داراب؛ تاريخ مصور ايران
اين شهرستان داراي سه بخش مركزي، رستاق و فورگ و 12 دهستان و دو مركز شهري، داراب و جنت‌شهر مي‌باشد. اين شهرستان از شمال به شهرستان‌هاي نيريز و استهبان و از غرب به شهرستان فسا و از جنوب به شهرستان‌هاي زرين‌دشت و لارستان و از ناحيه شرق به استان هرمزگان محدود مي‌شود. جمعيت آن در حال حاضر 182000 نفر است.
اين شهرستان از نظر آب و خاك مستعدترين شهرستان‌هاي استان و كشور محسوب مي‌شود و از آب و هواي متفاوتي برخوردار است و در حال حاضر به عنوان يكي از قطب‌هاي مهم كشاورزي و دامپروري به شمار مي‌رود و كمتر شهرستاني وجود دارد كه داراي چنين تنوع چشمگيري در توليد محصول زراعي و باغي باشد. از جمله محصول زراعي و باغي آن گندم، پنبه، ذرت، صيفي‌جات، مركبات، نخليات و درختان سيا ريشه گردو، بادام، انجير، گل‌محمدي و انار است كه در قالب 72545 هكتار به كار گرفته شده است. بهطوري كه در تمام فصول سال دشت‌ها و جلگه‌هاي وسيع آن سرسبز و زيبا و باطراوت است.
شهرستان داراب در گردونه تاريخ
چو ديوار شهر اندر آوردگرد
ورانام كردند داراب گرد
ز هر گوشه‌اي كارگر خواستند
همه شهر از ايشان بياراستند
(فردوسي)
كلمه دار در لغت عجم به معني پرونده است پس داراب يعني پرونده آب و اين ايالت را به دليل فراواني چشمه‌هاي آب گوارا ورودخانه‌هاي بسيار به اين نام خوانده‌اند و اين ايالت را (دارابجرد) كه در اصل (دارابگرد) است نيز مي‌گويند و در شاهنامه فردوسي نيز اينگونه آمده است. اين شهر را داراب كياني پسر بهمن بساخت و گرد به معني شهر باشد و جرد معرب آن است. براساس مستندات تاريخ بناي شهر دارابگرد (داراب) متعلق به اوايل عصر هخامنشيان است و اين شهر توسط داراب بزرگ كه در تاريخ ادبيات ايران از وي به نام داريوش بزرگ هخامنشي ياد مي‌شود ساخته و پرداخته شده است. مشهور است كه داراب بزرگ دوازده سال سلطنت كرد و شهر دارابگرد (داراب) از بناهاي اوست.
اولين پايتخت اردشير ساساني
ساسان كه مردي از دودمان نجبا بود با زني از خانواده بازرنگي كه نامش ظاهرا دينگ بود وصلت كرد، ساسان در معبد آناهيتا در شهر استخر سمت رياست داشت پس از او پسرش پاپك جانشين او شد و روابط خود را بازرنگي مغتنم شمرد و يكي از پسران خود را كه اردشير نام داشت به گوزهر حكمران ايالتي معرفي و از او خواهش مي‌كند پسرك را كه در آن زمان هفت ساله بود به حكمران ايالت داراب (پيري) تحويل دهد اردشير تا دوران جواني در داراب تحت سرپرستي پيري با علوم و فنون نظامي طبق خواسته پدرش پاپك تربيت مي‌شود.
البته حكمران داراب، اردشير را به جاي فرزند خويش پذيرفته و پس از مرگ پيري، اردشير در مقام و منصب او مي‌نشيند و ابتدا بي‌طرفانه كار او را ادامه مي‌دهد و ميان مردم عدل و داد برقرار مي‌كند و رعيت او را دوست گرفتند و اردشير مولود منجمان را پذيرفت و همه گفتند ملك زمين بيشتر به تو رسد و بدين سبب داراب نخستين پايگاه پيشرفت و جنگاوري‌هاي اردشير ساساني شد.
چنانچه قصد مسافرت به اين شهر را داشتيد از آثار تاريخي اين منطقه بهره‌مند شويد. در اين سرزمين سرسبز و زيبا ده‌ها اثر تاريخي مربوط به دوره هخامنشيان تا پايان دوره قاجاريه وجود دارد كه همگي حكايت از تاريخ تمدن اين سرزمين كهن و پرآوازه دارد.
آثار تاريخي داراب
1- شهر دارابگرد: در فاصله شش كيلومتري جنوب شهر فعلي قرار دارد و قدمت آن به عصر هخامنشيان مي‌رسد چنانكه اولين پايتخت حكومت ساسانيان هم بوده است.
