اثر جاویدان استاد شهریار ره به پنج زبان (حیدربابایه سلام)+دیوان ترکی

[صاینا]

[h=2]

(1)


حيدربابا ، ايلديريملار شاخاندا

سئلر ، سولار ، شاققيلدييوب آخاندا

قيزلار اوْنا صف باغلييوب باخاندا

سلام اولسون شوْکتوْزه ، ائلوْزه !

منيم دا بير آديم گلسين ديلوْزه

ترجمه فارسي :

حيدربابا چو ابر شَخَد ، غُرّد آسمان

سيلابهاى تُند و خروشان شود روان

صف بسته دختران به تماشايش آن زمان

بر شوکت و تبار تو بادا سلام من

گاهى رَوَد مگر به زبان تو نام من

نوشته لاتين :

Heyder Baba, ildirimlar sakanda,

Seller, sular sakkildayib akanda,

Kizlar ona saf baglayib bakanda,

Selâm olsun sevkatize, elize,

Menim de bir adim gelsin dilize[/color


ترجمه انگليسي :

Haydar Baba when it thunders,

Floods rush down

Girls stand back and watch,

I hail your glory and your people,

May you remember our names too.


ترجمه استانبولي :


Haydar Baba, yıldırımlar çakınca,

Seller sular şakıldayıp akınca,

Kızlar ona saf bağlayıp bakınca,

Selām olsun, şevketinize, elinize,

Benim de bir adım gelsin dilinize.

​

 

[صاینا]

[h=2]

(٢)
حيدربابا ، کهليک لروْن اوچاندا

کوْل ديبينَّن دوْشان قالخوب ، قاچاندا

باخچالارون چيچکلنوْب ، آچاندا

بيزدن ده بير موْمکوْن اوْلسا ياد ائله

آچيلميان اوْرکلرى شاد ائله



ترجمه فارسي:

حيدربابا چو کبکِ تو پَرّد ز روى خاک

خرگوشِ زير بوته گُريزد هراسناک

باغت به گُل نشسته و گُل کرده جامه چاک

ممکن اگر شود ز منِ خسته ياد کن

دلهاى غم گرفته ، بدان ياد شاد کن

نوشته لاتين

Heyder Baba, kehliklerin uçanda,

Göl dibinden dovsan kalkib, kaçanda,

Bahçalarin çiçeklenib açanda,

Bizden de bir mümkün olsa, yâd ele,

Açilmayan ürekleri sâd ele.

ترجمه انگليسي :

When your partridges take flight,

When the rabbits hop out of the bushes,

When your gardens have burst into blossoms,

May you remember our name too,

And make our depressed hearts happy.

ترجمه استانبولي :

Haydar Baba, kekliklerin uçunca,

Çalı dibinden tavşan kalkıp kaçınca,

Bahçelerin çiçeklenip açınca,

Bizi de bir mümkün ise yād eyle,

Açılmayan yürekleri şād eyle.
​

 

[صاینا]

[h=2]

(٣)

بايرام يئلى چارداخلارى ييخاندا

نوْروز گوْلى ، قارچيچکى ، چيخاندا

آغ بولوتلار کؤينکلرين سيخاندا

بيزدن ده بير ياد ائلييه ن ساغ اوْلسون

دردلريميز قوْى ديّکلسين ، داغ اوْلسون

ترجمه فارسي :

چون چارتاق را فِکنَد باد نوبهار

نوروزگُلى و قارچيچگى گردد آشکار

بفشارد ابر پيرهن خود به مَرغزار

از ما هر آنکه ياد کند بى گزند باد

گو : درد ما چو کوه بزرگ و بلند باد

نوشته لاتين

Bayram yeli çardaklari yikanda,

Novruz gülü, kar çiçegi çikanda,

Ag bulutlar köyneklerin sikanda,

Bizden de bir yâd eyleyen sag olsun,

Derdlerimiz koy dikkelsin dag olsun.

ترجمه انگليسي

When Nowruz gales uproot garden shelters!

And Nowruz flowers and snow drops blossom!

When the clouds wring out their clothes!

Greetings to those who remember us,

Let our sighs turn into mountains.



ترجمه استانبولي:

Bayram yeli çardakları yıkınca,

Nevruz gülü, kar çiçeği çıkınca,

Ak bulutlar gömleklerini sıkınca,

Bizi de bir yād eyleyen sağ olsun,

Dertlerimiz koy dikelsin, dağ olsun.
​

 

[صاینا]

[h=2]

(٤)


حيدربابا ، گوْن دالووى داغلاسين !

