فرض کنید شما روی قطب شمال ایستاده اید وسنگی را مستقیم به سمت استوا پرتاب می کنید حال اگر فرض کنیم که زمین نچرخد این سنگ دقیقا روی یک نصف النهار حرکت می کند و دقیقا به نقطه ی روبروی شما در استوا برخورد می کند.اما واقعیت این است که زمین حوی محور قطبها از غرب به شرق می چرخد بنابراین هنگامی که سنگ در حال پرواز است زمین به سمت شرق حرکت کرده است پس سنگ در سمت غرب هدف فرود می آید.این پدیده دراثر کوریولیس به وجود می آید.این اثر به دلیل چرخش زمین ایجاد میشود.(به شکل دقت کنید)
این اثر باعث می شود در نیم کره شمالی اجسام متحرک ظاهرا به سمت راست خود منحرف شوند.مثلا اگر جسم از شمال به سمت جنوب حرکت کند به سمت غرب منحرف می شود واگر از جنوب به سمت شمال حرکت کند به سمت شرق منحرف می شود. در نیم کره جنوبی اجسام به سمت چپ خود منحرف می شوند.
این خم شدن مسیر حرکت را به نیروی فرضی نسبت می دهند که به آن نیروی کوریولیس می گویند.در حقیقت چون زمین گردان یک دستگاه لخت نیست این نیرو را برای به کار بردن قوانین نیوتن در نظر می گیرند.لازم به یاد آوریست که قوانین نیوتن فقط در دستگاه لخت (دستگاهی که شتاب ندارد -ساکن یا سرعت ثابت)معتبر است واگر بخواهیم از این قوانین در یک دستگاه شتابدار استفاده کنیم باید نیروهایی فرضی را در نظر بگیریم که وجود خارجی ندارند اما باید آنها را در نظر بگیریم.کوریولیس یکی از همین نیرو هاست.
عوامل موثر بر نیروی کوریولیس : F= 2 W V sin θ M
*سرعت زایه ای چرخش زمین که همواره ثابت است و برابر 0.0000727 رادیان بر ثانیه است.(w)
*سرعت حرکت جسم(v)
*سینوس عرض جغرافیایی منطقه ای که جسم انجا حرکت می کند.
*جرم جسم)M)
با توجه به عوامل فوق می توانیم بگوییم:
۱-نیروی کوریولیس به اجسام ساکن واجسام روی خط استوا وارد نمی شود.اما در قطبها بیشینه است.
۲-هرچه سرعت حرکت جسم بیشتر باشد.اثر این نیرو نیز بیشتر است.
۳-در نیم کره شمالی باد وتوده های هوای متحرک ساعتگرد می چرخند.(در نبم کره جنوبی پاد ساعتگرد)
۴-در حرکت موشک ها اثر نیروی کوریولیس محاسبه می شود وگرنه هیچ موشکی به هدف برخورد نمی کند.
۵-این نیرو روی حرکت آب رودخانه ها موثر است . به عنوان مثال رود خانه ی کرخه چون از شمال به جنوب جریان دارد به سمت غرب منحرف شده است .
6-این نیرو روی جریانهای آب اقیانوسی اثر گذار است.همانطور که گفته شد جریانهای آبی که به سمت استوا حرکت می کنند به سمت غرب منحرف می شوند (در نیم کره شمالی به سمت راست ودر نیم کره جنوبی به سمت چپ منحرف می شوند بنابراین هر دو به سمت غرب منحرف می شوند)بنابراین در سواحل شرقی یک قاره بر امدگی آب پیش می آید.به عنوان مثال آب در سوال شرقی قاره امریکا از سواحل غربی آن بالا تر است.همچنین بالا امدن آب در خلیج مکزیک به دلیل اثر کوریولیس است.
در این تصویر حرکت به سمت غرب در جریانهای اقیانوسی مشخس شده است.