2- آتشكده آذرخش: معبد مهرپرستان آريايي بوده و در عصر ساسانيان يا قبل از آن تبديل به آتشكده مي‌شود و در زمره آتشكده‌هاي مهم زرتشتيان قرار مي‌گيرد. مساحت اين بنا 420 متر است كه يكپارچه از كوه تراشيده شده و در فاصله چهار كيلومتري شرق داراب واقع شده است.
3- نقش شاپور ساساني: در فاصله چهار كيلومتري جنوب شهر داراب واقع شده كه بيانگر پيروزي بزرگ دومين فرمانرواي ساساني شاپور اول بر امپراطوران روم والرين، گرديانوس است.
4- آتشكده آذرجو: به قول مقدسي به معناي شهري از آتش است كه به سبك چهار طاقي با گنبدي مدور در شش كيلومتري غرب داراب در كنار چشمه‌اي به نام (اغلان قز) به معني دختر و پسر واقع شده است.
5- كاخ كيامرث فرگ: مربوط به دوران ساسانيان در هشتاد كيلومتري داراب در بخش فورگ واقع شده است.
6- قصر آيينه: در تنگ چك‌چك بخش رستاق مربوط به دوره ساسانيان در فاصله هفتاد كيلومتري داراب است.
7- قصر بهرام‌گور: در فاصله 26 كيلومتري شمال شهر داراب قرار دارد.
8- برج شاه‌نشين: يا قلعه طلوع شجر در بخش رستاق مي‌باشد.
9- آرامگاه حضرت دحيه كلبي: صحابه پيامبر بزرگ اسلام(ص) و نماينده امام حسن مجتبي(ع) در شش كيلومتري جنوب شهر داراب است. در تاريخ آمده است معاويه پس از صلح با امام حسن(ع) داراب را به آن حضرت واگذار كرد تا خراج اين شهر كه سالانه دو ميليون درهم بود، جهت فرزندان شهداي جنگ‌هاي جمل و صفين هزينه كند امام حسن(ع) دحيه را به داراب مامور كرد تا به ارشاد مردم بپردازد.
10- مسجد جامع داراب: در زمان شاه‌طهماسب صفوي ساخته شده است، اين بنا متمايز از ساير مساجد عصر صفويه است.
11- مسجد خواجه معين‌ا‌لدين منصور: مسجد باغ بنفش، مدرسه علميه امام صادق(ع) و چندين اثر تاريخي ديگر مربوط به دوران قبل و بعد از اسلام كه هر يك نمادي از تاريخ با عظمت اين ديار كهن است.
جاذبه‌هاي گردشگري
آبشار تنگ رغز: اين آبشار در شمال ايستگاه تحقيقاتي حسن‌آباد و در ارتفاعات كوهستان واقع شده است كه پس از گذر از چندين استخر طبيعي در فضاي استوانه‌اي بسته با ارتفاع نسبتا زيادي آب به درون حوضچه‌اي ريخته مي‌شود كه در نوع خود كم‌نظير است اين آبشار در چهل كيلومتري غرب داراب واقع شده است.
چشمه تنگ كتويه: در شمال شهر داراب و در مسير 15 آسياب آبي در حركت است كه باغات پايين‌دست خود را سرسبز و خرم مي‌نمايد.
آبشار فداهي: در شمال روستاي مرز، در بخش فورگ واقع شده است كه بسيار زيباست.
رودخانه رودبال: در 15 كيلومتري غرب داراب واقع شده است كه پس از گذر از دشت‌ها به تنگ خسويه سرازير مي‌شود.
گردنه گدار پنبه: غار سهلك (غار سيدمظفر) باغات زيباي طبيعي و بكر و صدها باغ زيباي مركبات در منطقه جنت شهر، فسارود، رودبال، كوهستان، فورگ و رستاق با ده‌ها چشمه پرآب و جوشان. اين سرزمين كهن در خطه خشك و گرم جنوب، داراب را به بهشتي رؤيايي مبدل كرده است.
مذهب
اين شهرستان در رديف اولين شهرهاي ايران است كه تشيع سرخ علوي چنانكه قبلا اشاره شد توسط فرستاده امام حسن(ع) «دحيه كلبي» پذيرفت در اين شهرستان بيش از چهل امامزاده، سيصد مسجد و حسينيه در گوشه و كنار آن ديده مي‌شود كه همگي حكايت از ايمان و عقيده اين مردمان پاك نيت و خداجو مي‌كند.
