کلاف اصلی دف، بدنه‌ای استوانه‌شکل و کوتاه از جنس چوب است که در یک طرف آن استوانه، پوست حیوانات یا پلاستیک کشیده‌شده‌است (بهترین نوع دف، با پوست حیوانات و در فصل بهار ساخته می‌شود). ابتدا و انتهای قاب اصلی با برش زاویه‌دار (اصطلاحاً برش فارسی) به هم چسبیده می‌شوند و ضخامت یک سمت از کلاف با تراشیدن چوب کمتر شده و پوست با سریش روی این لبه می‌چسبد و با گل‌میخ محکم می‌شود.[۱]
کلاف اصلی
پوست
حلقه‌ها
گل‌میخ‌ها
کمانه
کمانه حلقه‌ای چوبی است با عرض ۵ الی ۶٫۵ سانتی متر (تفاوت در اندازه به دلیل تفاوت در اندازه دستان نوازندگان این ساز است و اینکه این ساز برای دستان خانم‌ها نیز مناسب باشد) با دایره‌ای به قطر ۵۰ الی ۵۵ سانتی متر که کمتر به اندازه‌های کوچکتر یا بزرگتر دیده می‌شود. ضخامت چوب از طرف پوست، به ۲ الی ۳ میلیمتر و از طرف پشت به ۱٫۵ سانتی متر می‌رسد. در صورتی که کمانه به شکل دایره ساخته شده و از تقارن کامل برخوردار باشد و پوست از طرفین یکسان کشیده شود، ساز صدای بسیار مطلوبی خواهد داشت. روی قسمت پشت چوب، یک فرو رفتگی ایجاد می‌گردد که محل استقرار انگشت شست می‌باشد و اصطلاحاً آنرا شستی می گویند.
انواع کمانه
کمانه دو گونه است.
کمانه یک کمه
از چوبی با قطر ۱٫۵ سانتی متر تهیه می‌گردد. دو سر چوب را طوری به یکدیگر متصل می‌کنند که به شکل دایره شود. این نوع کمانه، کم تر بر اثر فشار چوب کج می‌شود و از نظر وزن، نسبت به نوع دیگر، سبک تر است.
کمانه دو کمه
از دو چوب با قطری در حدود نیم سانتی متر که روی هم پرس شده‌اند ساخته می‌شود. این نوع کمانه سنگین تر می‌باشد اما در برابر فشار پوست، مقاوم تر است.
پوست
پوست مصنوعی
پوست مصنوعی نسبت به پوست‌های طبیعی خواصی دارد که از جمله آن می‌توان به
داشتن کوک ثابت
قابلیت کوک با نت برای هر دف معین
یک دستی ضخامت سطح پوست دف
یک دستی کشش و یک دستی مواد سازنده در کل پوست
عدم جذب رطوبت در نتیجه عدم تغییر حالت بر اثر آن
عدم تغییر کوک در حال اجرا
تاب برنداشتن کمانه به دلیل کشش یک سان پوست
صدای استاندارد شده همانند سازهای ارکستر و سمفونی
تجزیه نشدن توسط باکتری‌ها و میکروب‌ها
نداشتن بوی نا مطبوع
عدم ایجاد بیماری و حساست
عدم افت ارزش ساز به دلیل عدم افت کیفیت پوست آن
پر طرفدار تر از سازهایی با پوست طبیعی
پوست طبیعی
برای ساختن دف با پوست طبیعی، از پوست حیواناتی همانند گوسفند، بز، آهو و میش استفاده می‌گردد. پوست مناسب پوستی است که کهنه باشد. برای امتحان، اگر به پوستی آب بزنیم و از آن بوی نامطبوع ساطع نشود، پوست کهنه است.
پوست باید به خوبی دباغی شده باشد، یعنی ضخامت تمام نقاط آن یکسان باشد. برای دباغی پوست نباید از موادی همانند آهک که در صنایع چرم سازی به کار می‌رود، استفاده شود. بلکه باید در آب خوابانده شود و به مرور زمان موها را از پوست جدا نمود. آهک و مواد شیمیایی که در چرم سازی به کار می‌رود، چربی پوست را از بین می‌برند و در صدای آن تاثیر بدی می‌گذارند.
پوست دف را نباید خیلی گرم کرد چون احتمال پاره شدن پوست وجود دارد. در ضمن، ممکن است در اثر کشیدگی زیاد پوست، کمانه کج شود. گرم کردن پوست، باعث خشک شدن چربی پوست شده و ساز را بد صدا می‌کند. حتی الامکان نباید به پوست دف آب زد چرا که در دراز مدت، بر کیفیت صدای آن اثر گذار است.
