اطلاعات سفر به عراق
عراق با نام رسمی جمهوری عراق (به عربی: الجمهوریة العراقیة) (به کردی: کۆماری عێراق) کشوری در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا است. پایتخت عراق شهر بغداد است. این کشور از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از غرب با اردن و سوریه، از شرق با ایران و از شمال با ترکیه همسایه*است. عراق در منطقه جنوب خود، مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد و دو رود مشهور دجله و فرات که منشأ تمدن*های باستانی میان*رودان (بین*النهرین) در طول تاریخ کهن این کشورند از شمال کشور به جنوب آن روان هستند و با پیوستن به رود کارون، اروندرود را تشکیل می*دهند و به خلیج فارس می*ریزند.
گستره عراق ۴۳۸،۳۱۷ کیلومتر مربع (۵۸ام، حدود یک چهارم ایران) است. بیشتر سرزمین عراق پست و هموار و گرمسیری است. غرب عراق کویر است و شرق آن جلگه*های حاصلخیز. ولی بخشی از کردستان عراق (شمال خاور) کوهستانی و سردسیر می*باشد. همچنین عراق یکی از بزرگترین کشورهای دارای منابع نفت می*باشد. این کشور دارای ۱۴۳ میلیارد بشکه ذخایر تایید شدهٔ نفتی می*باشد.[۱]
جمعیت عراق حدود ۳۰ میلیون نفر (آمار ۱۳۸۶) است. حدود ۷۵ درصد مردم عرب، ۲۰ درصد کرد و ۵ درصد آشوری، ترکمن و سایر اقوام هستند. همچنین حدود 68 درصد مردم عراق شیعه، 30 درصد سنی و ۲ درصد مسیحی و پیروان سایر ادیان هستند. عراق محل زندگی و مرگ ۶ امام شیعه است و شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا زیارتگاه شیعیان جهان است.
عراق دارای تمدن و فرهنگ دیرینه و پرباری است. سومریان، اکدی*ها و آشوری*ها نخستین تمدن*های باستانی عراق را چند هزار سال پیش از میلاد بنیاد نهادند. پس از آن این منطقه بخشی از قلمرو هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان، و امپراتوری روم بود. پس از اسلام عراق مرکز حکومت درازمدت خلفای عباسی شد تا اینکه این حکومت با حمله مغولان سقوط کرد. از میانه سده دهم تا پایان سده سیزدهم هجری خورشیدی، عراق تحت حکومت امپراتوری عثمانی قرار داشت. عراق در سال ۱۲۹۸ (۱۹۱۹) از عثمانی جدا شد و به سرپرستی بریتانیا درآمد و در سال ۱۳۱۱ (۱۹۳۲) استقلال یافت.
پس از سرنگونی امویان و ظهور عباسیان پایتخت خلافت اسلامی از شام به عراق (شهر بغداد) منتقل شد.
زایر محترم عرض تبریک داریم که آقا سیدالشهدا و مولایمان علی ابن ابی طالب ، شما را به عنوان میهمان پذیرفته اند و امیدواریم تمام تلاشهای شما در این راه معنوی ، انعکاس زیبایی در دنیا و آخرت برایتان به ارمغان بیاورد. و خادمین خود را از دعای خیر محروم نفرمایید.لطفاً به موارد ذیل توجه نموده و به زایرین همراه خود نیز اطلاع رسانی کنید .در هنگاک تهیه بلیط نجف و کربلا از شرکت های مسافرتی معتبر اقدام به خرید و ثبت نام نمایید.
