خون یك منبع ملی است و تأمین ذخایر خون كافی و سالم برای همه بیماران، وظیفه دولت هاست. در بسیاری از نقاط دنیا هنوز هم خون كافی برای همه بیماران نیازمند به خون وجودندارد. سالیانه درحدود 75 میلیون واحد خون در سراسر دنیا اهدا می شود. اما هنوز هم از هر 500 هزارزن بارداری كه سالیانه در سراسر دنیا به علت عوارض بارداری می میرند 150 هزارنفر، بویژه در كشورهای درحال توسعه، به علت كمبود خون و فرآورده های خونی از بین می روند.
گمان می رود كه درحدود 80 درصد از جمعیت دنیا تنها به 20 درصد از ذخایر خونی سالم دسترسی دارند. یكی ازمهمترین علل كمبود ذخایر خونی، كمبود اهداكنندگان داوطلب مستمر است.
به نظر می رسد اگر فقط 5 درصد ازكل جمعیت (واجدشرایط اهدای خون) به طور مستمر خون اهدا كنند، ذخایر خونی كافی برای تأمین نیاز جامعه خواهیم داشت.
درحال حاضر بسیاری از كشورهای پیشرفته برای رسیدن به این هدف درحال تلاش هستند. اما در بسیاری از كشورهای درحال توسعه این رقم كمتر از یك است.
بنابراین چنانچه درهمه جوامع 5 درصد از كل جمعیت، داوطلبانه و با انگیزه خداپسندانه خون اهداكنند ،ذخایر كافی برای نیاز جامعه خواهیم داشت.
اهدای خون هنگامی رخ می‌دهد که یک فرد سالم به‌طور داوطلبانه مقدار مشخصی از خون خود را در یک مرکز انتقال خون هدیه می‌کند. خون اهدا شده پس از انجام آزمایش‌های غربالگری و تأیید سلامتی به‌منظور تهیه فرآورده‌های خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد و یا از طریق بانک خون مراکز درمانی به افراد دیگر تزریق می‌شود. فرآیند اهدا و تزریق به دریافت‌کنندگان، انتقال خون نام دارد.
در کشورهای توسعه یافته و اکثر کشورهای در حال توسعه، بیشترین اهدا کنندگان خون را افراد داوطلبی تشکیل می‌دهند که در قبال آن پولی دریافت نمی‌کنند. در کشورهای فقیرتر، افراد معمولاً خون خود را برای انتقال به اعضای خانواده و یا دوستان‌شان اهدا می‌کنند. بنابراین انگیزه‌های مختلفی برای اهدا، شامل انجام عمل خیر، کمک به بهبود خویشاوندان، نیاز مالی و برای استفاده خودِ فرد در آینده (اهدای اتولوگ) وجود دارد. اهدای خون معمولاً بی‌خطر است، اما در برخی از اهداکنندگان ممکن است کبودی زیر جلدی و یا احساس ضعف و بی‌حالی دست بدهد.
اهدا کنندگان برای مواردی که ممکن است باعث به‌خطرانداختن ایمنی خون شوند مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. غربالگری شامل آزمایش برای آلودگی‌هایی مانند اچ‌آی‌وی و هپاتیت است که می‌توانند از طریق خون، منتقل شوند. همچنین انجام پرسش‌هایی در مورد پیشینه پزشکی و معاینه فیزیکی دهندهء خون می‌تواند از به‌خطر افتادن سلامتی او جلوگیری کند.
فاصله بین دو اهدای خون در کشورهای مختلف متفاوت است، به‌عنوان مثال در آمریکا این زمان 8 هفته (56 روز) برای اهدای خون کامل است.
امور مربوط به اهدای خون در کشورهای مختلف توسط سازمان‌های متفاوتی انجام می‌پذیرد، مثلا در استرالیا توسط «سرویس خون صلیب سرخ» این کشور و در ایران توسط سازمان انتقال خون انجام می‌گیرد. از نظر سازمان بهداشت جهانی وجود 2 درصد اهدا کننده در جامعه قابل قبول است. این آمار در کشور ایران برابر با 2/2 درصد است.
روش و مقدار خونی که از دهندگان گرفته می‌شود نیز متفاوت است، اما معمولاً برای خون کامل این مقدار 500 میلی‌لیتر است. بسیاری از اجزای سازنده خون، عمر مفید کوتاهی دارند و نگهداری و عرضه مداوم آنها با مشکلاتی همراه است. امور مربوط به اهدای خون در کشورهای مختلف توسط سازمان‌های متفاوتی انجام می‌پذیرد، مثلا در استرالیا توسط «سرویس خون صلیب سرخ» این کشور و در ایران توسط سازمان انتقال خون انجام می‌گیرد. از نظر سازمان بهداشت جهانی وجود 2 درصد اهدا کننده در جامعه قابل قبول است. این آمار در کشور ایران برابر با 2/2 درصد است.
