي (peeling) و وسايل مكانيكي (dermabrasion) اشاره كرد. طي عمل درم‌ابريژن، پوست با كمك مواد زبر و خشن تراش داده و ساييده مي‌شود. پس از بهبودي زخم ناشي از اين عمل، پوست جديد تشكيل مي‌شود كه به‌مراتب جوان‌تر و زيباتر از پوست قبلي خواهد بود.روش ديگري كه به منظور جوان‌سازي پوست پيشنهاد مي‌شود و انواع خاصي از چروك‌ها بخصوص چروك‌هاي ظريف، ريز و سطحي را برمي‌دارد درمان با اشعة ليزر است. ليزر نوعي نور تقويت‌شده با طول موجي خاص است. پوست آسيب‌ديده در اثر تابش مستقيم نور آفتاب، ضايعات و چروك‌هاي ناشي از افزايش سن، جوشگاه‌ها يا اسكار عمل جراحي، ضايعات سالك و آبله‌مرغان، همگي، با اشعة ليزر برداشته ميشوند. در روش درمان با اشعة ليزر، برش و لايه‌برداري پوست آن‌قدر ادامه مي‌يابد تا به لايه‌هاي زيرين پوست برسيم. در طي اين مراحل، پوست مجدداً ترميم مي‌شود و پس از بهبودي زخم، پوستي جديد و جوان جايگزين مي‌شود. اين روش تا حدود زيادي چروك‌هاي قبلي را از بين مي‌برد. در ضمن، پوستْ صاف، يكدست، شفاف و خوش‌رنگ مي‌شود.از ديگر روش‌هاي درماني جوان‌سازي پوست، استفاده از مواد پركننده است. اين مواد عمدتاً كلاژن‌هاي تزريقي‌اند كه به‌طور صناعي يا نيمه‌صناعي ساخته شده‌اند و، از طريق تزريق با وسايل و سرنگ‌هاي مخصوص در اتاق عمل با شرايط استريل، چروك‌هاي عميق، فرورفتگي‌ها، چين و شكن‌ها، خطوط عميق اخم، پيشاني يا اطراف لب‌ها پر خواهد شد.امروزه روش درماني نسبتاً جديدي براي درمان چروك‌هاي صورت ارائه شده و اخيراً محبوبيت يافته است.استفاده از سم بوتوليسم (Botox) باعث فلج شدن ماهيچه‌هاي حالت‌دهندة صورت مي‌شود. در پوست صورت انسان ماهيچه‌هاي ظريف سطحي بسياري وجود دارد كه انقباض پي‌درپي و ممتد اين عضلات باعث ايجاد چين و شكن و پيدايش چروك مي‌شود. اين ماهيچه‌ها با انقباضات خود باعث تغيير در حالات چهرة فرد مي‌شود (حالت اخم، شادي، هيجان، خنده،...). اين عضلات به منظور افزايش قدرت عضلاني ساخته نشده‌اند، به اين معني كه هرچه اين عضلات كمتر كار كنند (كمتر منقبض شوند) چروك‌هاي كمتري در پوست صورت ايجاد خواهد شد. ورزش‌هاي صورت كه اين قبيل عضلات را منقبض مي‌كنند باعث ايجاد چروك ميشوند و چروك‌هاي موجود را برجسته‌تر و عميق‌تر مي‌كنند و نبايد انجام گيرند. سم بوتوليسم باعث فلج موقتي (چند ماهة) اين ماهيچه‌ها مي‌شود. فلج شدن اين عضلات و عدم انقباض آنها باعث جلوگيري از پيدايش چروك جديد و از بين رفتن چروك قبلي خواهد شد؛ مثلاً خطوط پيشاني، خطوط اخم و خطوطي كه در اثر حركات عضلات چشم ايجاد مي‌شود با اين روش درماني از بين مي‌رود.■
منبع: دانش زندگي
