اشنایی با کشور تاجیکستان

[Nicol]

تاجیکستان یا جمهوری تاجیکستان کشوری در آسیای میانه است.

این کشور از جنوب با افغانستان ، از باختر (غرب) با ازبکستان ، از شمال با قرقیزستان ، و از خاور (شرق) با چین همسایه است.

تاجیکستان یک کشور محاط در خشکی است که در گذشته راه ابریشم از آن گذر میکرده است .

پهناوری تاجیکستان ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع (۹۵ام) است.

تاجیکستان کشوری کوهستانی و پربارش است و منابع آّب فراوانی دارد.

جمعیت تاجیکستان ۷٬۲۱۵٬۷۰۰ تن (براورد ۱۳۸۷) است.

حدود ۸۰٪ مردم تاجیک هستند (که به فارسی تاجیکی سخن میگویند)، ۱۵٪ ازبک و سایر مردم روس ، اوکراینی ، چینی ، کرهای ، تاتار و غیره هستند.
دین بیشتر مردم اسلام است (بیشتر سنی ، دارای اقلیت قابل توجه شیعه اسماعیلی).

تاریخ و فرهنگ تاجیکستان با ایران اشتراکات بسیاری دارد.

در دوران پیش از اسلام ، تاجیکستان جزئی از شاهنشاهی ایران بود.


پس از اسلام، سرزمین خراسان بزرگ (از جمله تاجیکستان) زنده کننده فرهنگ ایرانی و به وجود آورنده زبان فارسی دری بود که جانشین زبان پهلوی شد.


نخستین شاعران ی زبان از این ناحیه به پا خاستند، به ویژه رودکی ، که پدر شعر فارسی محسوب میگردد . در نخستین سدههای هجری ، خراسان و ماوراالنهر مهد تمدن و علوم اسلامی بودند و بزرگانی مانند ابن سینا و فارابی در خود پرورند.

حکومت سامانی نیز از تاجیکستان برخاسته است.

واژهٔ تاجیکستان از دو بخش "تاجیک" و "ستان" تشکیل شده است که به معنای «سرزمین تاجیکها» است.

پایتخت تاجیکستان شهر دوشنبه است و زبان رسمی آن فارسی با گویش تاجیکی است، گرچه زبان روسی نیز کاربرد گستردهٔ بازرگانی و حکومتی دارد.

یکای پول تاجیکستان، سامانی نام دارد.

این کشور در سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی (۱۹۹۱) با فروپاشی شوروی، استقلال یافت.

حکومت تاجیکستان ، جمهوری است و رئیس جمهور کنونی این کشور امامعلی رحمان است که از سال ۱۳۷۱ تاکنون بر سر قدرت است.

تاجیکستان روابط خوبی با ایران دارد و ارتباطات دو کشور روز به روز بیشتر و عمیقتر میشود.

جغرافیای طبیعی تاجیکستان

موقعیت: آسیای مرکزی واقع در غرب چین
موقعیت ریاضی: 39 درجه شمالی 71 درجه شرقی
وسعت: 143100 کیلومتر مربع
مناطق خشکی: 142700 کیلومتر مربع آبها 400 کیلومتر مربع
مرزهای بین المللی: 3651 کیلومتر شامل:
افغانستان 1206 کیلومتر چین 414 کیلومتر
قرقیزستان 870 کیلومتر ازبکستان 1161 کیلومتر
مرزهای آبی: -----
ساحل: ------
محدودة دریایی: به دریا و آبهای آزاد راه ندارد.

 

[Nicol]

آب و هوا



قاره‌ای، تابستان گرم، زمستان ملایم، در مناطق پامیر نیمه خشک تا قطبی. به عبارت دیگر جمهوری تاجیکستان دارای آب و هوای بری است که در آن تفاوت بین گرمای شب و روز و تابستان و زمستان قابل ملاحظه است. باران ان ناچیز و آسمان در بیشتر روزهای سال صاف است. بر پایه داده های آماری، در سال 2 هزار و 100 تا 3 هزار و 165 ساعت آفتاب دارد. باد های محلی در دره های این سرزمین تحت تاثیر اختلاف بلندی به وجود می آیند و به باد های کوهستانی معروف هستند. در میان این باد ها مهم تر از همه باد گرم و خشک یا باد گرمسیر است که در تابستان و پاییر در تمامی دره فرغانه می وزد. در جنوب تاجیکستان باد افغانی با ویژگی همانندی شهرت محلی دارد. در کوهستانهای این کشور، خط برف دایمی از 3800 تا 5200 متر واقع است.



کوهها (ژئومورفولوژی): تاجیکستان سرزمینی کوهستانی و زلزله خیز است، 93 درصد آن از کوهستانهای بلند رشته کوهای تیان شان، حصار و پامیر پوشانده شده و نزدیک به 50 درصد آن در بلندی بیش از 3 هزار متر قرار گرفته است. در شمال تاجیکستان کوه قرم، در بخش مرکزی کوهستانهای الای ،ترکستان، زرافشان، حصار، قراتگین و در جنوب کوه های باباتوق، آق داغ، قره داغ، تره کلیتاق، سرسرک، وحش، جیلانتاق و ... قرار دارند. بخش جنوبی این سرزمین پامیر نام دارد که به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می شود. رشته کوه های آسیای مرکزی قراقروم، کوان لونگ و هندوکش، در بدخشان به هم می پیوندند.


بلند ترین قله های تاجیکستان: اسماعیل سامانی(7495 متر) و لنین (7134 متر) در شمال پامیر قرار گرفته است. یخچال های طبیعی بسیاری در منطقه وجود دارند که ازمنابع آب منطقه به شمار می روند و بزرگترین یخچال طبیعی (قد چنکو ) به شمار می روند.


حداقل و حداکثر ارتفاع از سطح دربا:


سیردریا در شمال کشور 300 متر


قلّه اسماعیل سامانی در شرق کشور 7495 متر



رودهای مهم: تاجیکستان از لحاظ تعداد رودخانه، در میان جمهوری های اعضای اتحاد کشور های مشترک المنافع، در مقام ششم و از لحاظ تامین آب در یک کیلومتر مربع پس از کشور گرجستان در مقام دوم قرار دارد. مجموع طول 947 رودخانه تاجیکستان بیش از 28 هزار کیلومتر است مهم ترین رودهای تاجیکستان عبارتند از: رودخانه سیردریا (سیحون): که از شمال این کشور می گذرد. آمو دریا (جیحون ): طول این رود 2 هزارو 540 کیلومتر است. از شاخه های مهم آمو دریا، رود آهی وخش و زرافشان است که از جنوب تاجیکستان می گذرد.

 

[Nicol]

منابع طبیعی: بیش از 1300 دریاچه با مجموع وسعت 705 کیلومتر مربع، منابع فراوان آب، اورانیوم، جیوه، نقره، طلا، تنگستن، آنتیموان، روی، زغال سنگ - پوشش گیاهی غنی با حدود 400 گونه گیاهی – بیش از 80 نوع حیوانات پستاندار 125 نوع پرنده 49 نوع خزنده نزدیک به 40 نوع ماهی بیش از 10 هزار نوع حشره.


مناطق کوهستانی و کوهپایه ای: 59/92% از کل مساحت کشور


مناطق زراعی: 89. % از کل مساحت کشور


مناطق کویری: 52/6% از کل مساحت کشور




جغرافیای انسانی تاجیکستان



تعداد جمعیت: 7.076.598 نفر (ژولای 2007)


ترکیب سنّی یا هرم سنی جمعیت:


14 ـ 0 سال 35% مردان 1.261.247 زنان 1.218.686


64 ـ 15 سال 61.2% مردان 2.145.300 زنان 2.184.519


65 سال و بیشتر 3.8% مردان 113.186 زنان 153.660 (2007)


میانگین سنّی:


کل جمعیت 21.3 سال مردان 20.8 زنان 21.8 سال (2007)


نرخ رشد جمعیت: 1.895 (2007)


میزان زاد و ولد: 27.33 تولد در هزار نفر (2007)


میزان مرگ و میر: 7.05 فوت در هزار نفر (2007)



نرخ مرگ و میر کودکان: نرخ کلی 43.64 در هزار


مردان 48.73 در هزار


زنان 38.3 در هزار (2007)


نرخ مهاجرت: 1.3- مهاجر در هزار نفر



نسبت جنسی: در زمان تولد 1.05 پسر در مقابل هر دختر


کمتر از 15 سالگی 1.035 مرد در مقابل هر دختر.


64ـ 15 سالگی 0.982 مرد در مقابل هر زن.


