B a R a N
مدير ارشد تالار
اگر این روزها سری به داروخانه های سطح شهر بزنید، حتما با پیشنهاد خرید صابون های مختلفی برای درمان انواع مشکلات پوستی مانند اگزما و آکنه مواجه می شوید. به نظر شما، آیا صابون ها می توانند راه درمانی مناسبی برای رفع مشکلات پوستی باشند؟
دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده ، متخصص پوست نیز درباره نقش صابون‌ها در پاک کردن آلودگی‌های پوست می گوید:
«صابون‌های مناسب با نوع پوست و مشکلات پوستی از جمله آکنه یا اگزما در بازار موجودند، ولی باید به این نکته توجه داشت که مصرف یک صابون به تنهایی برای درمان مشکلات پوستی کافی نیست و در خصوص درمان مشکل پوستی باید با پزشک متخصص مشورت کرد.
شست‌وشو با صابون‌های با PH بالا که قلیایی هستند باعث خشکی پوست می‌شود و با کاسته شدن چربی‌ها، آب پوست کم می‌شود. استفاده زیاد از این‌گونه صابون ها موجب سریع‌تر شدن روند پیر شدن پوست می‌شود.
البته صابون‌های اسیدی مناسب صورت هم چند سالی است که در ایران در دسترس قرار دارند و به نام «پَن» معروف هستند و نام علمی آنها syndet است. اینها غالبا PH کمتر از 6 دارند و برای صورت بسیار مناسبند.
پَن‌ها علاوه بر قدرت پاک کنندگی خوبی که دارند، باعث گردش خون بهتر در سطح پوست می‌شوند.
پزشکان معمولا توصیه می‌کنند در مواردی مثل زخم بستر و ادرار سوختگی کودکان و نیز سایر سوختگی‌ها، حتما از پن ها در شست‌وشوی روزانه استفاده شود.»
وی درباره خواص صابون‌هایی چون صابون خرچنگ، حلزون و غیره که تحت عنوان «معجزه گر» تبلیغ می‌شوند، گفت:
«اغلب صابون‌هایی که در بازار موجودند، دارای PH بالای 7 بوده و قلیایی هستند، در نتیجه مناسب شستن صورت نیستند.
اما تاکید ما این است که بکارگیری صابون‌هایی تحت عنوان معجزه‌گر، هم عمدتا جنبه تبلیغاتی دارند.
کسانی که پوست خشک دارند بهتر است روزانه یک تا دو بار از صابون‌های اسیدی (پن) برای شست‌وشوی صورت خود استفاده کنند و بعد از آن حتما صورت خود را با یک کرم مرطوب کننده ماساژ دهند.
اما افرادی که پوست چرب دارند بهتر است روزانه 2 تا 4 بار از این صابون‌ها برای شست‌وشوی صورت خود استفاده کنند.
در حال حاضر برای انواع پوست شامل چرب، خشک، حساس و آکنه‌ای، در بازار صابون‌های اسیدی مناسب (پَن) در برندهای مختلف داخلی و خارجی وجود دارد.
صابون‌های شفاف و گلیسیرینه هم معمولا در افراد با پوست خشک یا آنهایی که با مصرف داروهای ضدآکنه دچار خشکی پوست شده‌اند مناسب است و مضرات کمتری نسبت به صابون‌های معمولی دارند.»
دکتر مجتبی امیری، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا... نیز به سئوالات زیر پاسخ می دهند.
ترکیب صابون چیست؟
صابون از ترکیب یک نوع چربی با قلیا به دست می آید. معمولا تفاوت چندانی بین چربی هایی که در صابون های مختلف استفاده می شود، وجود ندارد.
صابون، ماده ای دوقطبی است که یک قطب آن می تواند مواد محلول در آب را در خود حل کند و قطب دیگرش، مواد محلول در چربی را. به همین دلیل، صابون خاصیت پاک کنندگی پیدا می کند.
خاصیت پاک کنندگی صابون با افزودن موادی مانند اسانس های معطر یا رنگ های مختلف تغییر نمی کند، یعنی رنگ و عطر اضافی موجود در صابون ها، فقط باعث تامین سلیقه های مختلف افراد می شود.
چرا بیشتر صابون ها باعث خشکی پوست می شوند؟
از آنجا که پوست ما حالت اسیدی دارد، تماس پوست با مواد قلیایی صابون می تواند باعث تحریک و خشکی آن شود.
