اسكندريه
اسكندر مقدوني يك سال پس از فتح مصر در «ممفيس» پايتخت كهن مصر به عنوان فرعون مصر تاج پادشاهي را بر سر نهاد (16 آوريل 331 ق.م). پادشاه جوان (25 ساله) مراسم جشن و سروري بر پا نمود و طي آن زميني چهار گوشه به ابعاد 7 در 30 استاديوم (1253 در 5370 متر) را با قدم اندازه گيري نمود، پشت سر او يك روحاني در جاي قدمهاي اسكندر آرد جو مي پاشيد. (غيبگويي چنين گفته بود كه آرد جو توجه و كرامت خدايان را برخواهد انگيخت و شاه در انجام نيات و مقاصد خود موفقيت به دست خواهد آورد.) قرار بر اين بود كه در اين مكان، در غربي ترين نقطه دلتاي نيل، «اسكندريه» اولين بنيان شهري به نام اسكندر تأسيس شود.
اسكندر در صدد بود تا از شهر تازه ساز اسكندريه يك قطب تجاري و بندر مهم در منطقه ايجاد كند. بنابراين طرح ريزي و طراحي نقشه هاي شهر جديد را خودش انجام داد، وي مكان ميدان اجتماعات و مراكز تجاري و نيز معبد شهر را معين نمود و نيز اينكه هر يك از معابد به كدام يك از خدايان اختصاص داشته باشد. همچنين دستور داد تا بر فراز صخره اي دريايي در كنار جزيره «فاروس» (واقع در جلوي شهر اسكندريه) يك فانوس يا برج روشنايي، بلندتر و بزرگتر از تمام برجهاي دريايي جهان ساخته شود.
طولي نكشيد كه اسكندريه شهري شكوفا و پر رونق با جمعيتي در حدود 600 هزار نفر و مهمترين شهر در سواحل درياي مديترانه گشت. بيشتر جمعيت شهر را مهاجران يوناني، مصريان و يهوديان تشكيل مي دادند.
فانوس دريايي اسكندريه
اسكندر پيش از آغاز بناي فانوس دريايي در 323 (ق.م) درگذشت و 23 سال بعد ساختمان برج آغاز شد. پايه بنا مربعي به ابعاد 30 و ارتفاع 71 متر بود كه به سمت بالا از قطر آن كمي كاسته مي شد. روي بخش فوقاني آن دومين بخش برج، ساختماني هشت گوشه با ارتفاع 34 متر قرار مي گرفت و بر فراز اين بخش نيز ساختماني استوانه اي قرار داشت كه تأسيسات روشنايي در آن تعبيه شده بود. روي بخش استوانه اي ستونهايي قرار داشتند كه بر فراز آنها سقفي گنبدي جاي داشت و در انتهاي فوقاني برج پيكره زئوس در ارتفاع 130 متري، دريا را مي نگريست.
قسمت زيرين برج به 14 طاق قوسي كه همديگر را مي پوشاندند، تقسيم مي شد. به دور ديوارهاي داخلي سطحي شيبدار به طرف بالاي برج امتداد داشت كه داراي پهنايي بود و روي آن دو حيوان باركش به راحتي مي توانستند كنار هم بالا بروند. در ميان برج تونلي وجود داشت كه از زيرزمين تا اتاق تأسيسات روشنايي امتداد داشت. يك بالابر طنابي مي توانست مواد و تجهيزات را تا بالاترين طبقه حمل كند. نماي خارجي برج از سنگ مرمر سفيد بود. براي ساخت برج حدود 800 تالنت (معادل 20800 كيلوگرم نقره) هزينه شده بود.