اگر پوست دف در اثر گرمی هوا یا آفتاب بسیار کشیده شود، می‌توان آنرا از طرف پوست روی زمین صاف یا موزاییک شده گذار تا رطوبت زمین را آهسته آهسته به خود جذب کند.
پوست را نباید روی آتش گرم کرد. برای گرم کردن پوست باید از هوای خشک، آفتاب یا تشک برقی استفاده کرد. اگر هیچ کدام از موارد در دسترس نبود، ناگزیر از هیتر برقی یا آتش استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که در این روش، احتمال وقوع شوک حرارتی، پاره شدن پوست، خشک شدن چربی پوست و در نهایت پاره شدن پوست را به همراه دارد. برای جلوگیری از این مورد، باید دف را به فاصله مناسبی از آتش گرفت. باید دف را دایماً بر روی حرارت بچرخانیم تا پوست بتدریج منقبض شود. با دست دما را کنترل می‌کنیم و اگر در جایی دمای پوست از حد مطبوع بیشتر باشد، دف را به صورت رفت و برگشتی (بادبزنی) حرکت می‌دهیم تا آن جایی که دف انقباض لازم را کسب کند.
حلقه‌ها
در جدار داخل کمانه، میخ‌ها قلاب مانندی تعبیه می‌گردد که روی آنها حلقه‌های فلزی ۳تایی یا ۴تایی و با فاصله ۳ سانتی متر از پوست و ۱ سانتی متر از دسته پهلویی نصب می‌گردند. این حلقه‌ها را با نام دیگری چون جلاجل نیز می‌شناسند.
گل میخ‌ها
به منظور مهار کردن و نگاه داشتن پوست روی کمانه در قسمت پشت، روی ضخامت 5/1 سانتی متری، کمانه پوست را به وسیلهٔ میخ‌های سر تخت (شبیه به پونز) مهار می‌کنند. ساختمان و اجزای ساز: ساختما دف بر خلاف سایر ساز ها بسیار ساده بوده از یک حلقه چوبی بنام کمانه و پوستی که روی آن کشیده شده و یکسری حلقه که به قسمت داخلی کمانه متصل است.
جنس پوست: مهمترین عامل در کیفیت صدای دف جنس پوست آن است. پوست مورد استفاده در این ساز بز میش و آهو است.هر چند امروزه دف هایی با پوست مصنوعی نیز وجود دارد که پوستشان از جنس تَلق یا الیاف هایی پلاستیکی خاصی است و تلاش فراوانی صورت گرفته تا صدا این دف ها به صدای دف با پوست طبیعی نزدیک باشد اما هنوز برتری کیفیت و زیبایی صدا با ساز ساخته شده از پوست طبیعی است .
انواع مدلها: همانطور که اشاره شد دف دارای دو مدل است که بر اساس نوع پوست بکار رفته در آن دسته بندی می شود. اول دف با پوست طبیعی و دوم دف با پوست مصنوعی که به دف تَلقی معروف است گاهی بخاطرشکل خورشید مانندی که روی پوست این سازها چاپ می کنند به دف خورشیدی معروفند هر چند گاهی با ترفند هایی شکلی شبیه خورشید روی پوست طبیعی نیز ایجادمی کنند که به این دف ها هم خورشیدی می گویند اما با این تفاوت که جنس پوستشان طبیعی است.
مزیت ها ومعایب دف با پوست طبیعی و تَلقی: پوست دف های با پوست طبیعی علیرغم صدای زیبا با نواسانات دما، نور و حتی رطوبت هوا افتاده (شل می شود) وصدای مطلوب خود را از دست می دهد و هر بار نوازنده برای رفع این مشکل یا باید پوست ساز را گرم کند یا آن را در معرض نور خورشید قرار دهد تا به مرور پوست دوباره به وضعیت معمولی باز گردد و ساز آماده نواختن شود اما در ساز های تَلقی به علت مصنوعی بودن پوست این مشکل وجود ندارد و ساز در هر شرایط آب و هوایی صدای ثابت دارد برای افرادی مبتدی و یا افرادی که در مناطق مرطوب مانند شمال کشور زندگی می کنند بسیار مطلوب می باشد .امروزه حتی بسیاری از نوازندگان حرفه ای این ساز از مدل های با کیفیت بالای دف تَلقی به خاطر مقاومت بسیار این ساز در مقابل شرایط آب و هوایی استفاده می کنند.
پوست مصنوعی دف
پوست مصنوعی نسبت به پوست‌های طبیعی خواصی دارد که از جمله آن می‌توان به
داشتن کوک ثابت
قابلیت کوک با نت برای هر دف معین
یک دستی ضخامت سطح پوست دف
یک دستی کشش و یک دستی مواد سازنده در کل پوست
عدم جذب رطوبت در نتیجه عدم تغییر حالت بر اثر آن
عدم تغییر کوک در حال اجرا
تاب برنداشتن کمانه به دلیل کشش یک سان پوست
صدای استاندارد شده همانند سازهای ارکستر و سمفونی
تجزیه نشدن توسط باکتری‌ها و میکروب‌ها
نداشتن بوی نا مطبوع
عدم ایجاد بیماری و حساست
عدم افت ارزش ساز به دلیل عدم افت کیفیت پوست آن
پر طرفدار تر از سازهایی با پوست طبیعیساختمان و مدل های دف
دف :جز ساز های بومی ایران است. این ساز به خانواده سازهای کوبه ای تعلق دارد. هرچند دف در بسیاری ازمناطق ایران و سایر کشورها با اشکال و اسامی مختلف وجود دارد اما این ساز بشکل کنونی همان دف متداول در مناطق کرد نشین است.در این مناطق دف یک ساز آیینی و مقس بوده و در خانقاه ها ومراسمات مذهبی و آیینی مناطق مذکور با آداب و تکنیک های خاص خودش نواخته می شود.دف در این مناطق بصورت تکی یا گروهی (متشکل از چندین دف بهمراه طاس یکی دیگر از ساز های موسیقی خانقاهی و آواز) نواخته می شد. از دهه 50 به بعد رفته رفته دف بعنوان یک ساز همنواز در ارکسترهای موسیقی ایرانی اما با کارکردی متفاوت بکار گرفته شد.یکی از دلایل ماندگاری دف در موسیقی سنتی ایرانی جذابیت، گیرایی و صدای پر شوراین ساز بود که بخوبی از عهده حالات خاص مورد نظر آهنگسازان معاصر ایران در آثارشان برمی آمد و تا جایی پیش رفت که در طول این سالها علاقمندان بسیاری را بخود جلب نموده و کتاب ها و آثار صوتی متنوعی در قالب تکنوازی و گروهی جهت آموزش هنرجویان و علاقمندان این سازانتشار یافته است. با ورود این ساز به محیط های متفاوت فرهنگ شهری (از جمله آموزشگاه های موسیقی ، ارکسترهای بزرگ و کنسرت ها و…) که با محیط خانقاهی که این ساز از آن برآمده بود ماهیتی متفاوت داشتند تکنیک ها ، ریتم ها و حتی جنس اجزا این ساز بمرور زمان تغییرات چشمگیری نمود.
ساختمان و اجزای ساز: ساختما دف بر خلاف سایر ساز ها بسیار ساده بوده از یک حلقه چوبی بنام کمانه و پوستی که روی آن کشیده شده و یکسری حلقه که به قسمت داخلی کمانه متصل است.
جنس پوست: مهمترین عامل در کیفیت صدای دف جنس پوست آن است. پوست مورد استفاده در این ساز بز میش و آهو است.هر چند امروزه دف هایی با پوست مصنوعی نیز وجود دارد که پوستشان از جنس تَلق یا الیاف هایی پلاستیکی خاصی است و تلاش فراوانی صورت گرفته تا صدا این دف ها به صدای دف با پوست طبیعی نزدیک باشد اما هنوز برتری کیفیت و زیبایی صدا با ساز ساخته شده از پوست طبیعی است .
انواع مدلها: همانطور که اشاره شد دف دارای دو مدل است که بر اساس نوع پوست بکار رفته در آن دسته بندی می شود. اول دف با پوست طبیعی و دوم دف با پوست مصنوعی که به دف تَلقی معروف است گاهی بخاطرشکل خورشید مانندی که روی پوست این سازها چاپ می کنند به دف خورشیدی معروفند هر چند گاهی با ترفند هایی شکلی شبیه خورشید روی پوست طبیعی نیز ایجادمی کنند که به این دف ها هم خورشیدی می گویند اما با این تفاوت که جنس پوستشان طبیعی است.
