[h=2]اموزش روش تحقیق
تعریف تحقیق
تحقیق در لغت به معنای درست و راست گردانیدن،پیدا کردن ، یافتن ياجستجوی حقیقت آورده شده است. تعاریف به عمل آمده از تحقیق و پژوهش فراوانند.
تحقیق به روش علمی را مجموعه مقررات و قواعدی دانسته اند که چگونگی جستجو برای یافتن حقایق مربوط به یک موضوع را نشان می دهد.
مهمترین ادعاى روش تحقیق که تمام علوم بر آن مبتنى هستند، در این جمله خلاصه مى شود که این روش ها مى توانند محقق را به واقعیت یک پدیده نزدیک تر و به عبارتى دیگر، نقاط مجهول را براى وى کمتر و او را به روشى نسبتا درست تر هدایت کنند. پس مهمترین نتیجه خاص به کارگیرى روش هاى تحقیق براى محقق بالابردن درجه اطمینان به نتایج تحقیقاتى است.
مراحل مختلف تحقیق
o طرح تحقيق:
برنامه طرح تحقيق بايد با نظمي منطقي و معقول تنظيم و تدوين گردد.
1-طرح موضوع تحقيق
موضوع تحقيق براي محقق بر اساس منابع متعدد مطرح مي شود که از جمله آن :
1- کنجکاوي
2- تجارب شخصي
3- مطالعه آثار مکتوب
4- منابع شفاهي
5- متقاضيان تحقيق
یک موضوع تحقیقاتی خوب دارای ویژگی های زیر است:
1- نو باشد.
2- مفید باشد.
3- محدود باشد.
4- واضح و روشن است.
5- در حد توان محقق باشد.
6- قابلیت تحقیق داشته باشد.
7- دارای منبع تحقیق باشد.
قبل از هر گونه اقدامي براي انجام يك تحقيق مي‌بايد موضوع مورد مطالعه را از جهات مختلف مورد شناسايي دقيق قرار دهيم. در اين شناسائي نكاتي مورد توجه قرار مي‌گيرد كه عبارتند از:
پيشينه تحقيق: محقق در معرفي موضوع مورد مطالعه از كليه تحقيقات انجام شده قبلي مي‌تواند كمك بگيرد و اطلاعات خود را نسبت به موضوع بيشتر نمايد. تحقيقات انجام شده پيشين همچنين مي‌تواند علاوه بر شناخت موضوع به مسائل و مشكلاتي كه محققان ديگر ضمن انجام تحقيق با آن روبرو بوده‌اند ، پي ببرد و بدين ترتيب از خطاها و دوباره كاري¬ها جلوگیری نموده و در مقابل از تجربيات پيشينيان بهره گيرد.
تعريف مفاهيم: محقق بايستي مفاهيم موجود در طرح تحقيق خود را يكايك تعريف نموده تا مفاهيم از يكديگر باز شناخته شوند و پرسشگران و ساير كساني كه محقق را ياري مي‌دهند با آگاهي و تسلط كامل به جزئيات موضوع بكار تحقيق بپردازند .
در تعريف مفاهيم اصطلاحات و واژه‌هاي بكار رفته در طرح بايد مشخصاً و دقيقاً تعريف شوند. مثلاً در تحقيقات روستائي مفاهيمي مانند "خوش نشين" ،"زارع "، و "آيش" و...دقيقا" تعريف شوند .
محدوده موضوع: در طرح موضوع مورد مطالعه محدوده موضوع نيز به طور روشن و بوضوع مشخص مي‌شود . انجام تحقيقي كه محدوده و چهارچوب مشخصي نداشته باشد عملاً امكان پذير نيست و چنان چه موضوع را بدون در نظر گرفتن حد و مرز معيني مورد مطالعه قرار دهيم نتايج بدست آمده اعتبار علمي نخواهد داشت .
مثلاً چنانچه ما عنوان كنيم كه قصد مطالعه دانشجويان دانشگاه تهران را داريم موضوع مورد مطالعه ماگسترده و در حال بسيار مبهم است زيرا معيين نشده است كه مطالعه ما در ارتباط با چه ويژگي از جامعه دانشجويان است و كدام يك از دانشكده‌ها يا رشته ها يا كلاس ها يا گروهاي سني را در بر مي‌گيرد و آيا مطالعه ما تنها مربوط به جامعه دانشجويان مرد مي‌شود و يا زنان و يا هر دو را در بر مي‌گيرد؟ و ابهامات ديگری از اين قبيل...بنابراين مشاهده مي‌شود كه ابهامات و سئوالات بي شماري در مورد چنين موضوع مطرح مي‌شود كه جواب به تمام آنها از جانب محقق قبل از شروع تحقيق ضرورت كامل دارد .مشخص و محدود كردن دقيق جامعه مورد مطالعه و تعيين چارچوب موضوع، گذشته از آن كه نتايج بدست آمده از تحقيق را قابل قبول و معتبر مي‌سازد ، محقق و پرسشگران و ساير افرادي را كه در پژوهش شركت دارند ، از سردرگمي و ابهام و ترديدهايي مي‌دهد.