مدت سفر و اماکن مورد بازدید:
** در حرکت های زمینی : از روز حرکت جمعاً 9 روز بوده و شما بعد از 9روز در ایران و نزد خانواده خواهید بود.که حدوداً پس از یکروزاز طریق مرز زمینی مهران یا خسروی مشرف به اماکن مقدسه نجف اشرف+کربلای معلا+ کاظمین می شوید.(3شب نجف+3شب کربلا+1شب کاظمین) که ترتیب این زیارات بستگی به مرز خروجی شما دارد که مدیر به اطلاع شما در حین حرکت خواهد رساند(زیارات سامرا متاسفانه بدلیل ناامنی از برنامه فعلاً لغو گردیده و امید است ان شاءاله هر چه زودتر و با فراهم شدن امنیت ، بتوانید از اماکن مقدسه سامرا نیز بازدید فرمائید.در حرکتهای زمینی و در بدو ورود به مرز که معمولاً شب می شود،اسکان در زائر سراهای تحت اجاره سازمان حج بوده و صبح روز بعد و پس از گذشتن از مرز و گمرک ایران و انجام تشریفات گمرکی،و نیز بررسی ویزا مانیفست گروهی توسط مامورین مرزی عراق و ممهور نمودن پاسپورت زایرین به مهر ورود به عراق و گذراندن مرز عراق و سوار شدن اتوبوس های عراقی،وارد مرز ذرباطیه عراق شده و سپس ناهار به صورت پکیج در شهر کوت از نماینده سازمان دریافت شده و به همراه میوه و نوشیدنی به زایرین ارائه شده و تا ظهر به نجف اشرف مشرف خواهید شد.
** در سفرهای هوایی : معمولاً 7شب و 8روز بوده که چنانچه تاخیر پروازی وجود نداشته باشد پس از تقریبا 2ساعت از لحظه شروع پرواز از ایران ، وارد فرودگاه نجف یا بغداد می شوید.مدت اقامت و زیارات دوره مشابه آنچه در بالا گفته شد می باشد .پروازهای کربلا از مبداء تهران و از فرودگاه امام خمینی انجام می گیرد.لطفاً حداقل 3ساعت قبل از پرواز در گیت داخل فرودگاه حاضر باشید و بلیت+پاسپورت+فیش واریز شده عوارض خروج از کشور را ارائه فرمائید.برای اطلاعات در مورد فیش عوارض خروجی از ایران اینجا کلیک کنید.
اقامت شما در هتهای تحت الاجاره سازمان حج طبق برنامه و بر اساس نسبت محارم توسط مدیر راهنما تقسیم بندی شده و تحویل شما خواهد شد.روز اول اقامت در نجف معمولاً بدلیل رفع خستگی زایرین ، فقط به زیارت مولا امیرالمومین بسنده کرده و مابقی روز زائر در اختیار خود بوده و فردای آن زیارات دوره برای سایر اماکن متبرکه مانند مسجد سهله+مسجد کوفه+مسجد حنانه + آرامگاه میثم تمار+کمیل بن زیاد + طفلان مسلم و غیره نیز به صورت متعارف در برنامه گشت وجود دارد ولی احتمال هرگونه تغییر با توجه به وضعیت امنیتی عراق وجود دارد که بنا به دستورالعمل سازمان حج و زیارت به مدیر راهنما ابلاغ میگردد.لازم است برنامه های درج شده کاروان خود که توسط مدیر راهنما معمولا در لابی و یا ورودی رستوران نصب می شود،را پیگیری نمائید.
لوازم مورد نیاز زایر: تمامی وعده های غذایی به شما تحویل داده می شود. لوازم شخصی زیر را در صورت نیاز می توانید به همراه بیاورید: مانند حوله ،مسواک،خمیردندان،دمپایی راحتی،لباس و روانداز گرم در فصول سرد،تنقلات و خشکبار،داروهای خاص تجویز شده پزشک، دوربین فیلمبرداری و عکاسی (البته داخل اماکن زیارتی ممنوع است و تحویل میگیرند)، (درتابستان پماد ضدعرق) ، فلاسک چـــای (در صورت تمایل: آبلیمو و خاکشیر در تابستان)+ تلفن همراه. ضمناً بهتر است برای حفظ سلامت خویش واکسن مننژیت و آنفلوانزا را در یکی از مراکز هلال احمر تزریق کنید.هزینه آن شخصی بوده و باید به حساب هلال احمر واریز نمایید تا برایتان تزریق واکسن را انجام دهند.
لوازم ممنوعه و غیر مجاز: هرنوع سلاح سرد و گرم، هرگونه مواد مخدر و داروهای روان گردان،بی سیم،شوکر، کپسول گاز.
