-
توجه: در صورتی که از کاربران قدیمی ایران انجمن هستید و امکان ورود به سایت را ندارید، میتوانید با آیدی altin_admin@ در تلگرام تماس حاصل نمایید.
You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.
You should upgrade or use an alternative browser.
You should upgrade or use an alternative browser.
>< غار و تپه هاي پيش از تاريخ ايران ><
- شروع کننده موضوع Sea Girl
- تاریخ شروع
[SIZE=+2]شهر دقيانوس -شهر كهن جيرفت
هزاره پنجم تا سوم پيش از ميلاد
[h=4]جيرفت مركز حوزه فرهنگي جازموريان در جنوب شرقي ايران است.شرايط اقليمي براي وجود زندگي در اين منطقه بسيار مناسب است .سنگواره هاي حيواني عظيم جثه در زه كلوت جازموريان،آثار پراكنده دوران پارينه سنگي هزاره پنج پ م و آثار دوران نوسنگي هزاره سوم پ م بيانگر اين موضوع است.شكوفايي تمدن اين محل در دوره آغاز شهر نشيني در هزاره سوم و دوم پ م است.در هزاره سوم پ م در متون اكدي ياد شده است كه نارام سين هياتي بازرگاني براي خريد چوب ،مس وبافته به مكن كه در منطقه جازموريان قرار دارد فرستاده است.فرمانرواي اين منطقه به نام مانودانو در متون اكدي ذكر شده است كه احتمالا جيرفت مركز حكومتي او بوده است
[h=4]در دوران هخامنشي اين منطقه بسيار رونق داشته است و چوبهاي كاخ آپاداناي شوش از اين منطقه آمده است.در بازگشت اسكندر از هند به فارس يكي از محلهاي اقامتي سپاه او جيرفت بوده است.آثاري نيز از دوره اشكاني و ساساني در اين محل ديده ميشود. در سالهاي گذشته پس از يك فصل پر باران و بروز سيل آثار متعدد بسياري از زير خاك بيرون آمد كه توجه تجار غير قانوني عتقه را به خود جلب كرد ودر مدت كوتاهي اين آثار به موزه هاي خارج منتقل شدند.[/SIZE]
[SIZE=+2]تپه حاجي فيروز
از هزاره هشتم پيش از ميلاد تا اسلامي
[h=4]اين تپه در شرق دره سولدوز در 2 كيلومتري تپه حسنلو قرار دارد. اين تپه در حفاري هاي مختلفي كه داشته به 16دوره تاريخي تقسيم شده است كه از پيش از تاريخ تا پس از اسلام ادامه دارد. در اين تپه بقاياي 18ساختمان نمايان شد كه به هزاره هشتم پ م تعلق دارند و مستقل از هم بنا شده اند. نقشه آنها مربع شكل است. ديوارهايي
[h=4]عظيم در جهت شمالي جنوبي قرار دارند. ورودي خانه ها عمدتا از سمت شرق يعني خلاف جهت وزش باد در منطقه است. در شرق بعضي واحدها انبارهاي بدون سقفي قرار دارد. خانه ها با يك ديوار به دو قسمت مساوي تقسيم ميشدند.يكي نشيمن و ديگري براي كارهاي روزمره و آشپزخانه كه اجساد كودكان را در اين محل خاك ميكردند.سفالهاي دوره حاجي فيروز دست ساز و داراي شاموت گياهي هستند. تنوع ظروف سفالي اين منطقه بسيار زياد است. همچنين آثار گوناگون سنگي،گلي،استخواني و صدفي در اين منطقه كشف شده است.همچنين آثاري از حصير و سبد بر روي ديوارها كشف شده است. اجساد را در كف اتاقها دفن ميكردند. در برخي موارد از استودان استفاده شده بود كه استخوانهاي چند نفر در آنها قرار داشت. افراد به صورت جمع شده طوري دفن ميشدند كه سر آنها رو به شمال باشد.اين جهت شمالي جنوبي در استودانها نيز رعايت ميشد.نمونه هايي هم از استخوانهاي سوخته آدم در محل پيدا شده است و اين احتمال وجود دارد كه اجساد را ميسوزاندند[/SIZE]
[SIZE=+2]موشه لان تپه(اسماعیل آباد) |
هزاره پنجم پیش از میلاد |
[TR]
[TD="align: right"]
[/TD][TD="colspan: 3, align: right"][h=4]اين تپه باستاني در دشت ساوجبلاغ كرج قرار داردو در جنوب اتوبان تهران قزوين قرار دارد. در حفريات اين تپه باستاني سطح خاك بكر مشخص نشده است. بناهاي اين تپه از خشت ساخته شده بودند و كف اتاقها و سطح ديوارها را با كاهگل ميپوشاندند. سفالهاي اين تپه دست ساز ،قرمز با نقوشي به خطوط سياه هستند. نقش حيوان مخصوصا پرنده بيشتر از نقش گياه بر روي سفالها ديده ميشود.كاسه اي مرمري از اين تپه پيداشده است كه كاملا شبيه كاسه مشابهي است كه در تپه زاغه كشف شده است.شباهت آنقدر است كه ميتوان گفت هر دوي آنها را يك نفر ساخته است
[/TD]
[/TR]
[SIZE=+2]تپه ازبكي
هزاره هفتم پيش از ميلاد
[h=4]اين تپه باستاني در دشت ساوجبلاغ كرج قرار دارد. تا چند سال پيش رود خرآب كه انشعابي از رود كردان است از كنار تپه مي گذشته است ولي هم اكنون تغيير مسير داده و جاي آنها نهري سيماني گرفته است.آثار به دست آمده از اين منطقه متعلق به نيمه دوم هزاره هفتم پ م است كه به دوره فلات قديم مشهور است.در گورستاني در اين منطقه آثاري از عصر آهن نيز كشف شده است. چند قلعه عظيم خشتي نيز بر روي تپه هاي منطقه قرار دارد كه آخرين دوره آنها متعلق به دوره مادها است. آثاري نيز از قرن7اسلامي ديده ميشود[/SIZE]
[SIZE=+2]قره تپه
سفال با نقش زرافه- دوره نوسنگي