به همین دلیل کسانی که پوست خشک دارند، هنگام استفاده از صابون های معمولی، بیشتر دچار خشکی می شوند و زمینه ابتلا به اگزما در آنها به وجود می آید.
از طرف دیگر صابون، چربی طبیعی پوست و مواد اضافی روی پوست (مانند مواد آرایشی) را هم پاک می کند و با این چربی زدایی، باز هم زمینه خشک شدن پوست فراهم می شود.
توصیه شما به افراد دارای پوست چرب یا خشک چیست؟
افراد دارای پوست چرب می توانند برای چربی زدایی سطحی از پوستشان، با دفعات بیشتری در طول روز، پوست خود را با صابون بشویند، اما تعداد دفعات استفاده از صابون در افرادی که پوست خشک دارند، باید محدودتر باشد تا مستعد ابتلا به اگزما نشوند.
این روزها صابون هایی برای درمان اگزما و خشکی پوست در داروخانه ها وجود دارد. آیا استفاده از چنین محصولاتی می تواند باعث رفع این مشکلات پوستی شود؟
به طور کلی صابون های مختلف موجود در بازار، جنبه کمک درمانی دارند نه خاصیت درمانی؛ یعنی استفاده از آنها می تواند جلوی بدتر شدن مشکل پوستی بیمار را بگیرد، اما نمی تواند مشکل او را درمان کند؛ مثلا اگر افراد مبتلا به اگزما یا خشکی شدید پوست از صابون های سنگین و با قلیای بالا برای پاک کردن پوست استفاده کنند، بیماری شان تشدید خواهد شد.
به همین دلیل، استفاده از صابون های ملایم تر و مخصوص پوست های خشک و اگزمایی که دارای چربی بیشتری هستند، به این بیماران توصیه می شود.
هر چه میزان چربی موجود در صابون ها بیشتر باشد، خاصیت خشک کنندگی پوست کمتر می شود.
یعنی صابون های ضدآکنه هم باعث درمان آکنه نمی شوند؟
این صابون ها هم به روند درمان آکنه ها کمک می کنند و جلوی بدتر شدن جوش ها و آکنه ها را می گیرند، اما باعث درمان آنها نمی شوند.
صابون های ضدآکنه، کمی اسیدی تر از سایر صابون ها تهیه می شوند تا ویژگی های ساختاری شان به ویژگی های ساختاری پوست که اسیدی است، نزدیک تر باشد و وضع آکنه ها را با تحریک آنها بدتر نکند، وگرنه در درمان و رفع آکنه تاثیری ندارند.
منظور از شوینده های غیرصابونی که شامل پن ها هم می شود، چیست؟
شوینده های غیرصابونی، ترکیب قلیا را ندارند و دارای قدرت پاک کنندگی پایین تر و ملایم تری نسبت به صابون های معمولی هستند.
از این رو، به هیچ وجه باعث خشکی پوست نمی شوند و استفاده از آنها می تواند برای افراد مبتلا به اگزما یا آنهایی که پوست های خشک و آکنه ای دارند، مناسب باشد.
آیا صابون خرچنگ، همان طور که ادعا می شود، می تواند باعث رفع لکه های پوستی و لطافت پوست شود؟
صابون خرچنگ جزو محصولاتی است که اغراق زیادی درباره آن شده و نباید فریب تبلیغات نادرست را بخورید. مگر چقدر خرچنگ در دنیا وجود دارد که کارخانه یا کارخانه هایی بخواهند صابون هایی با خاصیت درمانی از آنها تولید کنند. با این حساب می توان گفت صابون های خرچنگ هم خاصیتی جز پاک کنندگی نخواهند داشت و تمام ادعاها پیرامون آنها در حد تبلیغات فریبنده است.
کمی هم در مورد صابون های گلیسیرینه توضیح می دهید؟
صابون های گلیسیرین، همان طور که از نامشان پیداست، حاوی ترکیب گلیسیرین هستند و پوست را کمتر خشک و تحریک می کنند.
افراد مبتلا به پوست های خشک و حساس می توانند از این صابون ها برای پیشگیری از تشدید خشکی پوستشان استفاده کنند.
حرف آخر چیست؟
در کل باید گفت، ما صابون درمان کننده مشکل پوستی نداریم، اما از آنجا که هر فردی باید از ترکیبی برای پاک کردن پوست خود استفاده کند، صابون های مختلف با ترکیب های متفاوت برای پیشگیری از تشدید بیماری های پوستی و عوارض کمتر، برای افراد مختلف تجویز می شود.