نیازی به همراه داشتن کارت ملی/پرسنلی/شناسنامه/دفترچه بیمه ندارید.درصورت مفقود شدن این مدارک،خودتان به زحمت المثنی گرفتن می افتید.بهتر است اصلاً آنها را با خود نیاورید چون فقط نیاز به اصل پاسپورت و ویزا و کارتهای گردن آویز دارید که در طول سفر آنها را همراه داشته باشید.
در هر هتل که توسط مدیر راهنما اسکان یافتید،سریعاً یک کارت مشخصات نشانی و تلفن هتل را از ایشان گرفته و درون جاکارت گردن آویز خود قرار دهید تا چنانچه مشکل احتمالی برایتان پیش بیاید و یا مسیر را فراموش کردید،بتوانید به کمک آن کارت ، هتل خود را بیابید.
اکیداً توصیه می شود از مشاجره و هرگونه درگیری فیزیکی یا کلامی با شهروندان عراقی و یا خدمه هتل یا سایر افراد پرهیز کنید.
در صورتیکه از افراد گروه زایرین شخصی به آمبولانس (به عربی:اسعاف) نیاز پیدا کند،می بایست از واحد امداد ستاد نجف/کربلا یا کاظمین کمک گرفت که تلفن آن درون لابی هتل توسط مدیر ثابت نوشته و نصب می گردد و حضور یک نفر از آشنایان بیمار به همراه مدیر کاروان با یک نسخه از مانیفست ویزای زائر الزامی است.
درصورتیکه زایر ویلچری دارید،از ایران به فکر تدارک و همراه داشتن ویلچر باشید و حتماً با چنین افرادی حداقل یک همراه نیز ثبت نام و اعزام گردد.
بنا به دستورالعمل سازمان و مسئولیت مدیر کاروان،تحویل گذرنامه به زایرین،بجز لحظه کنترل در مرز زمینی یا هوایی(فرودگاه)،خلاف مقررات بوده و زایر نمی تواند مثلاً جهت دیدن از شهر حلّه یا سایر نقاط یا مثلاً برای دریافت غذای نذری حضرتی ، از مدیر کاروان درخواست گذرنامه خود را داشته باشد.
اسکان و یا انتقال اشخاص خارج از مانیفست،بدون موافقت کتبی مسئول ستاد سازمان حج یا شمسا،خلاف مقررات بوده و عواقب و مسئولیت و خطرات امنیتی فراوانی دارد.
در هنگام عزیمت به زیارات دوره هر شهر،یا تعویض اتوبوسها،یا تفتیش بار،مراقب وسایل خود و همراهانتان باشید.بسیار دیده شده که در چنین مواقعی یکی از اشیا و یا بارهای زایرین حتی درون اتوبوسی که دیگر به آن دسترسی ندارد،جا مانده است.
مبنای اولیه اتاق های تحویلی در شرایط معمولی و غیر شلوغ عراق با توجه به نوع
بلیط نجف دارای 17اتاق شامل 11 اتاق دوتخته و 6 اتاق سه تخته است که به مدیر کاروان جهت اختصاص به زایرین،تحویل داده می شود و ایشان موظف هستند تا مطابق لیست محارم،شروع به تخصیص اتاق نمایند.البته طبق بخشنامه اختصاص اتاق به صورت انفرادی به زایر،مدیر،مداح یا روحانی نیز ممنوع است.
با توجه به نا امنیهای قبلی در عراق،چنانچه حادثه ای یا اتفاقی که باعث تجمع مردم در خیابان گردیده است را مشاهده نمودید،سعی نکنید تا کنجکاوی نمائید و به آن جمع اضافه شوید زیرا برخی حادثه ها ساختگی و جهت ایجاد تجمع برای انفجار احتمالی بعدی است.(تله انفجاری)! پس با درایت خود هر چه مقدور است سعی کنید در شلوغی ها قرار نگیرید.
نکات مهم :بانوان محترم حجاب و شئونات اسلامی را در شان زایر امام علی و امام حسین (علیهماالسلام) حفظ نمایند. و از تکروی و جدا شدن از گروه بپرهیزند و سعی کنند به تنهایی به خرید و زیارات نروند.ضمناً بدلیل وجود دوربینهای مداربسته در تمامی راهروهای هتل،مراقب وضعیت پوشش خود حتی در راهروهای خالی از تردد هم باشید چون تماماً ضبط و کنترل می گردند.
