يك روانشناس:
اختلال نارسايي توجه وبيش‌فعالي در کودکان کمتراز10سال جدي‌تر است
روش‌هاي معتبري براي شناخت اين اختلال قبل از سه سالگي در دسترس نيست
کارشناس ارشد روانشناسي کودکان استثنايي گفت: در حال حاضر درماني براي اختلال نارسايي توجه، بيش‌فعالي وجود ندارد.
فرزانه مرادي امين در گفت وگو با خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، عنوان كرد: اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي، يکي از متداول‌ترين اختلال‌هاي دوران کودکي است که ميزان مراجعه به مرکزهاي درماني به علت آن، از تمام اختلال‌هاي ديگر بيشتر است.
وي تصريح کرد: کاملا عادي است که کودکان جنب و جوش کنند و تحرک داشته باشند و از بازي کردن لذت ببرند، اما گاهي مادران به درمانگاه يا روانشناس مراجعه و اظهار مي‌کنند که فرزندشان به خصوص پسرشان، بسيار بي‌قرار، زياده فعال، حواس پرت، بي‌ثبات و تکانشي است.
وي ادامه داد: کودکاني که در کلاس دردسر درست مي‌کنند، به بيرون کلاس خيره مي‌شوند، ناآرام هستند، بدون اجازه حرف مي‌زنند و دايما جلب توجه مي‌کنند، اما هميشه از روي عمد اين کارها را انجام نمي‌دهند، گاهي در دسته کودکاني قرار مي‌گيرند که داراي اختلال نارسايي توجه يا بيش‌فعالي هستند.
مرادي امين اظهار كرد: بيش‌فعالي به اختلالي گفته مي‌شود که در تنظيم سطح فعاليت (بيش فعالي)، رفتار بازداري(تکانشي) و دامنه توجه (بي‌توجهي ) فرد اختلال ايجاد مي‌کند.
وي با بيان اين که ناتواني در حفظ توجه و تمرکز، سطوح فعـاليت نامتناسب رشدي، حواس پرتي و تکانشگري از نشانه‌هاي اصلي اين اختلال به شمار مي‌آيد، اضافه کرد: عملکرد اين کودکان در موقعيت‌هاي مختلف خانه، مدرسه و ارتباط با همسالان، آسيب‌ديده است و اين اختلال در پيشرفت تحصيلي، موفقيت شغلي فرد تاثير زيان‌آور طولاني مدتي بر جاي مي‌گذارد.
وي خاطرنشان كرد: اين کودکان نمي‌توانند در جاي خود آرام بنشينند و به کلاس توجه کنند، در نتيجه پيامد منفي اينگونه رفتارها را نيز تجربه مي‌کنند، همچنين اين کودکان از طرف همسالان طرد مي‌شوند و به مجموعه وسيعي از رفتارهاي اخلال گرانه دچار مي‌شوند.
اين مدرس دانشگاه اذعان كرد: مشکلات اجتماعي و تحصيلي اين افراد به راحتي برطرف نمي‌شود و پيامدهاي طولاني مدتي را به همراه مي‌آورد و آسيب‌هاي زيادي به اين گونه کودکان وارد مي‌شود.
وي اعلام كرد: بـا افزايش سن، کودکاني که اختلال نارسايي توجه همراه با بيش فعاليشان درمان نشده است در کنار اختلال سلوک، سوءاستفاده از دارو يا موادمخدر، رفتار ضداجتماعي و انواع صدمات مختلف را نيز تجربه مي‌کنند و براي بسياري از آنها اثر اختلال نارسايي توجه همراه با بيش فعالي تا بزرگسالي ادامه خواهد داشت.
وي در رابطه با شيوع اختلال بيش‌فعالي ذکر کرد: تقريبا ناممکن يا بسيار دشوار است که بتوان عدد مشخصي را براي شيوع اختلال نارسايي توجه و بيش فعالي تعيين کرد، اما شيوع اين اختلال را در ايران سه تا پنج درصد گزارش داده‌اند.
مرادي امين بيان كرد: مدارک موجود نشان مي‌دهند که شيوع اختلال کاستي توجه و بيش فعالي در کودکان به جنس نيز وابسته است، همچنين حدس مي‌زنند که پسران سه تا ده برابر بيشتر از دختران تحت تاثير اين اختلال قرار مي‌گيرند.
وي يادآور شد: اختلال نارسايي توجه و بيش‌فعالي در کودکان سنين کمتر از10سال، جدي‌تر و قابل ملاحظه‌تر بوده و در نزد کودکان بالاي10سال و نوجوانان شدت کمتري دارد.
وي در مورد تحول اختلال نارسايي توجه و بيش فعالي در سطح کودکي عنوان كرد: احتمال داشتن اين اختلال حتي بيش از تولد وجود دارد، چنانکه بعضي از مادران گزارش کرده‌اند که فرزند آنها در شکمشان نيز پرفعاليت بوده است، با اين وجود دقيقا مشخص نيست که چه چيزي زمينه‌ساز بيش‌فعالي در دوران طفوليت است و در حال حاضر روش‌هاي معتبر و پايايي براي شناخت اين اختلال قبل از سه سالگي در دسترس نيست.
