[FONT=BMitraB !important]
در اين مقاله، خلاصه مهم ترين علت هاي نوسانات قيمت دو فلز آلومينيوم و مس - به عنوان به ترتيب دومين و سومين فلزات صنعتي پرمصرف جهان- در بازار جهاني (به ويژه در بورس فلزات لندن LME) از ابتداي سال 2014 ارايه مي شود. دو فلز مس و آلومينيوم در كنار فولاد كه بيشترين مصرف جهاني را در بين فلزات دارد، مورد توجه ويژه سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني ايران (ايميدرو) براي سرمايه گذاري و توسعه آتي مي باشند. همين مهم موجب شده تا در گزارش حاضر، تمركز بر بررسي علت هاي مؤثر بر بازار اين دو فلز با هدف ايجاد درك بيشتر از ساز و كار اين بازار قرار گيرد.چکیده
دليل توجه خاص ايميدرو به اين دو كالاي اساسي، در مورد فلز مس، بهره مندي ايران از منابع فراوان اين فلز به دليل قرار گرفتن بر روي كمربند مس جهان و در اختيار داشتن رتبه نهم جهاني از نظر ذخاير معدني آن مي باشد. در رابطه با فلز انرژي‌بر اما پاك آلومينيوم نيز، ماهيت انرژي بر آن و سهم حدود 40 درصدي انرژي از قيمت تمام شده اين فلز به ويژه در شرايطي كه ايران داراي رتبه اول ذخاير گاز طبيعي جهان مي باشد (در سال 2013 رتبه ايران از دوم در ذخاير گاز طبيعي جهان به اول ارتقا يافت)، علت مهم توجه ايميدرو به اين صنعت بوده است. گاز طبيعي در آينده در كنار زغال سنگ مهم ترين سوخت مورد استفاده براي توليد برق در جهان با رشدي فزاينده خواهد بود. از طرفي بر اساس پيش بيني هاي معتبر امروز، توسعه آتي توليد آلومينيوم جهان در مراكز انرژي مستقر مي باشد و نه در مراكز معدني داراي بوكسيت (بوكسيت سنگ معدني آلومينيوم است كه ابتدا در پالايشگاه يا refinery به پودر آلومينا تبديل و سپس از اين پودر در واحدهاي ذوب يا smelter، فلز توليد مي شود) چرا كه بوكسيت در جهان فراوان و براي توليد اقتصادي حداقل 300 سال فلز آلومينيوم كافي است. هم چنين آلوميناي توليدي از بوكسيت امكان حمل و نقل دارد پس شركت هاي آلومينيوم كم و بيش هزينه يكساني را براي آلومينا مي پردازند، در حالي كه انرژي يا برق كالايي منطقه اي است و با سهم بالايي كه در توليد شمش دارد مي تواند هزينه هاي توليد آلومينيوم را رقابتي يا غيررقابتي نمايد. بنابراين تلاش ايميدرو استفاده حداكثري از اين مزيت خداداي كشور براي ايجاد توسعه و توليد رشد اقتصادي بيشتر يا GDP از طريق افزايش ظرفيت توليد آلومينيوم است به طوري كه بتوانيم هم چون ديگر كشورهاي حوزه خليج فارس به جايگاهي شايسته در باشگاه توليدكنندگان اين فلز در دنيا دست يابيم.
روش انجام تحقيق حاضر شامل مطالعه منابع مختلف اطلاعاتي معتبر شامل اخبار اقتصادي و به ويژه آخرين رويدادهاي صنعتي جهان مرتبط با دو فلز آلومينيوم و مس شامل توليدات، سرمايه گذاري ها، طرح هاي توسعه، ادغام ها و غيره...، استخراج موارد مرتبط و تأثيرگذار بر قيمت اين دو كالا و بررسي ميزان تأثير هر كدام، اولويت بندي و سرانجام جمع بندي عوامل مثبت و منفي مؤثر بر بازار فلزات در بازه زماني روزانه مي باشد. مهم ترين منابع استفاده شده شامل اخبار منتشر شده در سايت هاي مختلف خبري مانند reuters.com، metalsnews.com، metalbulletin.com، copperinvesting.com، bloomberg.com، mining.com و چندين منبع ديگر بوده است.سیم و کابل
در اينجا لازم است براي استفاده بهينه از مطالب ارايه شده در اين گزارش چند توضيح كوتاه آورده شود:
1- يكي از علت هاي مهم تغيير قيمت فلزات، تغييرات نرخ ارزهاي عمده مبادلاتي جهان مانند دلار و يورو است كه در متن زير در بسياري از موارد به آن اشاره شده است. تأثير اين تغييرات اين گونه است: از آنجا كه عمده تبادلات فلزات پايه به ويژه در بورس لندن با واحد دلار انجام مي شود، تضعيف دلار منجر به افزايش قدرت خريد مشتريان داراي ديگر واحدهاي پولي مثلاً يورو (اتحاديه اروپا)، يوان (چين)،... شده، بدين معني كه صاحبان اين ارزها مقدار بيشتري فلز كه با دلار ارزان تر فروخته مي شود را مي توانند در بورس خريداري نمايند. حال هر چه به طور مثال يورو يا يوان تقويت شود (ارزش آن ها بيشتر شود)، قدرت خريد فلزات براي به ترتيب اروپا و چين به عنوان دو متقاضي بزرگ فلزات پايه بالا رفته و تقاضاي فلزات بهبود مي يابد. حال اگر دلار تقويت شود، توان خريد اين كشورها كاهش مي يابد چون فلزات براي آن ها گران تر تمام مي شوند. از طرفي بهبود يا افت وضعيت اقتصادي هر كشور به ترتيب منجر به تقويت يا تضعيف واحد پولي آن نسبت به ديگر ارزها مي شود و به طور مثال هم اكنون كه اتحاديه اروپا با بحران مالي مواجه است، شاهد تضعيف شديد يورو در برابر دلار پس كاهش قدرت خريد اتحاديه و در نتيجه كاهش تقاضاي فلزات مي باشيم چرا كه اروپا يكي از مصرف كنندگان عمده فلزات صنعتي به ويژه آلومينيوم و مس است. پس به طور خلاصه افزايش يا كاهش ارزش ارزهاي جهاني به ويژه دلار و يورو از عوامل تأثيرگذار بر قيمت فلزات پايه بوده به طوري كه قيمت فلزات پايه با تقويت يورو و تضعيف دلار افزايش و برعكس با تضعيف يورو و تقويت دلار كاهش مي يابد.
2- آربيتراژ (arbitrage) به معني اختلاف قيمت فروش فلزات در بورس لندن و بورس شانگهاي بوده و هر چه بيشتر باشد يعني قيمت فروش فلزات در چين بالاتر از قيمت فروش آن در بورس لندن LME مي باشد و اين منجر به افزايش واردات چين، ترغيب ذخيره سازي توسط اين كشور و در نتيجه رشد تقاضا (اگرچه كه اين تقاضا ظاهري باشد نه واقعي) و در نهايت افزايش قيمت فلزات مي شود.سیم و کابل
3- دليل اينكه در اين گزارش تأثير عوامل مرتبط با اقتصاد كلان (macroeconomics) از جمله رشد اقتصادي كشورهاي داراي اقتصاد تأثيرگذار، شاخص هاي نشان دهنده رشد توليدات صنعتي (PMI يا Purchase Managers Index يا شاخص مديرانِ خريد)، آمار ساخت و ساز اقتصادهاي بزرگ جهان، ترازهاي تجاري و ...، بيشتر با قيمت فلز مس سنجيده مي شود تا آلومينيوم اين است كه مس نسبت به اقتصاد جهاني بسيار تأثيرپذيرتر از آلومينيوم بوده و حتي به گونه اي به عنوان شاخص اقتصاد امروز جهان شناخته مي شود. آلومينيوم داراي ثبات قيمتي بالاتري از مس بوده و عمدتاً از اصول خاص حاكم بر بازار خود شامل عمدتاً عرضه و تقاضا تأثير مي پذيرد و همين امر نوعي حاشيه امن يا مزيت براي سرمايه گذاران صنعت آلومينيوم ايجاد نموده است. البته نبايد تصور نمود كه شاخص هاي اقتصادي جهان بر قيمت آلومينيوم هيچ اثري ندارند و همان طور كه ديده ايم، ركود جهاني سال 2007 و 2008 منجر به افت شديد قيمت تمامي فلزات پايه از جمله هر دو فلز مس وآلومينيوم شد، با اين حال نوسانات مس با اقتصاد جهاني، شديدتر است.
3- يكي از عوامل مهم تاثيرگذار بر قيمت فلزات طي سال هاي اخير قرار داشتن بازار در وضعيت قيمت كاهشي يا backwardation و يا شرايط قيمت افزايشي يا Contango بوده است. اگر قيمت فروش نقدي كالايي (مثلا مس) نسبت به قيمت فروش آتي آن (مثلا فروش سه ماهه) بيشتر باشد، حركت قيمت در بازار رو به كاهش است و به اين شرايط قيمت كاهشي يا backwardation گفته مي شود و اين وضعيت به دليل افزايش مقطعي شديد تقاضاي فعلي براي آن كالاي خاص و يا به دليل كمبود موقت عرضه روي مي دهد. بنابراين شرايط قيمت كاهشي بر قيمت هاي فلز يا كالاي مورد بررسي، اثر مثبت دارد چرا كه در اين شرايط، تجار تمايل دارند تا حتي با پرداخت هزينه بالاتر از قيمت نرم بازار و به دليل دريافت نشانه هايي مبني بر احتمال بروز كمبود كوتاه مدت عرضه آن كالا يا افزايش تقاضا براي آن، فلز موجود در بورس را با هر قيمتي به دست آورند. برعكس اين شرايط، وضعيتي است كه طي آن قيمت فروش آتي فلز در بورس لندن نسبت به قيمت نقدي آن بالاتر باشد كه به آن شرايط قيمت افزايشي يا Contango گفته شده و اغلب در پي بالا رفتن مقطعي موجودي كالا در بازار و عرضه آن و ايجاد مازاد موقتي به وجود مي آيد و شرايط قيمت افزايشي بر قيمت آن كالا اثر منفي دارد.
3- قيمت هاي مس و آلومينيوم آورده شده در اين گزارش بر اساس قيمت سه ماهه بورس فلزات لندن مي باشد.
ژانويه:
3 ژانويه 2014-
مس) عوامل منفي شامل تضعيف يورو، آمار نامناسب توليدات صنعتي دسامبر چين، افت 11 درصدي ساليانه واردات يازده ماهه اول سال 2013 كاتد مسي چين از شيلي، رشد 20 درصدي توليد مس زامبيا (بزرگ ترين كشور توليدكننده آفريقا) در 10 ماهه اول 2013 تا 808 هزار تن (هرگونه رشد توليد در شرايط ركود به زيان قيمت ها است) علي رغم عوامل مثبت شامل رشد بالاي واردات مس چين از شيلي در نوامبر 2013 و افت موجودي هاي بورس لندن، قيمت مس را تا 7322 دلار كاهش داد.
آلومينيوم) عوامل منفي شامل تضعيف يورو، آمار نامناسب توليدات صنعتي دسامبر چين و رشد موجودي هاي بورس لندن، علي رغم اعمال تعرفه هاي جديد بالاتر برق براي واحدهاي ذوب آلومينيوم غيربهره ور چين و احتمال تعطيلي برخي واحدهاي ذوب در پي آن، قيمت آلومينيوم را تا 1787 دلار كاهش داد.
6 ژانويه 2014-
مس) عوامل منفي شامل افت بازار سهام آسيا، تاثير نامطلوب افت توليدات صنعتي چين (شاخص PMI) در دسامبر، تضعيف يورو، تقويت دلار و علي رغم ادامه افت موجودي هاي بورس لندن و شانگهاي، قيمت مس را تا 7313 دلار كاهش داد.
آلومينيوم) عوامل منفي شامل افت بازار سهام آسيا، تاثير نامطلوب افت توليدات صنعتي چين (شاخص PMI) در دسامبر، تضعيف يورو، تقويت دلار و رشد توليد سال 2013 شركت Alba بحرين تا 913 هزار تن (رشد توليدات در شرايط ركود به زيان قيمت ها است) علي رغم عوامل مثبت شامل افت موجودي هاي بورس لندن قيمت آلومينيوم را تا 1761 دلار كاهش داد.
7 ژانويه 2014-
مس) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودي هاي بورس لندن علي رغم احتمال عدم تصويب طرح توسعه گسترده شبكه خطوط ولتاژ فوق بالاي انتقال برق در چين* قيمت مس را تا7334 دلار بالا برد.
* اين شبكه مخصوص انتقال برق 1000 كيلوولت AC و 800 كيلوولت DC بوده و قرار بود با سرمايه گذاري حدود 500 ميليارد دلار توسط دولت چين انجام پذيرد. مصرف سيم و كابل مسي در شبكه سراسري برق چين طي سال هاي گذشته رو به كاهش بوده (احتمالا به دليل جايگزيني با آلومينيوم) به طوري كه از 21% در 2009 كه سهم مصرف مس در اين بخش بوده به 15% در 2012 كاهش يافته و برآورد ادامه اين روند تا 8% در 2020 مي رود. در سال 2020 سهم مصرف سيم و كابل مسي در ساير بخش ها شامل صنايع سنگين 34.3%، ساختمان سازي 24% و ارتباطات 27% مي باشد و ارزش بازار سيم و كابل مسي چين به حدود 130 ميليارد دلار در 2020 مي رسد.
آلومينيوم) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودي هاي بورس لندن، راه اندازي واحد نورد آلومينيوم 590 ميليون دلاري طرح Maaden عربستان با ظرفيت توليد 380 هزار تن ورق آلومينيومي (توسعه واحدهاي پايين دستي به معني افزايش تقاضا براي محصولات نهايي و به نفع قيمت ها است) و اعلام تعليق توليد در واحد ذوب Aldel هلند به دليل بالا بودن هزينه هاي توليد، كاهش 23 درصدي توليد آلومينيوم 10 ماهه اول 2013 هند و افت 5 درصدي توليد آلومينيوم جهان در ژانويه – نوامبر 2013 (كاهش توليدات در شرايط ركود به نفع قيمت ها است)، علي رغم عوامل منفي شامل كاهش 22 درصدي مصرف آلومينيوم 10 ماهه اول 2013 هند علي رغم رشد 7 و 6 درصدي تقاضاي اين كشور در دو سال قبل آن، قيمت آلومينيوم را تا 1780 دلار بالا برد.
8 ژانويه 2014-
مس) عوامل مثبت شامل افت موجودي هاي بورس لندن، برآورد Barclays مبني بر احتمال رشد شديد مصرف مس چين در صورت ادامه طرح توسعه شبكه برق چين (دولت چين اعلام نموده 62 ميليارد دلار در سال جاري براي توسعه شبكه برق هزينه مي نمايد)، افزايش 7.5 درصدي صادرات مس شيلي در نوامبر در پي افزايش خريد مشتريان، علي رغم عوامل منفي شامل احتمال آسان گيري دولت در اجراي قوانين منع صادرات مواد خام اندونزي كه مي تواند دسترسي به كنسانتره مس توليد معادن اين كشور را نسبت به آنچه تصور مي شد تسهيل نمايد، افزايش توليدات و راه اندازي طرح هاي توسعه كه هرگونه افزايش توليد در شرايط ركود به زيان قيمت هاي مس است شامل: برنامه راه اندازي مجدد واحد ذوب مس Pasar فيليپين كه دو ماه پيش در اثر طوفان آسيب ديده بود (120 هزار تن ظرفيت توليد)- آغاز به توليد طرح توليد مس Kipoi كنگو در سه ماهه دوم سال جاري (توليد 50 هزار تن از روش SX/EW)- رشد 6.5 درصدي ساليانه توليد مس شيلي در نوامبر 2013 تا 510 هزار تن، به تاخير افتادن اجراي قانون منع صادرات كنسانتره مس كنگو تا پايان دسامبر 2014 كه امكان دسترسي آسان تر به توليد مس اين كشور را فراهم مي آورد، قيمت مس را تا 7355 دلار بالا برد.
آلومينيوم) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودي هاي بورس لندن، علي رغم عوامل منفي شامل مازاد قراضه در بازار اروپا* قيمت آلومينيوم را تا 1782 دلار بالا برد.
* علت بروز اين مازاد موجودي كافي قراضه به دليل زمستان ملايم تر در اروپا نسبت به سال هاي قبل بوده است كه جمع آوري قراضه توسط افراد متفرقه كه از منابع اصلي تامين قراضه است را تسهيل نموده بود. اغلب زمستان فصل كمبود قراضه است اما زمستان 2014 بازار با مازاد آن مواجه بود.
9 ژانويه 2014-
مس) عوامل منفي شامل اعلام افزايش ديون دولت هاي استاني چين به دولت مركزي تا حدود 3 ميليارد دلار با رشد 70 درصدي طي سه سال گذشته، تقويت دلار، افت شاخص قيمت توليدكننده چين علي رغم عوامل مثبت شامل سومين هفته اعتصاب بنادر شيلي و اختلال در ارسال محموله هاي كنسانتره مس و افت موجودي هاي بورس لندن، قيمت مس را تا 7263 دلار كاهش داد.
آلومينيوم) عوامل منفي شامل اعلام افزايش ديون دولت هاي استاني چين به دولت مركزي تا حدود 3 ميليارد دلار با رشد 70 درصدي طي سه سال گذشته، تقويت دلار، افت شاخص قيمت توليدكننده چين علي رغم عوامل مثبت شامل افت موجودي هاي بورس لندن، برآورد رشد بازار رينگ چرخ آلومينيومي با 8.5% نرخ رشد ساليانه توسط موسسه Research and Markets و ادامه رشد پرميوم آلومينيوم در آمريكا به بالاترين در 10 سال* قيمت آلومينيوم را تا 1757 دلار پايين برد.
