بن فعل

[baroon]

بن فعل​

​

در هر ساختی از فعل، جزئی هست که مفهوم اصلی فعل از آن به دست می آید. این جزء در همه ی ساخت های فعل ثابت است.


در ساخت های زیر دقت کنید:
می خورم، می خوری، می خورند، بخورید، بخورند + خورده ام، خورده ای، می خوردم، می خوردیم، خورده باشید، خواهی خورد

در این ساخت ها، مفهوم اصلی «خوردن» است که در زمان های مختلف به اشخاص مختلف نسبت داده شده است. با اینکه ساختمان آن ها متفاوت است، در اجزایی با هم مشترک اند.
چنانکه ساخت های می خورم، می خوری، می خورند، بخورید، بخورند در جزء «خور» و ساخت های خورده ام، خورده ای، می خوردم، می خوردیم، خورده باشید، خواهی خورد در جزء «خورد» مشترک اند.

به عبارت دیگر جزء «خور» در دسته ی اول و جزء «خورد» در دسته ی دوم مفهوم اصلی فعل را می رساند.


دسته ی اول که در جزء «خور» مشترک اند، اغلب برای بیان وقوع فعل در زمان حال به کار می روند و فعل های دسته ی دوم که در جزء «خورد» مشترک اند اغلب برای بیان وقوع فعل در زمان گذشته و آینده به کار می روند. این جزءها را بن های فعل می گویند.




هر فعلی دو بن دارد:

بن مضارع که ساخت های زمان حال و امر از آن ساخته می شود.
بن ماضی که ساخت های زمان گذشته و آینده از آن ساخته می شود.


از بن های فعل علاوه بر فعل، کلمه های دیگری چون اسم و صفت نیز به دست می آید که در قسمت های بعدی مطرح می شود.