فرآيند پيري پوستپوست سالمْ لطيف، شاداب و بدون لك است، رنگي يكنواخت و روشن دارد و هيچ‌گونه نشانه‌اي از تغيير رنگ و پوسته پوسته شدن بر روي آن مشاهده نمي‌شود.پوست از خارج به داخل داراي سه بخش است:1. اپيدرم (روپوست)، كه خارجي‌ترين لاية پوست را تشكيل مي‌دهد؛2. درم (پوست)؛3. هيپودرم (زيرپوست)، كه حاوي ضمائم پوستي، عروق و اعصاب است.در طول زمان، همراه با افزايش عمر، در تمامي لايه‌هاي پوست تغييراتي به‌وجود مي‌آيد كه منجر به پيري مي‌شود. در لاية اپيدرم (روپوست)، علاوه بر سلول‌هاي تشكيل‌دهندة آن، دو نوع پروتئين رشته‌اي‌شكل به‌نام كلاژن و الاستين وجود دارد. اين دو نوع پروتئين مسئول قوام، استحكام، سفتي، ارتجاع و انعطاف‌پذيري پوست هستند.پيدايش چين و چروك‌هاي پوستي عمدتاً ناشي از تغييراتي است كه در سطح سلول‌ها و بافت‌هاي لاية درم (لاية دوم) پوست رخ مي‌دهد؛ مثلاً تعداد و حجم الياف انعطاف‌پذير كلاژن و الاستين كاهش مي‌يابد و عملكرد آن دو ضعيف مي‌شود، همچنين سلول‌هاي سازندة آنها كم مي‌شود. در نتيجه، از حالت ارتجاعي و كشساني پوست كاسته مي‌شود. در پوست يك فرد جوان، رشته‌هاي كلاژن متعدد است، به‌طور منظم قرار گرفته و شبكة بيضي‌شكلي را تشكيل مي‌دهد. در زير اين الياف كلاژن، رشته‌هاي ديگري به‌نام الاستين وجود دارد. رشته‌هاي الاستين در زير محل اتصال لاية دوم و اپيدرم در تمام سطوح پوست پراكنده شده‌اند. اما در پوست يك فرد پير، اين رشته‌ها دچار تغييرات فيزيكي و شيميايي ميشوند كه به دنبال آن، چين و چروك پوستي ظاهر مي‌شود. در پوست پير، ضخامت لايه‌ها كاهش مي‌يابد كه ناشي از كم شدن تعداد و اندازة رشته‌هاي قوام‌دهنده و سفت‌كنندة پوست است. در فرآيند پيري، رشته‌هاي كلاژن به مرور زمان قطعه‌قطعه و ازهم‌گسيخته ميشوند. تمامي اين تغييرات تدريجي و اجتناب‌ناپذير در طول زمان و همراه با افزايش سن در هر فرد ايجاد مي‌شود.در لاية خارجي پوست (اپيدرم) هم طي فرآيند پيري تغييراتي به‌وجود مي‌آيد. تعداد سلول‌هاي اين لايه نسبت به اپيدرم فرد جوان كمتر مي‌شود. همچنين، در اندازه، شكل و عملكرد سلول‌هاي لاية اپيدرم تغييراتي ايجاد مي‌شود. سرعت تكثير و ازدياد سلولي، و ميزان سوخت‌‌وساز آنها كاهش مي‌يابد. نفوذپذيري اين لايه نسبت به مواد خارجي و عوامل محيطي اعم از تركيبات شيميايي و غيرشيميايي بيشتر مي‌شود. در كل، پوست آسيب‌پذيرتر مي‌شود و، در صورت پيدايش زخم، ديرتر بهبود مي‌يابد.تغييرات ديگري هم در روند پيري رخ مي‌دهد: تغيير رنگ پوست، سفيد شدن موها، كاهش عملكرد و فعاليت غدد چربي‌ساز (سباسه) و غدد عرق، تغييرات بافت تغذيه‌كنندة پوست، كاهش بافت عروقي و كاهش خون‌رساني پوست. همچنين تغييراتي در سطح سلول‌هاي ايمني پوست، كه مسئول دفاع از بدن در مقابل عوامل محيطي و ميكرو‌ب‌ها هستند، رخ مي‌دهد كه ماحصل آن كاهش قدرت دفاعي و مقاومت نسبت به بيماري‌ها و افزايش آسيب‌پذيري پوست در مقابل عوامل آسيب‌رسان فيزيكي و شيميايي است. طي فرآيند پيري، فعاليت غدد چربي‌ساز و غدد عرق كم مي‌شود. فرد پير كمتر چربي مي‌سازد، بنابراين، پوست او خشك‌تر به‌نظر مي‌رسد. به‌علاوه، قدرت تعريق پوست پير در پاسخ به محرك‌هاي خارجي كم مي‌شود. سفيد شدن موها نيز از جمله علائم پيري است. بجز در موارد نادري كه عامل سفيد شدن موها جهش ژني و در نتيجه انتقال ژن‌هاست، اين پديده حاصل كاهش قدرت رنگدانه‌سازي در پوست و فوليكول‌هاي موست.
