آب انبارهاي شهر زنجان از نظر معماري و نقشه به طور يكسان شامل يك الي دو فضاي مخصوص جمع شدن آب است. ته نشست گل ولاي در فضاي نخستين انجام مي‌گرفت و مخزن دوم، آب نسبتاً صاف و زلالي را در خود جاري مي‌ساخت. فضاي سوم كه محل برداشت آب بود، داراي يك پلة نسبتاً طويل بود و عموماً «قرخ اياق» (چهل پله) ناميده مي‌شد. اين آب انبارها با عناصري نظير لاشه سنگ، آجر و ملات ساروج با استحكام هر چه بيشتر ساخته شده‌اند. فلكة خروجي آب به لحاظ عبور آب صاف شده، عموماً اندكي بالاتر از كف آب انبار تعبيه شده و غالباً داراي فاضلاب جهت لايروبي گل و لاي است. اين آب انبارها تا قبل از لوله‌كشي مورد استفاده اهالي شهر بوده است. شكل مخزن آب انبارها علي‌رغم مناطق كويري كه عمدتاً به صورت دايره‌اي است، به شكل چهارگوش مربع يا مستطيل است. پوشش سقف آن‌ها معمولاً با طاق آهنگ و طاق و تويزه صورت گرفته است. در همة آب انبارها مخزن همواره مجاور پاشير به چشم مي‌خورد. اكثر آب انبارها در اين منطقه به صورت بسيار ساده احداث شده است و فقط در سردرهاي به جاي مانده، حركاتي با آجر به شكل قوس در نما ديده مي‌شود. در اجراي اين بناها از روش قرقي يا ريخته‌اي استفاده شده و حجم جزرها و اندام‌ها قبل از خاك‌برداري كلي برداشته شده و سپس با شفته آهك پر شده است و اين كار به استحكام و دوام آن افزوده است. از خصوصيات قابل توجه ديگر مي‌توان احداث اين بناها را در مجاور مسجد محله كه بيشتر مردم به آساني به آن دسترسي داشتند، نام برد. در حال حاضر آب انبارهاي قابل دسترسي عبارتند از: آب انبار حاجي ميربهاءالدين واقع در خيابان امام، طبقه زيرين مسجد ميربهاءالدين، آب انبار مسجد يري پايين واقع در خيابان سعدي جنوبي، جنب مسجدي يري پايين، آب انبار مسجد يري بالا واقع در محلة يري بالا در محدودة مسجد، آب انبار رختشوي‌خانه واقع در ضلع شمالي بناي تاريخي رختشوي‌خانه، آب انبار حاجي لطف‌الله واقع در طبقة زيرين مسجد شيخ علي در بازار پايين، آب انبار عباس‌قلي خان واقع در خيابان سعدي وسط، جنب مسجد عباس‌قلي خان، آب انبار حاجي مجيد در خيابان سعدي وسط، رو به روي مسجد عباس‌قلي خان و آب انبار سقالر واقع در مجلة سقالر در خيابان فرودسي، جنب مسجد سقالر.
[h=2]آب انبار رختشوي‌خانه در محلة عباس‌قلي خان و فضايي موسوم به بابا جامال چوقوري «گودال بابا جمال» بناي عظيمي با عملكرد دو گانه قرار دارد. قسمت اصلي آن رختشوي‌خانه (محل شستشوي لباس) و قسمت دوم آن آب انبار شهر بوده است. آب انبار اين رختشوي‌خانه در سال 1307 ش توسط مرحوم علي اكبر توفيقي (رئيس بلدية شهر) ساخته شد. معمار اين مجموعه برادران اكبر بنا و استاد اسماعيل بودند كه مدت پانزده ماه به ساخت اين مجموعه اشتغال داشتند. آب مجموعة رختشوي‌خانه توسط قناب حاجي ميربهاءالدين تامين مي‌شد. اجراي مخزن به روش قرقي و آب‌بندي آن با ملات ساروج تا ارتفاع دو متر در ديواره‌ها و كف انجام شده است. در منتهي‌اليه طاق‌ها و ديوار سمت جنوبي، پنجره‌اي به منظور تبادل هوا ايجاد شده كه در نوع خود قابل توجه است. مخزن آب انبار در بازسازي‌هاي اخير اين مجموعه، به نمايشگاه تغيير كاربري داده است.
