در حدود سال ۱۹۴۲ میلادی استفاده از لوله های پلاستیکی تحت فشار و پلی اتیلن در صنایع مختلف اروپا و سپس آمریکا آغاز شد. در حال حاضر لوله های پلی اتیلن کاملاً شناخته شده اند و مصارف بسیار زیاد دارند. از جمله کاربری های لوله پلی اتیلن انتقال آب (سیستم های آبرسانی، آبیاری تحت فشار و …)، انتقال و جابجایی مواد شیمیایی، سیالات خنک کننده و گرم کننده، انتقال مواد غذائی مایع، استفاده به عنوان پوشش کابل های برق و فیبر نوری و مصارف دیگر است.
لوله های پلی اتیلنی تک جداره، از جمله این لوله ها هستند که می توان از آنها در فشارهای بین ۲ تا ۴۰ بار (بسته به مواد اولیه و قطر لوله) ، با قطرهای مختلف استفاده نمود. ویژگی های منحصر بفرد لوله های پلی اتیلنی نسبت به انواع دیگر لوله (فولادی، آزبست، PVC و …) سبب شده است که سرعت رشد استفاده از این محصول در شبکه های انتقال و توزیع آب و سیستم های آبیاری نسبت به دیگر موارد بسیار بیشتر باشد.
مزایای کاربرد پلی اتیلن نسبت به سایر مواد برای ساخت لوله به صورت خلاصه به شرح زیر است:
مقاومت مکانیکی مناسب در عین داشتن دانسیته پایین
مقاومت شیمیایی بالا
مقاومت سایشی بسیار عالی
طول عمر مطلوب در فشار کار استاندارد
بهداشتی و غیر سمی بودن
فساد ناپذیری و مقاوم در محیط
قابلیت حمل ونقل و جابجائی آسان
تنوع در سایز
وجود اتصالات پلی اتیلنی متنوع با قیمت مناسب
اتصال لوله به لوله توسط جوش حرارتی و یا با کمک رابط پلی اتیلن و در قطرهای بالا توسط فلنچ چدنی انجام می شود. عملیات جوش لوله پلی اتیلن توسط دستگاه جوش مخصوص و در خارج از کانال انجام می گیرد، بنابر این در محل اتصال، خا کبرداری اضافی ضروری نیست. به همین خاطر سرعت نصب لوله پلی اتیلن زیاد است.
کلاف لوله پلی اتیلن
مواد اولیه تولید لوله پلی اتیلن و تفاوت آن ها
پلی اتیلن ازهیدروکربن واتیلن تحت اثر درجه حرارت زیاد وفشار فوق العاده بالا ساخته می شود. نام تجاری مواد مصرفی برای تولید لوله پلی اتیلن PE63,PE80,PE100 می باشد.
لوله پلی اتیلن با مواد PE 63
مواد PE 63 دارای دانسیته کمی نسبت به مواد جدیدتر بودند و بنابراین دارای وزن و ضخامت بیشتری هستند که باعث می شود هزینه تولید لوله پلی اتیلن با مواد PE 63 بسیار بیشتر از مواد جدید تر باشد، بنابر این استفاده از این مواد توجیه اقتصادی ندارد و در حال حاضر از رده خارج شده اند.
لوله پلی اتیلن با مواد PE 80
استفاده از مواد PE 80 برای تولید لوله پلی اتیلن بعد از آن رایج شد که تولید کنندگان فهمیدند که با افزایش دانسیته مواد اولیه می توان با داشتن ضخامت و وزن کمتر، لوله ای با قابلیت تحمل فشار بیشتر و قیمت ارزانتر تولید کرد.
لوله پلی اتیلن با مواد PE 100
مواد PE 100 جزء جدیدترین نوع مواد اولیه تولید لوله پلی اتیلن می باشد که جزء مواد مرغوب محسوب می شود. لوله پلی اتیلن PE 100 با داشتن دانسیته بیشتر، وزن و ضخامت کمتر ی دارد و نیز می تواند فشار بیشتری را تحمل کند.
به طور کلی می توان مزایای لوله پلی اتیلن pe100 را نسبت به دیگر مواد اولیه به شرح زیر بیان نمود:
فرآیندپذیری بهتر و میزان خروجی بالاتر و کاهش هزینه های تولید
انعطاف پذیری بهتر برای کلاف پیچی، نگهداری و نصب لوله
مقاومت بالاتر در برابر رشد ترک آرام و ضریب ایمنی بالای محصول
مقاومت بالاتر در برابر رشد ترک سریع
مقاومت هیدروستاتیکی بالاتر
اتیلن، گازی است بی رنگ، قابل اشتعال و با بویی تقریباً شیرین است. رزین های پلی اتیلن به دلیل برخورداری از ویژگیهایی مانند انعطاف پذیری بالا، مقاومت خوب در مقابل بسیاری از اسیدها، بازها و نمکها و نیز دارا بودن استاندارد آب شرب برای مصارف انسان کاربرد بسیار زیادی در سرتاسر دنیا دارد.
لوله های پلی اتیلن تک جداره از حدود سال ۱۹۶۰ میلادی در پروژه های آبرسانی و آبیاری تحت فشار (بارانی و قطره ای) کاربرد زیادی پیدا کردند. لوله پلی اتیلن در فشارهای مختلف و اقطار متفاوت تولید می شود.
لوله های پلی اتیلن تک جداره از حدود سال ۱۹۶۰ میلادی در پروژه های آبرسانی و آبیاری تحت فشار (بارانی و قطره ای) کاربرد زیادی پیدا کردند. لوله پلی اتیلن در فشارهای مختلف و اقطار متفاوت تولید می شود.
از فیلمهای پلی اتیلن برای بسته بندی موارد گوناگون مانند مواد غذایی، البسه و پوشاک، کیسههای پلاستیکی، عایقهای رطوبت، گلخانهها، پوشش های صندلی اتومبیل و غیره استفاده می شود. از دیگر کاربردهای پلی اتیلن میتوان به استفاده از آنها در عایقهای الکتریکی کابلها و سیمهای برق، ظروف خانگی (تفلون)، قطعات مختلف مصرفی در صنایع خودروسازی، انواع لولههای آبرسانی و آبیاری، مخزنهای نگهداری آب و مواد شیمیایی و تجهیزات آزمایشگاهی نام برد.
مهمترین ویژگیهای ذاتی لوله پلی اتیلن برای کاربردهای اصلی عبارتند از:
- چگالی
- نمایه مذاب
- توزیع وزن مولکولی
در ساخت لوله پلی اتیلن، عموماً از دو نوع مختلف مواد اولیه پلی اتیلن به نامهای تجاریPE80 و PE 100 استفاده می شود. در گذشته مواد PE 63 نیز استفاده می شدند که به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی در تولید لوله پلی اتیلن دیگر استفاده نمی شود. عدد مشخصه نوع ماده MRS گفته می شود که عبارت است از حداقل مقاومت مورد نیاز بعد از ۵۰ سال کارکرد لوله پلی اتیلن در دمای سیال۲۰ درجه سانتیگراد.
لوله و اتصالات با مواد پلی اتیلن به دلیل خواص منحصر به فرد خودش می تواند بهترین گزینه برای سیستم های انتقال سیالات (مانند آب) در پروژه های بزرگ و کوچک صنعتی، نیروگاهرها و سیستم آبرسانی باشد. همچنین استفاده از لوله های پلی اتیلن در سیستم های فاضلاب شهری، سیستم های گازرسانی و پروژه های بزرگ اطفاء حریق بسیار متداول است. دلایل ذکر شده در پایین بخشی از عواملی است که موجب شده است تا استفاده از لوله های پلی اتیلن و اتصالات آن روز به روز رواج بیشتری پیدا کند:
[*=right]لوله و اتصالات پلی اتیلن در برابر تعداد زیادی از مواد شیمیائی مقاوم هستند و دچار خوردگی نمی شوند.
[*=right]لوله پلی اتیلن در صورت نصب و اجرای صحیح و جوشکاری استاندارد نشتی نخواهند داشت.
[*=right]با توجه به انعطاف پذیری بالای لوله پلی اتیلن، این لوله ها در برابر حرکات زمین و زلزله مقاوم می باشند و همچنین لوله های پلی اتیلن می توانند تنش های خمشی و کششی را به راحتی تحمل نمایند. این ویژگی هزینه تعمیرات، نگهداری سالیانه و یا بازسازی خطوط انتقال سیال را بسیار کاهش می دهد.
[*=right]هزینه ترانشه و بستر سازی شبکه های اجرا شده با لوله و اتصالات پلی اتیلن بسیار پائین تر از شبکه های مشابه با لوله های فلزی و یا بتنی می باشد و حتی در بعضی از پروژه های آبیاری و آبرسانی نیازی به بستر سازی برای اجرای لوله پلی اتیلن نمی باشد.
[*=right]عمر لوله و اتصالات پلی اتیلن بسیار طولانی می باشد.
[*=right]لوله پلی اتیلن داراری استاندارد آب شرب می باشد و برای مصارف آبرسانی شهری و روستایی بسیار مناسب است.
[*=right]وزن سبک لوله پلی اتیلن و نیز اتصالات آن باعث شده است تا جابجایی و حمل و نقل آن ها و ساده تر و کم هزینه تر از لوله های فلزی و بتنی بشود.
نقش نسل جدید لوله های پنج لایه در بهینه سازی سیستم های گرمایشی و سرمایشی ساختمان ها
استفاده از نسل جدید لوله های پلیمری مرکب پکس (PEX) یا همان لوله پنج لایه ، در سیستم های حرارتی و برودتی ساختمان ها روز به روز گسترش می یابد. مزایای لوله پنج لایه همچون مقاومت بالا در برابر پوسیدگی و زنگ زدگی، شکل پذیری و انعطاف مناسب لوله پنج لایه، مقاومت در برابر فشار و درجه حرارت بالا (تا ۹۰ درجه سانتیگارد) به مدت طولانی، ضریب انبساط طولی کم، ایجاد افت فشار پایین در سیستم، مقاومت در برابر حلال ها، جلوگیری از رسوب مواد معلق موجود در آب عبوری، امکان انتخاب قطر کم تر در طول واحد لوله در هنگام طراحی، حمل و نقل سریع و آسان و کاهش تعداد اتصالات از جمله موارد مثبتی هستند که باعث استفاده از آن ها در صنعت ساختمان شده و به بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه سیستم آب رسانی و تأسیسات در ساختمان کمک شایانی نموده است.
لوله پنج لایه پکس ال پکس آن از آنجا که لوله های فلزی به کار رفته در ساختمان و آبرسانی به تدریج دچار خوردگی و پوسیدگی شده و از بین می روند، تلاش برای تولید لوله هایی با عمر زیاد که معایب لوله های فلزی را نداشته باشند در کشورهای صنعتی آغاز گردید که در نهایت منجر به تولید لوله های پلیمری (پلی اتیلن و پی وی سی و مشتقات آن ها) معمولی گردید اما با توجه به مشکلات مشاهده شده در این نوع لوله ها، تحقیقات صنعتگران ادامه یافت تا آن که مجر به تولید نسل جدید لوله های پلیمری مرکب پکس یا لوله پنج لایه (PEX-AL-PEX) گردید. پکس که ماده اولیه تولید لوله پنج است، که نوع شبکه ای شده لوله پلی اتیلن معمولی است.لوله های پلیمری ابتدایی تولید شده در آن زمان دارای یک عیب بزرگ بودند: بر خلاف فلزات که دارای ساختمانی فشرده و غیر قابل نفوذ بودند، پلیمرها در برابر اکسیژن موجود در آب نفوذپذیر بودند و در نتیجه تأسیسات مکانیکی ساختمان ها و شبکه های آبرسانی مانند پمپ ها، رادیاتورها، شیرآلات و مخازن آب، در صورت اتصال به چنین لوله هایی دچار خوردگی شدید می شدند و با مرور زمان دچار پوسیدگی می گشتند. همچنین در لوله های پلیمری ابتدایی، با افزایش دما، تضمینی برای حفظ خواص مکانیکی و فیزیکی لوله وجود نداشت.
با توجه به معایب مذکور، نوعی جدید از پلیمر به نام پلیمر شبکه ای شده (Cross Linking) تولید گردید که در آن اتصال عرضی بین زنجیره های پلیمری از ساختار خطی به ساختار شبکه ای تبدیل گشت و پلی اتیلنی که از طریق چنین فرآیندی حاصل آمد به پلی اتیلن شبکه ای پکس معروف گردید.
پلی اتیلن شبکه شده پس ار مطالعات و تحولات ۳۰ ساله ای به دست آمد. با توجه به این که پلی اتیلن معمولی دارای خواصی نظیر عایق الکتریسیته بودن، خاصیت ورقه شدن و مقاومت شیمیایی بالا را دارا می باشد، گزینه مناسبی برای استفاده در صنعت لوله کشی ساختمان بود، اما پلی اتیلن معمولی در طولانی مدت در آب گرم قابل استفاده نیست و کاربرد آن در شبکه تأسیسات حرارتی ساختمان مشکلاتی به وجود می آورد. برای برطرف نمودن این نقص و معایب دیگر، پلی اتیلن را به اصطلاح شبکه ای می نمایند تا محصول پکس به دست آید. با شبکه ای شدن پلی اتیلن، مقاومت آن در برابر حلال ها افزایش می یابد، ضمن آن که برخی خواص فیزیکی و مکانیکی آن در دمای بالا هم بهبود می یابد.
لوله پنج لایه
ویژگی ها و مزایای لوله پنج لایه پکس-ال-پکس
به طور کلی مزایای پلی اتیلن PEX به شرح زیر هستند:
عمر بالای بهره برداری: بر طبق استاندارد ASTM و نیز استاندارد DIN طول عمر لوله پنج لایه در شرایط استاندارد بهره بردرای حدود ۵۰ سال برآورد می گردد.
تحمل فشار و دمای بالا و نیز دمای زیر صفر درجه سانتی گراد: با توجه به استاندارد ASTM-F128، لوله های PEX می توانند در دمای ۹۵ درجه سانتی گراد با فشار ۱۰ اتمسفر به مدت ۵۰ سال شرایط بهره برداری را فراهم نمایند که این نشان دهنده تحمل بالای دمایی وفشاری لوله پنج لایه می باشد. همچنین لوله های PEX، قابلیت تحمل دماهای زیر صفر تا حد ۴۰ درجه سانتی گراد زیر صفر را نیز دارا می باشند، لذا می توان از این لوله ها در سیستم های سرمایشی هم بهره برد.
عدم نفوذ اکسیژن: لوله های پنج لایه به دلیل وجود آلومینیوم در لایه میانی، در مقابل نفوذ اکسیژن محفوظ هستندو بنابر این هیچ گونه خوردگی متوجه اتصالات لوله کشی و مخازن نمی گرددد.
مقاومت سایشی: لایه پلیمری به کار رفته در لوله پنج لایه ، مقاومت بالایی در برابر ذرات شن و ماسه و املاح معدنی دارد که این خاصیت به خاطر شبکه ای شدن پلیمر است.
مقاومت در برابر رسوبات: جدار داخلی لوله های پکس ال پکس، در مقایسه با جدار داخلی لوله های فلزی صیقلی تر است که این امر باع عدم امکان رسوب گیری توسط لوله پنج لایه می شود.
انتخاب لوله با قطر کم تر در طراحی: به دلیل عدم رسوب گذاری، افت فشار داخل لوله ها بسیار کم است و لذا هنگام طراحی سیستم آبرسانی و تأسیسات سرمایشی و گرمایشی، انتخاب لوله هایی با قطر کم تر نیز امکان پذیر است.
انعطاف پذیری: با توجه به آن که فلزات قابلیت شکل پذیری و پلیمرها قابلیت انعطاف پذیری بالایی دارند، لوله پنج لایه که حاوی هر دو مورد مذکور هستند، هر دو ویژگی را دارا می باشند. لوله های پنج لایه در مقابل ضربه و تنش های وارده مقاومت بالایی به دلیل وجود آلومینیوم در لایه مرکزی دارند، ضمن آن که به دلیل داشتن بدنه پلیمری، انعطاف پذیری بالایی در برابر تغییرات فشار و درجه حرارت دارند.
کاهش تعداد اتصالات: به دلیل انعطاف پذیر بودن لوله پنج لایه ، می توان در طراحی شبکه طول لوله ها را بلندتر در نظر گرفت که در نتیجه باعث کاهش تعداد اتصالات می شود. ذکر این نکته لازم است که در صورت کاهش تعداد اتصالات در طرح، هزینه لوله کشی نیز پایین تر می آید.
با بهره گیری از لوله پنج لایه می توان گام بلندی در بهینه سازی اقتصادی و بهینه سازی مصرف انرژی در شبکه های حرارتی و برودتی، لوله کشی ها و تأسیسات آب رسانی ساختمانی برداشت. موارد ذکر شده در بالا می تواند مزایای استفاده از این نوع لوله ها در صنعت ساختمان را نشان بدهد.
تعیین قیمت لوله پلی اتیلن و راهنمای خرید
قیمت لوله پلی اتیلن بر اساس وزن مواد مصرف شده برای تولید آن سنجیده می شود. به عنوان نمونه اگر قیمت هر کیلوگرم لوله پلی اتیلن ۵۰۰۰ تومان باشد، بر اساس جدول مشخصات لوله ها (برای مشاهده جدول کلیک کنید) هر متر لوله با قطر اسمی ۹۰ میلیمتر و ساخته شده با مواد PE100 و تحمل فشار PN8 به میزان ۱٫۱۸ کیلوگرم وزن دارد. بنابراین قیمت هر متر از این لوله پلی اتیلن برابر با ۵۹۰۰ تومان می باشد.