۷- نیروی کوریولیس بر سرعت جسم عمود است بنابراین نمی تواند اندازه سرعت را تغییر دهد وفقط جهت سرعت را تغییر می دهد.
۸- اگر شما داخل یک دستگاه گریز از مرکز باشید(اتاقی که با سرعت زیاد حول یک دایره می چرخد)برای نشانه گیری با ((دارت )))هدف را روبروی خود قرار می دهید یا در پهلو ؟
این اثر باعث می شود در نیم کره شمالی اجسام متحرک ظاهرا به سمت راست خود منحرف شوند.مثلا اگر جسم از شمال به سمت جنوب حرکت کند به سمت غرب منحرف می شود واگر از جنوب به سمت شمال حرکت کند به سمت شرق منحرف می شود. در نیم کره جنوبی اجسام به سمت چپ خود منحرف می شوند.
این خم شدن مسیر حرکت را به نیروی فرضی نسبت می دهند که به آن نیروی کوریولیس می گویند.در حقیقت چون زمین گردان یک دستگاه لخت نیست این نیرو را برای به کار بردن قوانین نیوتن در نظر می گیرند.لازم به یاد آوریست که قوانین نیوتن فقط در دستگاه لخت (دستگاهی که شتاب ندارد -ساکن یا سرعت ثابت)معتبر است واگر بخواهیم از این قوانین در یک دستگاه شتابدار استفاده کنیم باید نیروهایی فرضی را در نظر بگیریم که وجود خارجی ندارند اما باید آنها را در نظر بگیریم.کوریولیس یکی از همین نیرو هاست.
عوامل موثر بر نیروی کوریولیس : F= 2 W V sin θ M
*سرعت زایه ای چرخش زمین که همواره ثابت است و برابر 0.0000727 رادیان بر ثانیه است.(w)
*سرعت حرکت جسم(v)
*سینوس عرض جغرافیایی منطقه ای که جسم انجا حرکت می کند.
*جرم جسم)M)
با توجه به عوامل فوق می توانیم بگوییم:
۱-نیروی کوریولیس به اجسام ساکن واجسام روی خط استوا وارد نمی شود.اما در قطبها بیشینه است.
۲-هرچه سرعت حرکت جسم بیشتر باشد.اثر این نیرو نیز بیشتر است.
۳-در نیم کره شمالی باد وتوده های هوای متحرک ساعتگرد می چرخند.(در نبم کره جنوبی پاد ساعتگرد)
۴-در حرکت موشک ها اثر نیروی کوریولیس محاسبه می شود وگرنه هیچ موشکی به هدف برخورد نمی کند.
۵-این نیرو روی حرکت آب رودخانه ها موثر است . به عنوان مثال رود خانه ی کرخه چون از شمال به جنوب جریان دارد به سمت غرب منحرف شده است .
6-این نیرو روی جریانهای آب اقیانوسی اثر گذار است.همانطور که گفته شد جریانهای آبی که به سمت استوا حرکت می کنند به سمت غرب منحرف می شوند (در نیم کره شمالی به سمت راست ودر نیم کره جنوبی به سمت چپ منحرف می شوند بنابراین هر دو به سمت غرب منحرف می شوند)بنابراین در سواحل شرقی یک قاره بر امدگی آب پیش می آید.به عنوان مثال آب در سوال شرقی قاره امریکا از سواحل غربی آن بالا تر است.همچنین بالا امدن آب در خلیج مکزیک به دلیل اثر کوریولیس است.
۷- نیروی کوریولیس بر سرعت جسم عمود است بنابراین نمی تواند اندازه سرعت را تغییر دهد وفقط جهت سرعت را تغییر می دهد.
۸- اگر شما داخل یک دستگاه گریز از مرکز باشید(اتاقی که با سرعت زیاد حول یک دایره می چرخد)برای نشانه گیری با ((دارت )))هدف را روبروی خود قرار می دهید یا در پهلو ؟