* دليل عمده افزايش پرميوم هاي فروش آلومينيوم در جهان كه به ويژه در آمريكا چشم گير بوده، كاهش تعمدي توليد توسط تعداد زيادي از توليدكنندگان شمش آلومينيوم، استفاده از آلومينيوم به عنوان ابزار سرمايه اي در معاملات مالي و افزايش شديد تقاضاي تجار براي اين كالا در پي آن و هم چنين كمبود قراضه به ويژه در آمريكاي شمالي بوده است.
10 ژانويه 2014-
مس) عوامل منفي شامل افت 2.3 درصدي واردات سال 2013 مس و محصولات مسي چين تا 4.54 ميليون تن، كاهش هزينه هاي TC/RC در داخل چين به دليل مازاد عرضه كنسانتره، سرمايه گذاري Codelco براي سه برابر كردن توليد Salvador (توليد فعلي 60 هزار تن مس در سال) (رشد توليدات در شرايط ركود به زيان قيمت ها است)، علي رغم عوامل مثبت شامل رشد 31 درصدي ساليانه واردات مس چين در دسامبر تا 441 هزار تن، افت موجودي هاي بورس لندن، اعلام فورس ماژور ارسال كاتد توليدي واحد Zaldivar شيلي به دليل ادامه اعتصاب كارگري در معادن اين كشور (اين واحد با توليد 140 هزار تن كاتد در سال متعلق به Barrick Gold است. ساير واحدهاي مس متعلق به اين شركت شامل معدن Lumwana زامبيا و طرح Jabel Sayid عربستان است)، قيمت مس را تا 7257 دلار كاهش داد.
آلومينيوم) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودي هاي بورس لندن، نتايج مثبت مالي Alcoa در 2013 و برآورد رشد 7 درصدي بازارهاي مصرف آلومينيوم در 2014 توسط اين شركت، احداث يك واحد توليد پليت آلومينيومي مخصوص خودرو توسط Kobe Steel ژاپن در Tianjin چين با ظرفيت 100 هزار تن و سرمايه گذاري 220 ميليون دلاري (بهره برداري 2016- توسعه واحدهاي پايين دستي به معني افزايش تقاضا براي محصول نهايي و به نفع قيمت ها است)، قيمت آلومينيوم را تا 1760 دلار بالا برد.
13 ژانويه 2014-
مس) عوامل مثبت شامل اجراي جدي قوانين منع صادرات مواد خام اندونزي به ويژه كنسانتره مس، ادامه افت موجودي هاي بورس لندن، علي رغم عوامل منفي شامل افت 18 درصدي ساليانه درآمدهاي صادراتي معدني شيلي در دسامبر 2013 در پي افت قيمت هاي مس و افت 5 درصدي كل درآمد شيلي از محل صادرات معدني در 2013 برابر با 44.2 ميليارد دلار، قيمت مس را تا 7275 دلار بالا برد.
آلومينيوم) عوامل مثبت شامل اجراي قوانين منع صادرات مواد خام اندونزي كه مي تواند منجر به كمبود جدي و رشد قيمت بوكسيت شود، اعلام سوددهي مناسب شركت Chalco در 2013، ادامه رشد پرميوم ها و ادامه افت موجودي هاي بورس لندن، علي رغم عوامل منفي شامل آغاز عمليات احداث طرح ذوب 5 ميليارد دلاري اندونزي* (افزايش توليدات و توسعه در شرايط ركود به زيان قيمت ها است)، قيمت آلومينيوم را تا 1763 دلار بالا برد.
* اين واحد توليد شمش آلومينيوم با سرمايه گذاري Nanshan Al. چين دومين توليدكننده بزرگ آلومينيوم اين كشور احداث شده و داراي نيروگاه 300 مگاواتي اختصاصي، يك اسكله، ريفاينري آلوميناي 2.1 ميليون تن و يك واحد ذوب 570 هزار تني خواهد بود.
14 ژانويه 2014-
مس) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودي هاي بورس لندن، ادامه تاثير اجراي قوانين منع صادرات مواد خام اندونزي و افزايش صادرات كنسانتره مس و كاتد مسي برزيل در دسامبر در پي افزايش تقاضا، قيمت مس را تا 7329 دلار بالا برد.