دکتر فرهنگ غنی پور، متخصص ارتوپدی درباره تأثیر تردد از پله‌ها بر مفصل زانو تأکید کرد:
پایین رفتن از پله بر خلاف بالا رفتن برای مفصل زانو خطرناک است، زیرا هنگام پایین رفتن از پله فشار به اضافه وزن بدن بر مفصل وارد می‌شود، ولی هنگام بالارفتن از پله ماهیچه درگیر می‌شود و وزن بدن را تحمل می‌کند، بنابراین در پایین آمدن از پلکان باید احتیاط کرد.
بالارفتن از پله نه تنها آسیبی به مفصل زانو نمی رساند، بلکه با تقویت عضلات مفصل زانو باعث کاهش فشار بر این مفصل می شود. در سنین بالا حتی اگر تلاش شود تا بیشتر ماهیچه درگیر فشار بالا یا پایین رفتن از پله شود، با این وجود به علت ضعف عضلانی افراد مسن تا حدی به مفصل فشار خواهد آمد، ولی در سنین پایین تر به تقویت عضله منجر می‌شود.
برای کاهش آثار مضر پایین آمدن از پله باید زاویه 15 تا 25 درجه در مفصل زانو ایجاد شود تا ماهیچه‌ها نیز در تقسیم و تحمل وزن نقش داشته باشند و فشار وارده بر مفصل زانو را کاهش دهند. درباره نقش کفش در سلامت مفاصل به ویژه هنگام استفاده از پلکان بادی گفت، نباید کفش‌های تخت یا پاشنه بلند پوشیده شود، بلکه کفش باید 2 تا 3 سانتیمتر پاشنه داشته باشد و وزن نیز در فشار به مفاصل به شدت موثر است، به خصوص در هنگام پایین آمدن از پله.
درباره حالت بدن در هنگام راه رفتن به طور کل و استفاده از پلکان باید گفت: توصیه ما این است که همواره به صورت صاف حرکت کنند و شکم را به جلو ندهند یا ستون فقرات را به جلو و عقب ندهند. هر چه وزن فرد کمتر باشد فشار بر ستون فقرات نیز کاهش می‌یابد.
به کسانی که از درد ستون فقرات شکایت دارند نیز توصیه می‌کنیم که آب درمانی کنند، چرا که آب باعث بی‌وزنی و کاهش فشار بر ستون فقرات می‌شود. بنابراین هر چه فشار بر روی ستون فقرات به واسطه کاهش وزن کمتر باشد، مفیدتر است. درباره نحوه صحیح راه رفتن نیز باید گفت: باید تمام پا بر روی زمین قرار داده شود و تنها پاشنه یا پنجه را روی زمین قرار نداد تا تمام کف پا فشار را تحمل کرده و به بدن منتقل کند. برای راه رفتن بهتر است ابتدا بخش بیرونی پا را بر زمین گذاشت تا ماهیچه‌های بیرونی که بسیار قوی هستند وزن را تحمل کرده و سپس ماهیچه‌های درون پا، وزن را تقسیم کنند.
دکتر فرزاد کارگرزاده، متخصص ارتوپد نیز در مورد استفاده صحیح از پله ها می گوید:
اگر مجبور باشید از پله استفاده نمایید باید به چند نکته توجه کنید. دقت کنید آیا پله‌ها استاندارد هستند یعنی ارتفاع پله‌ها 20 تا 30 سانتیمتر است؟
اگر ارتفاع پله‌ها از حالت استاندارد بیشتر باشد، ضرر بیشتری به شما در هنگام بالا و پایین رفتن، خصوصا پایین آمدن از پله‌ها وارد می‌کند.
اگر تعداد پله‌ها زیاد باشد نیز ضرر زیادی به مفصل زانو خواهد رسید، مثلا اگر کسی در طبقه چهارم خانه‌ای زندگی می‌کند، مجبور است روزانه حدود 100 پله را بالا و پایین برود.
حتی اگر پله‌ها استاندارد باشند، توصیه می‌شود پله‌ها را یکی‌یکی بالا برود، یعنی پای راست روی پله دوم و سپس پای چپ روی پله دوم و به همین ترتیب پله‌ها را بالا برود. تا طبقه دوم که هنوز خستگی عضلانی به شما فشار نیاورده است، میتوانید به همین روال پله‌ها را بالا بروید. اگر شما تندتند پله‌ها را بالا بروید در واقع ناخواسته باعث سایش زانو به سطح مفصلی زیرین آن خواهید شد و سطح مفصلی را تخریب می‌کنید. برای همین باید در پاگرد استراحت کنید و دوباره پله‌ها را یکی‌یکی بالا بروید.
اگر شما به مشکل قلبی دچارید بهتر است در هر پاگرد، یعنی بعد از بالا رفتن از هفت تا هشت پله، استراحت کوتاهی داشته باشید. اگر هم به مشکلات و دردهای کمری و زانودرد مبتلا هستید، بهتر است در فقدان آسانسور و اگر مجبورید از پله‌ها استفاده کنید، آنها را از پهلو بالا بروید، یعنی به دیوار تکیه داده و به همین شیوه یکی‌یکی پله‌ها را بالا بروید. این حالت باید خصوصا در موقع پایین آمدن از پله‌ها رعایت شود.
شما باید به دیوار تکیه کرده، ابتدا یک پا و سپس پای دیگر را روی پله پایین‌تر قرار دهید. این مساله مهم را باید در هنگام پایین آمدن از سطح شیب‌دار نیز مدنظر قرار بدهید. کسانی که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند و خانه‌هایشان در سطح شیب‌دار تندی واقع است، باید در هنگام پایین آمدن، همانند اسکی‌بازان عمل کرده و به حالت زیگزاک یا مارپیچی و عمود بر سطح شیب‌دار پایین بیایند تا کمترین فشار به زانوها وارد شود. مبادا به حالت مستقیم و پیاده‌روی عادی پایین بیایید، چون بیشترین فشار را وارد کرده و به کشکک زانو آسیب می‌زنید.
این نکات را با تاکید بیشتری به خانم‌ها یا آقایانی توصیه می‌کنم که بار دستشان است و خرید کرده‌اند و این فشار مضاعف را به زانوها می‌آورند. اگر کشکک زانو آسیب ببیند، درد شدید و آب آوردن زانو در انتظارتان است. با رعایت‌نکردن این نکات به مرور زمان آسیب جبران‌ناپذیری به سلامت خود وارد می‌کنید.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