تاريخچه کرج

[Nicol]

قدیمی ترین ماخذی که نام کرج در آن به میان آمده کتاب نزهت القلوب به سال
740 (ه . ق ) توسط حمداله موستوفی تالیف شده و در این کتاب نام کرج در ضمن
ولایات عراق عجم از توابع طالقان آمده .

در باره نام کرج و وجه تسمیه آن روایات مختلفی وجود دارد . بهترین نظر طبق
مستندات تاریخی که از گویش و زبان محلی بر میایدکرج به زبان تاتی از لغت
کاوک یا کاواک ماخوذ است و به معنی میان تهی است و منظور شهری است که
درمیان تپه واقع شده .
روایت دیگر نام کرج را ماخوذ از کلمه کو ه رج به معنی محلی که کوههای ردیف شده دارد میداند.
و مورد دیگری که به آن اشاره شده نام کرج را منتج از واژه اکراج به معنی
بانگ و فریاد می داند . که با سابقه باستانی این شهر ارتباط پیدا میکند .
زیرا در تپه آتشگاه و کوههای مراد تپه و کلاک و قلعه دختر شهرستانک در
ایام باستان برای خبر رساندن و دیده بانی آتش می افروختند و بدین وسیله
مردم را از هجوم یا حمله دشمنان با خبر می ساختند .
خلاصه معانی مختلف از کرج در فرهنگها موجود است که از جمله آنها میتوان از
( چاک ؛ شکاف ؛ تراشه ؛ قاچ ؛ کوهپایه ؛ لنج یا قایق های بزرگ ؛ نام گیاهی
در منطقه ؛ دماغه کوه ؛ مبارز جنگجو ) را میتوان اشاره کرد.

در مجموع کرج طبق منابع و آثار باستانی منطقه ریشه های تاریخی و رِیشه
باستانی و کهن دارد و در گذشته دهستانی بوده با آب و هوای مطبوع درمیان
باغات سر سبز و درختان میوه و رود خانه ای پر آب که این وضعیت تا اواسط
دوره پهلوی ادامه داشته است و از آن زمان بافت سنتی کرج دچار تغییر و تحول
چشمگیری می شود .

موقعیت جغرافیاِیی کرج

شهرستان کرج واقع در عرض جغرافیایی 35/31 تا 36/32 و طول جغرافیایی 50/18
تا 51/26 با داشتن 1360 و 1940 کیلومتر مربع وسعت و جمعیتی حدود سه میلیون
نفر را در خود جای داده است .

در تقسیمات کشوری کرج تابع استان دوم مرکزی بود و در سال 1357 در ششمار
شهرستانهای استان تهران قرار گرفت . در سال 1368 مساحت 5830 کیلومتر مربعی
شهرستان کرج بین سه شهرستان جدید به نامهای کرج ؛ شهریار و ساوجبلاغ تقسیم
شد. که این منطقه به منطقه غرب استان تهران معروف میباشد.

خود شهرستان کرج دارای دو بخش: کرج مرکزی درشمال و بخش اشتهارد در جنوب است .

محدوده این شهرستان از شمال شرقی به جنوب غربی امتداد یافته است که شمال
آن متصل به دامنه های جنوبی البرز است و بصورت کوهپایه ای و جنوب آن
تقریبا بصورت هموار و دشتی است .

جنس خاک آن آبرفتی و زمینهای از نظر کشاورزی بسیار حاصلخیز است و رود کرج
آنها را مشروب میسازد . آب رودخانه کرج بسیار زلال و سبک است و بعنوان یکی
از بهترین آبهای آشامیدنی شناخته شده است .

 

[Nicol]

