"کیانا مکثی کرد وبا دلخوری جواب داد: "خانوم! شما تا دفتر نمره رو درآرید و کلی کار دیگه نیم ساعت از کلاس رفته.
"معلم این بار با تحکم خاصی گفت:" تو کی می خوای دانش آموز حرف گوش کنی باشی؟ به جای حاظر جوابی کاری رو که گفتم بکن و گرنه فردا باید مادرت رو بیاری تا چندکلمه ای درموردت باهاش صحبت کنم." بغض عجیبی وجود کیانا را پرساخت دفترش را روی میز گذاشت و آرام شروع به گریستن کرد.
معلم هرگز تصور نمی کرد با چنین برخوردی روبه رو شود. گویی سقف کلاس بر سرش خراب شد، آرام بر صندلی چوبی نشست و درونش فریاد زد. کجای راه اشتباه است؟
حرف ما با معلمینی است که تازه گام دراین راه مقدس گذاشته اند و از آن جا که همه به راهنمایی و مشورت کارشناسان مربوطه در زمینه های اجتماعی نیازمند هستیم؛ شایداین نوشتار راهی روشن باشد برای آنان که به دنبال دانستن هستند.ما معتقدیم که اساس و بنیان یک رابطه مثبت و موثر با دانش آموزان پیوند محکمی است که باید بین معلم و دانش آموزان برقرار شود.
بدون این پیوند، توان معلم برای تحت تاثیر قرار دادن و هدایت کردن دانش آموز ضعیف خواهد بود. معلم باید صبور باشد و همگام با تغییر خلق و خوی دانش آموزان پیش رود؛ شاید کودکان امروز امپراطوران خانواده باشند اما مشکلات زندگی به همان نسبت آن ها را تنهاتر ساخته است. مشکلاتی ازقبیل کار کردن دو شیفت والدین،جدایی پدر و مادرها، فقر اقتصادی و دیگر موارد.
بنابراین بچه های امروزی بیشتر نیازمند صبوری و کمک معلمین هستند. معلم درقدم اول باید توان برقراری ارتباط و ایجاد یک رابطه دوستانه با دانش آموزان راداشته باشد. باید کلاس درس از محیط خشک و گفتن کلمات تکراری و خسته کننده به فضایی شاد و پر از احساس تبدیل شود و این مسئولیت باز هم بر دوش کسانی است که شغل انبیاء را بر دوش دارند.
شاید رعایت چند نکته به ظاهر ابتدایی و کارآمد برای برخی معلمان محترم لازم به یادآوری است:
هنگام ورود به کلاس با دانش آموزان احوالپرسی کنید.
برای تک تک آن ها اهمیت قایل باشید و تنها برای خوب بودن یا ضعیف بودن درس به دانش آموزان برچسب نزنید.
به نظر هایشان با دقت گوش دهید وبه اندازه توان به آنها مسئولیت دهید.
حتی در مواقعی که رفتار نامناسبی از آن ها سر می زند به شأن و شخصیت آن ها احترام بگذارید.
صدا کردن دانش آموزان به اسم کوچک نوعی وابستگی ایجاد می کندپس سعی کنید اسم شاگردانتان رابه خاطر بسپارید.
گاهی پای درد دل آن ها بنشینید تا بدانند که می توانند به معلمشان اعتمادکنندو دوستش باشند.
کمی در کلاس شوخ طبع باشید؛از زندگی خود و تجربه هایتان تعریف کنید.(درس معلم ار بود زمزمه محبتی جمعه به مکتب آورد طفل گریز پای را.)
موفقیت در شغل معلمی آنقدر که به روابط مثبت، مهربانانه و اعتماد آمیز با دانش آموزان وابسته است به هیچ مهارت، ایده، ابزار یا دستور العملی بستگی ندارد. ( پروفسور اریک جنسن)
در مورد علم و اهمیت آن از بیانات لطیف حضرت علی (ع) می‌توانیم سود ببریم آن جا كه در ستایش دانش می‌فرمایند:"هر ظرفی تنگ می‌گردد (پر می‌شود) به آنچه درون آن می‌گذارند مگر علم و دانش (سینه دل) كه چون علم در آن راه یافت فراخ می‌گردد و گنجایش دارد.