[h=4]اين تپه در روستاي جوكين از توابع شهريار 40 كيلومتري جنوب غرب تهران قرار دارد. سفالهاي بدست آمده از اين تپه بسيار زيبا هستند و سفالهايي كه چه با حفاري مجاز چه به صورت غير مجاز بيرون آمده اند موزه هاي نقاط مختلف جهان را زينت بخشيده اند.خانه هاي تپه در غرب آن ساخته شده اند و در شرق تپه محلي براي دفن مردگان بوده است.خانه ها خشتي بودند كه خشت آنها قبل از مصرف مقداري حرارت ديده بود.همچنين از گل اخري براي رنگ آميزي ديوارها استفاده ميشده است.اثر چند كوره هم در روستا پيدا شده است.سفالهاي اين تپه باستاني دست ساز و خشن هستندولعاب گلي غليظ دارندونقوش تزييني آنها خطوط هندسي هستند. بز كوهي روي سفالها به وفور ديده ميشود و روي يكي از سفالها نقش يك زرافه نيز كشيده شده است كه در نوع خود بي نظير است. .نوع دفن اجساد به صورتي بوده كه پاها بر ستون فقرات عمود باشد. جهت خاصي را براي دفن اموات خود در نظر نمي گرفتند. ساق پاها را از زانو خم ميكردند و در امتداد ران ميگذاشتند. دستها در امتداد بدن قرار داده ميشد. در يك مورددست يكي از اجساد در روي صورتش قرار گرفته بود. در گورها ظروف سفالي نيز قرار ميدادند[/SIZE]
[SIZE=+2]تپه شورابه |
-به طور كلي تخريب شده است |
[TR]
[TD="align: right"]
[/TD][TD="colspan: 4, align: right"][h=4]اين تپه در شمال كوه كركس و در 800متري غرب باغ فين كاشان قرار دارد.در سال 1379 اين محل را تسطيح كردند و مقداري سفال در بلندي هاي آن پيدا شد كه طبق معمول تا سازمان ميراث فرهنگي به خود جنبيد ديگر اثري از تپه باقي نمانده بود و تسطيح با موفقيت به پايان رسيده بود.سفالهاي اين منطقه ساده بودند و در كوره هاي ابتدايي حرارت ديده بودند به اين دليل روي آنها خوب پخته شده بود ولي داخل سفالها شكننده بود. اين نقطه به اقوامي تعلق دارد كه از دامنه هاي شمالي كوه كركس به دشتها سرازير شده بودند و با كشاورزي و دامداري آشنا بودند.آنها يكي از نخستين ساكنين روستاهاي فلات قديم در دشت كاشان هستند[/TD]
[/TR]
[SIZE=+2]تپه هاي باستاني شوش
[h=4]تپه جوي در شمال تپه جعفر آباد،تپه بند بال، بوهلان و تپه معروف آكروپل شوش از تپه هاي معروف پيش از تاريخ منطقه شوش هستند كه آثار متعددي در آنها پيدا شده است و به دوره سوزيانا تعلق دارند و در اين تپه ها آدميان در روستاها ساكن شده اندو در اين منطقه تپه هاي باستاني بسياري ديده ميشود و آنهايي كه نام برده شدند معروف ترين هستند. شوش بخشي از كشور ايران است كه اولين آثارشهر نشيني و تجارت در آن ظهور كرده است و انسان در نه هزار سال پ م در اين منطقه كشاورزي ميكرده است. در اين منطقه پيشرفت خانه سازي و تشكيل خانواده همزمان با بين النهرين صورت گرفته است. از هزاره چهام پ م از شوش كوزه هاي دراز باريك به دست آمده است. اوايل هزاره سوم پ م بر لوحهاي گلي خط تصويري نوشته شده است كه كليد واژه آن هنوز رمز گشايي نشده اند. اين لوحها براي مصارف تجاري ساخته شده است. در اين دوره تاريخي ايلاميها در شوش قدرت گرفته اند[/SIZE]
[SIZE=+3]تپه سيلك
-از 5500 سال پيش از ميلاد
[h=4]سيلك محوطه باستاني وسيعي است در كنار روستاي ديزچه در كنار جاده اي كه كاشان را به فين وصل ميكند.اين محوطه دو تپه شمالي و جنوبي با فاصله 600متر دارد.در اطراف تپه جنوبي دو گورستان قرار دارد. اين منطقه توسط رومن گيرشمن حفاري شده است.در تپه شمالي دو دوره فرهنگي مشخص شد كه قديميترين آثار آن به 7500سال پيش تعلق دارد و حدود 6100سال پيش متروك شده است.درتپه جنوبي نيز از 6100سال پيش زندگي جاري بوده است. دوره ديگري نيز شناخته شده است كه در اين دوره زيگورات سيلك ساخته شده است و به 5000سال تا 4250سال پيش تعلق دارد. دو گورستان به 3500 سال قبل و 3000 سال قبل يعني دوره ماد ها تعلق دارند. اين منطقه را شايد بتوان تنها شهر جهان محسوب كرد كه هفت هزار و پانصد سال در آن زندگي جاري است.خاكسپاري در اين دو گورستان مادي با موارد ديگر خاكسپاري در فلات ايران فرق دارد و نشان از ظهور فرهنگ جديدي دارد. آنها ابتدا گودالي حفر ميكردند و جسد را در آن قرار ميدادند سپس روي آنرا خاك ميريختند تا مانند سقفي شيرواني از سطح زمين بالاتر آيد و روي تپه خاكي را سنگ ميگذاشتند. درون قبرها اشياي سفالي و مفرغي و تزييني قرار ميدادند. در اين زمان هنوز طلا شناخته نشده بود. سفال مادي اين دوره شبيه سفالهاي نوشيجان و گودين و همچنين شبيه سفالهاي فريگ است .سبك ساخت اين سفالها با دوره هاي قبل متفاوت است.در اين ميان ظروف آبخوري با آبريزهاي به شكل منقار پرندگان ديده ميشود كه كاملا نوظهور است. اين ظروف طرحهاي متنوعي دارندو مشابه آنها در شمال غرب ايران ديده شده ولي آنها بدون طرح هستند
[h=4]سيلك محوطه باستاني وسيعي است در كنار روستاي ديزچه در كنار جاده اي كه كاشان را به فين وصل ميكند.اين محوطه دو تپه شمالي و جنوبي با فاصله 600متر دارد.در اطراف تپه جنوبي دو گورستان قرار دارد. اين منطقه توسط رومن گيرشمن حفاري شده است.در تپه شمالي دو دوره فرهنگي مشخص شد كه قديميترين آثار آن به 7500سال پيش تعلق دارد و حدود 6100سال پيش متروك شده است.درتپه جنوبي نيز از 6100سال پيش زندگي جاري بوده است. دوره ديگري نيز شناخته شده است كه در اين دوره زيگورات سيلك ساخته شده است و به 5000سال تا 4250سال پيش تعلق دارد. دو گورستان به 3500 سال قبل و 3000 سال قبل يعني دوره ماد ها تعلق دارند. اين منطقه را شايد بتوان تنها شهر جهان محسوب كرد كه هفت هزار و پانصد سال در آن زندگي جاري است.خاكسپاري در اين دو گورستان مادي با موارد ديگر خاكسپاري در فلات ايران فرق دارد و نشان از ظهور فرهنگ جديدي دارد. آنها ابتدا گودالي حفر ميكردند و جسد را در آن قرار ميدادند سپس روي آنرا خاك ميريختند تا مانند سقفي شيرواني از سطح زمين بالاتر آيد و روي تپه خاكي را سنگ ميگذاشتند. درون قبرها اشياي سفالي و مفرغي و تزييني قرار ميدادند. در اين زمان هنوز طلا شناخته نشده بود. سفال مادي اين دوره شبيه سفالهاي نوشيجان و گودين و همچنين شبيه سفالهاي فريگ است .سبك ساخت اين سفالها با دوره هاي قبل متفاوت است.در اين ميان ظروف آبخوري با آبريزهاي به شكل منقار پرندگان ديده ميشود كه كاملا نوظهور است. اين ظروف طرحهاي متنوعي دارندو مشابه آنها در شمال غرب ايران ديده شده ولي آنها بدون طرح هستند
[h=4]گيرشمن كشف كرد كه سازه عظيم سيلك بر روي سكو قرار گرفته است كه بعد از آن در شهرهاي اورارتويي ومادي ميتوان اين نوع سكوها را مشاهده كرد.كاسه هاي با لبه واريخته در اين مكان بسيار ديده ميشوند كه به دوره آغاز نگارش تعلق دارند و بر روي آنها آثاري از نگارش ديده ميشود كه به دوره آغاز نگارش ايلامي تعلق دارند.در حفاري هايي كه در زمستان سال 1380 انجام شد ديوار خشتي سكوي زيگورات نمايان شد و اين زيگورات را ميتوان قديمي ترين زيگورات فلات ايران و بين النهرين ناميد. چهار گوشه زيگورات رو به چهار جهت اصلي جفرافيايي بوده و سه طبقه داشته است.دو برجك قوس دار نيز در بالاترين سطح زيگورات قرار دارند كه رو به سمتي هستند كه در طلوع آفتاب اولين شعاعهاي نور خورشيد را جذب ميكنند. بر بالاي زيگورات نيز اتاقكي قرار داشته است.البته بايد گفت نظرات مختلفي در مورد زيگورات بودن يا نبودن اين سازه بيان شده است و در مورد آن نمي توان نظر قطعي داد، تنها مي توان آنرا به عنوان يك نظريه قبول كرد[h=4]تعداد 32 زيگورات در ايران و بين النهرين شناسايي شده است كه به دوره هاي تاريخي اورنمو موسس سلسله اور در حدود سالهاي 2112پ م تا زمان آشور بانيپال پادشاه آشور در سال 631پ م تعلق دارند. در ايران سه زيگورات شوش،هفت تپه و چغازنبيل قرار دارند.زيگورات سيلك چهارمين زيگورات كشف شده در فلات ايران ميباشد.اين زيگورات كه از بقيه موارد مشابه قديمي تر است در مركز فلات ايران قرار دارد و از اين پس نبايد بناي زيگورات را بنايي سومري تلقي نمود بلكه ميتوان آنرا سبكي معماري فرض كرد كه از مركز فلات ايران برآمده است.[/SIZE]
[SIZE=+2]تپه عبدالحسين
-هزاره دهم تا هشتم پيش از ميلاد
[h=4]اين تپه باستاني در نزديكي نهاوند قرار دارد.ساكنان اوليه اين تپه فاقد معماري خاصي بودند و به صورت گذرا در اين محل زندگي ميكردند. آنها در زمين حفره هايي ايجاد ميكردند وديوارهاي داخلي آنرا گل اندود ميكردند.در اين چاله ها بذر پسته،گندم و تعدادي قلوه سنگ كشف شد.دوره بعدي زندگي خانه هايي مربع شكل ساخته است كه داخل آنها تنور نيز وجود داشته است و ديوارها از خشت ساخته شده است. ابزارهاي زيادي در اين تپه كشف شد كه اكثرا از سنگ ساخته شده بودند.پيكان،رنده،خراشنده،تيغه داس، تيغهاي هلالي،تراشه ها و ابزارهاي متفاوت ديگر،دسته هاون،سنگهاي ساب،هاون سنگي،ظروف سنگي و غيره از اشيايي هستند كه در اين تپه كشف شده اند. همچنين اشياي گلي متعدد و پيكركهاي به شكل حيوان و انسان كه از گل ساخته شده بودند نيز در اين محل ديده شده اند. اشياي استخواني از استخوان بز،گوسفند،گوزن،گرگ،گراز و پلنگ شاخته شده بودند. قبر ها نيز در زير خانه ها قرار داشت.در قبور اشياي منزل و تزييني قرار ميدادند. زندگي در اين تپه در بين سالهاي 9000پ م تا 7800پ م بوده است
[/SIZE][h=4]اين تپه باستاني در نزديكي نهاوند قرار دارد.ساكنان اوليه اين تپه فاقد معماري خاصي بودند و به صورت گذرا در اين محل زندگي ميكردند. آنها در زمين حفره هايي ايجاد ميكردند وديوارهاي داخلي آنرا گل اندود ميكردند.در اين چاله ها بذر پسته،گندم و تعدادي قلوه سنگ كشف شد.دوره بعدي زندگي خانه هايي مربع شكل ساخته است كه داخل آنها تنور نيز وجود داشته است و ديوارها از خشت ساخته شده است. ابزارهاي زيادي در اين تپه كشف شد كه اكثرا از سنگ ساخته شده بودند.پيكان،رنده،خراشنده،تيغه داس، تيغهاي هلالي،تراشه ها و ابزارهاي متفاوت ديگر،دسته هاون،سنگهاي ساب،هاون سنگي،ظروف سنگي و غيره از اشيايي هستند كه در اين تپه كشف شده اند. همچنين اشياي گلي متعدد و پيكركهاي به شكل حيوان و انسان كه از گل ساخته شده بودند نيز در اين محل ديده شده اند. اشياي استخواني از استخوان بز،گوسفند،گوزن،گرگ،گراز و پلنگ شاخته شده بودند. قبر ها نيز در زير خانه ها قرار داشت.در قبور اشياي منزل و تزييني قرار ميدادند. زندگي در اين تپه در بين سالهاي 9000پ م تا 7800پ م بوده است
[SIZE=+2]تپه سراب |
-هزاره دوازدهم تا دهم پيش از ميلاد |
[TR]
[TD="align: right"]
[/TD][TD="colspan: 4, align: right"][h=4]اين تپه باستاني در 7كيلومتري شمال شرق كرمانشاه واقع است. اين تپه در سال 1338 حفاري شده است.سفالهاي موجود در منطقه از نوع قرمز ساده،با نقوش بچه قورباغه اي و سفال نخودي داغدار هستند.مهره ظروف،دستبند،وسايل آشپزخانه سنگي در حفاريهاي مختلف به دست آمده است. در ميان اين اشياي سنگي پيكركهاي گلي بسياري از انسان و حيوان كشف شده است كه يكي از آنها به نام ونوس سراب از شهرت جهاني بر خوردار است..مجموعا 797 پيكرك حيواني به دست آمده است. آنها را ميتوان به سه دسته تقسيم كرد :سگهاي با دم خميده،خوكهاوگرازها و حيوانات شاخدار. همچنين تعداد650پيكرك انسان در اين محل كشف شد كه 18 عدد مرد و بقيه زن بودند. به گفته بريدوود كه در اين منطقه مطالعات زيادي كرده است تاريخ نگاري اين تپه بين 11000پ م تا 9000پ م ميباشد .سه نمونه آزمايش كربن14 سالهاي حدود شش هزار پ م را نشان ميدهد [/TD]
[/TR]
[SIZE=+2]تپه يحيي
-هزاره پنجم-دوره استقرار در روستا
[h=4]اين تپه در دره سوغون در 30 كيلومتري شمال شرق دولت آباد در جنوب كرمان قرار دارد. آثار اين تپه از دوره استقرار در روسوها تا دوره هاي بعدي زندگي آدمي است.ديوارهايي كه از دل خاك بيرون آمدند اندود قرمز رنگ داشتند. اين ديوارها از خشت ساخته شده بودند. كف اتاقها نيز اندود كاهگل داشته است. سفالهاي اين منطقه با دست ساخته شده بودند. آنها ساده يا منقوش بودند. 63 عدد تيغه سنگ چخماخي تعدادي درفش،دسته هاون،هاون، كاسه سنگي، اشيايي ساخته شده از سنگ مرمر، مهره هايي از صدف و فيروزه، پيكركهاي از سنگ و گل و سلاح از اين منطقه پيدا شده است. آزمايشات كربن ساليابي مواد باقي مانده از اين تپه 4302 پ م را نشان ميدهد
[/SIZE][h=4]اين تپه در دره سوغون در 30 كيلومتري شمال شرق دولت آباد در جنوب كرمان قرار دارد. آثار اين تپه از دوره استقرار در روسوها تا دوره هاي بعدي زندگي آدمي است.ديوارهايي كه از دل خاك بيرون آمدند اندود قرمز رنگ داشتند. اين ديوارها از خشت ساخته شده بودند. كف اتاقها نيز اندود كاهگل داشته است. سفالهاي اين منطقه با دست ساخته شده بودند. آنها ساده يا منقوش بودند. 63 عدد تيغه سنگ چخماخي تعدادي درفش،دسته هاون،هاون، كاسه سنگي، اشيايي ساخته شده از سنگ مرمر، مهره هايي از صدف و فيروزه، پيكركهاي از سنگ و گل و سلاح از اين منطقه پيدا شده است. آزمايشات كربن ساليابي مواد باقي مانده از اين تپه 4302 پ م را نشان ميدهد
[SIZE=+2]تپه تولايي
-سوزياناي عتيق
[h=4]اين تپه باستاني در 15 كيلومتري جنوب انديمشك قرار داردو در حوزه رودخانه دز واقع شده است.در كنار اين تپه كانال آبي از دوره ساسانيان قرار دارد. در برخي گمانه ها قلوه سنگهاي منظمي كه روي زمين ريخته شده بودند كشف شد و احتمالا در اين محل چادر اهالي پهن بوده است.از اين محل اشياي گوناگوني به دست آمده است.سوتهاي گلي،سر دوك،پيكركهاي به شكل انسان،دسته هاون،هاون،فلاخن هاي گلي،ساطور،صفحات مدور گلي،گلوله هاي كوچك سنگي و مانند اينها. به دليل فرصت زماني محدود براي حفاري در اين منطقه اطلاعات زيادي از اين منطقه باستاني نداريم.ساكنان تپه موقتي در اينجا زندگي ميكردند و در چادر ساكن بوده اند. سفالهاي مكشوفه متعلق به دوره سوزياناي عتيق ميباشند
[/SIZE][h=4]اين تپه باستاني در 15 كيلومتري جنوب انديمشك قرار داردو در حوزه رودخانه دز واقع شده است.در كنار اين تپه كانال آبي از دوره ساسانيان قرار دارد. در برخي گمانه ها قلوه سنگهاي منظمي كه روي زمين ريخته شده بودند كشف شد و احتمالا در اين محل چادر اهالي پهن بوده است.از اين محل اشياي گوناگوني به دست آمده است.سوتهاي گلي،سر دوك،پيكركهاي به شكل انسان،دسته هاون،هاون،فلاخن هاي گلي،ساطور،صفحات مدور گلي،گلوله هاي كوچك سنگي و مانند اينها. به دليل فرصت زماني محدود براي حفاري در اين منطقه اطلاعات زيادي از اين منطقه باستاني نداريم.ساكنان تپه موقتي در اينجا زندگي ميكردند و در چادر ساكن بوده اند. سفالهاي مكشوفه متعلق به دوره سوزياناي عتيق ميباشند
[SIZE=+2]ياريم تپه
-نوسنگي تا عصر آهن
[h=4]اين تپه باستاني در 9 كيلومتري جنوب گنبد كاووس قرار دارد.رودخانه قره سو از شمال تپه ميگذرد و تمامي قسمت شمالي آنرا شسته است. بقاياي به دست آمده از اين تپه حداكثر به دوره نوسنگي حدود هزاره پنجم پ م ميرسد. اين تپه آثار معماري نيز دارد كه در آنها ديوارها از خشت تشكيل شده اند و كف از خاك كوبيده،سفالهاي به دست آمده به پنج گروه تقسيم ميشوند.سفالهاي دوره نوسنگي كه دست ساز هستند،سفالهاي قرمز،سفالهاي خاكستري،نارنجي وقرمز پارتي.در دوره نو سنگي ساكنان اين تپه اجساد را در زير خانه هاي خود دفن ميكردند و پس از دوره آهن اجساد خود را در بيرون از خانه ها در گورستاني كنار تپه دفن ميكردند
