سونوگرافی یکی از رایج‌ترین و مفیدترین روش‌های تشخیصی برای بررسی بیماری‌هاست. با وجود این که تقریبا همه مردم این روش را می‌شناسند و اکثر آنان از این روش برای تشخیص بیماری‌هایشان استفاده کرده‌اند، ولی چند موضوع مهم وجود دارد که دانستن آنها مفید است.
ابتدا این که سونوگرافی یک روش تشخیصی است و با انجام آن هیچ بیماری درمان نمی شود. برخلاف تصور بسیاری از مردم، اگر بیهوده این روش استفاده شود نه تنها فایده ای ندارد بلکه گاهی باعث مشکلات فزاینده ای می شود. با ذکر چند مثال این موضوع را توضیح می دهم.
فرض کنیم فردی که از نظر تیروئید مشکلی ندارد یک سونوگرافی تیروئید انجام دهد و همکار رادیولوژیست چند ندول سه میلی متری در تیروئید او گزارش کند. بعد این بیمار به پزشک مراجعه و او به اشتباه اقدامات تشخیصی دیگری برای او درخواست کند و مدت ها این بیمار برای یافتن اهمیت این چند ندول ریز در تیروئید خود دچار اضطراب و سرگردانی شود. همچنین پول و انرژی زیادی نیز صرف کند. این در حالی است که ندول های ریز بسیار شایع هستند و تا زمانی که بزرگ نشوند، ارزش تشخیصی ندارند. از طرف دیگر سونوگرافی تیروئید روش تشخیصی برای چکاپ افراد سالم نیست و نباید از این روش بدون داشتن دلیل خاصی استفاده کرد.
دیگر آن که سونوگرافی فقط برای تشخیص بیماری های اعضای توپر یا حاوی مایع استفاده می شود و برای اعضای تو خالی و استخوانی کاربردی ندارد. این در حالی است که بسیاری از افراد فکر می کنند می توان برای تشخیص هر بیماری از این روش استفاده کرد و بارها به پزشک مراجعه می کنند و درخواست دارند برای تشخیص بیماری ریوی یا مغزی یا بیماری های روده و معده از آن استفاده کنند در حالی که در این موارد سونوگرافی کاربرد چندانی ندارد.
همچنین استفاده از سونوگرافی فقط زمانی فایده دارد که یک پزشک بخواهد با این روش به بیماری خاصی برسد. مثلا بخواهد وجود کیسه صفرای دچار آسیب را تشخیص دهد یا بخواهد سلامت جنین را بررسی کند یا جدار مثانه را بسنجد این در حالی است که گاه بیماران مراجعه می کنند و از پزشک می خواهند مثلا برای درد شکمشان سونوگرافی درخواست کند در حالی که همان گونه که ذکر شد تا پزشک دلیل مشخصی برای انجام سونوگرافی نداشته باشد، این کار فقط باعث زحمت و مشکلات بعدی می شود.
در پایان، نکته ای که باید ذکر کنم این که یکی از وظایف پزشکان خانواده در سراسر جهان این است که به طور دقیق بدانند برای چه بیماری هایی چه روش های تشخیصی مناسب و مفید است. ولی در کشور ما آموزش تخصصی به پزشکان خانواده داده نشده است. این در حالی است که در تمام کشورهای پیشرفته، پزشکی خانواده یک تخصص بوده و برای رسیدن به آن باید سه یا چهار سال دوره تخصصی بعد از پزشکی عمومی گذرانده شود.
دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری های غدد
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