قاعده کلی این است که هر مقدار فشار (PN) افزایش یابد، وزن لوله پلی اتیلن بیشتر شده و قیمت آن نیز افزایش می یابد. بنابراین هنگام خرید لوله پلی اتیلن می بایست قیمت هر کیلو از ان را بپرسید سپس خودتان از طریق جدول قیمت هر متر لوله پلی اتیلن مورد نظرتان را مشخص کنید. البته می توانید از فروشنده لوله پلی اتیلن نیز بخواهید هم وزن هر کیلو و هم قیمت هر متر لوله را به شما بگوید.فروش لوله پلی اتیلن استاندارد
موارد استفاده و کاربرد اتصالات پیچی فشار قوی
- شبکه های آبرسانی (آب شرب) شهری و روستایی
- سیستم های آبیاری تحت فشار (قطره ای و بارانی) در کشاورزی
- شبکه های آبرسانی غیرشرب و فضای سبز پارک ها و شهرداری ها
- تاسیسات انتقال مواد شیمیایی ، اسیدی و قلیایی
- آبرسانی و فاضلاب صنعتی
- کاورینگ و پوشش کابل های مخابراتی و برق
مزیت و ویژگی های اتصالات پیچی فشار قوی
- مقاوم در برابر فشار بالا تا ۱۶bar
- مقاوم در برابر ضربه و فشار و تنش های فیزیکی
- مقاوم در برابر محیط های شیمیایی و اسیدی و قلیایی و حلال ها (بسته به نوع مواد شیمیایی متفاوت است)
- مقاومت در مقابل تغییرات دما از ۴۰- تا ۸۰+ درجه سانتیگراد
- مقاومت بالای اتصالات پلی اتیلن در مقابل اشعه مادون قرمز (Infra red) و اشعه ماورابنفش (UV)
- کاملا بهداشتی و استاندارد جهت انتقال آب آشامیدنی (استاندارد آب شرب)
- نصب و اجرای سریع، آسان و کم هزینه اتصالات پلی اتیلن
- عدم پوسیدگی اتصالات پلی اتیلن و زنگ زدگی
- طول عمر بالای اتصالات پلی اتیلن نسبت به موارد دیگر
معرفی قسمت ها و اجزای مختلف اتصالات پیچی پلی اتیلن
۱ – اسپیلت
جنس اسپیلت در اتصالات پلی اتیلن از پلی استال است که ترموپلاستیکی سخت بوده و در برابر مواد شیمیایی و همچنین تنش های فیزیکی مقاوم و پایدار می باشد. وظیفه اسپیلت جلوگیری از بیرون زدن لوله پلی اتیلن از داخل اتصال در فشارهای بالا می باشد.
جنس اسپیلت در اتصالات پلی اتیلن از پلی استال است که ترموپلاستیکی سخت بوده و در برابر مواد شیمیایی و همچنین تنش های فیزیکی مقاوم و پایدار می باشد. وظیفه اسپیلت جلوگیری از بیرون زدن لوله پلی اتیلن از داخل اتصال در فشارهای بالا می باشد.
۲ – بوشینگ
بوشینگ از جنس پلی اتیلن است و درون اتصالات پلی اتیلن بین اسپلیت و اورینگ قرار می گیرد. بوشینگ در زمان اتصال روی قطعه فشاری مضاعف به اورینگ وارد نموده و باعث آب بندی اتصال پیچی پلی اتیلن می شود.
بوشینگ از جنس پلی اتیلن است و درون اتصالات پلی اتیلن بین اسپلیت و اورینگ قرار می گیرد. بوشینگ در زمان اتصال روی قطعه فشاری مضاعف به اورینگ وارد نموده و باعث آب بندی اتصال پیچی پلی اتیلن می شود.
۳ – اورینگ
اورینگ از جنس لاستیک می باشد و وظیفه آن آب بندی کردن اتصالات پیچی روی لوله پلی اتیلن است. اورینگ بایستی قابل انعطاف و مقاوم در برابر فشار باشد.
۴ – بدنه و سرپیچ
جنس بدنه اتصالات پلی اتیلن از پلی پروپیلن می باشد و در مقابل فشار، ضربه فیزیکی و تغییرات شیمیایی مقاوم است. پلی پروپیلن در مقایسه با پلی اتیلن مقاوم تر و در مقابل اشعه خورشید از استحکام بالایی برخوردار است .
جنس بدنه اتصالات پلی اتیلن از پلی پروپیلن می باشد و در مقابل فشار، ضربه فیزیکی و تغییرات شیمیایی مقاوم است. پلی پروپیلن در مقایسه با پلی اتیلن مقاوم تر و در مقابل اشعه خورشید از استحکام بالایی برخوردار است .