چروك صورت، نماد پيريدر پيري پوست، پوست صورت بيشتر مورد توجه قرار مي‌گيرد، زيرا در معرض ديد همگان است و نقش مهمي در برقراري روابط اجتماعي، فردي و شغلي افراد دارد.طول عمر و گذر زمان تغييراتي را در پوست صورت ايجاد مي‌كند كه از علائم پيري است. مهم‌ترين آنها عبارت است از: شلي و افتادگي پوست، آتروفي (لاغري پوست)، پيدايش چين و چروك، پيدايش لك‌هاي تيره يا قهوه‌اي‌رنگ، ايجاد فرورفتگي‌هاي متعدد، و تغييرات عروقي كه منجر به كدر شدن رنگ پوست مي‌شود. شلي پوست نشان‌دهندة تغييرات استحاله‌اي و تخريبي در بافت‌هاي نگهدارنده و بافت‌هاي همبند پوست است. اين تغييرات دو نوع است: تغييرات پاتولوژيك، كه در سلول‌ها و اجزاي تشكيل‌دهندة سلول‌هاي پوست و بافت‌هاي نگهدارندة آن رخ مي‌دهد؛ و تغييرات كلينيكي (باليني)، يعني تغييراتي كه با چشم آنها را مي‌بينيم.تغييراتي كه با افزايش سن در پوست صورت ايجاد مي‌شود عبارت است از: ـ جذب و تحليل تدريجي بافت چربي زيرجلد؛ـ كم شدن تدريجي ضخامت پوست يعني نازك‌تر شدن آن؛ـ كاهش خاصيت ارتجاع و انعطاف‌پذيري پوست؛ـ سست شدن اتصالات و چسبندگي پوست به بافت‌هاي حمايت‌كننده و نگهدارنده؛ـ تغيير شكل اسكلت، رباط‌ها و ماهيچه‌ها.مجموعة عوامل ذكر شده تغييراتي در ظاهر و چهرة فرد ايجاد مي‌كند.پيري پوست فرآيندي طبيعي و ذاتي و تدريجي است و در نهايت به تغيير شكل ظاهري و اختلال در عملكرد طبيعي اين عضو منجر مي‌شود. در نتيجة تغييرات ذكرشده، به‌‌دليل اثر دائمي نيروي جاذبة زمين، پوست شل و افتاده مي‌شود. ضعف عضلات صورت و گردن نيز در كنار مجموع اين عوامل باعث پيدايش چين و شكن بر روي پوست صورت مي‌شود.