تصاويري از فانوس دريايي اسكندريه بر روي سكه هاي رومي مربوط به زمان شاه «دوميتيان» (96 - 81 ميلادي) به جاي مانده است. فانوس دريايي اسكندريه مانند بسياري بناهاي همانند خود در آن زمان تنها براي راهنمايي كشتيها در روز ساخته شده بود، زيرا كشتيرانان پيش از غروب، بندري را مي يافتند و در آن پهلو مي گرفتند تا شبها بر روي آب نباشند. اما بتدريج با شكوفايي و رونق تجارت و داد و ستد در اسكندريه و افزايش ترافيك دريايي نياز به آن شد كه كشتيها شبها نيز وارد بندر شوند و يا از آن خارج گردند. در نتيجه تأسيساتي براي روشنايي در فانوس تعبيه شد كه جزو نخستين تأسيسات هدايت نوري در تاريخ كشتيراني و دريانوردي مي باشد. نور ايجاد شده توسط آينه اي مقعر بازتابانده مي شد. اين سيستم نورافشاني و نيز ساختمان عظيم برج باعث گرديد تا در سال 279 (ق.م) درست پس از اتمام ساخت آن در فهرست عجايب هفتگانه جهان ثبت شود.
فانوس اسكندريه حدود 1000 سال به عمر خويش ادامه داد و از گذار جنگها جان به در برد تا اينكه در سال 796 ميلادي بر اثر زلزله اي درهم شكست، اعراب تصميم به ساخت مجدد آن گرفتند، اما به نتيجه نرسيدند. سلطان سليمان قانوني (1566 - 1520 ميلادي) بر روي زيربناي فانوس اسكندريه بناي قلعه «كيت بي» را بنيان گذارد كه تا به امروز نيز به جا مانده است.
تا پيش از ساخت فانوس دريايي اسكندريه چنين برج روشنايي وجود نداشت و به همين دليل مردم نامي براي چنين ساختماني نداشتند و به دليل مكان اين بنا به آن «فاروس» مي گفتند كه بعدها همين واژه در زبانهاي با ريشه لاتين متداول گشت: «Pharos» به زبان لاتين، «Faroo» به زبان ايتاليايي و اسپانيايي، «Phare» فرانسوي و «Farol» پرتغالي. در فارسي نيز به آن فانوس مي گوييم.
سه قرن قبل از میلاد مسیح، در بندر اسکندریه ساختمانی را بنا کردند تا کشتی ها بتوانند به کمک آن به بندر وارد شوند. این ساختمان در جزیره ای بنام فاروس بنا شده بود، از همین رو به آن فاروس یا فانوس اسکندریه می گفتند. شب هنگام از بالای ساختمان زبانه های آتش به هوا شعله می کشید و روزها ستونی از دود به آسمان برمی خواست تا کشتی ها بدون خطر برخورد به جزیره های سنگی کوچک در بندر اسکندریه پهلو بگیرند. این ساختمان نخستین فانوس دریایی جهان بود که مدت 1500 سال پابرجا ماند. جزیره و فانوس دریایی
فانوس دریایی در روی جزیره کوچک فاروس در دریای مدیترانه ساخته شد. بندر پر رفت و آمد اسکندریه را اسکندر کبیر در هنگام بازدید از مصر بنا نهاد.
در قرن دوازدهم بعد از میلاد در بندر اسکندریه به قدری گل و لای انباشته شده بود که دیگر کشتی ها نمی توانستند به بندرگاه نزدیک شوند.
جزیره فاروس در نزدیکی همین بندر بود. ساخت این بنا 20 سال به طول انجامید و در حدود 280 سال قبل از میلاد مسیح در هنگام سلطنت پادشاه پتولمی دوم تکمیل شد. بعد از آن تاریخ هر چراغ راهنمای دریایی را به نام جزیره فاروس نامیدند. امروزه ما نیز به آنفانوس دریایی می گوییم.
ساختمانی با 3 برج
فانوس دریایی فاروس دارای سه برج مرمرین بود که در روی پایه ای سنگی ساخته شده بود. اولین برج چهارگوش بود و برای زندگی کارگران و سربازان در آن تعداد زیادی اتاق ساخته شده بود. در بالای آن برجی کوچکتر به شکل 8 وجهی بود که با پله هایی مارپیچ به برج بالایی می رفت.
نور راهنما
بالاترین برج به شکل استوانه بود و آتشی در آن می سوخت که قایق ها را با اطمینان کامل به سوی بندرگاه هدایت می کرد. در بالای ساختمان مجسمه ای از زئوس که الهه نجات دهنده پنداشته می شد، نصب شده بود. در مجموع ارتفاع فانوس 117 متر بود.
آینه های برنزی صیقلی
برای روشن نگه داشتن آتش مقدار زیادی سوخت لازم بود. چوب را با ارابه هایی که اسب یا قاطرها آن را می کشیدند از سطح شیبدار و مارپیچ بالا می بردند. صفحاتی برنزی که در پشت آتش قرار داشت نور را به سمت دریا منعکس می کرد. حتی کشتی هایی در فاصله بیش از 50 کیلومتر نیز می توانستند نورفانوس را ببینند. عاقبت در قرن دوازدهم بعد از میلاد در بندر اسکندریه به قدری گل و لای انباشته شده بود که دیگر کشتی ها نمی توانستند به بندرگاه نزدیک شوند. از همین رو دیگر کسی به فکر تعمیر و نگهداری فانوس نبود. حتی صفحات برنزی که به عنوان آینه عمل می کردند ذوب شد و با آن سکه ضرب کردند. در نهایت زلزله ای ویرانگر در قرن چهاردهم میلادی ساختمان فانوس را به کلی نابود کرد.
این ساختمان در جزیره ای بنام فاروس بنا شده بود، از همین رو به آن فاروس یا فانوس اسکندریه می گفتند
چند سال بعد سربازان مسلمان در ویرانه های فانوس یک دژ نظامی ساختند که از آن تاریخ تاکنون بارها بازسازی شده است و همچنان پابرجاست. به جز این قلعه که در محل نخستین چراغ دریایی جهان ساخته شده است، هیچ اثر دیگری از فانوس دریایی باقی نمانده است.
اسكندر مقدوني يك سال پس از فتح مصر در «ممفيس» پايتخت كهن مصر به عنوان فرعون مصر تاج پادشاهي را بر سر نهاد (16 آوريل 331 ق.م). پادشاه جوان (25 ساله) مراسم جشن و سروري بر پا نمود و طي آن زميني چهار گوشه به ابعاد 7 در 30 استاديوم (1253 در 5370 متر) را با قدم اندازه گيري نمود، پشت سر او يك روحاني در جاي قدمهاي اسكندر آرد جو مي پاشيد. (غيبگويي چنين گفته بود كه آرد جو توجه و كرامت خدايان را برخواهد انگيخت و شاه در انجام نيات و مقاصد خود موفقيت به دست خواهد آورد.) قرار بر اين بود كه در اين مكان، در غربي ترين نقطه دلتاي نيل، «اسكندريه» اولين بنيان شهري به نام اسكندر تأسيس شود.
اسكندر در صدد بود تا از شهر تازه ساز اسكندريه يك قطب تجاري و بندر مهم در منطقه ايجاد كند. بنابراين طرح ريزي و طراحي نقشه هاي شهر جديد را خودش انجام داد، وي مكان ميدان اجتماعات و مراكز تجاري و نيز معبد شهر را معين نمود و نيز اينكه هر يك از معابد به كدام يك از خدايان اختصاص داشته باشد. همچنين دستور داد تا بر فراز صخره اي دريايي در كنار جزيره «فاروس» (واقع در جلوي شهر اسكندريه) يك فانوس يا برج روشنايي، بلندتر و بزرگتر از تمام برجهاي دريايي جهان ساخته شود.
طولي نكشيد كه اسكندريه شهري شكوفا و پر رونق با جمعيتي در حدود 600 هزار نفر و مهمترين شهر در سواحل درياي مديترانه گشت. بيشتر جمعيت شهر را مهاجران يوناني، مصريان و يهوديان تشكيل مي دادند.