شهر فعلي داراب
راه
اين شهرستان بين دو مركز مهم تجاري فارس و هرمزگان واقع شده است و يكي از راه‌هاي مهم شرق استان فارس از مسير همين شهرستان به بنادر مهم استان هرمزگان متصل مي‌شود و اين مسير نزديك‌ترين راه بين دو مركز فارس و هرمزگان است. در اين شهر آموزش و پرورش در سال 1303 شروع به فعاليت كرد و اولين دبستان اين شهر دبستان شهرآزاد به رياست مرحوم رياستي در خيابان بهار با سي دانش‌آموز افتتاح شد. و امروز با صدها كلاس درس در مقاطع مختلف تحصيلي و چندين هنرستان فني و حرفه‌اي و دانشگاه‌هاي متعدد به يكي از شهرستان‌هاي مستعد و مهم دانشگاهي تبديل شده است.
چهره‌هاي ملي دووميداني
يكي از ورزش‌هاي مورد علاقه مردم داراب، ورزش دو و ميداني است، بهطوري كه هر جا سخن از اين ورزش به ميان مي‌آيد نام داراب و سيدضياء كمانه در ذهن ورزش‌دوستان كشور تداعي مي‌شود؛ سيدضياء كمانه متولد سال 1308 هـ .ق است. او از دوران نوجواني به شيوه‌هاي سنتي به ورزش دووميداني روي آورد و در شروع خدمت سربازي زيرنظر مربيان كارآزموده تمرين كرد و توانست در سيصد مسابقه رسمي كشور و خارج از كشور شركت كند و مدال‌هاي بيشماري كسب نمايد. آخرين پرش ارتفاع او در سال 1334 شمسي به مرز دو متر و پنج سانتي‌متر در شهر رم بود و در همان سال ركورد 110 متر با مانع در مدت 7/14 ثانيه را از آن خود كرد. سيد غلامرضا كمانه همچون پدرش سال‌هاي نوجواني و جواني خود را در اين رشته در مسابقات داخل و خارج از كشور شركت نمود و در آخرين مسابقه خود در شهر جاكارتا در پرش ارتفاع دو متر و ده سانتي‌متر پرواز كرد. از ديگر چهره‌هاي ملي اين ديار مي‌توان سيدمحمدرضا كماني، سيد جعفر نمازي، محمدعلي كريمي، حيدر شكور و علي‌اكبر سيستاني را نام برد.
جنت شهر
اين شهر در فاصله 15 كيلومتري شرق داراب واقع شده است و يكي از مراكز عمده توليدات مركبات شهرستان داراب به شمار مي‌آيد كه از ارقام متفاوتي برخوردار است. وجود صدها باغ مركبات همراه با محصولات كشاورزي مسير پيشرفت، عمران، آباداني و اقتصاد نوين اين منطقه را هموار كرده است.
هنرهاي دستي بخش فورگ و آبرود شور:
در اين منطقه انواع جاروهاي دستي سبدهاي بزرگ و كوچك حصيربافي در ابعاد مختلف، بادبزن، َُسب، سبدخرما، زنبيل، و برخي از اقلام ديگر با شاخ و برگ درختان نخل بافته مي‌شود و سپس با رنگ‌هاي شاد و براق زينت مي‌دهند.
خواندني‌هاي فارس
شهرستان داراب در جنوب شرقي استان فارس واقع شده است، اين منطقه يكي از قديمي‌ترين مناطق ايران و جهان محسوب مي‌شود. اين شهر از نظر آب و هوايي، گرمسيري است و بارش در آن بيشتر به صورت باران است و در طول سال از 350 ميلي‌متر تجاوز نمي‌كند... مردم روستاهاي آن كشاورز و مركبات آن، شهره شهرهاي ديگر مي‌باشد.
شهرستان داراب داراي مراكز متعدد دانشگاهي با نام‌هاي دانشكده كشاورزي داراب، دانشگاه پيام نور، دانشگاه آزاد اسلامي و آموزشگاه فني و حرفه‌اي مي‌باشد.
داراب با شهرستان‌هاي زرين‌دشت، استهبان، نيريز، فسا و استان هرمزگان همسايه است.
از مناطق زيباي طبيعي مي‌توان به منطقه رودبال اشاره داشت كه در ايام مختلف سال به ويژه در فروردين‌ماه پذيراي جمع كثيري از مردم هستند.
استان فارس، يكي از ديدني‌ترين استان‌هاي ايران است و داراب هم يكي از شهرهاي اين استان است... از ديگر شهرستان‌هاي استان فارس كه توريستي است بايد به آباده، ارسنجان، اقليد، فيروزآباد، كازرون، لارستان، لامرد، مرودشت، ممسني، نيريز، فسا، جهرم، زرين‌دشت اشاره داشت...
اگر بخواهيم به نقاط ديدني اين استان اشاره داشته باشيم، بايد به پاسارگاد، تخت‌جمشيد، حافظيه، آرمگاه سعدي، بازار وكيل، نارنجستان قوام، باغ عفيف‌آباد، باغ ارم، درياچه پريشان، مسجد وكيل، حمام وكيل، آتشكده كازرون و... اشاره كنيم.