افراد سالمند و اطفال و خردسالان را در طول سفر دریابید و به کمک ویلچریهای گروه خود (اگر وجود داشت) بروید که ثواب کمک به زایر نصیب شما شود و بدانید امام سجاد (ع) الگوی ما در راه خدمت به زایر بوده اند.
طبق آیه شریفه : (( وَاستَعینوا بِالصّبرِ وَ الصّلاه )) لطفاً از صبر در سفر بهره مند شوید.
** خواهشمندیم : راجع به مسائل پیش پا افتاده مثلا برای نشستن در صندلی جلو یا عقب اتوبوس با عوامل یا سایر مسافرین بحث نکنید که در شان شما نیست!
برای موبایلتان :
می توانید از سیم کارتهای ایرانی خود با پرداخت هزینه رومینگ بین المللی استفاده کنید یا در مرز ، سیم کارت اعتباری عراقی خریداری کنید و با خانواده خود تماس بگیرید و شماره تان را به ایشان بدهید تا بتوانند با شما تماس بگیرند زیرا آژانس پس از ارسال زایر دیگر ارتباط تلفنی ندارد چون معمولاً مدیران در هر سفر سیم کارت عراقی جدید تهیه می نمایند.پس لطفاً خودتان با خانواده تماس داشته باشید.البته فعلاً شماره موبایل عراقی مربوط به مدیران راهنمای این دفتر : 0096478010828998 است که چنانچه بخواهید از درون شبکه عراق(مثلاً یک زایر درون عراق) با این خط تماس بگیرد می بایست به جای 00964 فقط یک صفر قرار دهد و مابقی ارقام،ولی چنانچه از ایران بخواهند با مدیر راهنما تماس بگیرند باید تمامی ارقام فوق را بگیرند.البته این خط فقط در هنگام اجرای تورهای ما روشن بوده و در سایر موارد پیغام خاموش بودن دارد!
8) چنانچه ا ر ز مسافرتی تحویل داده شود، می توانید از 5روز مانده به اعزام با داشتن اصل شناسنامه و کارت ملی بدون نیاز به پاسپورت به یکی از شعب مربوطه بانک ملی/ملت مراجعه نمائید.بهتر است قبل از اقدام در این مورد با تلفن به این بانکها شرایط تحویل را استعلام بفرمائید.تا با مدارک کامل و موعد مقرر تشریف ببرید، زیرا امکان تغییرات وجود دارد.
مسیر های تردد زائران شمسا به تفکیک مرز خروجی :
مرز خسروی (منذریه)
خسروی در 15 کیلومتری جنوب غربی شهر قصرشیرین از توابع کرمانشاه قرار دارد. مرز خسروی شمالی ترین مرز رسمی عبور و مرور زائران ایرانی می باشد ضمن اینکه قدیمی ترین مرز اعزام زائران به عراق هم هست و در دوران قبل از سقوط صدام نیز، زائران از این طریق به عتبات عالیات اعزام می شدند به این دلیل دارای بهترین امکانات نسبت به سایر پایانه های مرزی است.
زائران پس از خروج از ایران وارد منطقه مرزی منذریه و سپس شهر خانقین، مقدادیه، منطقه بعقوبه و سپس وارد بغداد و پس از آن به زیارت کاظمین مشرف می شوند. طول مسیر تا شهر کاظمین 205 کیلومتر و تا کربلا 315 کیلومتر است.
مرز مهران
شهر مرزی مهران در منتهی الیه غربی استان ایلام قرار داشته و فاصله آن تا شهر ایلام 85 کیلومتر می باشد. زائرانی که از این شهر وارد عراق می شوند پس از عبور از منطقه زرباطیه و شهر کوچک بدره وارد شهر کوت، نعمانیه، شوملی، دیوانیه و شامیه وارد شهر نجف می شود.
طول این مسیر از پاسگاه مرزی زرباطیه تا بازرسی ورودی نجف 302 کیلومتر می باشد.