نباید فریب تبلیغات را خورد و هزینه اضافی برای صابونی که ادعا می شود یک نوع مشکل پوستی را درمان می کند، پرداخت.
دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده ، متخصص پوست نیز درباره نقش صابون‌ها در پاک کردن آلودگی‌های پوست می گوید:
«صابون‌های مناسب با نوع پوست و مشکلات پوستی از جمله آکنه یا اگزما در بازار موجودند، ولی باید به این نکته توجه داشت که مصرف یک صابون به تنهایی برای درمان مشکلات پوستی کافی نیست و در خصوص درمان مشکل پوستی باید با پزشک متخصص مشورت کرد.
شست‌وشو با صابون‌های با PH بالا که قلیایی هستند باعث خشکی پوست می‌شود و با کاسته شدن چربی‌ها، آب پوست کم می‌شود. استفاده زیاد از این‌گونه صابون ها موجب سریع‌تر شدن روند پیر شدن پوست می‌شود.
البته صابون‌های اسیدی مناسب صورت هم چند سالی است که در ایران در دسترس قرار دارند و به نام «پَن» معروف هستند و نام علمی آنها syndet است. اینها غالبا PH کمتر از 6 دارند و برای صورت بسیار مناسبند.
پَن‌ها علاوه بر قدرت پاک کنندگی خوبی که دارند، باعث گردش خون بهتر در سطح پوست می‌شوند.
پزشکان معمولا توصیه می‌کنند در مواردی مثل زخم بستر و ادرار سوختگی کودکان و نیز سایر سوختگی‌ها، حتما از پن ها در شست‌وشوی روزانه استفاده شود.»
وی درباره خواص صابون‌هایی چون صابون خرچنگ، حلزون و غیره که تحت عنوان «معجزه گر» تبلیغ می‌شوند، گفت:
«اغلب صابون‌هایی که در بازار موجودند، دارای PH بالای 7 بوده و قلیایی هستند، در نتیجه مناسب شستن صورت نیستند.
اما تاکید ما این است که بکارگیری صابون‌هایی تحت عنوان معجزه‌گر، هم عمدتا جنبه تبلیغاتی دارند.
کسانی که پوست خشک دارند بهتر است روزانه یک تا دو بار از صابون‌های اسیدی (پن) برای شست‌وشوی صورت خود استفاده کنند و بعد از آن حتما صورت خود را با یک کرم مرطوب کننده ماساژ دهند.
اما افرادی که پوست چرب دارند بهتر است روزانه 2 تا 4 بار از این صابون‌ها برای شست‌وشوی صورت خود استفاده کنند.
در حال حاضر برای انواع پوست شامل چرب، خشک، حساس و آکنه‌ای، در بازار صابون‌های اسیدی مناسب (پَن) در برندهای مختلف داخلی و خارجی وجود دارد.
صابون‌های شفاف و گلیسیرینه هم معمولا در افراد با پوست خشک یا آنهایی که با مصرف داروهای ضدآکنه دچار خشکی پوست شده‌اند مناسب است و مضرات کمتری نسبت به صابون‌های معمولی دارند.»
صابون های خرچنگ هم خاصیتی جز پاک کنندگی نخواهند داشت و تمام ادعاها پیرامون آنها در حد تبلیغات فریبنده است
دکتر مجتبی امیری، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا... نیز به سئوالات زیر پاسخ می دهند.
ترکیب صابون چیست؟
صابون از ترکیب یک نوع چربی با قلیا به دست می آید. معمولا تفاوت چندانی بین چربی هایی که در صابون های مختلف استفاده می شود، وجود ندارد.
صابون، ماده ای دوقطبی است که یک قطب آن می تواند مواد محلول در آب را در خود حل کند و قطب دیگرش، مواد محلول در چربی را. به همین دلیل، صابون خاصیت پاک کنندگی پیدا می کند.
خاصیت پاک کنندگی صابون با افزودن موادی مانند اسانس های معطر یا رنگ های مختلف تغییر نمی کند، یعنی رنگ و عطر اضافی موجود در صابون ها، فقط باعث تامین سلیقه های مختلف افراد می شود.
چرا بیشتر صابون ها باعث خشکی پوست می شوند؟
از آنجا که پوست ما حالت اسیدی دارد، تماس پوست با مواد قلیایی صابون می تواند باعث تحریک و خشکی آن شود.
به همین دلیل کسانی که پوست خشک دارند، هنگام استفاده از صابون های معمولی، بیشتر دچار خشکی می شوند و زمینه ابتلا به اگزما در آنها به وجود می آید.
از طرف دیگر صابون، چربی طبیعی پوست و مواد اضافی روی پوست (مانند مواد آرایشی) را هم پاک می کند و با این چربی زدایی، باز هم زمینه خشک شدن پوست فراهم می شود.
توصیه شما به افراد دارای پوست چرب یا خشک چیست؟
افراد دارای پوست چرب می توانند برای چربی زدایی سطحی از پوستشان، با دفعات بیشتری در طول روز، پوست خود را با صابون بشویند، اما تعداد دفعات استفاده از صابون در افرادی که پوست خشک دارند، باید محدودتر باشد تا مستعد ابتلا به اگزما نشوند.
این روزها صابون هایی برای درمان اگزما و خشکی پوست در داروخانه ها وجود دارد. آیا استفاده از چنین محصولاتی می تواند باعث رفع این مشکلات پوستی شود؟
به طور کلی صابون های مختلف موجود در بازار، جنبه کمک درمانی دارند نه خاصیت درمانی؛ یعنی استفاده از آنها می تواند جلوی بدتر شدن مشکل پوستی بیمار را بگیرد، اما نمی تواند مشکل او را درمان کند؛ مثلا اگر افراد مبتلا به اگزما یا خشکی شدید پوست از صابون های سنگین و با قلیای بالا برای پاک کردن پوست استفاده کنند، بیماری شان تشدید خواهد شد.
به همین دلیل، استفاده از صابون های ملایم تر و مخصوص پوست های خشک و اگزمایی که دارای چربی بیشتری هستند، به این بیماران توصیه می شود.
هر چه میزان چربی موجود در صابون ها بیشتر باشد، خاصیت خشک کنندگی پوست کمتر می شود.
یعنی صابون های ضدآکنه هم باعث درمان آکنه نمی شوند؟
این صابون ها هم به روند درمان آکنه ها کمک می کنند و جلوی بدتر شدن جوش ها و آکنه ها را می گیرند، اما باعث درمان آنها نمی شوند.
صابون های ضدآکنه، کمی اسیدی تر از سایر صابون ها تهیه می شوند تا ویژگی های ساختاری شان به ویژگی های ساختاری پوست که اسیدی است، نزدیک تر باشد و وضع آکنه ها را با تحریک آنها بدتر نکند، وگرنه در درمان و رفع آکنه تاثیری ندارند.
منظور از شوینده های غیرصابونی که شامل پن ها هم می شود، چیست؟
شوینده های غیرصابونی، ترکیب قلیا را ندارند و دارای قدرت پاک کنندگی پایین تر و ملایم تری نسبت به صابون های معمولی هستند.
از این رو، به هیچ وجه باعث خشکی پوست نمی شوند و استفاده از آنها می تواند برای افراد مبتلا به اگزما یا آنهایی که پوست های خشک و آکنه ای دارند، مناسب باشد.
آیا صابون خرچنگ، همان طور که ادعا می شود، می تواند باعث رفع لکه های پوستی و لطافت پوست شود؟
صابون خرچنگ جزو محصولاتی است که اغراق زیادی درباره آن شده و نباید فریب تبلیغات نادرست را بخورید. مگر چقدر خرچنگ در دنیا وجود دارد که کارخانه یا کارخانه هایی بخواهند صابون هایی با خاصیت درمانی از آنها تولید کنند. با این حساب می توان گفت صابون های خرچنگ هم خاصیتی جز پاک کنندگی نخواهند داشت و تمام ادعاها پیرامون آنها در حد تبلیغات فریبنده است.
کمی هم در مورد صابون های گلیسیرینه توضیح می دهید؟
صابون های گلیسیرین، همان طور که از نامشان پیداست، حاوی ترکیب گلیسیرین هستند و پوست را کمتر خشک و تحریک می کنند.
افراد مبتلا به پوست های خشک و حساس می توانند از این صابون ها برای پیشگیری از تشدید خشکی پوستشان استفاده کنند.
حرف آخر چیست؟
در کل باید گفت، ما صابون درمان کننده مشکل پوستی نداریم، اما از آنجا که هر فردی باید از ترکیبی برای پاک کردن پوست خود استفاده کند، صابون های مختلف با ترکیب های متفاوت برای پیشگیری از تشدید بیماری های پوستی و عوارض کمتر، برای افراد مختلف تجویز می شود.
نباید فریب تبلیغات را خورد و هزینه اضافی برای صابونی که ادعا می شود یک نوع مشکل پوستی را درمان می کند، پرداخت.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان