ازدواج ديرهنگام چه آثار نامطلوبي را در جامعه مي*گذارد؟

[ziba]

ازدواج ديرهنگام چه آثار نامطلوبي را در جامعه مي*گذارد؟

---

ازدواج ديرهنگام چه آثار نامطلوبي را در جامعه مي*گذارد؟
حجت*الاسلام والمسلمين محمدحسين حق*جو، از پژوهشگران و اساتيد مشاوره حوزه علميه در گفتگو با «حوزه نیوز» بررسی به آسيب*هاي ازدواج زودهنگام و ديرهنگام و نيز مسايل مربوط به آن پرداخت.
* ازدواج ديرهنگام چه آثار نامطلوبي را در جامعه مي*گذارد؟
ازدواج، «دير هنگام» و «زود هنگام» مشکل*آفرين خواهد بود. در حقيقت ازدواج بايد «به*هنگام» باشد.
افرادي*که ديرهنگام اقدام به ازدواج مي*کنند، دچار مشکلات عديده*اي مي*شوند.
خداوند متعال مي*فرمايد: «وَ مِن آياتِه أن خَلَقَ لَکُم مِن أنفُسِکُم أزواجاً لِتَسکُنوا إلَيها وَ جَعَلَ بَينکم مَوَدَّةً وَ رَحمَة» در اين آيه سه فايده؛ « لِتَسکُنوا إلَيها(آرامش)»، «مَوَدَّةً (دوستي)» و «رَحمَة (مهرباني)» براي ازدواج بيان مي*کند.
اين سه عنصر به بُعد متافيزيکي (روان شناختي) انسان اشاره دارد. دين به ما مي*گويد 80 درصد از انگيزه، فلسفه ازدواج، به تأمين نياز*هاي رواني اختصاص دارد. 20درصد در تأمين نياز*هاي جنسي خلاصه مي*شود. اما متأسفانه در برخي مجامع شنيده مي*شود که عامل اختلاف خانوادگي، مسائل جنسي مي*باشد! اين نظر «فرويد» است. فرويد مي*گويد؛ عامل سعادت فرد، خانواده و جمع، غريزه جنسي است! دين اسلام چنين نظري را قبول ندارد و آن*را اشتباه مي*داند. اسلام مي*گويد؛*بخش مهمي از ازدواج، تأمين نيازهاي روحي و رواني است. وقتي ازدواج به تأخير بيفتد، نخست؛ گسترش خلأ*هاي عاطفي رخ مي*دهد. وقتي خلأ*ها، بروز کند، به دنبال آن مشکلاتي چون؛ افسردگي، نااميدي، *اضطراب، تشنجات، خشونت، پرخاشگري، را در پي خواهد داشت.
دومين اثر سوء در تأخير ازدواج، «توسعه بي*عفتي*ها» است. پسر يا دختري*که ازدواج آن*ها به تأخير افتاده*است قدرت کنترل غرايز جنسي را نخواهد داشت و به ورطه بي*عفتي خواهند افتاد که در نتيجه، بي*عفتي چنين افرادي، دامن*گير خانواده*هاي آنان نيز خواهد شد. خانواده*اي که زمينه ديرهنگامي ازدواج فرزند خود*را به بهانه*هاي مختلف همچون؛ «هنوز بچه*است، فوق ليسانس خود*را نگرفته و...» فراهم کند، درواقع به بي عفتي او کمک کرده*است. يک وقت خواهند ديد فرزند، فوق ليسانس خود*را گرفت، اما فاسد*الاخلاق شد. يا در اين رابطه کارش به مراجع قضايي کشيده*شد.
*تاخير در رسيدن به کمالات انساني
سومين مورد از آثار سوء تأخير ازدواج،*تأخير کمالات انساني است. يکي از آثار ازدواج صحيح و به*هنگام،*کمال*يابي و کمال*دهي انسان است. در روايت هم وارد شده*است که انسان به واسطه ازدواج، نصف دينش کامل مي*شود.
وقتي دختر و پسر، ازدواج نمي*کنند يا دير ازدواج مي*کنند، خلأ ديني و رشدي پيدا خواهند کرد.