وي اظهار كرد: وقتي از والدين کودکان بيش‌فعال خواسته مي‌شود تا نحوه رفتار کودک خود را در طفوليت بيان کنند، اغلب مي‌گويند که داراي خلق و خوي دشواري بوده يعني شديدا فعال، غيرقابل پيش‌بيني، حساسيت زياد يا کم نسبت به تحريک و داراي الگوهاي خواب پرحرکت يا مشکلات تغذيه‌اي بوده‌اند که اين نوع توصيفات توسط والدين، وجود بيش‌فعالي را در سال‌هاي اوليه رشد کودک نشان مي‌دهد.
وي تصريح کرد: لازم به ذکر است که در تفسير اين گزارش‌ها دو مشکل وجود دارد؛ به گونه‌اي که ممکن است جمع‌آوري مجدد اطلاعات مربوط به رشد کودک توسط والدين فعلي کودک تحريف شود و يا اين که بيشتر کودکاني که اين الگوهاي رفتاري را از خود نشان مي‌دهند، بيش‌فعال محسوب نمي‌شوند هرچند که خلق و خوي دشوار در زمان کودکي مي‌تواند وجود برخي مشکلات در رشـد کودک را نمايان سازد؛ اما به تنهايي نمي‌تواند به عنوان اولين نشانه‌هاي بيش‌فعالي در نظر گرفته شود.
مرادي امين اذعان كرد: مطالعات نشان داده است که در مهدهاي کودک، کودکان بيش فعال با کودکان طبيعي از نظر اندازه‌هاي فعاليت حرکتي و رفتار اجتماعي در طول موقعيت‌هاي بازي آزاد تفاوتي ندارند، اما در طول بازي‌هاي ساختارمند، يعني موقعي که کودک بايد بنشيند و در فعاليتهايي که به وسيله معلم نظارت مي‌شود مشارکت کنند، کودکان بيش فعال اغلب نسبت به بقيه کودکان بيشتر از صندلي خود خارج مي‌شوند و به همسالان خود پرخاشگري بيشتري مي‌کنند، همچنين در سن مدرسه، روابط با اعضاء خانواده و همسالان و پيشرفت درسي تحت تاثير اختلال قرار مي‌گيرد.
وي با اشاره به ويژگي‌هاي باليني اين کودکان، بيان كرد: ويژگي‌هاي خاصي در بين بسياري از کودکان داراي اختلال نارسايي توجه و بيش فعال به طور مشترک متداول است که شايد بارزترين اين اختلال، مشکل در توجه مستمر در تکاليف تقريبا طولاني، يکنواخت و گروهي است.
وي تصريح کرد: در بعضي موارد حواس کودک به وسيله محرکات خارجي پرت مي‌شود اما در ديگر موارد کودک فقط علاقه‌اش را از دست مي‌دهد و در استمرار انجام تکليف شکست مي‌خورد، همچنين کودکان مبتلا به اين اختلال بدون اينکه فکر کنند عمل مي‌کنند و داراي فعاليت بيش از اندازه بوده و به سختي تمرکز مي‌کنند.
وي خاطرنشان كرد: ممکن است اين کودکان انتظاراتي را کــه از آنها مي‌رود را نفهمند و به سختي اطاعت مي‌کنند؛ چرا که نمي‌توانند ساکت بوده و تمرکز داشته باشند، البته بيشتر اوقات اين علايم در کودکان به خصوص درکودکان کوچکتر ديده مي‌شود و فرق آن اين است که کودکان داراي اختلال نارسايي توجه در يک دوره طولاني‌تر و در محيط هاي مختلف روي مي‌دهد.
وي اذعان كرد: اين کودکان کمتر مي‌خوابند؛ به طوري که برخي از آنها فقط 3 تا 4 ساعت در روز مي‌خوابند، گاهي از ارتباط با مادر خويش خودداري مي‌کنند و معمولا خام حرکت (دست و پا چلفتي) هستند و چيزها را غيرعمدي مي‌شکنند.
مرادي امين يادآور شد: کودک مبتلا به بيش‌فعالي، بيش از اندازه‌اي که با سنش متناسب باشد " پرفعاليت " است؛ به طوري که والدين و معلماني که از دست اين کودکان به سطوح آمدند، اظهار مي‌دارند آنها دايم مي‌جنبند، نمي‌توانند آرام بنشينند، بي‌قرارند و دايم در حال دويدن هستند، تحرک آنان غالبا با تحرک معمولي تفاوت دارند، زيرا حرکت‌هاي آنها بيشتر به طور تصادفي، بي‌برنامه و بدون هدف صورت مي‌گيرد و کودک بدون تفکر اقدام به عمل مي‌کند.
وي اعلام كرد: امکان دارد کودک بيش فعال بدون اين که قادر باشد شنا کند، به داخل استخر بپرد يا اين که بدون توجه به اتومبيلها به وسط خيابان پر رفت و آمد بدود.