مرز شلمچه
منطقه مرزی در غرب خرمشهر و نزدیکترین نقطه مرزی به شهر بصره در کشور عراق می باشد. مرز شلمچه جنوبی ترین مرز زمینی ایران و عراق بوده و فاصله آن تا خرمشهر 15 کیلومتر و تا بصره 20 کیلومتر می باشد. زائرانی که از این مرز وارد عراق می شوند پس از عبور از منطقه شلمچه و تنومه وارد شهر بصره شده و پس از آن به سماوه و نجف می رسند.طول مسیر از شلمچه تا نجف تقریباً 460 کیلومتر می باشد.
مرزچزابه
تنگه چزابه در 17 کیلومتری شمال غربی شهر بستان قرار دارد. زائران پس عبور از منطقه چزابه و شیب، مشرح، وارد شهر العماره، سپس شهر فجر و منطقه عفک، دیوانیه، شافعیه، شامیه و پس از بازرسی ابوصخیر وارد شهر نجف می شوند.
حرم مطهر اميرالمؤمنين علي(عليه السلام):
آستان مقدّس حضرت علي(عليه السلام) در مرکز شهر قرار دارد که از يک گنبد طلايي عظيم و يک گنبد خانه و رواقهاي متعدد و يک صحن، با برخي ضمائم تشکيل شده است. نخستين ساختمان حرم مطهر در دوران هارون الرشيد عباسي بنا گرديد و پس از آن همواره در حال تجديد و عمران و توسعه بوده است. ساختمان امروزي از آثار صفويه است. گنبد عظيم و ايوان روحبخش آن، به دستور نادرشاه افشار با خشتهاي طلايي تزيين شده. آيينه کاري حرم به وسيله هنرمنداني از اصفهان در سالهاي دهه چهل شمسي انجام گرفت.
قبر مطهر حضرت، درون صندوقي از خاتم و ضريحي نقره اي قرار دارد; صندوق خاتم از ساخته هاي دوران شاه اسماعيل صفوي است و از نفايس روزگار بشمار مي رود. ضريح مطهر توسط هنرمندان هندي و چيني در سال 1345 هـ . ق. در هند به همت رهبر شيعيان اسماعيلي ساخته و تقديم حرم مطهر گرديده است. گرداگرد مرقد منور را از چهار سو رواق در بر گرفته است که همگي به زيباترين شکل توسط هنرمندان ايران تزيين يافته است. حرم مطهر داراي صحن بسيار بزرگ و دلگشايي است که اطراف مرقد مطهر را در برگرفته است. اين صحن از ساخته هاي دوران صفوي است که نماي آن با کاشيهاي خشتي زيبايي تزيين يافته و داراي دو ويژگي منحصر بفرد است:
نخست آن که: در تمام فصول سال، هنگام ظهر شرعي، سايه از سمت شرق از ميان مي رود.
دوّم آن که: همواره نخستين اشعه آفتاب هنگام بامداد از ميان بازار بزرگ شهر گذشته و پس از عبور از دروازه صحن به ضريح مقدّس مي تابد.
در گرداگرد صحن مطهر اتاقهايي قرار دارد که همگي آرامگاه بزرگان است. صحن داراي چهار دروازه اصلي است که بزرگترين آنها در سمت شرق واقع شده و به «باب الذَّهب» شهرت دارد. دومين دروازه در سمت شمال قرار گرفته و به «باب الطوسي» معروف است. سومين دروازه در جنوب است به نام «باب قبله» و چهارمين آن در سمت غرب واقع شده و به «باب سلطاني» مشهور است.
حرم مطهر، داراي برخي بيوتات ضميمه است که عبارتند از:
الف ـ مسجد عمران بن شاهين، که در دالان منتهي به باب الطوسي قرار گرفته است. اين مسجد کهن، از بناهاي عمران بن شاهين، حاکم جنوب عراق در نيمه قرن چهارم هجري است.
ب ـ مسجد خضراء، در زاويه شمال شرقي صحن است که داراي تاريخ کهن مي باشد. اين مسجد در سال 1385 هـ . به طرز زيبايي بازسازي گرديد و دهها سال يکي از مراکز اصلي تدريس در حوزه علميه نجف بشمار مي رفت.