 

[ziba]

*بي*توجهي به سنت*هاي الهي
مورد ديگر در تأخير ازدواج، بي*توجهي به سنن الهي و سيره اهل*بيت(ع) است. اگر تحليل*هايي که بعضي از والدين عنوان مي*کنند را ملاک قرار دهيم،*بايد «نعوذ بالله» به پيامبر اکرم(ص) اعتراض کنيم؛ چرا دختر نُه ساله خود را تزويج نمودي؟! چرا اميرالمؤمنين که هيچ مال و اموال نداشت را همسر دخترت قرار دادي؟! اميرالمؤمنين(ع) با فروش زره خود توانستند مقداري وسائل منزل تهيه کرده و زندگي خود را آغاز کند. وسائلي که با فروش زره تهيه شد يک ميليونم از وسايلي*است که امروزه والدين براي دختران خود هزينه مي*کنند و بعد هم عنوان مي*کنند که نتوانستيم وسائل زيادي فراهم کنيم!
*ترويج ناامني*ها
«توقف ارتقاء» از ديگر آثار در تأخير ازدواج مي*باشد. يعني جواني*که متدين و مؤمن است با ازدواج مي*تواند حرکت*هاي جهشي در مسائل مختلف داشته*باشد، اما با تأخير در ازدواج، اين ارتقاء يافتن، متوقف مي*شود.
اثر ديگر تأخير ازدواج، ترويج نا امني*هاي اجتماعي است. خيلي از مسائلي که در جامعه رخ مي*دهد، ريشه آن*ها از تأخير در ازدواج نشأت مي*گيرد.
همانگونه که دختر*ها امنيت اجتماعي ندارند، پسرها نيز اين امنيت را از دست داده*اند. امروزه شاهد هستيم که بسياري از پسر*ها مغفول دختر*ها قرار مي*گيرند. يعني دخترها، پسرها را گمراه مي**کنند.
«آسيب*پذيري جامعه» نيز از آثار تأخير در ازدواج مي*باشد.
گاهي مباحثي که در جامعه رخ مي*دهد، حتي در مسايل سياسي؛ ريشه*اش در تأخير ازدواج مي*توان جست*وجو کرد. جواني*که بعضا حرکات سياسي و ضدانقلابي ايجاد مي*کند، اگر کارشناسان بررسي کنند، متوجه خواهند شد که يکي از ريشه*هاي آن خلأ*ها و عقده*هاي رواني است. مثلا بعضي گروه*ها، پسر و دختري که در اثر تأخير ازدواج دچار انحراف فکري، اخلاقي و سياسي شده*اند، را براي اهداف خاص خود جذب مي*کنند و اين مسأله، مشکلات سياسي را نيز به*وجود آورده*است.

 

[ziba]

چه عواملي را در تأخير ازدواج مؤثر مي*دانيد؟
اولين عامل پيوند دادن برخي مسائل با ازدواج از عوامل مهم تأخير ازدواج است، مثلا والدين موضوعاتي مثل؛ تحصيل، شغل، سربازي و درآمد را به ازدواج پيوند مي*دهند.
در زندگي*هاي گذشته، اين مسائل در جايگاه خود داراي اهميت بوده*است و اگر جواني مؤمن، متدين و فعال درخواست ازدواج مي*کرد، درخواست او مورد قبول قرار مي*گرفت و به تدريج شغل و درآمد او با همراهي و کمک والدين مهيّا مي*شد.
چه اشکالي دارد که والدين پسر و دختر، با کمک همديگر زمينه شغل، مسکن و درآمد را براي فرزندان خود فراهم کنند.
دومين مورد، کاهش توکل والدين و فرزندان است. متأسفانه برخي والدين، جواني*را که داراي تمکن و تمول هستند را قبول داشته و نسبت به جواني*که مال و اموالي ندارد، بي*اعتنايي مي*کنند، درصورتي*که همان افراد، وقتي خود ازدواج مي*کردند، هيچيک از مواردي که از پسر يا دختر درخواست مي*کنند، نداشتند و در مسير زندگي به خيلي از امکانات دست يافتند. اما نسبت به پسر و دختر خود همان تفکر را پياده نمي*کنند!
*بي*اعتنايي والدين
«بي*اعتنايي والدين نسبت به ازدواج» از ديگر عوامل تأخير ازدواج است. يادم هست که در گذشته افراد فاميل (دايي، عمو، خاله، عمه) دست به دست همديگر مي*دادند و زمينه ازدواج پسر يا دختري را فراهم مي*کردند. اما متأسفانه الآن کمتر چنين مواردي پيدا مي*شود.
اگر در ازدواجي که صورت مي*گيرد هداياي ازدواج، به*خوبي مديريت شود، بخشي از هزينه*هاي زندگي با اين هدايا تأمين مي*شود. متأسفانه در برخي از موارد، مشاهده مي*شود هدايايي داده* مي*شود که علاوه بر حمل طاقت*فرسا، هيچ استفاده*اي از آن*ها نمي*شود و يا حتي اين قبيل وسائل را قبلاً زوجين تهيه کرده*بودند.

 

[ziba]

يک انتقاد از رسانه*ها
از ديگر عوامل تأخير ازدواج «مدل*هاي موجود در مطبوعات و رسانه*ها» مي*باشد. مثلا مشاهده مي*شود فيلمي از زوج تازه ازدواج*کرده در تلويزيون نشان مي*دهند که خانه آن*چناني،*آشپزخانه مجهز، مبلمان و ماشين مدل بالا را به تصوير مي*کشد. حال بايد پرسيد آيا اکثر جوانان امروزي اين امکانات را دارند يا عدّه قليلي اين*چنين زندگي مي*کنند! اين مدل، غلط، اشتباه و غربي است که از رسانه*هاي دولتي، به عموم جامعه نشان داده مي*شود. بنده در يک جلسه*اي خطاب به مسئولان صدا و سيما عنوان کردم شما با اين کار خود، جوانان را تحقير مي*کنيد. جوان با ديدن چنين صحنه*هايي مي*گويد؛ من عُرضه داشتن چنين خانه*اي را ندارم، تا آخر عمر نيز اگر تلاش کنم نمي*توانم چنين خانه*اي را براي خود فراهم کنم. بنابراين رسانه*ها با اين کار خود، مدل اشتباهي را تبليغ مي*کنند. يا نشريات مدل*هاي غربي را ترويج مي*کنند. اين در حالي است که اکثر جوان*ها در ابتداي زندگي خود، از داشتن پنجاه متر منزل مسکوني محروم هستند.
*الگوهاي نامناسب
«ارائه مدل از برخي افراد متمول» نيز از ديگر موارد مؤثر در تأخير ازدواج است. مثلا پدر دختر و پسر، هردو ميلياردر، براي فرزندان خود جشن عروسي چندصد ميليوني مي*گيرند و انواع و اقسام پذيرايي را براي ميهمانان ارائه مي*دهند؛ وقتي پنجاه خانوار از افراد متوسط جامعه، چنين جشني را به چشم مي*بينند با خود مي*گويند؛ ما کي توان برپايي چنين جشني را داريم؟ و در اثر اين عدم توان، تصميم مي*گيرند زمينه ازدواج فرزندان خود را فراهم نکنند. پس بايد اين مدل*ها به عنوان مدل اشتباه اجتماعي و خانوادگي مطرح شود نه اين*که به عنوان امتياز در جامعه مطرح شود، ما بر حلال بودن يا حرام بودن پول*هاي مصرف شده کار نداريم، اما مدل، مدل اشتباهي است که ترويج مي*شود.
از ديگر موارد تأخير ازدواج «توقع زياد خانواده دختر يا پسر» از طرف مقابل مي*باشد که در تأخير ازدواج سهم بسزايي دارد.
«اختصاص يافتن کار به امور اداري يا دولتي» در تأخير ازدواج نيز تأثير دارد. بعضي از والدين دختر عنوان مي*کنند اگر پسر، کارمند دولت باشد، مانعي براي ازدواج ندارد. مگر درآمد يک کارمند از درآمد شغل آزاد بيشتر است؟ الآن مشاغل فني درآمد بيشتري نسبت به کارمند کسب مي*کنند. اما متأسفانه، کسي که پائين*ترين شغل را از حيث رتبه در ادارات دولتي داشته*باشد، مقبوليت دارد.
