تاریخچه آستارا
آسْتارا، شهری کوچک در ساحل غربی دریای خزر و در شمالیترین نقطة استان گیلان و آخرین نقطة مرزی ایران و شوروی، مرکز شهرستان آستارا (هـ م) و تابع استان گیلان با 908‘25 نفر جمعیت (سرشماری 1356ش) و ْ48 و َ51 و ً35 طول شرقی و ْ38 و َ26 و ً25 عرض شمالی. این شهر از نظر جغرافیایی بر سر سه راه قرار گرفته است: راه جنوبی آن از کنار دریای خزر به بندر انزلی و راه شمالی آن از کنارة همین دریا به ارّان (هـ م) که روسها آن را آذربایجان شوروی خواندهاند، کشیده شده است. راه غربی آن که از گردنة حیران میگذرد، به اردبیل میرسد. آستارا از شرق به دریای خزر، از شمال به آستارای شوروی، از غرب به شهرستان اردبیل و از جنوب به منطقة طالشنشین گرگانرود محدود است. رود آستارا که از کنار راه شوسة آستارا ـ اردبیل میگذرد، آستارای ایران را از آستارای شوروی جدا میسازد. آستارا در اراضی هموار ساحلی واقع است و سطح آن در حدود 28 متر از سطح دریای آزاد پایینتر است. فاصلة آن تا رشت، مرکز استان، 190 و تا تهران 540 کمـ است. زبان اصلی اهالی ترکی و احیاناً طالشی است.
سابقة تاریخی: قدیمترین مأخذی که در آن از آستارا یادی به میان آمده، کتاب حدودالعالم (تألیف 372ق/982م) است. در این کتاب، آستارا به شکل «استراب» ضبط گشته و جزو ناحیة گیلان دانسته شده است (ص 149). پس از آن، قدیمیترین مورّخی که از آستارا نام برده است، سیدظعیرالدّین مرعشی است. وی 3 بار این محل را به نام «آستارا» (صص 283، 292، 296) و یکبار به نام «استاره» (ص 227) آورده است. بیشتر مؤلفان بعدی مانند علیبن شمسالدینبنحاجیحسین لاهیجی و عبدالفتاح فومنی و میرخواند، همه نام این شهر را به صورت «آستارا» آوردهاند. تنها در صریحالملک (که دربارة موقوفات مزار شیخصفیالدین اردبیلی است)، این نام به شکلهای «اصطاراب» «اصطراب» (صص 136 الف و ب، 138 ب) و «استاره» دیده می‌شود که 2 صورت اول با شکل مذکور در حدودالعالم قرابت دارد.
از جهانگردان، کانی از این شهر نام برده و آن را توصیف کردهاند. شاید وصف ابت رساتر از دیگران باشد. وی که در 1259ق/1843م از این محل میگذشته، نام این شهر را «دهنه کنار» ضبط کرده است. به نوشتة او دهکدة دهنه کنار در مصبّ رودخانه آستارا است، دارای 50 تا 60 خانوار جمعیت است و دکانهایی دارد که اجناس آن به خاج ایران حمل می‌شود (دانشنامة ایران و اسلام). آستارا به موجب عهدنامة گلستان که در 1228ق/1811م میان دولت ایران و روسیه منعقد شد به دو قسمت تقسیم گردید. قسمتی از این شهر که در شمال رودخانة آستارا است، به دولت روسیه واگذار گردید و رودخانة آستارا مرز میان دو کشور شناخته شد.
منبع : irtourist.ir
تقسیمات کشوری
آستارا به‌موجب قانون تقسیمات کشوری سال ۱۳۱۶ خورشیدی، یکی از شهرهای شهرستان اردبیل در شرق استان آذربایجان شرقی بود که از خرداد سال ۱۳۳۹ خورشیدی، به استان گیلان ملحق گردید. جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۱۳۵۵ خورشیدی، ۳۵٬۹۴۵ نفر بوده و طبق بر آورد سال ۱۳۶۳ خورشیدی، به ۴۳٬۸۶۴ نفر رسیده و در حال حاظر نزدیک به ۱۰۰٬۰۰۰ نفر می‌باشد.
نقاط دیدنی
آستارااز محل‌های دیدنی در سطح شهرستان آستارا می‌توان از آبشار کوته کومه که به فاصله سه و نیم ساعت پیاده روی از روستای کوته کومه در شهرک لوندیل آستارا واقع شده‌است، گردنه حیران، دریاچه استیل، روستای میاکومی، آب گرم علی داشی، آب گرم کوته کومه نام برد. همین طور ساحل زیبای شهر استارا از دیدنی ترین نقاط شهر است
اماکن تاریخی آستارا
از اماکن تاریخی شهرستان آستارا می‌توان به بقعه شیخ تاج الدین محمود خیوی در لمیر محله (مابین عنبران محله و ویرمونی)، قلعه شیندان (همان صخره بزرگ واقع در خاک جمهوری آذربایجان، بالای روستای ونه بین و مشرف به تونل اردبیل آستارا)، قبرستان قدیمی ونه بین که در بالای دهکده توریستی حیران بر سر راه فرعی نمین واقع است، قبرستان قدیمی دهکده گنج کشی از آبادیهای نزدیک حیران، بقعه پیر قطب الدین نزدیک دهکده باغچه سرا، بقعه سیدابراهیم و سیدقاسم که گفته می‌شود پسران امام موسی کاظم در د هکده کان رود اشاره کرد.