سازمان بهداشت جهانی، جامعه بین‌المللی انتقال خون، اتحادیه بین‌المللی سازمان اهداکنندگان خون و فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر چهار ارگان جهانی حامی اهدای خون هستند.
رد.
گرچه آشکارترین فایده اهدای خون، احساس فوق العاده ناشی از بخشیدن چیزی به کسی که به شدت به آن نیاز دارد است اما فواید آن بر سلامتی اهداکننده فراتر از اینهاست.
تحقیقات نشان داده است که، به طور کل، برخی مردم معمولاً بیشتر از میزان مورد نیاز روزانه خود آهن مصرف می کنند. مصرف آهن بیشتر از حد توصیه شده، تولید رادیکال های آزاد در بدن را بیشتر می کند. رادیکال های آزاد موجب ایجاد تغییرات سلولی می شود که عملکرد طبیعی سلولها را مختل کرده و خطر برخی بیماری های مزمن مثل بیماری های قلبی و سرطان را افزایش می دهد. این مشکل در مردها و خانم های یائسه حادتر می باشد چون خانم ها قبل از یائسگی در چرخه های عادت ماهیانه آهن اضافه را دفع می کنند. افرادیکه بیش از حد از گوشت قرمز استفاده می کنند نیز در خطر افزایش میزان آهن در بدن هستند.
از کجا باید فهمید که بیش از اندازه آهن از دست ندهیم؟ قبل از اینکه اجازه اهدای خون به شما داده شود، سطح هموگلوبین شما که میزان آهن در بدنتان را ارزیابی می کند، بررسی می شود. اگر این سطح پایین باشد اجازه اهدای خون در آن روز به شما داده نمی شود. هر زمان که برای اهدای خون پیش قدم شوید، سطح هموگلوبین شما سنجیده می شود و فقط هر هشت هفته یکبار اجازه اهدای خون به هرکس داده می شود تا از خالی شدن بیش از حد آهن از بدنتان جلوگیری شود. این می تواند راه بسیار خوبی برای چک کردن مداوم میزان آهن خون نیز باشد.
براساس شواهد مختلف در بسیاری از كشورهای دنیا اهدای خون حرفه ای و جایگزین كنار گذاشته شده و اهدای خون فقط به صورت داوطلبانه انجام می شود و برخی دیگر از كشورها نیز درحال تلاش برای رسیدن به این هدف هستند و ثابت شده كه اهداكنندگان داوطلبی كه به طور مستمر خون اهدامی كنند كم خطرترین و سالم ترین اهداكنندگان هستند.
در همین رابطه مدیركل دفتر مدیرعامل سازمان انتقال خون در گفت‌وگو با برنا گفت : مردم اهدای خون را به شب‌های قدر موکول نکنند
مدیركل دفتر مدیرعامل و روابط عمومی سازمان انتقال خون در گفت‌وگو با خبرنگار برنا ابراز داشت: با آغاز ماه مبارک رمضان مراجعه مردم برای اهدای خون کاهش داشته؛ اما در بیمارستان‌ها جراحی‌ها همچنان ادامه دارد و این موضوع کاهش ذخایر خونی در کشور را به همراه داشته است.
تقاضای ما از مردم این است که اهدای خون را به شب‌های قدر موکول نکنند و اگر قصد اهدا خون دارند از هم‌اکنون اقدام کنند و یا بعد از شب‌های قدر به اهدا خون بپردازند
برای رفع این مشکل احتیاج به کمک مردم داریم که همواره در صحنه حضور داشته‌اند؛ اما تقاضای ما از مردم این است که اهدای خون را به شب‌های قدر موکول نکنند و اگر قصد اهدا خون دارند از هم‌اکنون اقدام کنند و یا بعد از شب‌های قدر به اهدا خون بپردازند.
حاجی بیگی در رابطه با دلایل این توصیه خاطرنشان کرد: مردم به تناسب اعتقادات دینی خود علاقه بیشتری برای اهدا خون در شب‌های قدر دارند اما سازمان انتقال خون امکانات و شرایط پذیرش جمعیت زیادی از اهدا کنندگان را در این شب‌ها ندارد، لذا مراکز دریافت خون در این شب‌ها با صف‌های طولانی روبه‌رو خواهد بود.
مدیر روابط عمومی سازمان انتقال خون گفت: با توجه به شرایط موجود بانک خون ما با ارسال ابلاغ‌هایی از بیمارستان‌های سطح کشور خواستیم که جراحی‌های غیرضروری را متوقف کنند.
فراوری : کهتری
بخش اجتماعی تبیان
بخش اجتماعی تبیان
منابع: برنا/وب سایت دانشجویان فوریت های پزشکی/آفتابیران