این روزها دندانپزشكان به افرادی كه از پوسیدگی دندان شاكی‌اند و می‌گویند هر كاری می‌كنند باز هم دندان‌هایشان می پوسد، توصیه می‌كنند از دهان‌شویه فلورایددار استفاده كنند.بر حسب سرعت پوسیدگی دندان‌هایتان میتوانید با نظر دندانپزشك، یك یا دو بار در هفته از این دهان‌شویه‌ها استفاده كنید.
بعضی‌ها می‌گویند که بد نیست دهان‌شویه را از كودكی برای فرزندتان بخرید تا دندان‌هایش پوسیده نشود، ولی آیا كودكان می‌توانند به راحتی و بی‌خطر از این دهان‌شویه ها استفاده كنند؟
با دكتر شیرین معماران، متخصص پروتزهای دندانی و ایمپلنت، درباره همین موضوع صحبت کرده ایم.می گویند مصرف منظم دهان‌شویه فلورایددار از پوسیدگی دندان پیشگیری می‌كند. درست است؟ در حال حاضر دهان‌شویه‌های فلورایددار(مثل همان دهان‌شویه‌هایی که در مدارس استفاده می‌شوند) در کنار ژل‌ها و خمیر دندان‌های فلورایددار و چند محصول دیگر در دسترس قرار دارند و باعث عملکرد موضعی فلوراید می‌شوند، اما مطالعات نشان می‌دهد که افزودن فلوراید به آب شهری، مؤثرترین روش کاهش پوسیدگی دندان، به خصوص در سطح وسیع جامعه است، زیرا غیر از تأثیر وسیع آن، بر خلاف روش‌های انفرادی موضعی، در بدن نیز جذب عمومی داشته و می‌تواند وارد ساختمان دندان‌های رویش نیافته شود.
در ایران چه‌طور؟ آیا به آب آشامیدنی شهرها فلوراید افزوده می‌شود؟
تأثیر فلوراید آب بیشتر در دندان‌های دایمی محسوس است. به نظر می‌رسد در اغلب مناطق ایران میزان فلوراید آب در حد لازم و حتی بالاتر از حد مجاز باشد. گرچه متاسفانه تحقیقات جامع و کاملی در مورد میزان فلوراید آب مناطق مختلف ایران در دسترس نیست، ولی با این حال مشکل "فلوئورزیس" (آسیب دیدن دندان‌ها در اثر مصرف زیاد فلوراید)، در برخی از مناطق جنوبی ایران مثل بوشهر رایج است و باید افزودن فلوراید به آب این مناطق كه مردم به خودی خود فلوراید را از محیط دریافت می‌كنند، تحت كنترل باشد.
در مطب چه طور؟ اگر فكر كنیم دندان‌های مان سریع پوسیده می‌شوند، می‌توان از دندانپزشك خواست كه با فلوراید به داد دندان‌هایمان برسد؟
به هر حال ثابت شده که کاربرد موضعی فلوراید به خصوص توسط دندانپزشک، باعث کاهش میزان پوسیدگی به خصوص در کودکان می‌شود. در نتیجه کاربرد موضعی فلوراید برای کودکان و نوجوانان در مطب‌های دندانپزشکی اکیدا توصیه می‌شود.
دندانپزشک بعد از تعیین میزان استعداد ابتلای بیمار به پوسیدگی دندان و احیانا انجام درمان‌های لازم اولیه مثل حذف پوسیدگی‌ها، درمان با فلوراید را انجام می‌دهد.
دهان‌شویه‌های فلورایددار چه‌طور؟ شما آنها را توصیه می‌كنید؟
استفاده از دهان‌شویه‌های فلورایددار یکی از روش‌های موضعی استفاده از فلوراید است که هم‌اکنون نیز طرح همگانی استفاده از آن در مدارس کشور در حال اجراست. این طرح به صورت استفاده ی یک روز در هفته از دهان‌شویه توسط دانش‌آموزان با نظارت مسوولان مدارس انجام می‌شود.
استفاده از هر گونه دهان‌شویه فلورایددار برای کودکان زیر 6 سال ممنوع است، مگر اینکه دندانپزشک تجویز کند.
و در خانم‌های باردار چه طور؟
یکی از چالش‌های مهم، تجویز مکمل‌های فلوراید در خانم‌های باردار است. در منابع علمی، سند معتبری در زمینه ارزش تجویز مکمل خوراکی فلوراید برای مادران باردار، حتی در مناطقی که آب فاقد فلوراید است، وجود ندارد.