[/SIZE][h=4]اين تپه باستاني در 9 كيلومتري جنوب گنبد كاووس قرار دارد.رودخانه قره سو از شمال تپه ميگذرد و تمامي قسمت شمالي آنرا شسته است. بقاياي به دست آمده از اين تپه حداكثر به دوره نوسنگي حدود هزاره پنجم پ م ميرسد. اين تپه آثار معماري نيز دارد كه در آنها ديوارها از خشت تشكيل شده اند و كف از خاك كوبيده،سفالهاي به دست آمده به پنج گروه تقسيم ميشوند.سفالهاي دوره نوسنگي كه دست ساز هستند،سفالهاي قرمز،سفالهاي خاكستري،نارنجي وقرمز پارتي.در دوره نو سنگي ساكنان اين تپه اجساد را در زير خانه هاي خود دفن ميكردند و پس از دوره آهن اجساد خود را در بيرون از خانه ها در گورستاني كنار تپه دفن ميكردند
[SIZE=+3] ري باستان
ري يا رگا از شهرهاي تاريخي ايران است.مركز ري باستان درپاي صخره اي به نام چشمه علي بوده كه سرچشمه نهرسورن بوده است .در اين منطقه كاوشهاي باستان شناساني همچون دكتر اشميت تمدني6000ساله را نمايان كرده است.بر كوه نقاره خانه آثار قلعه اي باستاني ديده ميشود كه در محوطه كارخانه سيمان قرار دارد. و تا همين اواخر استودانهايي در اطراف آن وجود داشته است. ادوات سنگي و استخواني متعددي در ناحيه چشمه علي پيدا شده است كه نشان از پيشرفته بودن مردم آن زمان در صنعت و هنر دارد. بر تپه ميل آتشگاهي وجود دارد كه به دوران ساسانيان تعلق دارد. حفاريهاي اين منطقه توسط دمورگان انجام شده است. همچنين تپه چال ترخان ،تپه مرتضي كرد و تپه هاي بسياري در محدوده ري قرار دارند كه چند هزار سال تمدن در دل آنها خوابيده است
[/SIZE]
[TD="colspan: 3, align: right"][h=4]درتاريخ طبري ميخوانيم -به ري آتشگاهي بود كه از آن قديم تر نبود- همچنين در تاريخ طبري يزدگردسوم پس از شكست از حلوان به ري آمد و آتش مقدس را برداشت و به مرو رفت
مسعودي نيز در مروج الذهب احداث آتشكده ري را به فريدون نسبت ميدهد. او ميگويد آتشكده ري قبل از ظهور زرتشت وجود داشته است.ري قبل از زرتشت هم شهري مذهبي بوده است و چون اعراب در فتح ري با مردم آنجا صلح كردند آتشكده را باقي گذاشتند [/TD]
[TD]
[/TD]
[TR]
[TD="align: right"]
[/TD]
[TD="colspan: 3, align: right"][h=4]از ديگر آثار باستاني ري دژ رشكان است كه به دوره اشكانيان تعلق دارد. بقاياي آثار دژ رشكان در سوي غربي كوه سرسره در محدوده كارخانه گليسيرين قرار دارد. در غرب قلعه آثار حمام، در شرق آن استخر، در جنوب آثار خندق ديده ميشود. بر روي باروها سوراخهايي براي تير اندازي تعبيه شده است.گورستاني باستاني نيز در كنار آن قرار دارد. در شرق كارخانه سيمان چند چهار ضلعي سنگي به چشم ميخورد كه سوراخي در وسط دارند و هر ضلع آن 4 متر است. مورد استفاده آن براي ما مشخص نيست.سراسر كوه شمالي ري گورستان است و استودانهايي در آن ديده ميشود.ابو دلف نقل كرده عرب آثار بسياري از ري خراب كرد ولي به گورستانها كاري نداشت .در ضمن علاوه بر گورهاي باستاني گورهايي از عهد ديلميان ،آل بويه ،سلجوقيان و غيره ديده ميشود ،مانند منطقه اي به نام تپه گبري قبرستان پيش از اسلام بوده است و اين تپه هم اكنون همچون قلعه اي ديده ميشود ،البته اكنون به دليل كمبود زمين در اطراف ري نزديكي به حرم عبدالعظيم مورد استفاده انبار آستان قدس رضوي قرار گرفته است!!! در اين منطقه در حفاريهاي سال1300 پارچه هاي ابريشمي از عهد ديلميان از دل خاك بيرون آورده شد. [/TD]
[TD][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: right"] [/TD]
[TD="colspan: 3, align: right"][h=4]هرمز پسر يزدگرد دوم و سه تن از خاندان او توسط فيروز در ري به قتل رسيدند.اين احتمال ميرود كه در بي بي شهربانو مقبره دختريزدگرد سوم نيز قرار داشته باشد. در شمال چشمه علي آثاري از باروي ري ديده ميشود كه متعلق به عهداشكانيان است. ظاهرا خانه حسن صباح نيز در محله قديمي روده در كوچه صوفي قرار داشته كه اكنون تخريب شده است. در كنار بقعه بي بي شهربانو دخمه بزرگي قرار دارد كه بي شباهت به معابد ميترايي نيست[/TD]
[/TR]
[h=4]حرم عبدالعظيم يا روضه الشجره در ري قرار دارد. در روضه الشهدا ذكر شده است كه او را در اين محل پاي درخت سيبي دفن كرده اند. بقعه در اعصار مختلف مورد مرمت قرار گرفته است. ابتدا در عهد سلجوقي مجد الملك محمد براوستاني از وزيران شيعي مذهب بارگاهي نيكو ميسازد.شاه طهماسب نيز آنرا گسترده تر مي كند.در سال 944 قمري نيز ايوان حرم ساخته ميشود.ناصر الدين شاه ايوان را آينه كاري و گنبد را تذهيب مي كند.ضريح نقره از فتحعليشاه و آينه كاري ايوان جنوبي از اعتماد السلطنه است. قديمترين اثر اين بقعه صندوق عتيق آن است. در غرب حرم در مسجد هلاكو آرامگاه ناصر الدين شاه و در حرم مقبره رضا شاه قرار داشته است كه در اوايل انقلاب تخريب شده است
علامه مجلسي نوشته است كه حضرت عبدالعظيم به فرمان علي النقي در دوره خلافت المعنزالله از سامره از راه طبرستان! به ري آمد و در حدود سال 250 قمري چند سالي قبل از شهادت امام علي النقي فوت كرد و او را در زير درخت سيبي دفن كردند
ري يا رگا از شهرهاي تاريخي ايران است.مركز ري باستان درپاي صخره اي به نام چشمه علي بوده كه سرچشمه نهرسورن بوده است .در اين منطقه كاوشهاي باستان شناساني همچون دكتر اشميت تمدني6000ساله را نمايان كرده است.بر كوه نقاره خانه آثار قلعه اي باستاني ديده ميشود كه در محوطه كارخانه سيمان قرار دارد. و تا همين اواخر استودانهايي در اطراف آن وجود داشته است. ادوات سنگي و استخواني متعددي در ناحيه چشمه علي پيدا شده است كه نشان از پيشرفته بودن مردم آن زمان در صنعت و هنر دارد. بر تپه ميل آتشگاهي وجود دارد كه به دوران ساسانيان تعلق دارد. حفاريهاي اين منطقه توسط دمورگان انجام شده است. همچنين تپه چال ترخان ،تپه مرتضي كرد و تپه هاي بسياري در محدوده ري قرار دارند كه چند هزار سال تمدن در دل آنها خوابيده است
[/SIZE]
[SIZE=-1] [/SIZE] |
[TD="colspan: 3, align: right"][h=4]درتاريخ طبري ميخوانيم -به ري آتشگاهي بود كه از آن قديم تر نبود- همچنين در تاريخ طبري يزدگردسوم پس از شكست از حلوان به ري آمد و آتش مقدس را برداشت و به مرو رفت
مسعودي نيز در مروج الذهب احداث آتشكده ري را به فريدون نسبت ميدهد. او ميگويد آتشكده ري قبل از ظهور زرتشت وجود داشته است.ري قبل از زرتشت هم شهري مذهبي بوده است و چون اعراب در فتح ري با مردم آنجا صلح كردند آتشكده را باقي گذاشتند [/TD]
[TD]
[SIZE=-1]
[/SIZE]
[/SIZE]
[/TD]
[TR]
[TD="align: right"]
[SIZE=-1]
[/SIZE]
[/SIZE]
[/TD]
[TD="colspan: 3, align: right"][h=4]از ديگر آثار باستاني ري دژ رشكان است كه به دوره اشكانيان تعلق دارد. بقاياي آثار دژ رشكان در سوي غربي كوه سرسره در محدوده كارخانه گليسيرين قرار دارد. در غرب قلعه آثار حمام، در شرق آن استخر، در جنوب آثار خندق ديده ميشود. بر روي باروها سوراخهايي براي تير اندازي تعبيه شده است.گورستاني باستاني نيز در كنار آن قرار دارد. در شرق كارخانه سيمان چند چهار ضلعي سنگي به چشم ميخورد كه سوراخي در وسط دارند و هر ضلع آن 4 متر است. مورد استفاده آن براي ما مشخص نيست.سراسر كوه شمالي ري گورستان است و استودانهايي در آن ديده ميشود.ابو دلف نقل كرده عرب آثار بسياري از ري خراب كرد ولي به گورستانها كاري نداشت .در ضمن علاوه بر گورهاي باستاني گورهايي از عهد ديلميان ،آل بويه ،سلجوقيان و غيره ديده ميشود ،مانند منطقه اي به نام تپه گبري قبرستان پيش از اسلام بوده است و اين تپه هم اكنون همچون قلعه اي ديده ميشود ،البته اكنون به دليل كمبود زمين در اطراف ري نزديكي به حرم عبدالعظيم مورد استفاده انبار آستان قدس رضوي قرار گرفته است!!! در اين منطقه در حفاريهاي سال1300 پارچه هاي ابريشمي از عهد ديلميان از دل خاك بيرون آورده شد. [/TD]
[TD][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: right"] [/TD]
[TD="colspan: 3, align: right"][h=4]هرمز پسر يزدگرد دوم و سه تن از خاندان او توسط فيروز در ري به قتل رسيدند.اين احتمال ميرود كه در بي بي شهربانو مقبره دختريزدگرد سوم نيز قرار داشته باشد. در شمال چشمه علي آثاري از باروي ري ديده ميشود كه متعلق به عهداشكانيان است. ظاهرا خانه حسن صباح نيز در محله قديمي روده در كوچه صوفي قرار داشته كه اكنون تخريب شده است. در كنار بقعه بي بي شهربانو دخمه بزرگي قرار دارد كه بي شباهت به معابد ميترايي نيست[/TD]
[/TR]
[h=4]حرم عبدالعظيم يا روضه الشجره در ري قرار دارد. در روضه الشهدا ذكر شده است كه او را در اين محل پاي درخت سيبي دفن كرده اند. بقعه در اعصار مختلف مورد مرمت قرار گرفته است. ابتدا در عهد سلجوقي مجد الملك محمد براوستاني از وزيران شيعي مذهب بارگاهي نيكو ميسازد.شاه طهماسب نيز آنرا گسترده تر مي كند.در سال 944 قمري نيز ايوان حرم ساخته ميشود.ناصر الدين شاه ايوان را آينه كاري و گنبد را تذهيب مي كند.ضريح نقره از فتحعليشاه و آينه كاري ايوان جنوبي از اعتماد السلطنه است. قديمترين اثر اين بقعه صندوق عتيق آن است. در غرب حرم در مسجد هلاكو آرامگاه ناصر الدين شاه و در حرم مقبره رضا شاه قرار داشته است كه در اوايل انقلاب تخريب شده است
علامه مجلسي نوشته است كه حضرت عبدالعظيم به فرمان علي النقي در دوره خلافت المعنزالله از سامره از راه طبرستان! به ري آمد و در حدود سال 250 قمري چند سالي قبل از شهادت امام علي النقي فوت كرد و او را در زير درخت سيبي دفن كردند
| | |
[SIZE=+2]پناهگاه سنگي ورواسي |
-پارينه سنگي جديد و فرا پارينه سنگي |
[TR]
[TD="align: right"]
[/TD][TD="colspan: 4, align: right"][h=4]در11كيلومتري كرمانشاه در دره تنگ كنشت قرار دارد.آثار دوران مياني پارينه سنگي جديد، ودوران فراپارينه سنگي، در اين غار بدست آمده است. در اين غار انواع تراشنده ها كشف گرديد و با تعويض هر دوره تاريخي در لايه هاي حفاري شكل تيغها نيز تغيير ميكرد. از آنها ميتوان اين نتيجه را گرفت كه توليد ريز تيغه در دوره فرا پارينه سنگي يك تحول تدريجي بوده است. اين پناهگاه مسلط به تنگ كنشت است و ميتوان از آنجا حيواناتي را كه از تنگ ميگذرند را كنترل رد اين پناهگاه هيچ اثر فرهنگي شامل اجاق و مانند آن ندارد و براي كمين كشيدن شكار در دوره هاي مختلف تاريخي استفاده ميشده است [/TD]