برای پذیرفتن علم دیگر، این دل‌ها ظرف‌های علوم و اسرارند و بهترین آن دل‌ها، نگهدارنده‌ترین آن هاست (كه سپرده شده را خوب نگه دارد و به یاد دارد) پس هوشیار باش و از من نگاهدار و به یاد داشته باش آنچه به تو می‌گویم ای كمیل، علم بهتر از مال است.
زیرا علم تو را از گرفتاری‌های دنیا و آخرت نگاه دارد و تو مال را از تباه شدن نگاه می‌داری، مال را بخشیدن كم می‌گرداند ولی علم در اثر بخشیدن و یاد دادن به دیگران فزونی می‌یابد."
این بیانات ارزش و حرمت کسب علم را نشان می دهد و وظیفه سنگین معلمین را نیز بیشتر هویدا می سازد. به همین خاطر کودکان نیاز دارند تا رفتار معلم را الگو قرار دهند. آری، اما نیازی نیست که شما یک الگوی عالی رفتاری باشید و هیچ اشتباهی نکنید. یک انسان معمولی که گاه خطا می کند، به خاطر اشتباهش عذر خواهی می کند و این الگوی بسیار خوبی برای دانش آموزان است تا بیاموزند افتادگی را.
مسایل مهم را پیگیری کنید
مشخص کردن مسایل مهم باعث می گردد تا از تیز بینی بیمارگونه دور باشید و نخواهید اشتباهات دانش آموزان را زیر ذره بین بگذارید و با آن ها برخورد کنید؛ زیرا در این صورت به سرعت خسته می شوید و فضایی پر تنش را در کلاس درس حاکم می کنید. فقط در صورتی می توانید روی رفتار دانش آموزان تاثیر مثبت بگذارید که با آن ها ارتباط داشته باشید.
وقتی به دلیل انتخاب نامناسب رفتار دانش آموز ضروری است او را تنبیه کنید نوعی احساس تنفر از شما در وی به وجود می آید و رابطه شما را دچار تنش می کند. باید مراقب باشید تا در اولین فرصت ممکن بعد از تصحیح رفتار دانش آموز دوباره با او رابطه مثبت بر قرار کنید. به یاد داشته باشید که : «با این کار مستقیما رفتار خوب را به دانش آموز نشان می دهید».
وقتی دانش آموزان کار خوبی می کنند وی را تشویق کنید؛ بدین ترتیب از الگو سازی مثبت استفاده می نمایید.
برای آن ها از روش نزدیک شدن به دانش آموز استفاده کنید، مثلا: متوجه می شوید یکی از دانش آموزان به کلاس بی توجه است؛ بنابراین در کلاس قدم بزنید و به تدریج به او نزدیک شوید و در حالی که به سراغ وی می روید از دانش آموزانی که مشغول کار کلاسی هستند تعریف کنید. این کار شما باعث می شود دانش آموز خاطی به کار کلاسی بازگردد. به محض این که این کار را کرد به او توجه کرده و از او تعریف کنید.
چندنکته:
و در نهایت از شیوه اخراج از کلاس استفاده کنید؛ اما در تایم کوتاه و خود زمینه برگشت به کلاس را فراهم سازید؛ بی آن که دانش آموز خاطی متوجه شود که بازگشتش به کلاس از طرف شماست.غرایز دانش آموزان را سرکوب نکنید بلکه به شیوه درست هدایت نمایید.
خلاقیت آن ها را کشف کرده ودر پی رسیدن به موفقیت آن تلاش کنید. با خانواده آن ها در ارتباط باشید و در جریان مشکل خاص آن ها قرار گیرید. شاید نتوان به دانش آموز کمک نمود، اما می شود با وی مدارا کرد.
به حتم یک معلم وقت بیشتری حتی از پدر و مادر رابا دانش آموز می گذراند؛ پس باید بتواند فضای ایجاد شده را طوری بسازد که کلاس بوی عشق دهد. برای موفقیت و کسب درجات علمی بالاتر، در مدارس باید اول پرورش باشد و سپس آموزش. چرا که بدون پرورش و یکی شدن با دانش آموزان نمی توان آموزشی مستمر و مفید داشت.
ملیحه قشقایی
مرکز یادگیری سایت تبیان