وي بيان كرد: بسياري از کودکان داراي اختلال نارسايي توجه و بيش‌فعال معمولا قبل از مدرسه کمتر شناسايي مي‌شوند و بيشتر وقتي که در محيط آموزشي – اجتماعي مدرسه قرار مي‌گيرند مورد توجه و شناسايي واقع مي‌شوند.
مرادي امين با اشاره به ضوابط تشخيص اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي افزود: کودک بايد حداقل شش مورد از نشانه‌هاي فقدان توجه که لااقل براي شش ماه تداوم داشته، سازش نايافته بوده و با سطح رشدي فرد همخواني نداشته باشند را داشته باشد.
وي تصريح کرد: در رابطه با فقدان توجه، کودکان اغلب از عهده توجه دقيق به جزئيات برنيامده يا در تکاليف مدرسه يا ساير فعاليت‌ها از روي بي‌دقتي مرتکب اشتباه مي‌شود، اغلب در حفظ توجه بر تکاليف يا بازيها با دشواري مواجه است، اغلب وقتي به طور مستقيم مورد خطاب قرار گيرد به نظر مي‌رسد که نمي‌شنود، اغلب از دستورالعمل‌ها پيروي نکرده و از عهده اتمام تکليف مدرسه و ساير انواع کارها يا وظايف برنمي‌آيد که اين موضوع به علت رفتار نافرماني و يا ناتواني در فهم دستورالعمل‌ها نيست، اغلب در سازمان‌دهي تکاليف و فعاليت‌ها با مشکل مواجه است، اغلب از درگير شدن در تکليفي که مستلزم تلاش ذهني مداوم است مانند تکليف مدرسه يا تکليف خانگي اجتناب کرده، بيزاري يا بي‌ميلي نشان مي‌دهد، اغلب اشياء ضروري براي انجام تکاليف يا فعاليت‌ها را مانند اسباب بازيها، تکاليف مدرسه، مداد،کتاب، يا ابزارها را گم مي‌کند، اغلب بر اثر محرک‌هاي نامربوط به آساني دچار حواس پرتي مي‌شود و اغلب در فعاليتهاي روزانه فراموش‌کار است.
وي ادامه داد: از ديگر موارد اين است که شش يا بيش از شش مورد از نشانه‌هاي بيش فعالي- تکانشگري زير به گونه‌اي که لااقل براي شش ماه دوام داشته، سازش نايافته بوده و با سطح تحولي فرد همخواني نداشته باشد.
وي اذعان كرد: از نشانه‌هاي بيش‌فعالي مي‌توان به مواردي اشاره داشت که دست‌ها و پاها اغلب بي‌قرار است و در حالت نشسته وول مي‌خورد، در کلاس يا ديگر موقعيت‌هايي که انتظار مي‌رود کودک يکجا بنشيند، اغلـب صندلي خود را ترک مي‌کند، اغلب در موقعيت‌هاي نابجا به حد افراط مي‌دود يا بالا و پايين مي‌رود که اين وضعيت در نوجوانان يا بزرگسالان ممکن است به احساس ذهني بيقراري محدود شود، براي مشارکت آرام و بي سرو صدا در بازيها يا فعاليتهاي اوقات فراغت اغلب با مشکل مواجه است، اغلب در حال جنب و جوش
است و يا به گونه‌اي عمل مي‌کند که گويي " به وسيله موتوري رانده مي‌شود" و اغلب به حد افراط حرف مي‌زند.
وي اضافه کرد: نشانه‌هاي برانگيختگي نيز شامل مواردي مي‌شود که کودک اغلب قبل از تمام شدن پرسش‌ها پاسخ مي‌دهد، منتظر نوبت ماندن اغلب برايش دشوار است، اغلب مزاحم کار ديگران مي‌شود به عنوان مثال وسط بازي و يا حرف ديگران مي‌پرد.
وي اعلام كر د: لازم است در بررسي موارد به اين نکات توجه داشته باشيم که بعضي از نشانه‌هاي بيش فعالي- بر انگيختگي يا فقدان توجه که موجب اختلال شده‌اند پيش از هفت سالگي وجود داشته‌اند، بعضي از اختلال ناشي از نشانه‌ها در دو يا بيش از دو موقعيت مانند مدرسه، خانه يا محل کار وجود دارند، بايد شواهد باليني روشن و معني داري از اختلال در کنش وري اجتماعي، تحصيلي، يا شغلي وجود داشته باشد، نشانه‌هاي اين اختلال منحصرا در دوره
اختلال فراگير رشدي، اسکيزوفرني يا ساير اختلال‌هاي روان گسيختگي ديده نمي‌شوند و با يک اختلال رواني ديگر مانند اختلال خلقي، اختلال اضطرابي، اختلال تجزيه‌اي يا يک اختلال شخصيت بهتر توجيه نمي‌شوند.
وي اظهار كرد: علاوه بر مشکلات اوليه، ممکن است کودک مشکلاتي را نيز همراه بيش فعالي داشته باشد که از آن جمله مي‌توان به ناتوانايي‌هاي يادگيري اشاره کرد.
اين مدرس دانشگاه در رابطه با ناتوانايي‌هاي يادگيري تصريح کرد: اين کودکان مشکلات تحصيلي نيز دارند؛ چرا که نمي‌توانند براي مدتي طولاني توجه خود را حفظ کرده و بر روي کاري باقي بمانند.
وي اذعان كرد: نتايج پژوهش‌هاي بي‌شماري نشان داده است که کودکان با اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي، در رفتارهاي اجتماعي مشکل دارند؛ به گونه‌اي که اين کودکان معمولا کودکاني ناراحت، پرسروصدا و زورگو هستند که دوستان و همسالانشان آنها را از خود مي‌رانند، همچنين اين کودکان دوستان کمتري دارند، ديگران نظري منفي درمورد آنها دارند و هرچه بزرگتر شوند مشکل‌هاي بيشتري ايجاد مي‌کنند.
وي اضافه کرد: اين کودکان احتمالا بــه علت تکانشي بــودن، نمي‌تــوانند رفتارهاي خود را تنظيم کنند و از پس خوراندهاي موجود بهره ببرند، همچنين رفتارهاي انفجاري بيشتري دارند که ممکن است به بروز مشکل در موقعيت‌هاي اجتماعي منجر شود.
مرادي امين با بيان اين مطلب که توجه يکي از اصلي‌ترين مشکل‌هاي اين کودکان است، خاطر نشان كرد: در کنار اين نارسايي، کودکان بيش فعال ممکن است در زمينه‌هاي شناختي مشکل داشته باشند؛ چرا که نتايج پژوهش‌ها نشان مي‌دهند که اين کودکان داراي هوش کمتري نيستند اما وجود برخي مشکل‌ها در عملکردهاي مربوط به توجه و تمرکز حواس، باعث بروز مشکل در عملکرد هوشي اين کودکان مي‌شود، اگرچه ممکن است عملکرد هوشي در اين کودکان مشکل داشته باشد اما اين مشکل اصولا معياري براي تشخيص اين اختلال نيست.
وي بيان كرد: در کودکان بيش فعال، اختلال‌هاي اضطرابي و افسردگي چندان نادر نيست؛ به طوري که يافته‌هـاي پژوهشي نشان مي‌دهد که حدود يک سوم اين کودکان به اختلال‌هاي اضطرابي مبتلا هستند.
وي همچنين يادآور شد: عوامل سهيم مطرح شده براي نارسايي توجه و بيش فعالي شامل عوامل ژنتيکي، عصب شناختي و عصب شيميايي، سم‌هاي محيطي، عوامل مربوط به تغذيه، عوامل روان شناختي- تعامل طبيعت و تربيت، رفتار والدين يا ويژگي‌هاي خانوادگي و ديدگاه‌هاي نظري مي‌شود.
مرادي امين با اشاره به راهبردهاي درمان، عنوان كرد: در آغاز بايد خاطر نشـان ساخت کــه اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي درماني ندارد، البته گاهي مشکل‌هاي ثانويه را مي‌توان درمان کرد اما در حال حاضر خود اختلال را نمي‌توان درمان کرد.
وي افزود: در بين شيوه‌هاي درماني که بـراي اين اختلال بکار گرفته شده، چند مورد مهمتر و مفيدتر از ساير شيوه‌ها بوده‌اند که شامل موارد دارودرماني، رفتاردرماني و آموزش والدين است، همچنين در بسياري از موارد مي‌توان از اين شيوه‌ها به صورت ترکيبي استفاده کرد.
وي بيان كرد: براي بيشتر کودکان مبتلا به اختلال نارسايي توجه يا بيش‌فعال، درمان دارويي، بخش عمده و اساسي درمان را تشکيل مي‌دهد، البته بايد توجه داشت که اين شيوه درماني براي کنترل رفتار، استفاده نمي‌شود و اين درمان که تنها به وسيله متخصصان پزشکي مربوط و در صورت نياز توصيه مي‌شود، تنها براي بهبود نشانه‌هاي اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي است که در بــرخي از افـــراد، مـــوثرتر از بقيه عمل مي‌کند؛ به طور کلي داروهاي روان محرک رايج در درمان اختلال نارسايي توجه يا بيش‌فعالي، شامل متيل فنيديت(ريتالين)، نمکهاي ترکيبي از محصول‌هايي که حاوي آمفتامين هستند و دکسترو آمفتامين مي‌شود.
وي با اشاره به زيانهاي دارو درماني افزود: وقتي داروهاي تحريک زا مــورد استفاده قـرار مي‌گيرند، تغييرات رفتار فقط تا زماني که دارو تجويز مي‌شود ادامه دارد، ولي پس از آنکه تاثير مقدار معيني از دارو از بين برود و رفتار کودک به صورت اصلي قبل از تجويز دارو بر مي‌گردد، همچنين اگر داروهاي تحريک زا مدت زمان طولاني مورد استفاده واقع شوند، اثرات جانبي نيز داشته باشند.
وي تصريح کرد: در طــول دوره‌اي که کودک از اين داروها استفاده مي‌کند، ممکن است اشتهايش کاهش يافته و در نتيجه وزن وي از حد طبيعي پايين‌تر برود، همچنين ريتالين عوارض جانبي مهمي چون بي‌خوابي، سردرد و تهوع دارد.
اختلال نارسايي توجه وبيش‌فعالي در کودکان کمتراز10سال جدي‌تر است
روش‌هاي معتبري براي شناخت اين اختلال قبل از سه سالگي در دسترس نيست
کارشناس ارشد روانشناسي کودکان استثنايي گفت: در حال حاضر درماني براي اختلال نارسايي توجه، بيش‌فعالي وجود ندارد.
فرزانه مرادي امين در گفت وگو با خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، عنوان كرد: اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي، يکي از متداول‌ترين اختلال‌هاي دوران کودکي است که ميزان مراجعه به مرکزهاي درماني به علت آن، از تمام اختلال‌هاي ديگر بيشتر است.
وي تصريح کرد: کاملا عادي است که کودکان جنب و جوش کنند و تحرک داشته باشند و از بازي کردن لذت ببرند، اما گاهي مادران به درمانگاه يا روانشناس مراجعه و اظهار مي‌کنند که فرزندشان به خصوص پسرشان، بسيار بي‌قرار، زياده فعال، حواس پرت، بي‌ثبات و تکانشي است.
وي ادامه داد: کودکاني که در کلاس دردسر درست مي‌کنند، به بيرون کلاس خيره مي‌شوند، ناآرام هستند، بدون اجازه حرف مي‌زنند و دايما جلب توجه مي‌کنند، اما هميشه از روي عمد اين کارها را انجام نمي‌دهند، گاهي در دسته کودکاني قرار مي‌گيرند که داراي اختلال نارسايي توجه يا بيش‌فعالي هستند.
مرادي امين اظهار كرد: بيش‌فعالي به اختلالي گفته مي‌شود که در تنظيم سطح فعاليت (بيش فعالي)، رفتار بازداري(تکانشي) و دامنه توجه (بي‌توجهي ) فرد اختلال ايجاد مي‌کند.
وي با بيان اين که ناتواني در حفظ توجه و تمرکز، سطوح فعـاليت نامتناسب رشدي، حواس پرتي و تکانشگري از نشانه‌هاي اصلي اين اختلال به شمار مي‌آيد، اضافه کرد: عملکرد اين کودکان در موقعيت‌هاي مختلف خانه، مدرسه و ارتباط با همسالان، آسيب‌ديده است و اين اختلال در پيشرفت تحصيلي، موفقيت شغلي فرد تاثير زيان‌آور طولاني مدتي بر جاي مي‌گذارد.
وي خاطرنشان كرد: اين کودکان نمي‌توانند در جاي خود آرام بنشينند و به کلاس توجه کنند، در نتيجه پيامد منفي اينگونه رفتارها را نيز تجربه مي‌کنند، همچنين اين کودکان از طرف همسالان طرد مي‌شوند و به مجموعه وسيعي از رفتارهاي اخلال گرانه دچار مي‌شوند.
اين مدرس دانشگاه اذعان كرد: مشکلات اجتماعي و تحصيلي اين افراد به راحتي برطرف نمي‌شود و پيامدهاي طولاني مدتي را به همراه مي‌آورد و آسيب‌هاي زيادي به اين گونه کودکان وارد مي‌شود.
وي اعلام كرد: بـا افزايش سن، کودکاني که اختلال نارسايي توجه همراه با بيش فعاليشان درمان نشده است در کنار اختلال سلوک، سوءاستفاده از دارو يا موادمخدر، رفتار ضداجتماعي و انواع صدمات مختلف را نيز تجربه مي‌کنند و براي بسياري از آنها اثر اختلال نارسايي توجه همراه با بيش فعالي تا بزرگسالي ادامه خواهد داشت.
وي در رابطه با شيوع اختلال بيش‌فعالي ذکر کرد: تقريبا ناممکن يا بسيار دشوار است که بتوان عدد مشخصي را براي شيوع اختلال نارسايي توجه و بيش فعالي تعيين کرد، اما شيوع اين اختلال را در ايران سه تا پنج درصد گزارش داده‌اند.
مرادي امين بيان كرد: مدارک موجود نشان مي‌دهند که شيوع اختلال کاستي توجه و بيش فعالي در کودکان به جنس نيز وابسته است، همچنين حدس مي‌زنند که پسران سه تا ده برابر بيشتر از دختران تحت تاثير اين اختلال قرار مي‌گيرند.
وي يادآور شد: اختلال نارسايي توجه و بيش‌فعالي در کودکان سنين کمتر از10سال، جدي‌تر و قابل ملاحظه‌تر بوده و در نزد کودکان بالاي10سال و نوجوانان شدت کمتري دارد.
وي در مورد تحول اختلال نارسايي توجه و بيش فعالي در سطح کودکي عنوان كرد: احتمال داشتن اين اختلال حتي بيش از تولد وجود دارد، چنانکه بعضي از مادران گزارش کرده‌اند که فرزند آنها در شکمشان نيز پرفعاليت بوده است، با اين وجود دقيقا مشخص نيست که چه چيزي زمينه‌ساز بيش‌فعالي در دوران طفوليت است و در حال حاضر روش‌هاي معتبر و پايايي براي شناخت اين اختلال قبل از سه سالگي در دسترس نيست.
وي اظهار كرد: وقتي از والدين کودکان بيش‌فعال خواسته مي‌شود تا نحوه رفتار کودک خود را در طفوليت بيان کنند، اغلب مي‌گويند که داراي خلق و خوي دشواري بوده يعني شديدا فعال، غيرقابل پيش‌بيني، حساسيت زياد يا کم نسبت به تحريک و داراي الگوهاي خواب پرحرکت يا مشکلات تغذيه‌اي بوده‌اند که اين نوع توصيفات توسط والدين، وجود بيش‌فعالي را در سال‌هاي اوليه رشد کودک نشان مي‌دهد.
وي تصريح کرد: لازم به ذکر است که در تفسير اين گزارش‌ها دو مشکل وجود دارد؛ به گونه‌اي که ممکن است جمع‌آوري مجدد اطلاعات مربوط به رشد کودک توسط والدين فعلي کودک تحريف شود و يا اين که بيشتر کودکاني که اين الگوهاي رفتاري را از خود نشان مي‌دهند، بيش‌فعال محسوب نمي‌شوند هرچند که خلق و خوي دشوار در زمان کودکي مي‌تواند وجود برخي مشکلات در رشـد کودک را نمايان سازد؛ اما به تنهايي نمي‌تواند به عنوان اولين نشانه‌هاي بيش‌فعالي در نظر گرفته شود.
مرادي امين اذعان كرد: مطالعات نشان داده است که در مهدهاي کودک، کودکان بيش فعال با کودکان طبيعي از نظر اندازه‌هاي فعاليت حرکتي و رفتار اجتماعي در طول موقعيت‌هاي بازي آزاد تفاوتي ندارند، اما در طول بازي‌هاي ساختارمند، يعني موقعي که کودک بايد بنشيند و در فعاليتهايي که به وسيله معلم نظارت مي‌شود مشارکت کنند، کودکان بيش فعال اغلب نسبت به بقيه کودکان بيشتر از صندلي خود خارج مي‌شوند و به همسالان خود پرخاشگري بيشتري مي‌کنند، همچنين در سن مدرسه، روابط با اعضاء خانواده و همسالان و پيشرفت درسي تحت تاثير اختلال قرار مي‌گيرد.
وي با اشاره به ويژگي‌هاي باليني اين کودکان، بيان كرد: ويژگي‌هاي خاصي در بين بسياري از کودکان داراي اختلال نارسايي توجه و بيش فعال به طور مشترک متداول است که شايد بارزترين اين اختلال، مشکل در توجه مستمر در تکاليف تقريبا طولاني، يکنواخت و گروهي است.
وي تصريح کرد: در بعضي موارد حواس کودک به وسيله محرکات خارجي پرت مي‌شود اما در ديگر موارد کودک فقط علاقه‌اش را از دست مي‌دهد و در استمرار انجام تکليف شکست مي‌خورد، همچنين کودکان مبتلا به اين اختلال بدون اينکه فکر کنند عمل مي‌کنند و داراي فعاليت بيش از اندازه بوده و به سختي تمرکز مي‌کنند.
وي خاطرنشان كرد: ممکن است اين کودکان انتظاراتي را کــه از آنها مي‌رود را نفهمند و به سختي اطاعت مي‌کنند؛ چرا که نمي‌توانند ساکت بوده و تمرکز داشته باشند، البته بيشتر اوقات اين علايم در کودکان به خصوص درکودکان کوچکتر ديده مي‌شود و فرق آن اين است که کودکان داراي اختلال نارسايي توجه در يک دوره طولاني‌تر و در محيط هاي مختلف روي مي‌دهد.
وي اذعان كرد: اين کودکان کمتر مي‌خوابند؛ به طوري که برخي از آنها فقط 3 تا 4 ساعت در روز مي‌خوابند، گاهي از ارتباط با مادر خويش خودداري مي‌کنند و معمولا خام حرکت (دست و پا چلفتي) هستند و چيزها را غيرعمدي مي‌شکنند.
مرادي امين يادآور شد: کودک مبتلا به بيش‌فعالي، بيش از اندازه‌اي که با سنش متناسب باشد " پرفعاليت " است؛ به طوري که والدين و معلماني که از دست اين کودکان به سطوح آمدند، اظهار مي‌دارند آنها دايم مي‌جنبند، نمي‌توانند آرام بنشينند، بي‌قرارند و دايم در حال دويدن هستند، تحرک آنان غالبا با تحرک معمولي تفاوت دارند، زيرا حرکت‌هاي آنها بيشتر به طور تصادفي، بي‌برنامه و بدون هدف صورت مي‌گيرد و کودک بدون تفکر اقدام به عمل مي‌کند.
وي اعلام كرد: امکان دارد کودک بيش فعال بدون اين که قادر باشد شنا کند، به داخل استخر بپرد يا اين که بدون توجه به اتومبيلها به وسط خيابان پر رفت و آمد بدود.
وي بيان كرد: بسياري از کودکان داراي اختلال نارسايي توجه و بيش‌فعال معمولا قبل از مدرسه کمتر شناسايي مي‌شوند و بيشتر وقتي که در محيط آموزشي – اجتماعي مدرسه قرار مي‌گيرند مورد توجه و شناسايي واقع مي‌شوند.
مرادي امين با اشاره به ضوابط تشخيص اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي افزود: کودک بايد حداقل شش مورد از نشانه‌هاي فقدان توجه که لااقل براي شش ماه تداوم داشته، سازش نايافته بوده و با سطح رشدي فرد همخواني نداشته باشند را داشته باشد.
وي تصريح کرد: در رابطه با فقدان توجه، کودکان اغلب از عهده توجه دقيق به جزئيات برنيامده يا در تکاليف مدرسه يا ساير فعاليت‌ها از روي بي‌دقتي مرتکب اشتباه مي‌شود، اغلب در حفظ توجه بر تکاليف يا بازيها با دشواري مواجه است، اغلب وقتي به طور مستقيم مورد خطاب قرار گيرد به نظر مي‌رسد که نمي‌شنود، اغلب از دستورالعمل‌ها پيروي نکرده و از عهده اتمام تکليف مدرسه و ساير انواع کارها يا وظايف برنمي‌آيد که اين موضوع به علت رفتار نافرماني و يا ناتواني در فهم دستورالعمل‌ها نيست، اغلب در سازمان‌دهي تکاليف و فعاليت‌ها با مشکل مواجه است، اغلب از درگير شدن در تکليفي که مستلزم تلاش ذهني مداوم است مانند تکليف مدرسه يا تکليف خانگي اجتناب کرده، بيزاري يا بي‌ميلي نشان مي‌دهد، اغلب اشياء ضروري براي انجام تکاليف يا فعاليت‌ها را مانند اسباب بازيها، تکاليف مدرسه، مداد،کتاب، يا ابزارها را گم مي‌کند، اغلب بر اثر محرک‌هاي نامربوط به آساني دچار حواس پرتي مي‌شود و اغلب در فعاليتهاي روزانه فراموش‌کار است.
وي ادامه داد: از ديگر موارد اين است که شش يا بيش از شش مورد از نشانه‌هاي بيش فعالي- تکانشگري زير به گونه‌اي که لااقل براي شش ماه دوام داشته، سازش نايافته بوده و با سطح تحولي فرد همخواني نداشته باشد.
وي اذعان كرد: از نشانه‌هاي بيش‌فعالي مي‌توان به مواردي اشاره داشت که دست‌ها و پاها اغلب بي‌قرار است و در حالت نشسته وول مي‌خورد، در کلاس يا ديگر موقعيت‌هايي که انتظار مي‌رود کودک يکجا بنشيند، اغلـب صندلي خود را ترک مي‌کند، اغلب در موقعيت‌هاي نابجا به حد افراط مي‌دود يا بالا و پايين مي‌رود که اين وضعيت در نوجوانان يا بزرگسالان ممکن است به احساس ذهني بيقراري محدود شود، براي مشارکت آرام و بي سرو صدا در بازيها يا فعاليتهاي اوقات فراغت اغلب با مشکل مواجه است، اغلب در حال جنب و جوش
است و يا به گونه‌اي عمل مي‌کند که گويي " به وسيله موتوري رانده مي‌شود" و اغلب به حد افراط حرف مي‌زند.
وي اضافه کرد: نشانه‌هاي برانگيختگي نيز شامل مواردي مي‌شود که کودک اغلب قبل از تمام شدن پرسش‌ها پاسخ مي‌دهد، منتظر نوبت ماندن اغلب برايش دشوار است، اغلب مزاحم کار ديگران مي‌شود به عنوان مثال وسط بازي و يا حرف ديگران مي‌پرد.
وي اعلام كر د: لازم است در بررسي موارد به اين نکات توجه داشته باشيم که بعضي از نشانه‌هاي بيش فعالي- بر انگيختگي يا فقدان توجه که موجب اختلال شده‌اند پيش از هفت سالگي وجود داشته‌اند، بعضي از اختلال ناشي از نشانه‌ها در دو يا بيش از دو موقعيت مانند مدرسه، خانه يا محل کار وجود دارند، بايد شواهد باليني روشن و معني داري از اختلال در کنش وري اجتماعي، تحصيلي، يا شغلي وجود داشته باشد، نشانه‌هاي اين اختلال منحصرا در دوره
اختلال فراگير رشدي، اسکيزوفرني يا ساير اختلال‌هاي روان گسيختگي ديده نمي‌شوند و با يک اختلال رواني ديگر مانند اختلال خلقي، اختلال اضطرابي، اختلال تجزيه‌اي يا يک اختلال شخصيت بهتر توجيه نمي‌شوند.
وي اظهار كرد: علاوه بر مشکلات اوليه، ممکن است کودک مشکلاتي را نيز همراه بيش فعالي داشته باشد که از آن جمله مي‌توان به ناتوانايي‌هاي يادگيري اشاره کرد.
اين مدرس دانشگاه در رابطه با ناتوانايي‌هاي يادگيري تصريح کرد: اين کودکان مشکلات تحصيلي نيز دارند؛ چرا که نمي‌توانند براي مدتي طولاني توجه خود را حفظ کرده و بر روي کاري باقي بمانند.
وي اذعان كرد: نتايج پژوهش‌هاي بي‌شماري نشان داده است که کودکان با اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي، در رفتارهاي اجتماعي مشکل دارند؛ به گونه‌اي که اين کودکان معمولا کودکاني ناراحت، پرسروصدا و زورگو هستند که دوستان و همسالانشان آنها را از خود مي‌رانند، همچنين اين کودکان دوستان کمتري دارند، ديگران نظري منفي درمورد آنها دارند و هرچه بزرگتر شوند مشکل‌هاي بيشتري ايجاد مي‌کنند.
وي اضافه کرد: اين کودکان احتمالا بــه علت تکانشي بــودن، نمي‌تــوانند رفتارهاي خود را تنظيم کنند و از پس خوراندهاي موجود بهره ببرند، همچنين رفتارهاي انفجاري بيشتري دارند که ممکن است به بروز مشکل در موقعيت‌هاي اجتماعي منجر شود.
مرادي امين با بيان اين مطلب که توجه يکي از اصلي‌ترين مشکل‌هاي اين کودکان است، خاطر نشان كرد: در کنار اين نارسايي، کودکان بيش فعال ممکن است در زمينه‌هاي شناختي مشکل داشته باشند؛ چرا که نتايج پژوهش‌ها نشان مي‌دهند که اين کودکان داراي هوش کمتري نيستند اما وجود برخي مشکل‌ها در عملکردهاي مربوط به توجه و تمرکز حواس، باعث بروز مشکل در عملکرد هوشي اين کودکان مي‌شود، اگرچه ممکن است عملکرد هوشي در اين کودکان مشکل داشته باشد اما اين مشکل اصولا معياري براي تشخيص اين اختلال نيست.
وي بيان كرد: در کودکان بيش فعال، اختلال‌هاي اضطرابي و افسردگي چندان نادر نيست؛ به طوري که يافته‌هـاي پژوهشي نشان مي‌دهد که حدود يک سوم اين کودکان به اختلال‌هاي اضطرابي مبتلا هستند.
وي همچنين يادآور شد: عوامل سهيم مطرح شده براي نارسايي توجه و بيش فعالي شامل عوامل ژنتيکي، عصب شناختي و عصب شيميايي، سم‌هاي محيطي، عوامل مربوط به تغذيه، عوامل روان شناختي- تعامل طبيعت و تربيت، رفتار والدين يا ويژگي‌هاي خانوادگي و ديدگاه‌هاي نظري مي‌شود.
مرادي امين با اشاره به راهبردهاي درمان، عنوان كرد: در آغاز بايد خاطر نشـان ساخت کــه اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي درماني ندارد، البته گاهي مشکل‌هاي ثانويه را مي‌توان درمان کرد اما در حال حاضر خود اختلال را نمي‌توان درمان کرد.
وي افزود: در بين شيوه‌هاي درماني که بـراي اين اختلال بکار گرفته شده، چند مورد مهمتر و مفيدتر از ساير شيوه‌ها بوده‌اند که شامل موارد دارودرماني، رفتاردرماني و آموزش والدين است، همچنين در بسياري از موارد مي‌توان از اين شيوه‌ها به صورت ترکيبي استفاده کرد.
وي بيان كرد: براي بيشتر کودکان مبتلا به اختلال نارسايي توجه يا بيش‌فعال، درمان دارويي، بخش عمده و اساسي درمان را تشکيل مي‌دهد، البته بايد توجه داشت که اين شيوه درماني براي کنترل رفتار، استفاده نمي‌شود و اين درمان که تنها به وسيله متخصصان پزشکي مربوط و در صورت نياز توصيه مي‌شود، تنها براي بهبود نشانه‌هاي اختلال نارسايي توجه يا بيش فعالي است که در بــرخي از افـــراد، مـــوثرتر از بقيه عمل مي‌کند؛ به طور کلي داروهاي روان محرک رايج در درمان اختلال نارسايي توجه يا بيش‌فعالي، شامل متيل فنيديت(ريتالين)، نمکهاي ترکيبي از محصول‌هايي که حاوي آمفتامين هستند و دکسترو آمفتامين مي‌شود.
وي با اشاره به زيانهاي دارو درماني افزود: وقتي داروهاي تحريک زا مــورد استفاده قـرار مي‌گيرند، تغييرات رفتار فقط تا زماني که دارو تجويز مي‌شود ادامه دارد، ولي پس از آنکه تاثير مقدار معيني از دارو از بين برود و رفتار کودک به صورت اصلي قبل از تجويز دارو بر مي‌گردد، همچنين اگر داروهاي تحريک زا مدت زمان طولاني مورد استفاده واقع شوند، اثرات جانبي نيز داشته باشند.
وي تصريح کرد: در طــول دوره‌اي که کودک از اين داروها استفاده مي‌کند، ممکن است اشتهايش کاهش يافته و در نتيجه وزن وي از حد طبيعي پايين‌تر برود، همچنين ريتالين عوارض جانبي مهمي چون بي‌خوابي، سردرد و تهوع دارد.