[h=2]آب انبار حاجي ميربهاء الدين اين آب انبار در محدودة ضلع شمالي محله بازار و در زير مسجد حاجي ميربهاء الدين قرار دارد. نام اين آب انبار از باني آن گرفته شده است. ايشان يكي از تجار دورة ناصرالدين شاه قاجار بود و بناها و آثار متعددي مانند پل ميربهاء الدين در رودخانه قزل اوزن، قنات ميربهاء الدين ، حمام و ... از وي به يادگار مانده است. حدود يك چهارم مجموعة آب انبار و مسجد حاجي مير بهاءالدين در جريان احداث خيابان امام تخريب شده است. اين آب انبار از قناتي كه سازندة آن ايجاد نمود، از سمت شمال تأمين مي‌شد. روش اجراي آن به روش ريخته‌اي (قرقي) بود و حجم جرزها قبل از خاك‌برداري عمومي برداشته و شفته آهك ريخته شده است. سقف اين فضا با استفاده از طاق و تويزه‌ها مسقف شده است. كف و ديوارها به جهت آب‌بندي تا ارتفاع دو متر با ملات ساروج اندود شده است. [h=2]آب انبار مسجد يري پايين اين آب انبار در فضاي مجاور اين مسجد و در منتهي‌اليه سمت جنوب شرقي شهر قديم (داخل قلعه) قرار دارد. اين آب انبار به شكل مستطيل و در فضايي به مساحت حدود بيست و چهار متر مربع ساخته شده است. تاريخ احداث اين آب انبار مشخص نيست، اما هم‌جواري آن با مسجد و شباهت معماري اين دو عنصر، بازگو كننده هم‌زماني اين دو بنا است. به استناد كتيبه مسجد، احداث مسجد يري پايين در سال 1300 ش صورت گرفته است. آب اين آب انبار به وسيلة جويهاي سطح الارضي و با استفاده از آب قنات «قيز قيد» تأمين مي‌شد. مصالح به كار رفته در اين بنا آجر و ملات ماسه آهك است و سقف آن با قوس خوزي (رومي) مسقف شده است. اين آب انبار در سال‌هاي اخير به عنوان موتورخانه در اختيار مسجد قرار داده شده است. [h=2]آب انبار مسجد يري بالا اين آب انبار در جنب مسجد و محله‌اي موسوم به همين نام قرار دارد. آب انبار و حجرات مسجد به صورت مجموعه‌اي احداث شده‌اند. با توجه به معماري آب انبار و هم‌زماني احداث آن با مسجد چنين استنباط مي‌شود كه اين آب انبار حدود سال 1285 ش ساخته شده و باني آن شخصي به نام «آقا شيخ حسين جوقيني» بوده است كه با همكاري و همياري اهل محل اقدام به ساخت اين بنا كرد. آب اين آب انبار از قنات قيز قيد تأمين مي‌شد و از طريق جويهاي سطح الارضي، پس از گذشتن از محله‌هاي «داوود قلي» و «عباس‌قلي خان» اين آب انبار را پر مي‌كرد. با توجه به ارتفاع دو متري ساروج، مي‌توان گفت گنجايش مخزن اين آب انبار حدود 186 متر مكعب است. [h=2]آب انبار حاجي لطف الله اين آب انبار در منتهي‌اليه غربي محله بازار و در جنب مسجد شيخ علي قرار دارد. به استناد كتيبة موجود در اين محل، احداث بنا به همت مرحوم حاجي لطف الله نامي اتفاق افتاده و تاريخ آن متعلق به سال 1315 هـ .ق است. كتيبة آب انبار به خط نستعليق به اين مضمون بر روي سنگ حك شده است: «مرحوم حاجي لطف الله به تاريخ 1315 هـ .ق» آب اين آب انبار از طريق قنات «حاجي يوسف» تأمين مي‌شد. مخزن اين آب انبار هم به روش ريخته‌اي اجرا شده و آب‌بندي آن با ملات ساروج است. [h=2]آب انبار عباس‌قلي خان اين آب انبار دركنار مسجدي به همين نام قرار دارد. در كتيبة موجود در مدخل آب انبار آمده است: ” باني اين آب انبار في سبيل‌الله جناب آقا ميرزا حسن خان و جناب ابراهيم خان سالار در احسان والد مرحوم حاجي ميرزا يحيي و برادرشان حاجي حسين خان مرحوم في غرة رمضان 1331 هـ .ق. آب اين آب انبار با جويهاي سطح الارضي از آب قنات «حاجي ميربهاء الدين» تأمين مي‌شد. ورودي آب به مخزن از سمت غربي و برداشت آن از سمت شرقي است. سر در پاشير اندكي از كوچه عقب‌تر و قوس خوزي زينت بخش آن است.