ج ـ تکيه بَکتاشيها، اين تکيه در دوره حاکميت عثمانيان بر عراق ساخته شده و محل تجمع و برگزاري مراسم صوفيان بکتاشي تُرک بوده است. ساختمان اين تکيه که امروزه به انبار آستانه تبديل شده در شمال غرب صحن واقع است.
د ـ مسجد بالاسر، در دالان سمت غربي صحن قرار گرفته و در محراب آن قطعاتي از کاشيهاي خشتي متعلق به قرن ششم هجري به چشم مي خورد.
قبرستان وادي السّلام:
اين قبرستان يکي از مقدسترين گورستانهاي مسلمانان و شيعيان است و در روايات آمده: «هر مؤمني در شرق يا غرب جهان ديده از جهان بر گيرد به روح او ندا مي رسد که به وادي السلام ملحق شو» و بدين منظور فرشته اي است به نام «مَلَک نقّاله» که ارواح مؤمنان را از سرتاسر جهان به اين گورستان مي آورد.
مقام حضرت حجّت (عجّ):
اين مقام گورستان وادي السّلام قرار دارد و جايگاه مقدسي است که به آن حضرت نسبت داده مي شود. از اين رو مردم به زيارت و نمازگزاردن در آن مي پردازند.
آرامگاه حضرت هود و حضرت صالح(عليهما السلام):
اين آرامگاه در بخش آغازين گورستان وادي السلام واقع شده است. بنابر روايات اين دو پيامبر در اين سرزمين مدفون اند.
مقام حضرت زين العابدين(عليه السلام):
بنا به گفته روايات، جايگاهي است که امام سجّاد(عليه السلام)هنگام زيارت قبر جدّ خود، در آنجا به نماز ايستاده است، و اين مقام در مغرب شهر نجف واقع است.
صافي صفا:
مسجدي است که گفته مي شود امير مؤمنان(عليه السلام) در آنجا نمازگزارده و در گوشه اي از آن مدفن يکي از ياران حضرت قرار دارد.
مسجد حنّانه:
اين مسجد در محله اي بدين نام، در ميانه بزرگراه نجف ـ کوفه قرار دارد، و جايي است که بنا بر گفته روايات، هنگامي که سر امام حسين(عليه السلام) در آن قرار داده شده، به ناله پرداخته و يا تعظيم کرده است; از اين رو به حَنّانه مشهور است.
آرامگاه کُميل بن زياد نَخَعي:
اين آرامگاه در ميان بزرگراه نجف ـ کوفه قرار گرفته و داراي صحن وسيع و گنبد بزرگي است. کميل از ياران باوفاي حضرت علي(عليه السلام) بود و دعاي کميل که حضرت آن را به وي آموخت، مشهور است.
آرامگاه شيخ طوسي:
او که يکي از مشاهير فقهاي اماميه و مؤسس حوزه علميه نجف است، در سال 460هـ . وفات يافت و در خانه خود مدفون گرديد، اين مکان پس از مدتي تبديل به مسجدي گرديد که طي ده قرن گذشته يکي ازمراکز تدريس حوزه نجف شمرده مي شود. امروزه اين مسجد به نام «جامع الشيخ الطوسي» در شمال حرم مطهر و به فاصله کوتاهي از آن قرار دارد و نيز در گوشه اي از اين مسجد آرامگاه علاّمه آية الله سيد محمد مهدي بحر العلوم قرار گرفته که از مشاهيرعلماي اماميه و متوفاي 1212 هـ . است.
علماي مدفون در نجف: همانطور که پيشتر گذشت، نجف آرامگاه جمع بسياري از عالمان بزرگ است که برخي از آنان عبارتند از:
* علامه حلّي، در اتاقي که در راهروي جنب گلدسته شمالي قرار دارد، مدفون است.
گفتني است که قبر حاج آقا مصطفي خميني(رحمه الله) در همين مقبره قرار دارد.
* مقدس اردبيلي، در اتاقي که در ايوان طلا و جنب گلدسته جنوبي واقع شده، مدفون است.
