چاپ چوب يکي انواع تکنيک هاي چاپ است که بعد هنري اش آن را در جامعه مدرن امروز ماندگار کرده است.امروزه اين تکنيک هنري بيشتر در آسياي جنوب شرق؛ کشورهاي چين و ژاپن؛ استفاده مي گردد و در آن، متن، تصوير و يا نقوش زينتي بر روي پارچه، لباس و يا کاغذ چاپ مي شوند.
چاپ چوب به روشهاي نقش برجسته و نقش منفي صورت مي پذيرد. در حالت نقش برجسته، کاراکتر و يا موضوع اصلي دست نخورده باقي مي ماند و محيط پيراموني آن بوسيله ابزار قلمزني و برش، تراشيده مي شوند.
در نتيجه سوژه اصلي به صورت تخت رنگ آميزي شده و بر روي سطح مورد نظر به چاپ مي رسد. فرم نقش منفي، عکس حالت پيشين است. اين روش به دليل ضرباهنگ قلم تراش بر روي چوب و رسيدن به بافت چوب بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد. در چاپ چوب به مانند ديگر تکنيک هاي چاپ امکان چاپ چند رنگ وجود دارد و براي هر رنگ يک قالب چوبي در نظر گرفته مي شود.
چه طرح به شکل منفي چاپ شود و يا مثبت سه تکنيک براي آن قابل اجرا است:
۱) شيوه مهري:
در اين روش طرح مورد نظر به صورت استامپ يا قالب مهري تهيه شده و بر روي کاغذ و يا هر سطح ديگري به چاپ مي رسد. اين روش در اروپا براي چاپ نقوش زينتي بر روي البسه مورد استفاده قرار مي گرفت. در ايران همينک نيز از قالب هاي مهري براي طرح زني بر روي پارچه هاي قلمکار استفاده مي شود.
۲) چاپ غلتکي:
طرح مورد نظر چه به صورت مثبت و يا به صورت منفي بر روي قالب چوبي منتقل شده، پس از رنگ آميزي، کاغذ و يا پارچه بر روي آن قرار گرفته و هر دو از زير غلتکي سنگين عبور کرده و در نتيجه طرح به روي سطح منتقل مي گردد.
۳) چاپ روزنامه اي:
اين شيوه در قديم براي انتشار کتاب و متون استفاده مي شود. روش کار، ترکيبي از روش مهري و چاپ غلتکي است. حروف الفبا تک تک بر روي قالب هاي چوبي حکاکي شده و سپس در کنار هم قرار مي گرفت و بعد با عبور غلتک از روي آن بر روي کاغذ منتقل مي گشت.
اين روش به خصوص در چين باستان که هر کاراکتر معرف يک کلمه است بسيار مورد استفاده قرار مي گرفت.در کشورهاي چين وکره، چاپ چوب به گسترش ادبيات عرفاني و منظومات و منثورات کمک شايان توجهي نمود. بسياري از تعاليم بودا بدين شکل چاپ و دراختيار مردم قرار مي گرفت.
رنگ در تکنيک چاپ چوب آسياي جنوب شرق نقش مهمي را ايفا مي نمايد. استفاده از رنگ مايه هاي متنوع در بسياري از آثار مکتوب به جاي مانده از دوران کهن که با چاپ چوب تکثير شده اند به چشم مي خورد.
در ژاپن به چاپ چند رنگ چوب در اصطلاح «ني شي کيه» گفته مي شود. چاپ چند رنگ در اين سرزمين از سال ۱۷۶۰ تاکنون علاقه مندان خود را دارد و همچنان به حيات خود ادامه مي دهد. اروپائيان برخلاف ساکنان قاره آسيا، خيلي زود از چاپ چوب دل بريده و به استفاده از حروف سربي پرداختند.حکاکي روي چوب در جهان هنر،ازتکنيک هاي مورد توجه هنرمندان به شمار مي رود.
چوب، به لحاظ داشتن بافت هاي طبيعي، پس زمينه هاي بديعي را در اختيار هنرمند قرار داده با خلاقيت هنرمند در استفاده از اين زمينه و مهارت قلمزني وي بر روي آن تصاوير جذابي به چاپ مي رسند. طبيعي بودن چوب امکان چاپ چندباره را از قالب چوبي مي گيرد و لذا ارزش آثار چاپ شده بالاتر مي رود.
منبع : چاپ دیجیتال
چاپ چوب به روشهاي نقش برجسته و نقش منفي صورت مي پذيرد. در حالت نقش برجسته، کاراکتر و يا موضوع اصلي دست نخورده باقي مي ماند و محيط پيراموني آن بوسيله ابزار قلمزني و برش، تراشيده مي شوند.
در نتيجه سوژه اصلي به صورت تخت رنگ آميزي شده و بر روي سطح مورد نظر به چاپ مي رسد. فرم نقش منفي، عکس حالت پيشين است. اين روش به دليل ضرباهنگ قلم تراش بر روي چوب و رسيدن به بافت چوب بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد. در چاپ چوب به مانند ديگر تکنيک هاي چاپ امکان چاپ چند رنگ وجود دارد و براي هر رنگ يک قالب چوبي در نظر گرفته مي شود.
چه طرح به شکل منفي چاپ شود و يا مثبت سه تکنيک براي آن قابل اجرا است:
۱) شيوه مهري:
در اين روش طرح مورد نظر به صورت استامپ يا قالب مهري تهيه شده و بر روي کاغذ و يا هر سطح ديگري به چاپ مي رسد. اين روش در اروپا براي چاپ نقوش زينتي بر روي البسه مورد استفاده قرار مي گرفت. در ايران همينک نيز از قالب هاي مهري براي طرح زني بر روي پارچه هاي قلمکار استفاده مي شود.
۲) چاپ غلتکي:
طرح مورد نظر چه به صورت مثبت و يا به صورت منفي بر روي قالب چوبي منتقل شده، پس از رنگ آميزي، کاغذ و يا پارچه بر روي آن قرار گرفته و هر دو از زير غلتکي سنگين عبور کرده و در نتيجه طرح به روي سطح منتقل مي گردد.
۳) چاپ روزنامه اي:
اين شيوه در قديم براي انتشار کتاب و متون استفاده مي شود. روش کار، ترکيبي از روش مهري و چاپ غلتکي است. حروف الفبا تک تک بر روي قالب هاي چوبي حکاکي شده و سپس در کنار هم قرار مي گرفت و بعد با عبور غلتک از روي آن بر روي کاغذ منتقل مي گشت.
اين روش به خصوص در چين باستان که هر کاراکتر معرف يک کلمه است بسيار مورد استفاده قرار مي گرفت.در کشورهاي چين وکره، چاپ چوب به گسترش ادبيات عرفاني و منظومات و منثورات کمک شايان توجهي نمود. بسياري از تعاليم بودا بدين شکل چاپ و دراختيار مردم قرار مي گرفت.
رنگ در تکنيک چاپ چوب آسياي جنوب شرق نقش مهمي را ايفا مي نمايد. استفاده از رنگ مايه هاي متنوع در بسياري از آثار مکتوب به جاي مانده از دوران کهن که با چاپ چوب تکثير شده اند به چشم مي خورد.
در ژاپن به چاپ چند رنگ چوب در اصطلاح «ني شي کيه» گفته مي شود. چاپ چند رنگ در اين سرزمين از سال ۱۷۶۰ تاکنون علاقه مندان خود را دارد و همچنان به حيات خود ادامه مي دهد. اروپائيان برخلاف ساکنان قاره آسيا، خيلي زود از چاپ چوب دل بريده و به استفاده از حروف سربي پرداختند.حکاکي روي چوب در جهان هنر،ازتکنيک هاي مورد توجه هنرمندان به شمار مي رود.
چوب، به لحاظ داشتن بافت هاي طبيعي، پس زمينه هاي بديعي را در اختيار هنرمند قرار داده با خلاقيت هنرمند در استفاده از اين زمينه و مهارت قلمزني وي بر روي آن تصاوير جذابي به چاپ مي رسند. طبيعي بودن چوب امکان چاپ چندباره را از قالب چوبي مي گيرد و لذا ارزش آثار چاپ شده بالاتر مي رود.
منبع : چاپ دیجیتال
آخرین ویرایش: