کليسای دير سن دنی :
معماری گوتيک توسط دو دير آغاز شد و پايان پذيرفت. کليسای دير سن دنی يکی از مبدأهای اين تحول سبکی است؛ ديـگـری کليـسـای جــامـع سنــس (Sens Cathedral ، 68-1135 م.) می باشد.
معماری گوتيک توسط دو دير آغاز شد و پايان پذيرفت. کليسای دير سن دنی يکی از مبدأهای اين تحول سبکی است؛ ديـگـری کليـسـای جــامـع سنــس (Sens Cathedral ، 68-1135 م.) می باشد.
باسيليکا يا کليسای دير سن دنی (Saint-Denis) در شهر سن دنی، واقع در نزديکی شهر پاريس بين سالهای 1140 تا 1144 ميلادی احداث شد. پيشينه اين بنا که نخستين کليسای جامع عظيم پاريس است به نمازخانه ای کوچـک در قبـرسـتان سـن دنـی در قـرن پنجـم ميـلادی بـاز می گردد. در قـرن هفتم، ساختمان اوليــه تبـديــل بــه کلــيســـــای ديـــر سـلطنــتی می شود که به شيوه معماری کارولنژی ساخته می شود. اين بنـا اختصـاص به يادبـودهای مقدس سن دنی (دنی شکل فرانسوی ديونوسيوس است) و ساير قديسـان داشت. در حقيـقت، دير سن دنی نه تنها زيارتگاه، بلکه بنايي سلطنتی بشمار می رفت که پادشـاهان فرانسه در آن به خاک سپرده می شدند.
«ابوت سوژه» (Abbot Suger ، 1151-1081 م.) در سال 1137 آغاز به بازسازی بنای دير نمود. سوژه، راهب بزرگ دير و پشتوانه تاج و تخت دو شاه و همچنين نايب السلطنه فرانسه در مدت غيبت يکي از شاهان به هنگام دومين جنگ صليبی (1147 تا 1149 مـيلادی) بود. وی ايـوان و نمای غربی را در سال 1140 و جايگاه خوانندگان را نيز در سال 1144 تکميل کرد. او دو غلامگردشي (راهروهـای جانبی دور جـايـگاه خـواننـدگان کليـسا) و نمازخانه های هفت گانه شعاعی کليسا (که بی شباهت با غلامگردش و نمازخانه های شعاعی کليسای سن سرنن در تولوز نيست) را ايجاد نمود، سپس به بازسازی صحن کليسا (به ارتفاع تقريباً 24 متر) مشغول شـد، اما پيـش از اتمـام کار، در سـال 1151 درگذشـت.
ادامـــــــه بازســازی بنـای کليسا از حدود سال 1231 ازسر گرفته شد و صحن، شامل بازويـي و بخش فـوقــانـی جـايـگـاه خوانندگان حدود 1281 ميلادی توسط «پير دمـونتروی» (؟ -Pierre de Montreuil ) و ديـگران (احتـمالاً «ژان دشـله» – Jean de Chelles) تکميـل گشت.
صحـن نمـايي سه بخشی، شامل قوسـهای صحـن (arcade)، طـاقـهای سـه دهـانه (triforium) و رديـف پنجره زير طاقی سقف (clerostory) دارد.
کليسای دير سن دنـی نقــطه آغـازی بـود بـــرای ايجــاد جــايگاه خواننــدگان نـورانـی و درخشـان کـه در ديگــر آثــار گـوتيک نيـــز بــه چشم مـی خـورد. همچنين در اين بنا از طاق و تويـــزه های متقـــاطع و پشـــت بنـــدهـای معـلق اسـتفاده گرديـده است؛ هرچند که يکی از نخسـتين نمودهای پشـت بند معلـق در کليسـای دير کلونی (Cluny – حدود 1130 م.) و کليسای جامع سنس موجود می باشد.
از ديگر نکات برجسته در اين بنا که الگوي ماندگار کليساهای جامع فرانسه دوران گوتيک شد، جايگزينی پنجره ها به جای ديوارهای ضخيم بود. از اين به بعد، معماران برای به حداقل رسـاندن تعداد ديوارها با يکديگر به رقابت پرداختـند و می کوشيدند ارتباط ظريفتری بين تکيه گاهها برقرار سازند و ضخامتشان را تا آنجا که امکان دارد، کاهش دهند.
ويژگيهای برجسته معماری که «سوژه» در دير سلطنتی سن دنی ابداع نمود، باعث شد تا ساخت بناهای رومانسک در شمال فرانسه متوقف گردد و تنها احداث آثار معماری به سبک رومانسک محـدود به مراکز چند شهـرستان دوردست شود.
لازم بـه ذکـر است که طاق و تويزه متقاطع در کليساهای جامع قرن يازدهم و دوازدهم آنگلو – نورمان شامل کاتدرال دورام (Durham) و وينچستر (Winchester) در انگلستان و کليسای دير لسی (Lessay) در فرانسه بوجود آمد.
ويـوله لـدو (Violle-le-Duc ، 79-1814) از سال 1836 تا 1846 اين کليسا را مرمت نمود. وی برج شمالی را که در سال 1847 دچار نشست غير يکنواخت شده بود، از جای خود برداشت. برج جنـوبی که کماکان موجود است، به پيروی از مدل بناهای دوره رومـانسـک ساخته شـد؛ بــرج مذکور در ســـال 1148 بنا گرديده بود.
مهندس محمد رضا دهقانی