Ever Green
متخصص بخش پزشکی
آرزوی همه والدین داشتن فرزندان بلند قداست واین موضوع به عنوان یک ارزش تلقی می گردد در آثار بجای مانده از تاریخ تمدن بشری نیز بلند قدی و کشیدگی قامت به عنوان یک سنبل بوده است.
راستی آیا بلند قد ترین مردم دنیا را می شناسید . بلند قد ترین مردم در کشور هلند برای مردان و زنان به ترتیب با 182.5 و 170.5 سانتیمتر، دانمارک با 181.5و 169 سانتیمتر ، سوئیس با 180.5 و 167.2سانتیمتر ، آلمان با 180.2و 168.2 سانتیمتر ، نروژبا 180و 167.6 سانتیمتر ، و کوتاهترین مردم به ترتیب مرد و زن در کشور فلیپین با 165و 154.1سانتیمتر ، ژاپن با 165.6و 153 سانتیمتر،هند با 167.6و 155سانتیمتر و چین با 169.7 و 158.6 سانتیمتر قد می باشند .
ایرانیان نیز به ترتیب با 178.7و 165.9 سانتیمتر قد رتبه نسبتا خوبی را در میان ملل دارند .
جثه بدن هر شخصی در نتیجه تعامل و تداخل عوامل داخلی و محیطی در طول دوران رشد وی شکل خواهد گرفت .
عوامل داخلی شامل فاکتورهای ژنتیکی است که فرد از والدین خود دریافت می کند وتقریبا قابل دستکاری نیستند . عوامل محیطی نیز موثراند که می توان به آب و هوا ، موقعیت جغرافیائی ، تغذیه ، بیماریها ، ویتامنها و املاح و.... اشاره نمود که می توان با کنترل آنها شرایط را به نفع رشد قد فراهم کرد .
در خصوص عوامل داخلی در صورتیکه نقص گیرندهای پیام های عصبی قابل ترمیم باشند این امکان وجود دارد که با تحریک و تجویز هورمونها و اصلاح گیرندها عوامل ژنتیکی را تغییر داد .
هرگاه عوامل محیطی مد نظر هستند باید شرایط یا بهتر بگویم مصالح ساختمانی را فراهم کنیم تا رشد قدی امکان یابد. این مصالح عبارتنداز ویتامین D و املاحی مثل کلسیم ، فسفر ، منیزیم ، روی و فلوئور همچنین آهن ویتامین C و دیگر ریز مغذی ها و مواد پروتئینی .
در تحقیقات بعمل آمده مشخص شده که مردمان شرقی کوتاه قد که به دلایلی آمریکا و جزایر هاوائی را برای سکونت انتخاب کرده اند دارای شرایط قدی بهتری نسبت به هموطنان شرقی خود دارند که در موطن خودهستد و این نتیجه حاصل شده که آب و هوا و تغییرات رفتاری در غذا خوردن آنها نیز موثر بوده است چرا که در این مناطق مردمان از پروتئین بیشتری در سبد غذائی خود بهره می برند . در یک دیدگاه جامع به نقش هورمونها و جایگاه ترشح آنها خواهیم پرداخت و درخاتمه راهکارهای مناسب را بری هرچه بهتر شدن شرایط بیان خواهیم کرد .
ابتدا طرح چند سوال :
رشد استخوانی در نتیجه چه عواملی است؟
رشد استخوانی در سنین رشد در استخوانهای دراز بدن مثل استخوان ران و ساق پا در مناطقی بنام اپی فیز که هنوز استخوانی نشده واز جنس غضروف است ادامه پیدا می کند این بخش مولد با تکثیر سلولی موجب افزایش قد استخوانها می شود ، هورمون رشد تکثیر سلولی در مناطق غضروفی را تحریک و موجب افزایش استخوان سازی دراین مناطق خواهد شد که عموما تا سن 20 سالگی هنوز امکان افزایش قد وجود دارد . اما دانشمندان معتقد هستند بهترین شرایط رشد برای دختران تا حدود 14 سالگی و برای پسران تا سن 16 سالگی ادامه دارد . و پس از آن صفحات رشد بسته خواهند شد و این بخش غضروفی کاملا شکل استخوانی به خود می گیرند . با برسی تصاویر رادیوگرافی مچ دست توسط پزشکان متخصص می توان بسته شدن صفحات استخوانی را کنترل کرد.
آیا می توان ترشح هورمون رشد را افزایش داد؟
عواملی اعم از خواب بخصوص ساعات اولیه خواب ، ورزش ، شوکهای عصبی، درد، سرما، عمل جراحی ، گرسنگی ، هیپوگلیسمی ، خوردن غذاهای پر پروتئین ، اسید آمینه آرژینین و هورمونهای جنسی ترشح هورمون رشد را تحت تاثیر خود دارند که درادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.
هورمون رشد چیست؟
هورمون رشد که از هیپوفیز قدامی ترشح می شود با عملکردهای متفاوتی سبب رشد استخوانها خواهد شد . غلظت هورمون رشد یا سوماتوتروپین در بافت هیپوفیزی 5 تا 15 میلیگرم بر گرم یعنی بیشتر از غلظت سایر هورمونهای هیپوفیزی است . وزن ملوکولی این هورمون 22 هزار دالتون است و همانند بیشتر هورمونهای هیپوفیزی ترشح هورمون رشد حالت یک جریان دائمی و یکنواخت را ندارد ، بلکه به صورت جریانات ضربانی انجام می پذیرد . میزان ترشح این هورمون تحت تاثیر تحریکات عصبی و خواب و بیداری می باشد . بطوریکه غلظت پلاسمائی این هورمون ممکن است در ظرف چند دقیقه 10 برابر شود.
بیشترین افزایش هورمون در پلاسما مدت کوتاهی پس از به خواب رفتن رخ می دهد . عوامل موثر در ترشح هورمون رشد از طریق تاثیر کوتاکولامینها بر روی هیپوتالاموس موجب ترشح هورمون می گردند . اثرات کلیه عوامل با توجه به خاصیت فیزیولوژیک بسیار مهم هورمون رشد که همواره از مصرف گلوکز در بدن جلوگیری می کند .قابل توجیه است.
زیرا به هنگام وقوع شوک عصبی ، هیپوگلیسمی ،گرسنگی و خواب ، هورمون رشد از یک سو با بکار انداختن واکنشهای لیپولیز مقدار بیشتری اسید های چرب آزاد را به سلول می رساند واز سوی دیگر ورود اسیدهای آمینه به داخل سلول را آ زاد می کند ، تا به این ترتیب از مصرف گلوکز جلوگیری نموده وآن را برای نیازهای سلولهای مغزی حفظ کند .
غلظت گلوکز در سلولهای ترشح کننده هورمون آزاد کننده هورمون رشد در هسته هیپوتالاموس ، عامل اصلی در تنظیم هورمون رشد می باشد. تجربه نشان می دهد که ترکیبات مشابه گلوکز ( 2- دزاکسی گلوکز ) که از عوامل مهار کننده واکنشهای گلیکولیز بوده و باعث افزایش غلظت گلوکز خون می شوند . ترشح هورمون رشد را نیز زیاد می کنند . در صورتی که قرار بود افزایش گلوکز در پلاسما موجب قطع ترشح هورمون شود . می توان نتیجه گرفت که عامل اصلی تنظیم ترشح هورمون ، سرعت و میزان متابولیسم گلوکز در داخل سلولهای ترشح کننده هورمون آزاد کننده رشد است و نه غلظت گلوکز در پلاسما ی خون .
اثرمحرک آرژینین و یا غذاهای غنی از پروتوئین در ترشح هورمون رشد نیز خود مکانیسم تنظیم کننده ای است تا به این تریب ، اسیدهای آمینه در پلاسما به داخل سلولها انتقال یافته و در ساختمان پروتئینهاشرکت جویند و یا به اشکال دیگر ذخیره انرژی تبدیل شود . یکی از کارهای هورمون رشد ، شرکت در پروتئین سازی است.
هورمون رشد در متابولیسم پروتئین ها باعث افزایش انتقال اسیدهای آمینه به داخل سلولهای عضلانی شده و مستقیما نیز دارای اثر فعال کننده سنتز پروتئینها است. اینگونه اثرات هورمون رشد با انسولین مشابهت دارد.
در متابولیسم کربوهیدارتها ، هورمون رشد اثری مخالف انسولین دارد ، افزایش گلوکز خون پس از تزریق هورمون رشد ، نتیجه دو نوع اثر است . یکی صرفه جویی در مصرف ان در بافتهای محیطی دیگری افزایش فعالیت واکنشهای نوسازی گلوکز در کبد. هورمون رشد در کبد با فعال کردن واکنشهای نوسازی از منشا اسید های آمینه ذخیره گلیکوژن را نیز افزایش می دهد.
در خصوص متابولیسم چربی ها هورمون رشد ظرف مدت 30 تا 60 دقیقه باعث افزایش اسیدهای چرب آزاد در خون و افزایش اکسیداسیون اسیدهای چرب در کبد می گردد.
همچنین هورمون رشد و فاکتور IGF-1 باعث افزایش جذب ونگهداری یونهای کلسیم ، منیزیم و فسفاتها در بدن می گردند و این عمل آنها احتمالا در ارتباط با اثری است که در رشد استخوانهای طویل دارا هستند.