فانوس دريايي اسكندريه
اسكندر پيش از آغاز بناي فانوس دريايي در 323 (ق.م) درگذشت و 23 سال بعد ساختمان برج آغاز شد. پايه بنا مربعي به ابعاد 30 و ارتفاع 71 متر بود كه به سمت بالا از قطر آن كمي كاسته مي شد. روي بخش فوقاني آن دومين بخش برج، ساختماني هشت گوشه با ارتفاع 34 متر قرار مي گرفت و بر فراز اين بخش نيز ساختماني استوانه اي قرار داشت كه تأسيسات روشنايي در آن تعبيه شده بود. روي بخش استوانه اي ستونهايي قرار داشتند كه بر فراز آنها سقفي گنبدي جاي داشت و در انتهاي فوقاني برج پيكره زئوس در ارتفاع 130 متري، دريا را مي نگريست.
قسمت زيرين برج به 14 طاق قوسي كه همديگر را مي پوشاندند، تقسيم مي شد. به دور ديوارهاي داخلي سطحي شيبدار به طرف بالاي برج امتداد داشت كه داراي پهنايي بود و روي آن دو حيوان باركش به راحتي مي توانستند كنار هم بالا بروند. در ميان برج تونلي وجود داشت كه از زيرزمين تا اتاق تأسيسات روشنايي امتداد داشت. يك بالابر طنابي مي توانست مواد و تجهيزات را تا بالاترين طبقه حمل كند. نماي خارجي برج از سنگ مرمر سفيد بود. براي ساخت برج حدود 800 تالنت (معادل 20800 كيلوگرم نقره) هزينه شده بود.
تصاويري از فانوس دريايي اسكندريه بر روي سكه هاي رومي مربوط به زمان شاه «دوميتيان» (96 - 81 ميلادي) به جاي مانده است. فانوس دريايي اسكندريه مانند بسياري بناهاي همانند خود در آن زمان تنها براي راهنمايي كشتيها در روز ساخته شده بود، زيرا كشتيرانان پيش از غروب، بندري را مي يافتند و در آن پهلو مي گرفتند تا شبها بر روي آب نباشند. اما بتدريج با شكوفايي و رونق تجارت و داد و ستد در اسكندريه و افزايش ترافيك دريايي نياز به آن شد كه كشتيها شبها نيز وارد بندر شوند و يا از آن خارج گردند. در نتيجه تأسيساتي براي روشنايي در فانوس تعبيه شد كه جزو نخستين تأسيسات هدايت نوري در تاريخ كشتيراني و دريانوردي مي باشد. نور ايجاد شده توسط آينه اي مقعر بازتابانده مي شد. اين سيستم نورافشاني و نيز ساختمان عظيم برج باعث گرديد تا در سال 279 (ق.م) درست پس از اتمام ساخت آن در فهرست عجايب هفتگانه جهان ثبت شود.
فانوس اسكندريه حدود 1000 سال به عمر خويش ادامه داد و از گذار جنگها جان به در برد تا اينكه در سال 796 ميلادي بر اثر زلزله اي درهم شكست، اعراب تصميم به ساخت مجدد آن گرفتند، اما به نتيجه نرسيدند. سلطان سليمان قانوني (1566 - 1520 ميلادي) بر روي زيربناي فانوس اسكندريه بناي قلعه «كيت بي» را بنيان گذارد كه تا به امروز نيز به جا مانده است.
تا پيش از ساخت فانوس دريايي اسكندريه چنين برج روشنايي وجود نداشت و به همين دليل مردم نامي براي چنين ساختماني نداشتند و به دليل مكان اين بنا به آن «فاروس» مي گفتند كه بعدها همين واژه در زبانهاي با ريشه لاتين متداول گشت: «Pharos» به زبان لاتين، «Faroo» به زبان ايتاليايي و اسپانيايي، «Phare» فرانسوي و «Farol» پرتغالي. در فارسي نيز به آن فانوس مي گوييم.
سه قرن قبل از میلاد مسیح، در بندر اسکندریه ساختمانی را بنا کردند تا کشتی ها بتوانند به کمک آن به بندر وارد شوند. این ساختمان در جزیره ای بنام فاروس بنا شده بود، از همین رو به آن فاروس یا فانوس اسکندریه می گفتند. شب هنگام از بالای ساختمان زبانه های آتش به هوا شعله می کشید و روزها ستونی از دود به آسمان برمی خواست تا کشتی ها بدون خطر برخورد به جزیره های سنگی کوچک در بندر اسکندریه پهلو بگیرند. این ساختمان نخستین فانوس دریایی جهان بود که مدت 1500 سال پابرجا ماند. جزیره و فانوس دریایی
فانوس دریایی در روی جزیره کوچک فاروس در دریای مدیترانه ساخته شد. بندر پر رفت و آمد اسکندریه را اسکندر کبیر در هنگام بازدید از مصر بنا نهاد.
در قرن دوازدهم بعد از میلاد در بندر اسکندریه به قدری گل و لای انباشته شده بود که دیگر کشتی ها نمی توانستند به بندرگاه نزدیک شوند.
جزیره فاروس در نزدیکی همین بندر بود. ساخت این بنا 20 سال به طول انجامید و در حدود 280 سال قبل از میلاد مسیح در هنگام سلطنت پادشاه پتولمی دوم تکمیل شد. بعد از آن تاریخ هر چراغ راهنمای دریایی را به نام جزیره فاروس نامیدند. امروزه ما نیز به آنفانوس دریایی می گوییم.
ساختمانی با 3 برج
فانوس دریایی فاروس دارای سه برج مرمرین بود که در روی پایه ای سنگی ساخته شده بود. اولین برج چهارگوش بود و برای زندگی کارگران و سربازان در آن تعداد زیادی اتاق ساخته شده بود. در بالای آن برجی کوچکتر به شکل 8 وجهی بود که با پله هایی مارپیچ به برج بالایی می رفت.
نور راهنما
بالاترین برج به شکل استوانه بود و آتشی در آن می سوخت که قایق ها را با اطمینان کامل به سوی بندرگاه هدایت می کرد. در بالای ساختمان مجسمه ای از زئوس که الهه نجات دهنده پنداشته می شد، نصب شده بود. در مجموع ارتفاع فانوس 117 متر بود.
آینه های برنزی صیقلی
برای روشن نگه داشتن آتش مقدار زیادی سوخت لازم بود. چوب را با ارابه هایی که اسب یا قاطرها آن را می کشیدند از سطح شیبدار و مارپیچ بالا می بردند. صفحاتی برنزی که در پشت آتش قرار داشت نور را به سمت دریا منعکس می کرد. حتی کشتی هایی در فاصله بیش از 50 کیلومتر نیز می توانستند نورفانوس را ببینند. عاقبت در قرن دوازدهم بعد از میلاد در بندر اسکندریه به قدری گل و لای انباشته شده بود که دیگر کشتی ها نمی توانستند به بندرگاه نزدیک شوند. از همین رو دیگر کسی به فکر تعمیر و نگهداری فانوس نبود. حتی صفحات برنزی که به عنوان آینه عمل می کردند ذوب شد و با آن سکه ضرب کردند. در نهایت زلزله ای ویرانگر در قرن چهاردهم میلادی ساختمان فانوس را به کلی نابود کرد.
این ساختمان در جزیره ای بنام فاروس بنا شده بود، از همین رو به آن فاروس یا فانوس اسکندریه می گفتند
چند سال بعد سربازان مسلمان در ویرانه های فانوس یک دژ نظامی ساختند که از آن تاریخ تاکنون بارها بازسازی شده است و همچنان پابرجاست. به جز این قلعه که در محل نخستین چراغ دریایی جهان ساخته شده است، هیچ اثر دیگری از فانوس دریایی باقی نمانده است.