شهرستان کرج به مرکزیت شهر کرج بزرگ، با وسعت 457،2 کیلومتر مربع، دومین
شهرستان استان تهران محسوب می گردد. بر اساس قانون تقسیمات کشوری ایران،
شهرستان کرج از سال 1316 هجری شمسی تا 1333 هجری شمسی به عنوان یکی از بخش
های تابعه شهرستان تهران محسوب گردیده و در بهمن ماه سال 1333 هجری شمسی
به شهرستان تبدیل گردیده است. این شهرستان از نظر موقعیت جغرافیایی از
شمال به استان مازندران، از خاور به شهرستان های شمیرانات و تهران، از
جنوب به شهرستان های زرندیه (مأمونیه) و شهریار، از جنوب غربی به شهرستان
بوئین زهرا و از غرب به شهرستان ساوجبلاغ (هشتگرد) و شهرستان نظرآباد
محدود است. شهرستان کرج در بین طول جغرافیایی 11 50 تا 29 51 و عرض
جغرافیایی 31 35 تا 12 36 قرار دارد و بلندترین قله این شهرستان به نام
کوه ونتار به ارتفاع 941، 3 متر از سطح دریا در البرز مرکزی و در 8
کیلومتری شمال آسارا واقع گردیده است.
طی سه دوره سرشماری رسمی که در سال های 1345(024، 232 نفر) و 1355 (019،
439 نفر ) و 1365 (053، 171، 1 نفر ) برگزار گردیده، و مقایسه آن با
سرشماری آبان ماه سال 1375 نشان دهنده رشد بسیار سریع جمعیت شهرستان کرج
میباشد، به طوری که میزان جمعیت آن در طی سال های 1345 تا 1375 به 5 برابر
رسیده است. یکی از عوامل این افزایش، مهاجرت روزافزون بخشی از جمعیت شاغل
در تهران جهت سکونت به این شهرستان می باشد.
جمعیت شهرستان کرج طبق سرشماری آبان ماه سال 1375 بالغ بر 172، 161، 1 نفر
می باشد. از کل جمعیت شهرستان کرج، 228، 980 نفر در شهرها و 944، 180 نفر
در روستاها سکونت دارند، که از این تعداد 066، 598 نفر مرد و 106، 563 نفر
زن بوده اند و همچنین تراکم جمعیت 6/472 نفر در کیلومتر مربع بوده است. در
حال حاضر این شهرستان از 7 شهر، 3 بخش، 7 دهستان و 268 آبادی (192 آبادی
دارای سکنه و 176 آبادی خالی از سکنه) تشکیل شده است.(1382)

شهرهای تابعه شهرستان کرج عبارتند از: کرج( شهر، مرکز شهرستان کرج، استان
تهران، 48 کیلومتر غرب شمالی تهران، ارتفاع از سطح دریا 1360 متر «حد فاصل
فلکه اول و دوم خیابان آزادی» کنار رودخانه کرج، در مسیر تهران-چالوس و
تهران- قزوین)، ماهدشت (شهر، بخش مرکزی شهرستان کرج، استان تهران، 26
کیلومتری جنوب باختر شهر کرج، ارتفاع از سطح دریا 185، 1 متر، در مسیر کرج
به اشتهارد، نام پیشین: مردآباد و شاهدشت)، اشتهارد (شهر، مرکز بخش
اشتهارد، شهرستان کرج، استان تهران، 68 کیلومتری جنوب غربی کرج، ارتفاع از
سطح دریا170،1 متر، در مسیر کرج به بوئین زهرا و همدان، 30کیلومتر خاور
جنوبی بوئین زهرا)، مشکین دشت (شهر، بخش مرکزی شهرستان کرج، استان تهران،
7کیلومتری جنوب کرج، ارتفاع از سطح دریا 1،235 متر، در مسیر کرج- ملارد،
نام پیشین: مشکین آباد، کمال شهر(شهر، بخش مرکزی شهرستان کرج، استان
تهران، 15 کیلومتری شمال باختری کرج، ارتفاع از سطح دریا: 270، 1 متر، در
مسیر کرج به قزوین، نام پیشین: کمال آباد)، محمدشهر (شهر، بخش مرکزی
شهرستان کرج، استان تهران، 5 کیلومتری جنوب غربی کرج، ارتفاع از سطح دریا
235، 1 متر، در مسیر ماهدشت- کرج، نام پیشین: محمدآباد) و شهر جدید گرمدره
(شهر، بخش مرکزی کرج، استان تهران، در مسیر کرج به تهران)
نواحی شمالی این شهرستان را کوه های البرز مرکزی و دره رودخانه کرج
پوشانیده که به ارتفاع آن روبه شمال افزوده می شود. مهم ترین کوه های این
شهرستان که در همین ناحیه کوهستانی قرار دارند، عبارتند از: کوه
ونتار(آسارا) (941، 1 متر)، کوه سیکنو (936، 3 متر)، کوه هفت خان ( 847، 3
متر) و کوه کرچان( 722، 3 متر).
رودخانه های شهرستان کرج عبارتند از: آب لانیز، برغان، سیدک، آب ورزن، مورود، کرج، وارنگه رود، ولایت رود و آب شهرستانک.
امروزه سطح جنگل ها و مراتع طبیعی شهرستان کرج بالغ بر 590، 141 هکتار
برآورد گردیده است، همچنین طبق آمارهای سال 1380 سطح زیر کشت سالانه و
دائمی 526، 11 هکتار می باشد.
از مهم ترین فرآورده های کشاورزی شهرستان کرج می توان به گندم، جو، لوبیا،
نخود، پیاز، سیب زمینی، گوجه فرنگی و سایر سبزیجات، گلابی، گردو، گیلاس،
سیب درختی، آلبالو، زردآلو و توت اشاره نمود.
آب و هوای این شهرستان در نواحی شمالی معتدل مایل به سرد و در دشت جنوبی
معتدل است و از نظر بارندگی جزو نواحی خشک محسوب می گردد.تعداد روزهای
یخبندان آن در سال 1380 بالغ بر 41 روز و میزان بارندگی آن در همان سال
6/169 میلیمتر بوده است.