[/TR]
[SIZE=+2]غار علي تپه
-فرا پارينه سنگي
[h=4]اين غار در نزديكي بهشهر كنار درياي خزر قرار دارد و نزديك غارهاي هوتو و كمربند است. در اين غار آثار دوران فرا پارينه سنگي نمايان شده است. كهن ترين آثار به دست آمده از اين غار همانند آثار موسوم به درياس كهن در شمال غرب اروپا است كه به حدود 10500 سال پيش تعلق دارند.60درصد چرندگان در اين سال در منطقه را غزالها و تنها 20درصد را بز و گوسفند تشكيل ميدادند. پس از اينكه كمي هوا گرمتر ميشود تعداد غزالها كمتر ميشود و حيواناتي همچون فوك،اسب،خوك وروباه هم به گوسفند و بز اضافه ميشوند. در حدود9300 سال پيش كه مصادف است با آخرين دوره يخبندان دوباره تعداد غزالها زياد ميشود و 9000سال پيش كه دوره يخبندان به اتمام ميرسد غار علي تپه براي هميشه متروك ميشود و ساكنان آن به دشتها سرازير ميشوند و فرهنگ فرا پارينه سنگي در اين منطقه به اتمام ميرسد
[/SIZE][h=4]اين غار در نزديكي بهشهر كنار درياي خزر قرار دارد و نزديك غارهاي هوتو و كمربند است. در اين غار آثار دوران فرا پارينه سنگي نمايان شده است. كهن ترين آثار به دست آمده از اين غار همانند آثار موسوم به درياس كهن در شمال غرب اروپا است كه به حدود 10500 سال پيش تعلق دارند.60درصد چرندگان در اين سال در منطقه را غزالها و تنها 20درصد را بز و گوسفند تشكيل ميدادند. پس از اينكه كمي هوا گرمتر ميشود تعداد غزالها كمتر ميشود و حيواناتي همچون فوك،اسب،خوك وروباه هم به گوسفند و بز اضافه ميشوند. در حدود9300 سال پيش كه مصادف است با آخرين دوره يخبندان دوباره تعداد غزالها زياد ميشود و 9000سال پيش كه دوره يخبندان به اتمام ميرسد غار علي تپه براي هميشه متروك ميشود و ساكنان آن به دشتها سرازير ميشوند و فرهنگ فرا پارينه سنگي در اين منطقه به اتمام ميرسد
[SIZE=+2]غار آبي سهولان
[h=4]اين غار آبي در 43كيلومتري شرق مهاباد قرار دارد و تشكيل آن به دوره دوم زمين شناسي بر ميگردد ولي در هيچ يك از كتب كردي و تركي نامي از آن برده نشده است وتنها ژاك دمورگان فرانسوي در كتاب خود به نام جغرافياي ايران در سالهاي 1892الي1896 از آن نام برده است. او به كمك اهالي محل با كلك غار را پيموده است و نقشه اي از آن تهيه كرد. درون غار سفالهاي اشكاني و پيه سوزهاي دوره ايلخاني كشف شده است
[h=4]غار از دو بخش تشكيل شده است. بخش آبي آن از سه حوضچه تشكيل شده و عمق متوسط آن15متر است و عميق ترين محل آن31 متر عمق دارد.قنديلهايي كه از سقف آويزان شده اند بسيار ديدني هستند و برخي از آنها مانند حيوانات هستند و اهالي محل براي آنها اسم گذاشته اند.بخش ديگر قسمت خشكي غار است. در دوراني كه سربازان روس در اين منطقه مردم را قتل عام ميكردند مردم محل ماهها در اين غار زندگي كرده اند. حيوانات غار خفاش و كفتر هستند.خفاشها در جاهايي از غار كه نور نميگيرد به صورت خوشه وار زندگي ميكنند. نزديك غار چند قلعه وجود دارد كه قبلا به درون غار مرتبط بوده اند ولي به دليل زلزله هم اكنون راه ارتباطي آنها مسدود شده است[/SIZE]
[SIZE=+3]منطقه باستاني يري
-هزاره اول پيش از ميلاد
[h=4][SIZE=+1]سنگ افراشتهاي شهر يري [/SIZE]
[h=4][SIZE=+1]سنگ افراشتهاي شهر يري [/SIZE]
[h=4]منطقه باستاني معروف به شهر يري در شمال غربی روستای پيرازمیان در 31 کیلومتری شرق مشگین شهر در کنار رود قره سو قرار دارد. وسعت این منطقه تاریخی 400 هکتار است و از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشا تپه تشکیل می شود. قدمت قلعه و معبد به 1450 پیش از میلاد و قوشا تپه به 7 هزاره پیش از میلاد می رسد. [h=4]اولین بار در حدود ده سال پیش از انقلاب اسلامی چارلز برنی در این محوطه کاوش کرد و از سال 1383 تا 1385 سه فصل حفاری به سرپرستی علیرضا هژبری نوبری در آن انجام شد. [h=4]در اولین فصل حفاری که در آبان 83 آغاز شد قبرهای عصر آهن بررسی شدند که پیش از آن توسط جویندگان عتیقه تخریب شده بودند و تنها ساختمان بندی قبرها معلوم بود. در این دوره سفالها یی مربوط به دوره کالکو لتیک کشف شد و قدمت منطقه را به 3500 سال از از عصر آهن به عقب برد. این سفالها شبیه سفالهای مناطق باستانی دالما و حاجی فیروز هستند. به این ترتیب برای اولین بار قدمت سکونت بشر در استان اردبیل به دوره مس- سنگ رسید. برخی از سفالها منقوش و برخی با طرح سبدی بودند. تعدادی سفال دو لایه نیز در حفاری کشف شد که احتمال می رود لایه دوم سفال برای ترمیم قسمتهای شکسته سفال به کار رفته است. [h=4]در منطقه یری تعداد زیادی سنگ شیشه برنده(ابسیدین) کشف شد که می تواند گواهی بر ارتباط این منطقه با قفقاز و آناتولی باشد زیرا سابقه استخراج این نوع سنگ در این مناطق شناخته شده است. از ابسیدین برای برش سنگهای سخت در دوره کالکولتیک استفاده می شده است.