تحقیق در لغت به معنای درست و راست گردانیدن،پیدا کردن ، یافتن ياجستجوی حقیقت آورده شده است. تعاریف به عمل آمده از تحقیق و پژوهش فراوانند.
تحقیق به روش علمی را مجموعه مقررات و قواعدی دانسته اند که چگونگی جستجو برای یافتن حقایق مربوط به یک موضوع را نشان می دهد.
مهمترین ادعاى روش تحقیق که تمام علوم بر آن مبتنى هستند، در این جمله خلاصه مى شود که این روش ها مى توانند محقق را به واقعیت یک پدیده نزدیک تر و به عبارتى دیگر، نقاط مجهول را براى وى کمتر و او را به روشى نسبتا درست تر هدایت کنند. پس مهمترین نتیجه خاص به کارگیرى روش هاى تحقیق براى محقق بالابردن درجه اطمینان به نتایج تحقیقاتى است.
مراحل مختلف تحقیق
o طرح تحقيق:
برنامه طرح تحقيق بايد با نظمي منطقي و معقول تنظيم و تدوين گردد.
1-طرح موضوع تحقيق
موضوع تحقيق براي محقق بر اساس منابع متعدد مطرح مي شود که از جمله آن :
1- کنجکاوي
2- تجارب شخصي
3- مطالعه آثار مکتوب
4- منابع شفاهي
5- متقاضيان تحقيق
یک موضوع تحقیقاتی خوب دارای ویژگی های زیر است:
1- نو باشد.
2- مفید باشد.
3- محدود باشد.
4- واضح و روشن است.
5- در حد توان محقق باشد.
6- قابلیت تحقیق داشته باشد.
7- دارای منبع تحقیق باشد.
قبل از هر گونه اقدامي براي انجام يك تحقيق مي‌بايد موضوع مورد مطالعه را از جهات مختلف مورد شناسايي دقيق قرار دهيم. در اين شناسائي نكاتي مورد توجه قرار مي‌گيرد كه عبارتند از:
پيشينه تحقيق: محقق در معرفي موضوع مورد مطالعه از كليه تحقيقات انجام شده قبلي مي‌تواند كمك بگيرد و اطلاعات خود را نسبت به موضوع بيشتر نمايد. تحقيقات انجام شده پيشين همچنين مي‌تواند علاوه بر شناخت موضوع به مسائل و مشكلاتي كه محققان ديگر ضمن انجام تحقيق با آن روبرو بوده‌اند ، پي ببرد و بدين ترتيب از خطاها و دوباره كاري¬ها جلوگیری نموده و در مقابل از تجربيات پيشينيان بهره گيرد.
تعريف مفاهيم: محقق بايستي مفاهيم موجود در طرح تحقيق خود را يكايك تعريف نموده تا مفاهيم از يكديگر باز شناخته شوند و پرسشگران و ساير كساني كه محقق را ياري مي‌دهند با آگاهي و تسلط كامل به جزئيات موضوع بكار تحقيق بپردازند .
در تعريف مفاهيم اصطلاحات و واژه‌هاي بكار رفته در طرح بايد مشخصاً و دقيقاً تعريف شوند. مثلاً در تحقيقات روستائي مفاهيمي مانند "خوش نشين" ،"زارع "، و "آيش" و...دقيقا" تعريف شوند .
محدوده موضوع: در طرح موضوع مورد مطالعه محدوده موضوع نيز به طور روشن و بوضوع مشخص مي‌شود . انجام تحقيقي كه محدوده و چهارچوب مشخصي نداشته باشد عملاً امكان پذير نيست و چنان چه موضوع را بدون در نظر گرفتن حد و مرز معيني مورد مطالعه قرار دهيم نتايج بدست آمده اعتبار علمي نخواهد داشت .
مثلاً چنانچه ما عنوان كنيم كه قصد مطالعه دانشجويان دانشگاه تهران را داريم موضوع مورد مطالعه ماگسترده و در حال بسيار مبهم است زيرا معيين نشده است كه مطالعه ما در ارتباط با چه ويژگي از جامعه دانشجويان است و كدام يك از دانشكده‌ها يا رشته ها يا كلاس ها يا گروهاي سني را در بر مي‌گيرد و آيا مطالعه ما تنها مربوط به جامعه دانشجويان مرد مي‌شود و يا زنان و يا هر دو را در بر مي‌گيرد؟ و ابهامات ديگری از اين قبيل...بنابراين مشاهده مي‌شود كه ابهامات و سئوالات بي شماري در مورد چنين موضوع مطرح مي‌شود كه جواب به تمام آنها از جانب محقق قبل از شروع تحقيق ضرورت كامل دارد .مشخص و محدود كردن دقيق جامعه مورد مطالعه و تعيين چارچوب موضوع، گذشته از آن كه نتايج بدست آمده از تحقيق را قابل قبول و معتبر مي‌سازد ، محقق و پرسشگران و ساير افرادي را كه در پژوهش شركت دارند ، از سردرگمي و ابهام و ترديدهايي مي‌دهد.