ادامه دارد ...
راستی آیا بلند قد ترین مردم دنیا را می شناسید . بلند قد ترین مردم در کشور هلند برای مردان و زنان به ترتیب با 182.5 و 170.5 سانتیمتر، دانمارک با 181.5و 169 سانتیمتر ، سوئیس با 180.5 و 167.2سانتیمتر ، آلمان با 180.2و 168.2 سانتیمتر ، نروژبا 180و 167.6 سانتیمتر ، و کوتاهترین مردم به ترتیب مرد و زن در کشور فلیپین با 165و 154.1سانتیمتر ، ژاپن با 165.6و 153 سانتیمتر،هند با 167.6و 155سانتیمتر و چین با 169.7 و 158.6 سانتیمتر قد می باشند .
ایرانیان نیز به ترتیب با 178.7و 165.9 سانتیمتر قد رتبه نسبتا خوبی را در میان ملل دارند .
جثه بدن هر شخصی در نتیجه تعامل و تداخل عوامل داخلی و محیطی در طول دوران رشد وی شکل خواهد گرفت .
عوامل داخلی شامل فاکتورهای ژنتیکی است که فرد از والدین خود دریافت می کند وتقریبا قابل دستکاری نیستند . عوامل محیطی نیز موثراند که می توان به آب و هوا ، موقعیت جغرافیائی ، تغذیه ، بیماریها ، ویتامنها و املاح و.... اشاره نمود که می توان با کنترل آنها شرایط را به نفع رشد قد فراهم کرد .
در خصوص عوامل داخلی در صورتیکه نقص گیرندهای پیام های عصبی قابل ترمیم باشند این امکان وجود دارد که با تحریک و تجویز هورمونها و اصلاح گیرندها عوامل ژنتیکی را تغییر داد .
هرگاه عوامل محیطی مد نظر هستند باید شرایط یا بهتر بگویم مصالح ساختمانی را فراهم کنیم تا رشد قدی امکان یابد. این مصالح عبارتنداز ویتامین D و املاحی مثل کلسیم ، فسفر ، منیزیم ، روی و فلوئور همچنین آهن ویتامین C و دیگر ریز مغذی ها و مواد پروتئینی .
در تحقیقات بعمل آمده مشخص شده که مردمان شرقی کوتاه قد که به دلایلی آمریکا و جزایر هاوائی را برای سکونت انتخاب کرده اند دارای شرایط قدی بهتری نسبت به هموطنان شرقی خود دارند که در موطن خودهستد و این نتیجه حاصل شده که آب و هوا و تغییرات رفتاری در غذا خوردن آنها نیز موثر بوده است چرا که در این مناطق مردمان از پروتئین بیشتری در سبد غذائی خود بهره می برند . در یک دیدگاه جامع به نقش هورمونها و جایگاه ترشح آنها خواهیم پرداخت و درخاتمه راهکارهای مناسب را بری هرچه بهتر شدن شرایط بیان خواهیم کرد .
ابتدا طرح چند سوال :
رشد استخوانی در نتیجه چه عواملی است؟
رشد استخوانی در سنین رشد در استخوانهای دراز بدن مثل استخوان ران و ساق پا در مناطقی بنام اپی فیز که هنوز استخوانی نشده واز جنس غضروف است ادامه پیدا می کند این بخش مولد با تکثیر سلولی موجب افزایش قد استخوانها می شود ، هورمون رشد تکثیر سلولی در مناطق غضروفی را تحریک و موجب افزایش استخوان سازی دراین مناطق خواهد شد که عموما تا سن 20 سالگی هنوز امکان افزایش قد وجود دارد . اما دانشمندان معتقد هستند بهترین شرایط رشد برای دختران تا حدود 14 سالگی و برای پسران تا سن 16 سالگی ادامه دارد . و پس از آن صفحات رشد بسته خواهند شد و این بخش غضروفی کاملا شکل استخوانی به خود می گیرند . با برسی تصاویر رادیوگرافی مچ دست توسط پزشکان متخصص می توان بسته شدن صفحات استخوانی را کنترل کرد.
آیا می توان ترشح هورمون رشد را افزایش داد؟
عواملی اعم از خواب بخصوص ساعات اولیه خواب ، ورزش ، شوکهای عصبی، درد، سرما، عمل جراحی ، گرسنگی ، هیپوگلیسمی ، خوردن غذاهای پر پروتئین ، اسید آمینه آرژینین و هورمونهای جنسی ترشح هورمون رشد را تحت تاثیر خود دارند که درادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.
هورمون رشد چیست؟
هورمون رشد که از هیپوفیز قدامی ترشح می شود با عملکردهای متفاوتی سبب رشد استخوانها خواهد شد . غلظت هورمون رشد یا سوماتوتروپین در بافت هیپوفیزی 5 تا 15 میلیگرم بر گرم یعنی بیشتر از غلظت سایر هورمونهای هیپوفیزی است . وزن ملوکولی این هورمون 22 هزار دالتون است و همانند بیشتر هورمونهای هیپوفیزی ترشح هورمون رشد حالت یک جریان دائمی و یکنواخت را ندارد ، بلکه به صورت جریانات ضربانی انجام می پذیرد . میزان ترشح این هورمون تحت تاثیر تحریکات عصبی و خواب و بیداری می باشد . بطوریکه غلظت پلاسمائی این هورمون ممکن است در ظرف چند دقیقه 10 برابر شود.
بیشترین افزایش هورمون در پلاسما مدت کوتاهی پس از به خواب رفتن رخ می دهد . عوامل موثر در ترشح هورمون رشد از طریق تاثیر کوتاکولامینها بر روی هیپوتالاموس موجب ترشح هورمون می گردند . اثرات کلیه عوامل با توجه به خاصیت فیزیولوژیک بسیار مهم هورمون رشد که همواره از مصرف گلوکز در بدن جلوگیری می کند .قابل توجیه است.
زیرا به هنگام وقوع شوک عصبی ، هیپوگلیسمی ،گرسنگی و خواب ، هورمون رشد از یک سو با بکار انداختن واکنشهای لیپولیز مقدار بیشتری اسید های چرب آزاد را به سلول می رساند واز سوی دیگر ورود اسیدهای آمینه به داخل سلول را آ زاد می کند ، تا به این ترتیب از مصرف گلوکز جلوگیری نموده وآن را برای نیازهای سلولهای مغزی حفظ کند .
غلظت گلوکز در سلولهای ترشح کننده هورمون آزاد کننده هورمون رشد در هسته هیپوتالاموس ، عامل اصلی در تنظیم هورمون رشد می باشد. تجربه نشان می دهد که ترکیبات مشابه گلوکز ( 2- دزاکسی گلوکز ) که از عوامل مهار کننده واکنشهای گلیکولیز بوده و باعث افزایش غلظت گلوکز خون می شوند . ترشح هورمون رشد را نیز زیاد می کنند . در صورتی که قرار بود افزایش گلوکز در پلاسما موجب قطع ترشح هورمون شود . می توان نتیجه گرفت که عامل اصلی تنظیم ترشح هورمون ، سرعت و میزان متابولیسم گلوکز در داخل سلولهای ترشح کننده هورمون آزاد کننده رشد است و نه غلظت گلوکز در پلاسما ی خون .
اثرمحرک آرژینین و یا غذاهای غنی از پروتوئین در ترشح هورمون رشد نیز خود مکانیسم تنظیم کننده ای است تا به این تریب ، اسیدهای آمینه در پلاسما به داخل سلولها انتقال یافته و در ساختمان پروتئینهاشرکت جویند و یا به اشکال دیگر ذخیره انرژی تبدیل شود . یکی از کارهای هورمون رشد ، شرکت در پروتئین سازی است.
هورمون رشد در متابولیسم پروتئین ها باعث افزایش انتقال اسیدهای آمینه به داخل سلولهای عضلانی شده و مستقیما نیز دارای اثر فعال کننده سنتز پروتئینها است. اینگونه اثرات هورمون رشد با انسولین مشابهت دارد.
در متابولیسم کربوهیدارتها ، هورمون رشد اثری مخالف انسولین دارد ، افزایش گلوکز خون پس از تزریق هورمون رشد ، نتیجه دو نوع اثر است . یکی صرفه جویی در مصرف ان در بافتهای محیطی دیگری افزایش فعالیت واکنشهای نوسازی گلوکز در کبد. هورمون رشد در کبد با فعال کردن واکنشهای نوسازی از منشا اسید های آمینه ذخیره گلیکوژن را نیز افزایش می دهد.
در خصوص متابولیسم چربی ها هورمون رشد ظرف مدت 30 تا 60 دقیقه باعث افزایش اسیدهای چرب آزاد در خون و افزایش اکسیداسیون اسیدهای چرب در کبد می گردد.
همچنین هورمون رشد و فاکتور IGF-1 باعث افزایش جذب ونگهداری یونهای کلسیم ، منیزیم و فسفاتها در بدن می گردند و این عمل آنها احتمالا در ارتباط با اثری است که در رشد استخوانهای طویل دارا هستند.
ادامه دارد ...