گرچه مصرف این مکمل‌ها توسط اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) برای مادران باردار ممنوع اعلام شده است، اما این مکمل‌ها برای جنین به هیچ وجه خطرناک نیستند.
در سال‌های اخیر برخی محققان ثابت کرده‌اند که فلوراید از راه جفت به جنین منتقل می‌شود، اما مقدار فلوراید منتقل شده نامشخص است. در عین حال، محققان توافق دارند که وقتی جنین در معرض فلوراید قرار می‌گیرد، مقدار بسیار کمی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های شیری او مفید است.
به طور کلی توافق صاحب‌نظران علم دندانپزشکی بر این است که مصرف فلوراید توسط زنان باردار، فایده‌ای برای دندان‌های نوزاد و حداقل در مورد دندان‌های دایمی نخواهد داشت.
گفتید در جنوب كشور یك نوع بیماری دندان مربوط به مصرف زیاد فلوراید رایج است. این بیماری چیست؟
جذب بیش از حد فلوراید توسط بدن، به خصوص در مناطقی که فلوراید آب بالاست، می‌تواند به فلوئورزیس دندانی (دندان‌های خال‌دار) منجر شود. در این حالت مینای دندان رنگ سفید گچی یا قهوه‌ای مات به خود می‌گیرد. این وضعیت بیشتر در دندان‌های دایمی دیده می‌شود.
این مشکل در صورت تایید توسط دندانپزشک به راحتی با روش‌های ترمیم هم‌رنگ دندان، قابل رفع است.
فلوراید چگونه جلوی پوسیدگی دندان را می‌گیرد؟
فلوراید به سه طریق زیر، روی دندان ها تاثیر می گذارد:
- وقتى فلوراید با مینا و عاج دندان تماس مى‌یابد، با کلسیم و فسفر موجود در آنها "فلورو آپاتیت" را تشکیل مى‌دهد و این ترکیب در مقایسه با هیدروکسى آپاتیت (ماده کریستالی موجود در مینای دندان)، نسبت به اسید (عامل پوسیدگی) مقاوم تراست.
- فلوراید همچنین ترمیم و معدنى شدن مجدد سطح دندان‌هاى پوسیده را تسریع مى‌کند و کمک مى‌کند تا روند تخریب معکوس شود و موجب افزایش مقاومت سطح دندان در برابر پوسیدگى می‌شود.
- در نهایت، فلوراید موجب کاهش اثر تخریبى باکترى‌های دهان بر دندان می‌شود که این کار را از طریق تداخل در تشکیل و عملکرد میکروارگانیسم‌ها انجام می‌دهد
بعضی‌ها می‌گویند که بد نیست دهان‌شویه را از كودكی برای فرزندتان بخرید تا دندان‌هایش پوسیده نشود، ولی آیا كودكان می‌توانند به راحتی و بی‌خطر از این دهان‌شویه ها استفاده كنند؟
با دكتر شیرین معماران، متخصص پروتزهای دندانی و ایمپلنت، درباره همین موضوع صحبت کرده ایم.می گویند مصرف منظم دهان‌شویه فلورایددار از پوسیدگی دندان پیشگیری می‌كند. درست است؟ در حال حاضر دهان‌شویه‌های فلورایددار(مثل همان دهان‌شویه‌هایی که در مدارس استفاده می‌شوند) در کنار ژل‌ها و خمیر دندان‌های فلورایددار و چند محصول دیگر در دسترس قرار دارند و باعث عملکرد موضعی فلوراید می‌شوند، اما مطالعات نشان می‌دهد که افزودن فلوراید به آب شهری، مؤثرترین روش کاهش پوسیدگی دندان، به خصوص در سطح وسیع جامعه است، زیرا غیر از تأثیر وسیع آن، بر خلاف روش‌های انفرادی موضعی، در بدن نیز جذب عمومی داشته و می‌تواند وارد ساختمان دندان‌های رویش نیافته شود.
در ایران چه‌طور؟ آیا به آب آشامیدنی شهرها فلوراید افزوده می‌شود؟
تأثیر فلوراید آب بیشتر در دندان‌های دایمی محسوس است. به نظر می‌رسد در اغلب مناطق ایران میزان فلوراید آب در حد لازم و حتی بالاتر از حد مجاز باشد. گرچه متاسفانه تحقیقات جامع و کاملی در مورد میزان فلوراید آب مناطق مختلف ایران در دسترس نیست، ولی با این حال مشکل "فلوئورزیس" (آسیب دیدن دندان‌ها در اثر مصرف زیاد فلوراید)، در برخی از مناطق جنوبی ایران مثل بوشهر رایج است و باید افزودن فلوراید به آب این مناطق كه مردم به خودی خود فلوراید را از محیط دریافت می‌كنند، تحت كنترل باشد.
در مطب چه طور؟ اگر فكر كنیم دندان‌های مان سریع پوسیده می‌شوند، می‌توان از دندانپزشك خواست كه با فلوراید به داد دندان‌هایمان برسد؟
به هر حال ثابت شده که کاربرد موضعی فلوراید به خصوص توسط دندانپزشک، باعث کاهش میزان پوسیدگی به خصوص در کودکان می‌شود. در نتیجه کاربرد موضعی فلوراید برای کودکان و نوجوانان در مطب‌های دندانپزشکی اکیدا توصیه می‌شود.
دندانپزشک بعد از تعیین میزان استعداد ابتلای بیمار به پوسیدگی دندان و احیانا انجام درمان‌های لازم اولیه مثل حذف پوسیدگی‌ها، درمان با فلوراید را انجام می‌دهد.
دهان‌شویه‌های فلورایددار چه‌طور؟ شما آنها را توصیه می‌كنید؟
استفاده از دهان‌شویه‌های فلورایددار یکی از روش‌های موضعی استفاده از فلوراید است که هم‌اکنون نیز طرح همگانی استفاده از آن در مدارس کشور در حال اجراست. این طرح به صورت استفاده ی یک روز در هفته از دهان‌شویه توسط دانش‌آموزان با نظارت مسوولان مدارس انجام می‌شود.
استفاده از هر گونه دهان‌شویه فلورایددار برای کودکان زیر 6 سال ممنوع است، مگر اینکه دندانپزشک تجویز کند.
و در خانم‌های باردار چه طور؟
یکی از چالش‌های مهم، تجویز مکمل‌های فلوراید در خانم‌های باردار است. در منابع علمی، سند معتبری در زمینه ارزش تجویز مکمل خوراکی فلوراید برای مادران باردار، حتی در مناطقی که آب فاقد فلوراید است، وجود ندارد.
گرچه مصرف این مکمل‌ها توسط اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) برای مادران باردار ممنوع اعلام شده است، اما این مکمل‌ها برای جنین به هیچ وجه خطرناک نیستند.
در سال‌های اخیر برخی محققان ثابت کرده‌اند که فلوراید از راه جفت به جنین منتقل می‌شود، اما مقدار فلوراید منتقل شده نامشخص است. در عین حال، محققان توافق دارند که وقتی جنین در معرض فلوراید قرار می‌گیرد، مقدار بسیار کمی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های شیری او مفید است.
به طور کلی توافق صاحب‌نظران علم دندانپزشکی بر این است که مصرف فلوراید توسط زنان باردار، فایده‌ای برای دندان‌های نوزاد و حداقل در مورد دندان‌های دایمی نخواهد داشت.
گفتید در جنوب كشور یك نوع بیماری دندان مربوط به مصرف زیاد فلوراید رایج است. این بیماری چیست؟
جذب بیش از حد فلوراید توسط بدن، به خصوص در مناطقی که فلوراید آب بالاست، می‌تواند به فلوئورزیس دندانی (دندان‌های خال‌دار) منجر شود. در این حالت مینای دندان رنگ سفید گچی یا قهوه‌ای مات به خود می‌گیرد. این وضعیت بیشتر در دندان‌های دایمی دیده می‌شود.
این مشکل در صورت تایید توسط دندانپزشک به راحتی با روش‌های ترمیم هم‌رنگ دندان، قابل رفع است.
فلوراید چگونه جلوی پوسیدگی دندان را می‌گیرد؟
فلوراید به سه طریق زیر، روی دندان ها تاثیر می گذارد:
- وقتى فلوراید با مینا و عاج دندان تماس مى‌یابد، با کلسیم و فسفر موجود در آنها "فلورو آپاتیت" را تشکیل مى‌دهد و این ترکیب در مقایسه با هیدروکسى آپاتیت (ماده کریستالی موجود در مینای دندان)، نسبت به اسید (عامل پوسیدگی) مقاوم تراست.
- فلوراید همچنین ترمیم و معدنى شدن مجدد سطح دندان‌هاى پوسیده را تسریع مى‌کند و کمک مى‌کند تا روند تخریب معکوس شود و موجب افزایش مقاومت سطح دندان در برابر پوسیدگى می‌شود.
- در نهایت، فلوراید موجب کاهش اثر تخریبى باکترى‌های دهان بر دندان می‌شود که این کار را از طریق تداخل در تشکیل و عملکرد میکروارگانیسم‌ها انجام می‌دهد