عوامل دخيل در تسريع پيري پوستعوامل متعددي پيري سلول‌ها را تسريع مي‌كنند كه به دو دسته تقسيم ميشوند: الف. عوامل ذاتي (داخلي)، كه همان ژن يا واحدهاي وراثتي است. افزايش خطاهاي ژنتيكي در طول زمان همراه با افزايش سن، باعث تجمع اثرات تخريبي مي‌شود و پيري در سلول‌ها بروز مي‌كند. در زنان، عوامل هورموني هم بر اين موارد اضافه مي‌شود و فرآيند پيري را تسريع مي‌كند.ب. عوامل محيطي (خارجي) كه مهم‌ترين آنها اشعة ماوراي‌بنفش نور آفتاب است.نور خورشيد، اگرچه مفيد و حيات‌بخش است، داراي اثرهاي زيانباري نيز هست. پوست انسان عضوي حساس است و آسيب‌ها و صدمات وارده بر آن در اثر تابش نور خورشيد پيري زودرس اين عضو را به دنبال دارد. آفتاب‌سوختگي، خشك و كدر شدن پوست، بروز ضايعات پيش‌سرطاني، پيدايش چروك‌هاي ريز و درشت پوستي، و حتي ابتلا به بدخيمي‌هاي پوستي از عوارض تابش پرتو فرابنفش نور خورشيد است. امروزه با مصرف ضد آفتاب‌ها مي‌توان تا حدودي از بروز اين عوارض جلوگيري كرد.
مبارزه با پيري پوستمبارزه با پيري از طريق استفاده از داروها يا روش‌هاي درماني طبي و غيرطبي (جراحي) امكان‌پذير است. از جمله روش‌هاي درماني طبي مي‌توان به مصرف ضد آفتاب‌ها، استفاده از اسيدهاي ميوه‌اي و تركيبات ويتامين A يا رتينول (Retinol) اشاره كرد. امروزه از نظر علمي ثابت شده است كه اين تركيبات بخصوص رتينول و مشتقاتش در صورت مصرف موضعي طولاني‌مدت اثر ضد پيري دارند.در طي فرآيند پيري، پيدايش چين و چروك پوستي، بخصوص در پوست صورت، بسيار ناخوشايند است. چروك‌هاي پوستي را به سه نوع تقسيم مي‌كنند:1. چين و چروك طبيعي كه بيان‌كنندة حالات رواني، روحي، احساسات دروني، و تنش‌هاي هيجاني و عاطفي هستند. اين چين‌ها در اطراف بيني و لب‌ها به‌وجود مي‌آيند.2. چين‌هايي كه در اثر پديدة پيري در سنين 25 تا 30 شروع به ظاهر شدن مي‌كنند، مانند عميق‌تر شدن خطوط خنده، خطوط اخم و خطوط افقي پيشاني.3. چين و چروك‌هايي كه بعد از دهة پنجم زندگي و عمدتاً در اطراف لب‌ها يا روي گونه‌ها پديدار ميشوند.درمان‌هاي مختلفي براي از بين بردن اين نوع چين و چروك‌هاي پوستي وجود دارد. مهم‌ترين و بهترين درمان ضايعات ناشي از پيري پوست جراحي است كه اصطلاحاً به آن ليفتينگ (lifting) گفته مي‌شود. جراحِ پوست صورت را برش مي‌دهد و پوست را به سمت عقب و خارج مي‌كشد، سپس لبه‌هاي پوست را در محلي كه از پيش طراحي شده ثابت مي‌كند و مي‌دوزد. ضمن عمل كشيدن پوست و ثابت كردن آن در محل جديد، عضلات و بافت‌هاي نگهدارندة زيرين هم اصلاح و ترميم ميشوند. هيچ‌كدام از روش‌هاي درماني ضد پيري را نمي‌توان جايگزين روش جراحي ليفتينگ كرد.در طي عمل ليفتينگ، ظاهر چروك‌ها بهبود مي‌يابد و فرد جوان‌تر به‌نظر مي‌رسد؛ ولي اين عمل باعث توقف شل‌شدگي و سستي پوست نمي‌شود و با تشخيص جراح شايد پس از گذشت چند سال نياز به عمل جراحي تكميلي يا عمل مجدد باشد.عمل ليفتينگ زماني انجام مي‌شود كه فرد احساس كند نياز به چنين عملي دارد، ولي سن استاندارد براي آن 35 ـ 45 است، يعني درست زماني كه چروك‌هاي دور لب هنوز ايجاد نشده‌اند.از روش‌هاي درماني ديگر مي‌توان به عمل ساييدن يا تراشيدن پوست با مواد شيميايي (peeling) و وسايل مكانيكي (dermabrasion) اشاره كرد. طي عمل درم‌ابريژن، پوست با كمك مواد زبر و خشن تراش داده و ساييده مي‌شود. پس از بهبودي زخم ناشي از اين عمل، پوست جديد تشكيل مي‌شود كه به‌مراتب جوان‌تر و زيباتر از پوست قبلي خواهد بود.روش ديگري كه به منظور جوان‌سازي پوست پيشنهاد مي‌شود و انواع خاصي از چروك‌ها بخصوص چروك‌هاي ظريف، ريز و سطحي را برمي‌دارد درمان با اشعة ليزر است. ليزر نوعي نور تقويت‌شده با طول موجي خاص است. پوست آسيب‌ديده در اثر تابش مستقيم نور آفتاب، ضايعات و چروك‌هاي ناشي از افزايش سن، جوشگاه‌ها يا اسكار عمل جراحي، ضايعات سالك و آبله‌مرغان، همگي، با اشعة ليزر برداشته ميشوند. در روش درمان با اشعة ليزر، برش و لايه‌برداري پوست آن‌قدر ادامه مي‌يابد تا به لايه‌هاي زيرين پوست برسيم. در طي اين مراحل، پوست مجدداً ترميم مي‌شود و پس از بهبودي زخم، پوستي جديد و جوان جايگزين مي‌شود. اين روش تا حدود زيادي چروك‌هاي قبلي را از بين مي‌برد. در ضمن، پوستْ صاف، يكدست، شفاف و خوش‌رنگ مي‌شود.از ديگر روش‌هاي درماني جوان‌سازي پوست، استفاده از مواد پركننده است. اين مواد عمدتاً كلاژن‌هاي تزريقي‌اند كه به‌طور صناعي يا نيمه‌صناعي ساخته شده‌اند و، از طريق تزريق با وسايل و سرنگ‌هاي مخصوص در اتاق عمل با شرايط استريل، چروك‌هاي عميق، فرورفتگي‌ها، چين و شكن‌ها، خطوط عميق اخم، پيشاني يا اطراف لب‌ها پر خواهد شد.امروزه روش درماني نسبتاً جديدي براي درمان چروك‌هاي صورت ارائه شده و اخيراً محبوبيت يافته است.استفاده از سم بوتوليسم (Botox) باعث فلج شدن ماهيچه‌هاي حالت‌دهندة صورت مي‌شود. در پوست صورت انسان ماهيچه‌هاي ظريف سطحي بسياري وجود دارد كه انقباض پي‌درپي و ممتد اين عضلات باعث ايجاد چين و شكن و پيدايش چروك مي‌شود. اين ماهيچه‌ها با انقباضات خود باعث تغيير در حالات چهرة فرد مي‌شود (حالت اخم، شادي، هيجان، خنده،...). اين عضلات به منظور افزايش قدرت عضلاني ساخته نشده‌اند، به اين معني كه هرچه اين عضلات كمتر كار كنند (كمتر منقبض شوند) چروك‌هاي كمتري در پوست صورت ايجاد خواهد شد. ورزش‌هاي صورت كه اين قبيل عضلات را منقبض مي‌كنند باعث ايجاد چروك ميشوند و چروك‌هاي موجود را برجسته‌تر و عميق‌تر مي‌كنند و نبايد انجام گيرند. سم بوتوليسم باعث فلج موقتي (چند ماهة) اين ماهيچه‌ها مي‌شود. فلج شدن اين عضلات و عدم انقباض آنها باعث جلوگيري از پيدايش چروك جديد و از بين رفتن چروك قبلي خواهد شد؛ مثلاً خطوط پيشاني، خطوط اخم و خطوطي كه در اثر حركات عضلات چشم ايجاد مي‌شود با اين روش درماني از بين مي‌رود.■
منبع: دانش زندگي