[h=4]در منطقه یری چند دوره تاریخی از مس- سنگی ، عصر آهن1 و عصر آهن 2 مشخص شد و بقایایی از قلعه ای متعلق به دوره آهن کشف گردید.[h=4]در فصل بعدی حفاری در سال 84 بقایایی از سفال، مفرغ و نقوش انسانی دیده شد که باستان شناسان آنها را نذوراتی متعلق به معبد میدانستند. یکی از این دو معبد در زیر دیوار دفاعی قلعه قرار داشت . باستان شناسان نتیجه گرفتند در دوره اورارتویی که ساکنان شهر یری بر روی معبد خود قلعه ساخته بودند از دین خود روی گردانده اند و خدای اورارتویی( خالدی) را پذیرفته اند. البته این امر میتواند اختیاری یا به اجبار صورت گرفته باشد.[h=4]در این فصل حفاری یک لایه نیز در زیر محوطه داخلی قلعه کشف شد که به شخری متروک و قدیمی تر تعلق داشن. برخی سفالهای قهوه ای مایل به بنفش و سفالهای داغدار و سیاه نیز در این محل کشف شدند که به پیش از عصر آهن تعلق دارند. [h=4]در فصل سوم حفاری مشخص شد که در دوره اورارتوییان قلعه به آتش کشیده و متروک شده است. وجود خاکستر در لایه های خاک قلعه نشان دهنده آتش سوزی قلعه است . به این ترتیب دوئره های متوالی زندگی بشر از 7000 تا دوره اورارتوییان در شهر یری به صورت متوالی مشخص شد. در این فصل تعداد زیادی ظروف سفالی، اشیای زرین مانند آویز، دگمه های زینتی و پلاکهای طلایی و مفرغی کشف گردید. [h=4]نیایشگاه اصلی منطقه یری در این فصل از زیر خاک بیرون آمد که شامل بیش از 300 سنگ افراشت با ارتفاعهای مختلف از 35 تا 250 سانتیمتر با شکلهای انسانیهستندو اشکال حجاری شده روی سنگها مشابهند و حاوی صورت آدمی( بدون دهان) ، دست و شمشیر هستند.
این منطقه بدون شک استقرار تک دوره ای نداشته است. چارلز برنی دوره آنرا همزمان با هخامنشیان ولی خارج از محدوده دولت آنها می داند. اینگراهام و سامرز آنرا به پیش از هزاره اول تعلق دانسته اند. با توجه به نبود سفال در کنار سنگ افراشت نمیتوان نظر دقیقی در مورد زمان سنگ افراشت داد ولی آنها میانه هزاره دوم تا میانه هزاره اول را بهترین دوره برای سنگ افراشت دانسته اند. معماری قبور مربوط به عصر آهن2 است.
[h=4] [h=4]در مناطق دیگری از آذربایجان نیز سنگ افراشت وجود دارد مانند سنگ افراشت نشت بان سراب ولی هیچ کدام دارای حجاری نیستند. [h=4]در غرب محل تجمع سنگها غاری قرار دارد که ساکنان محلی آنرا قاراکوهبل نام نهاده اند. روبروی آن چند تخته سنگ بر روی هم گذاشته شده اندو به این ترتیب سه فصل حفاری منطقه باستانی یری در سال 84 به پایان رسید.[h=4]مدیر کل میراث فرهنگی اردبیل در سال 84 طی بازدید از منطقه اعلام کرد که در سال 85 حریم شهر یری تعیین خواهد شد و این منطقه باستانی به ثبت ملی و جهانی خواهد رسید. ولی در مرداد سال 85 تحقیقات باستان شناسی منطقه تعطیل شد. وی در مرداد سال 86 اعلام کرد که کار طراحی سازه محافظ با اعتباری به مبلغ بیست میلیون تومان انجام خواهد شد در حالی که این کار نیاز به صد میلیون تومان بودجه دارد. در هر صورت تا پایان سال 86 هیچ گونه اقدامی در جهت حفاظت از سنگ افراشتها انجتم نشده بود.
[h=4]منطقه یری که وسیع ترین منطقه تاریخی استان اردبیل و یکی از با اهمیت ترین مناطق پیش از تاریخ شمال غرب ایران است به شماره 6162 به ثبت آثار ملی رسید. ولی به دلیل عدم حفاظت از منطقه سرمای بی سابقه زمستان سال 86 سنگ افراشتها را مورد حمله قرار داد و در اول بهمن 86 با یک زیر نویسی تلوزیونی در شبکه خبر اعلام شد که 80% از آثار تاریخی منطقه یری بر اثر سرما از میان رفته است. در واقع یکی از با ارزش ترین و بی نظیر ترین آثار باستانی ایران و جهان در اثر بی مسولیتی سازمان میراث فرهنگی از دست رفت و به هیچ وجهه قابل مرمت نیست.[/SIZE]
[SIZE=+1]دخمه هاي سنگي روستاي ويند كلخوران
-پيش از تاريخ
[h=4]روستاي ويند كلخوران در غرب اردبيل نزديك سرعين قرار دارد .در اين روستا دخمه هاي سنگي متعددي قرار دارد كه به احتمال زياد خانه اهالي محل در پيش از تاريخ بوده است. هنوز بررسي علمي معتبري در اين منطقه انجام نشده است .در غرب روستا تعداد 40 دخمه بر روي كوهي قرار دارد كه در دهي اخير مورد استفاده انبار روستاييان بوده ولي سازمان ميراث فرهنگي به تازگي آنها را تخليه كرده و مورد حفاظت قرار داده است. يك دخمه بزرگ نيز درون روستا و چهار عدد ديگر در شرق روستا قرار دارند.درون دخمه ها رد كلنگ حفاران مشاهده ميشود و ر يكي از دخمه هاي شرقي نقش انساني بر روي ديوار كنده شده است [/SIZE]