اوْزوْن گوْلسوْن ، بولاخلارون آغلاسين !

اوشاخلارون بير دسته گوْل باغلاسين !

يئل گلنده ، وئر گتيرسين بويانا

بلکه منيم ياتميش بختيم اوْيانا

نوشته لاتين

Heyder Baba, gün dalivi daglasin,

Üzün gülsün, bulaklarin aglasin,

Usaklarun bir deste gül baglasin,

Yel gelende ver getirsin bu yana,

Belke menim yatmis bahtim oyana.




ترجمه فارسي :

حيدربابا چو داغ کند پشتت آفتاب

رخسار تو بخندد و جوشد ز چشمه آب

يک دسته گُل ببند براى منِ خراب

بسپار باد را که بيارد به کوى من

باشد که بخت روى نمايد به سوى من

ترجمه انگليسي:

Haydar Baba may the sun warm your back,

Make your smiles and your springs shed tears,

Your children collect a bunch of flowers,

Send it with the coming wind towards us,

Perhaps my sleeping fortune would awaken!

ترجمه استانبولي

Haydar Baba, güneş sırtını dağlasın,

Yüzün gülsün, çeşmelerin ağlasın,

Çocukların bir deste gül bağlasın,

Yel gelince ver getirsin bu yana,

Belki benim yatmış bahtım uyana.
​

 

[صاینا]

[h=2]

(٥)

حيدربابا ، سنوْن اوْزوْن آغ اوْلسون !

دؤرت بير يانون بولاغ اوْلسون باغ اوْلسون !

بيزدن سوْرا سنوْن باشون ساغ اوْلسون !

دوْنيا قضوْ-قدر ، اؤلوْم-ايتيمدى

دوْنيا بوْيى اوْغولسوزدى ، يئتيمدى


ترجمهْ فارسي


حيدربابا ، هميشه سر تو بلند باد

از باغ و چشمه دامن تو فرّه مند باد

از بعدِ ما وجود تو دور از گزند باد

دنيا همه قضا و قدر ، مرگ ومير شد

اين زال کى ز کُشتنِ فرزند سير شد ؟

نوشته لاتين
Heyder Baba, gün dalivi daglasin,

Üzün gülsün, bulaklarin aglasin,

Usaklarun bir deste gül baglasin,

Yel gelende ver getirsin bu yana,

Belke menim yatmis bahtim oyana.


ترجمه انگليسي :

Haydar Baba may you be fortunate!

Be surrounded with springs and orchards!

May you live long after us!

The world is paved with events, deaths and losses!

This world has long been childless and an orphan


ترجمه استانبولي :

Haydar Baba, senin yüzün ak olsun,

Dört bir yanın çeşme olsun, bağ olsun,

Bizden sonra senin başın sağ olsun,

Dünya kaza ve kader, ölüm yitimdir,

Dünya boyu oğulsuzdur, yetimdir.

​

 

[صاینا]

[h=2]

(٦)

حيدربابا ، يوْلوم سنَّن کج اوْلدى

عؤمروْم کئچدى ، گلممه ديم ، گئج اوْلدى

هئچ بيلمه ديم گؤزللروْن نئج اوْلدى

بيلمزيديم دؤنگه لر وار ، دؤنوْم وار

ايتگين ليک وار ، آيريليق وار ، اوْلوْم وار


ترجمه فارسي :

حيدربابا ، ز راه تو کج گشت راه من

عمرم گذشت و ماند به سويت نگاه من

ديگر خبر نشد که چه شد زادگاه من

هيچم نظر بر اين رهِ پر پرپيچ و خم نبود

هيچم خبر زمرگ و ز هجران و غم نبود


نوشته لاتين

Heyder Baba, senin üzün ag olsun,

Dört bir yanin bulak olsun, bag olsun,

Bizden sora senin basin sag olsun,

Dünya kazov-kader, ölüm-itimdi,

Dünya boyu ogulsuzdu, yetimdi.

ترجمه انگليسي :


Haydar Baba my way differed from yours,

Life passed, I could not come until late!

I could not learn what happened to your beautiful ones,

Did not know there were perilous paths,

Losses, separations and death.

ترجمه استانبولي :

Haydar Baba, yolum senden ayrıldı,

Ömrüm geçti, gelemedim geç oldu,

Hiç bilmedim güzellerin ne oldu,

Bilmezidim dönemeç var, dönme var,

Kaybolma var, ayrılık var, ölüm var.
​

 

[صاینا]

[h=2]

(٧)

حيدربابا ، ايگيت اَمَک ايتيرمز

عؤموْر کئچر ، افسوس بَرَه بيتيرمز

نامرد اوْلان عؤمرى باشا يئتيرمز

بيزد ، واللاه ، اونوتماريق سيزلرى

گؤرنمسک حلال ائدوْن بيزلرى

ترجمه فارسي :

بر حقِّ مردم است جوانمرد را نظر

جاى فسوس نيست که عمر است در گذر

نامردْ مرد ، عمر به سر مى برد مگر !

در مهر و در وفا ، به خدا ، جاودانه ايم

ما را حلال کن ، که غريب آشيانه ايم

نوشته لاتين :

Heyder Baba, igit emek itirmez,

Ömür geçer efsus bere bitirmez,

Nâmerd olan ömrü basa yetirmez,

Biz de vallah unutmarik sizleri,

Görenmesek helâl edin bizleri.

ترجمه انگليسي :

Haydar Baba good sons are faithful,

Life passes, regrets are wasteful,

Disloyal sons won't live long,

Believe me we have never forgotten you,

Forgive us if we failed to see you.

ترجمه استانبولي:

Heyder Baba, Mir Ejder seslenende,

Kend içine sesden-köyden düsende,

Asik Rüstem, sazin dillendirende,

Yadindadir ne hövlesek kaçardim,

Kuslar tekin kanad çalib uçardim.
​

 

[صاینا]

[h=2]

(٨)

حيدربابا ، ميراژدر سَسلننده

کَند ايچينه سسدن - کوْيدن دوْشنده

عاشيق رستم سازين ديللنديرنده

يادوندادى نه هؤلَسَک قاچارديم

قوشلار تکين قاناد آچيب اوچارديم


ترجمه فارسي :

ميراَژدَر آن زمان که زند بانگِ دلنشين

شور افکند به دهکده ، هنگامه در زمين

از بهر سازِ رستمِ عاشق بيا ببين

بى اختيار سوى نواها دويدنم

چون مرغ پرگشاده بدانجا رسيدنم

نوشته لاتين :

Heyder Baba, Mir Ejder seslenende,

Kend içine sesden-köyden düsende,

Asik Rüstem, sazin dillendirende,

Yadindadir ne hövlesek kaçardim,

Kuslar tekin kanad çalib uçardi

ترجمه انگليسي :


Haydar Baba when Mir Azhdar calls for pilgrimage,

And the village is filled with busy noise,

While Ashig Rustam played his saz,

Do you remember how with such enthusiasm we used to run?

Flapping like winged birds to fly?

ترجمه استانبولي:

Haydar Baba, Mir Ejder seslenince,

Köy içine ses ve seda düşünce,

Āşık Rüstem sazını dillendirince,

Hatırında mıdır ne korkuyla kaçardım,

Kuşlar gibi kanat çalıp uçardım.​

 

[صاینا]

[h=2]

(٩)

شنگيل آوا يوردى ، عاشيق آلماسى

گاهدان گئدوب ، اوْردا قوْناق قالماسى

داش آتماسى ، آلما ، هيوا سالماسى

قاليب شيرين يوخى کيمين ياديمدا

اثر قويوب روحومدا ، هر زاديمدا

ترجمه فارسي :

در سرزمينِ شنگل آوا ، سيبِ عاشقان

رفتن بدان بهشت و شدن ميهمانِ آن

با سنگ ، سيب و بِهْ زدن و ، خوردن آنچنان
!
در خاطرم چو خواب خوشى ماندگار شد

روحم هميشه بارور از آن ديار شد


نوشته ْ لاتين :

Sengülava yurdu, asik almasi,

Gâh da gedib orda konak kalmasi,

Das atmasi, alma-heyva salmasi,

Kalib sirin yuhu kimin yadimda,

Eser koyub, ruhumda her zadimda.

ترجمه انگليسي :

Ashig apples from Shangulava village,

Staying there as a guest now and then,

Throwing stones at the apple and quince trees,

All have stayed in my memory like sweet dreams!

Have left traces in my soul and whole being!


ترجمه استانبولي:]

Şengülava yurdu, āşık elması,

Bazen gidip orda misafir kalmak,

Taş atmak, elma ayva düşürmek,

Kalmış tatlı uyku gibi hatırımda,

İz bırakmış ruhumda, her şeyimde.
​

 

[صاینا]

[h=2]

(١٠)


حيدربابا ، قورى گؤلوْن قازلارى

گديکلرين سازاخ چالان سازلارى

کَت کؤشنين پاييزلارى ، يازلارى

بير سينما پرده سى دير گؤزوْمده

تک اوْتوروب ، سئير ائده رم اؤزوْمده


ترجمه فارسي :

حيدربابا ، قُورى گؤل و پروازِ غازها

در سينه ات به گردنه ها سوزِ سازها

پاييزِ تو ، بهارِ تو ، در دشتِ نازها

چون پرده اى به چشمِ دلم نقش بسته است

وين شهريارِ تُست که تنها نشسته است


نوشته لاتين :


Heyder Baba, Kuru gölün kazlari,

Gediklerin sazak çalan sazlari,

Ket kövsenin payizlari, yazlari,

Bir sinema perdesidir gözümde,

Tek oturub, seyr ederem özümde.

ترجمه انگليسي :

Haydar Baba the geese of Guri lake,

The musical melody of the wind at twisted highways,

The summer and autumn seasons of the village,

Are like moving pictures in front of my eyes!

I sit and watch them within myself!


ترجمه استانبولي :

Haydar Baba, Kuru Göl'ün kazları,

Gediklerin ıslık çalan sazları,

Kendin köyün sonbaharları, yazları,

Bir sinema perdesidir gözümde,

Tek oturup seyrederim kendimde. ​

 

[صاینا]

(١١)

حيدربابا ،‌ قره چمن جاداسى

چْووشلارين گَلَر سسى ، صداسى

کربليا گئدنلرين قاداسى

دوْشسون بو آج يوْلسوزلارين گؤزوْنه

تمدّونون اويدوخ يالان سؤزوْنه

ترجمه فارسی

حيدربابا ، زجادّة شهر قراچمن

چاووش بانگ مى زند آيند مرد و زن

ريزد ز زائرانِ حَرَم درد جان وتن

بر چشمِ اين گداصفتانِ دروغگو

نفرين بر اين تمدّنِ بى چشم و آبرو

نوشته لاتین

Heyder Baba, Karaçemen caddasi,

Çovuslarin geler sesi, sedasi,

Kerbelâ’ya gedenlerin kadasi,

Düssün bu aç, yolsuzlarin gözüne,

Temeddünün uyduk yalan sözüne.

ترجمه انگلیسی

Haydar Baba, Gara Chiman's Road,

The sound of pilgrims' reciting,

May all the troubles of Karbala pilgrimers

Fall in the eyes of the greedy ones,

We are misled by the lies of 'civilization'!

ترجمه استانبولی

Haydar Baba, Kara Çimen caddesi,

Kervancıların gelir sesi sedası,

Kerbelā'ya gidenlerin kazāsı,

Düşsün bu aç yolsuzların gözüne,

Medeniyetin uyduk yalan sözüne.

 

[صاینا]

[h=2]

(١٢)

حيدربابا ، شيطان بيزى آزديريب

محبتى اوْرکلردن قازديريب

قره گوْنوْن سرنوشتين يازديريب

ساليب خلقى بير-بيرينن جانينا

باريشيغى بلشديريب قانينا


ترجمه فارسی

شيطان زده است است گول و زِ دِه دور گشته ايم

کنده است مهر را ز دل و کور گشته ايم

زين سرنوشتِ تيره چه بى نور گشته ايم

اين خلق را به جان هم انداخته است ديو

خود صلح را نشسته به خون ساخته است ديو

نوشته لاتین

Heyder Baba, seytan bizi azdirib,

Mehebbeti üreklerden kazdirib,

Kara günün ser-nüvistin yazdirib,

Salib halki bir-birinin canina,

Barisigi belesdirib kanina.

ترجمه انگلیسی

Haydar Baba, Satan has misled us!

Has dug love out of our hearts,

Has dictated to us the fate of dark days!


Has turned the people against each other!

Friendship is drowned in blood!

ترجمه استانبولی

Haydar Baba, şeytan bizi azdırmış,
Muhabbeti yüreklerden kazdırmış,
Kara günün alın yazısını yazdırmış,
Salmış halkı birbirinin canına,
Barışı bulaştırmış kanına.

​

 

[صاینا]

[h=2]

(١٣)

گؤز ياشينا باخان اوْلسا ، قان آخماز

انسان اوْلان بئلينه تاخماز

آمما حئييف کوْر توتدوغون بوراخماز

بهشتيميز جهنّم اوْلماقدادير !