* سيد محمد کاظم يزدي، قبر او در مقبره بزرگي است که در سمت شمال صحن مطهر قرار دارد.
* شيخ مرتضي انصاري، قبر وي درون اتاقي است که در سمت غرب راهرو و دالان باب القبله قرار دارد.
* ميرزاي نائيني، مدفون در دومين مقبره پيش از زاويه جنوبي است.
* آخوندخراساني، در مقبره جنوبي واقع در دالان باب الذهب قراردارد. درنزديک اومدفن فقيه مشهور ميرزا حبيب الله رشتي وسيد ابوالحسن اصفهاني واقع است.
* آية الله بهبهاني، وي از رهبران مشروطيت بود که به دست مخالفان و عوامل بيگانه ترور شد. قبر او در دوّمين مقبره پس از دروازه باب السوق، به سمت شمال قرار گرفته است.
* علاوه بر اين بزرگان، که داراي مقابر مشهوري هستند، در صحن و حجره هاي اطراف آن نيز گروه زيادي از شخصيتهاي ديني مدفون اند که برخي از آنان عبارتند از آيات عظام: سيد محمد سعيد حبوبي، شربياني، شيخ محمد حسن آشتياني، سيد ابوالقاسم خويي، سيد محمود شاهرودي، حاج آقا حسين قمي، شيخ الشريعه اصفهاني، سيد عبدالحسين شرف الدين. آقا ضياءالدين عراقي، شيخ محمد حسين غروي اصفهاني، حاج محمد حسين امين الضرب و جز اينها.
مساجد مشهور نجف عبارتند از:
مسجد شيخ طوسي، که درکنارمقبره ايشان واقع است وهمچنان محل تدريس اساتيد حوزه نجف مي باشد.
مسجد شيخ انصاري، مشهور به مسجد ترکها که امام خميني(قدس سره) در آن به اقامه نماز جماعت وتدريس مي پرداخت.
مسجد هندي، که از مساجد بزرگ و مشهور نجف و يکي از مراکز تدريس در حوزه علميه نجف و در کنار آن کتابخانه آية الله حکيم و آرامگاه او قرار دارد.
مسجد خضراء، از مساجد مشهور نجف است که سالها محل تدريس در حوزه علميه نجف بشمار مي رفت.
مسجد جواهري، که به علت دفن مرحوم صاحب جواهر(رحمه الله) در آن، بدين نام مشهور است.
مدارس ديني نجف
از آنجا که شهر نجف از ده قرن پيش تا کنون، بزرگترين حوزه ديني بوده است، مدارس بسياري در آن به هدف سکونت و تدريس طلاّب ساخته شده که مشهورترين آنها عبارتند از: مدرسه قوام، مدرسه آخوند، مدرسه سيد يزدي، مدرسه قزويني، مدرسه سليميه، مدرسه جامعة النجف الدينيّة، مدرسه بخارائي، مدرسه صدر اعظم، مدرسه بادکوبي، مدرسه مهديّه، مدرسه آية الله بروجردي، مدرسه ايرواني، مدرسه معتمد، مدرسه هندي، مدرسه شربياني، مدرسه خليلي، و مدرسه يزدي.
کتابخانه هاي نجف
نجف شهري حوزوي و مرکز علم و عالمان بوده و هست و از اين رو داراي کتابخانه هاي بسيار است که معمولا در هر مدرسه کتابخانه اي وجود دارد، ليکن تعدادي از آنها مهمتر هستند که عبارتند از:
* کتابخانه حيدريه، که تاريخ آن به قرن چهارم هجري وبه دوره آل بويه مي رسد وداراي نسخه هاي بسيار نفيس است، امروزه در يکي از حجرات صحن مي باشد.
* کتابخانه امير المؤمنين، که از سوي مرحوم علاّمه اميني (صاحب الغدير) در محلّه حويش ساخته شد و آرامگاه آن مرحوم نيز در جوار آن است.
* کتابخانه آية الله حکيم، که در مجاورت مسجد هندي است. آرامگاه آن مرحوم در گوشه اي از مسجد قرار دارد.