65 سال و بیشتر 0.737 مرد در مقابل هر زن


کل جمعیت 0.99 مرد در مقابل هر زن. (2007)



نرخ باروری: 3.09 کودک به ازای هر زن (2007)



میزان امید به زندگی: کل جمعیت 64.61 سال - مردان 61.6 سال - زنان 67.78 سال (2007)


میزان شیوع ایدز: کمتر از 0.1% (2001)


تعداد افراد مبتلا به ایدز: 200 نفر (2003)


میزان مرگ و میر ناشی از ایدز: کمتر از 100 نفر (2001)

 

[Nicol]

ملیّت: تاجیکستانی



گروههای قومی و نژادی:


تاجیک 79.9% ازبک 15.3% روسی 1.1% قرقیز 1.1% سایر اقوام 2.6% (2000)


مذهب: مسلمان سنّی حنفی مذهب 85% شیعه اسماعیلی 5% سایر ادیان 10% (2000)


زبان: تاجیک 74.4% ازبکی 4.4 روسی 14.2% سایر زبان ها 7.1%


ملاحظه: بسیاری از اقلیت قومی ازبک ساکن تاجیکستان به زبان تاجیکی تکلم می کنند. همچنین جمعی از تاجیکها و ازبکهای ساکن این جمهوری به زبان روسی سخن می گویند.



وضعیت اجتماعی فرهنگی تاجیکستان



میزان و درصد با سوادان: درصد باسوادان کل کشور 99.5% مردان 99.7% 99.2% سال 2000



آموزش عالی: دانشگاه دولتی تاجیکستان مهمترین دانشگاه این کشور است که در شهر دوشنبه قرار دارد. 16 دانشگاه با 750 استاد و 6 هزارو 500 دانشجوی تمام وقت و 2هزارو225 دانشجوی شبانه و 3 هزار و576 دانشجوی مکاتبه ای تحت پوشش این مرکز هستند. دانشگاه دولتی خجند نیز دارای 12 دانشکده است. آکادمی علوم تاجیکستان دارای 4 شعبه فیزیک و شیمی، بیولوژی، منابع زیر زمینی و جمعیتی است. در این آکادمی حدود 700 نفر با درجه دکترا و4 هزارو500 کارمند علمی مشغول به کار هستند. مؤسسه خاور شناسی از 5 بخش خطی، متن شناسی، ایران شناسی، اسلام شناسی و تمدن شناسی تشکیل شده است. مؤسسه زبان و ادبیات فارسی تاجیکستان دارای شعبه های ادبیات کلاسیک، واژه شناسی، فولکلور، ادبیات نوین تاجیک و لهجه شناختی زبانهای پامیری است.

 

[Nicol]

ایستگاه های رادیویی: AM 8 ایستگاه، FM 10 ایستگاه، امواج کوتاه 2 ایستگاه. ( سال 2006)


ایستگاههای تلویزیونی: 6 ایستگاه ( سال 2006)



رسانه های نوشتاری و مطبوعات:براساس اطلاعات آماری تا 2 سال پیش 485 نشریه در جمهوری تاجیکستان به چاپ می‌رسیده است. این نشریات مربوط به مراکز ولایات و نواحی و بخش‌های مختلف می‌باشد. در حال حاضر در شهر دوشنبه به عنوان مرکز جمهوری تاجیکستان به غیر از روزنامه‌های تخصصی که مربوط به مراکز مختلف حرفه‌ای و وزارتخانه‌های تخصصی می‌باشد 19 روزنامه به چاپ می‌رسد. خبرگزاری تاجیکستان «خاور» نام دارد. ایتار تاس، خبرگزاری روسیه نیز در تاجیکستان فعالیت دارد. موسسات انتشاراتی تاجیکستان عبارتند از: انتشارات ادیب. انتشارات دولتی عرفان به انتشار کتابهای سیاسی، علمی، کشاورزی می پردازد. انتشارات معارف، انتشارات دایره المعارف علمی، انتشارات بین المللی الهدی، انتشارات سروش.



خطوط اصلی قابل استفاده تلفن: 280.200 ( سال 2005)


خطوط تلفن همراه: 265.000 ( سال 2005)


شناسه اینترنتی (کد اینترنتی): tj


پایگاههای اینترنتی: 2050 ( سال 2007)


تعداد کاربران اینترنت: 19.500 نفر ( سال 2005)



مهمترین مسائل و معضلات اجتماعی: گسترش روزافزون قاچاق و مصرف مواد مخدر، فعالیت گسترده گروههای تبلیغی مسیحی و فرق ضاله با سوء استفاده از وخامت اوضاع اقتصادی، گسترش وسیع رشوه خواری، نفوذ فرهنگ ابتذال غرب.