ذى حجّه ميز محرّم اوْلماقدادير !


ترجمهْ فارسي :

هرکس نظر به اشک کند شَر نمى کند
انسان هوس به بستن خنجر نمى کند
بس کوردل که حرف تو باور نمى کند
فردا يقين بهشت ، ‌جهنّم شود به ما
ذيحجّه ناگزير ،‌ محرّم شود به ما



نوشته لاتين :


Göz yasina bakan olsa, kan akmaz,

Insan olan hancer beline takmaz,

Amma hayif, kör tutdugun burakmaz,

Behistimiz cehennem olmakdadir,

Ziheccemiz meherrem olmakdadir


ترجمهْ انگليسي :


Blood is not shed if one sees another's woe!

He who is human never carries a dagger!

Alas, ignorance is a blinding trap!

Our paradise is replaced with hell!

Our happy days are turning mournful!



ترجمه استانبولي :

Gözyaşına bakan olsa kan akmaz,
İnsan olan hançer beline takmaz,
Ama yazık kör tuttuğunu bırakmaz,
Cennetimiz cehennem olmaktadır,
Zilhiccemiz muharrem olmaktadır.
​

 

[صاینا]

[h=2]

(١٤)

خزان يئلى يارپاخلارى تؤکنده

بولوت داغدان يئنيب ، کنده چؤکنده

شيخ الاسلام گؤزل سسين چکنده

نيسگيللى سؤز اوْرکلره دَيَردى

آغاشلار دا آللاها باش اَيَردى


ترجمهْ فارسي :


هنگامِ برگ ريزِ خزان باد مى وزيد

از سوى کوه بر سرِ دِه ابر مى خزيد

با صوت خوش چو شيخ مناجات مى کشيد

دلها به لرزه از اثر آن صلاى حق

خم مى شدند جمله درختان براى حق


نوشته لاتين :


Hazan yeli yarpaklari tökende,

Bulut dagdan yenib kende köçende,

Seyhülislam gözel sesin çekende,

Nisgilli söz üreklere deyerdi,

Agaçlar da Allah’a bas eyerdi.



ترجمهْ انگليسي :


When autumn leaves fall,

And clouds hover over our village,

Skeykhalislam calling for prayer with pleasant voice,

His spiritual words dropped on hearts,

Even the trees bow to his prayer!



ترجمه استانبولي :



Gözyaşına bakan olsa kan akmaz,

İnsan olan hançer beline takmaz,

Ama yazık kör tuttuğunu bırakmaz,

Cennetimiz cehennem olmaktadır,

Zilhiccemiz muharrem olmaktadır.


Hazan yeli yaprakları dökünce,

Bulut dağdan inip köye çökünce,

Şeyhelislām güzel sesini yükseltince,

Hasretli söz yüreklere değerdi,

Ağaçlar da Allah'a baş eğerdi.





​

 

[صاینا]

[h=2]

(١٥)

داشلى بولاخ داش-قومونان دوْلماسين !

باخچالارى سارالماسين ، سوْلماسين !

اوْردان کئچن آتلى سوسوز اولماسين !

دينه : بولاخ ، خيرون اوْلسون آخارسان

افقلره خُمار-خُمار باخارسان


ترجمهْ فارسي :


داشلى بُولاخ مباد پُر از سنگ و خاک و خَس

پژمرده هم مباد گل وغنچه يک نَفس

از چشمه سارِ او نرود تشنه هيچ کس

اى چشمه ، خوش به حال تو کانجا روان شدى

چشمى خُمار بر افقِ آسمان شدى


نوشته لاتين :


Dasli bulak das-kumunan dolmasin,

Bahçalari saralmasin, solmasin,

Ordan keçen atli susuz olmasin,

Deyne bulak, hayrin olsun, akarsan,

Ufuklara humar-humar bakarsan


ترجمهْ انگليسي :



May the Dashli Bulakh spring not be filled with gravel!

May its orchards not fade away!

May not passersby on horses ever be thirsty there!

Convey good luck to the running spring,

While watching horizons with sleepy eyes!



ترجمه استانبولي :



Tatlı Çeşme taşla kumla dolmasın,

Bahçeleri sararmasın solmasın,

Ordan geçen atlı susuz olmasın,

De ki çeşme hayrın olsun akarsan,

Ufuklara humar humar bakarsan.
​