* آيا فقر مادي بيشترين تاثير را در تأخير ازدواج دارد يا فرهنگ اشتباهي که درمورد فقر مادي وجود دارد، تأثير گذار است؟
همان*طورکه بيان شد، معتقدم هيچ مرد و زني نسبت به خود، در ابتداي ازدواج، امکانات کامل نداشتند يا از صفر و يا نزديک به صفر شروع کرده*اند. ماهم بايد همين نگاه و درخواست را از يک جوان داشته*باشم. در خيلي از جلسات که بحث مالي مطرح مي*شود از والدين سؤال مي*کنم: شما وقتي که ازدواج کرديد آيا اين درآمدي که الآن بدست مي*آوري؛ در ابتداي ازدواج کسب مي*کردي؟ يا درآمد تو بسيار کمتر از اين بود؟
حال چگونه توقع داري، جواني*که در آغاز راه است، همه امکانات رفاهي را در اختيار داشته*باشد. کسي نمي*گويد مسائل مالي مهم و لازم نيست. اما اين تفکر و فرهنگ که فقط با وجود شغل و اموال آن*چناني مي*توان ازدواج کرد، صحيح نيست.
مسأله ديگري که حائز اهميت مي*باشد، مديريت کردن زن و مرد در محيط زندگي است. خيلي از جوانان و خانواده*ها درآمد کافي دارند، اما فاقد «عقل معاش» هستند. يعني مديريت اقتصادي ندارند، بلد نيستند چگونه خرج کنند.
اکثر جوانان چه پسر و چه دختر، عقل معاش ندارند. گرچه تلويزيون گاهي درباره مصرف بهينه برق، آب و گاز، اطلاع*رساني انجام مي*دهد، اما مصرف بهينه بايد در همه امور جريان داشته*باشد. مثلا غذايي که در منزل پخته مي*شود، 50درصد نسبت به غذاي بيرون تفاوت قيمت دارد. به*جاي اين که ماهانه صدهزار تومان از بيرون غذا تهيه شود، زن و شوهر مي*توانند با کمک يکديگر با نصف قيمت، همان غذا را آماده کنند. علاوه*بر اين*که هزينه*ها کاهش مي*يابد، غذاي سالم*تري هم مصرف خواهند کرد. گرچه اين موضوع، مباحث زيادي را هم در بر دارد. ولي اگر مديريت معاش به*خوبي انجام شود، يک لذت خاصي هم براي زن و شوهر به*همراه دارد و ضمن کار کردن در کنار يکديگر، انس و الفت بيشتري باهم خواهند داشت. اما اگر غذا از بيرون تهيه شود و هزينه زيادي هم بابت آن پرداخت شده* باشد، ممکن است همين موضوع بهانه اي براي درگيري باشد. مثلا مرد بگويد؛ بخاطر تنبلي شما (زن)، اين*همه هزينه شده است و در مقابل، زن نيز در مقابل شوهر، موضع*گيري انجام دهد.

 

[ziba]

آيا دستگاه*هاي دولتي به وظيفه خود در اين راستا عمل نموده*اند؟
نسبت به گذشته کارهاي خوبي انجام شده*است، ولي ايده*آل نيست. دولت هم بخشي از مجموعه ملت مي*باشد و اگر بخواهد همه مشکلات فرا روي اين مسأله را رفع نمايد، خانواده*ها جايگاه خود را از دست خواهند داد.
* شيوه کمک*هاي دولتي و خانواده*ها را در اين مسأله مناسب مي*دانيد؟ راهکارهاي شما در اين رابطه چيست؟
به نظر مي*رسد تسهيلاتي مثل مسکن، وام ازدواج و...، از کف هم پائين*تر است. يعني دولت کف را در نظر گرفته است. مثلا يارانه*اي که پرداخته مي*شود، در مقابل حقوق متعادل يک خانوار بسيار ناچيز است. اما رويکرد دولت اين است که به خانواده*هاي نيازمند کمک شود.
اگر فقط دولت نقش تأمين کننده مسائل مالي را ايفا کند، نقش خانواده*ها بسيار کمرنگ شده، چه بسا عوارض جانبي نيز به *همراه خواهد داشت.
من به يک پدر گفتم: شما چقدر به فرزندت کمک مي*کني؟ گفت فلان مقدار. گفتم، شما فرض کن فرزندت هنوز ازدواج نکرده و در خانه توست؛ همين خرجي که در دوران مجردي به او مي*دادي،* بعداز ازدواج نيز به او اهدا کن. با اين تفکر، والدين مي*توانند تا حدودي مشکل مالي جوانان*را رفع نمايند.
مورد ديگر اين*است که متأسفانه جوانان امروز خيلي تنبلي مي*کنند. فقط دوست دارند که در ادارات پشت ميز نشسته و کار کنند و نسبت به کارهاي سخت، رغبتي نشان نمي*دهند. من معتقدم الآن، بزرگتر*ها بيشتر از کوچکتر*ها زحمت مي*کشند. کوچکتر*ها عادت به خوردن و خوابيدن پيدا کرده*اند.
مع*الاسف بايد گفت؛ خيلي از دخترهايي که ازدواج مي*کنند چنين هستند. پسرهايي مراجعه مي*کنند و مي*گويند که خانم من يک غذاي ساده نمي*تواند درست کند. دختري که در سن بيست تا بيست و پنج سالگي است چرا نبايد يک غذاي معمولي درست کند!
در نتيجه چنين خانواده*اي غذاي مصرفي خود را بايد از بيرون تهيه کند و مخارج زندگي آن*ها چند برابر خواهد شد.
بنابر اين زوجين، بخش مهمي از ساماندهي خانواده*را به دوش دارند که بايد با تلاش بي*وقفه خود، مهارت*هاي تغذيه، مهارت*هاي اقتصادي،*اخلاقي و معنوي را در خانواده افزايش دهند.
متأسفانه مهارت*هاي معنوي در بسياري از خانواده*ها کمرنگ شده است.
آيات، روايات و اعمال سفارش شده*اي وجود دارد که با انجام آن مي*توان فوائد زيادي را کسب کرد. مثلا اعمالي در منابع اسلامي وجود دارد که با انجام آن، روزي انسان زياد خواهد شد. مثلا گناه، عامل کاهش رزق و روزي انجام*دهنده آن است.
زوجي که موسيقي گوش مي*دهند، به نماز بي*توجهي مي*کنند، قرآن نمي*خوانند، بي*احترامي به بزرگ*تر*ها مي*کنند، بي*ادبي به والدين انجام مي*دهند؛ نبايد انتظار داشته باشند که رزق و روزي آن*ها زياد شود. توصيه مي*شود که زوج*هاي جوان،* نسبت به انجام امور معنوي و عمل دستورات اسلامي حساسيت داشته تا آثار آن *را مشاهده کنند.
بارها شده افرادي که مراجعه مي*کنند و مشکلاتي را مطرح مي**کنند، مي*گويم هر صبح که از خواب بلند مي*شوي نزد والدين خود برو و ضمن بوسيدن دست آن*ها، درخواست کن برايت دعا کنند. در روايت نيز وارد شده که دعاي والدين روزي*را زياد مي*کند. خواندن قرآن، توجه به نماز و... رزق روزي را زياد مي*کند.
مرحوم شيخ عباس قمي در مفاتيح*الجنان راه*هاي افزايش روزي*را بيان کرده*است.
در نتيجه خلأهاي ارتباط معنوي باعث شده که انسان در تنگنا قرار گيرد. مشکلاتي که با انجام واجبات و مستحبات و ترک محرمات مي*توان آن*ها را دفع و رفع نمود.