• توجه: در صورتی که از کاربران قدیمی ایران انجمن هستید و امکان ورود به سایت را ندارید، میتوانید با آیدی altin_admin@ در تلگرام تماس حاصل نمایید.

تاریخچه و دانستنی های شهر مشهد

Nicol

متخصص بخش گردشگری
تاریخچه شهر مشهد



حوضهٔ رودخانهٔ کشف‌رود که شهر مشهد در آن قرار دارد، به خاطر شرایط مناسب طبیعی، از پیش از اسلام به عنوان یکی از مناطق مورد توجه برای سکونت در خراسان به حساب می‌آمد. این منطقه ابتدا مسکن اقوام غیرآریائی بود. در نزدیکی شهر فعلی مشهد شهری بنام توس وحود داشته‌است. در اسطوره‌های ایرانی بنای اصلی شهر توس را به جمشید و تجدید بنای آن را به توس، پهلوان و سپهسالار ایرانی نسبت می‌دهند. توس در زمان خلافت عثمان به‌طور کامل توسط اعراب فتح شد. در دورهٔ اسلامی این منطقه بخشی از ولایت توس به مرکزیت شهر تابران بود که آبادی‌های سناباد و نوغان که بخشی از مشهد کنونی هستند را نیز در بر می‌گرفت.

در دوران حکومت هارون عباسی ، حمید بن قحطبه طائی والی خراسان بود که کاخی در باغی واقع در ۱٫۵ کیلومتری سناباد داشت. در بهار سال ۱۹۳ هجری قمری، هارون که برای سرکوب شورشی عازم سمرقند بود، در نوغان بیمار شد و بنا به وصیتش او را در آن باغ دفن کردند. چند سال بعد در دوران خلافت مامون، در ۲۰۲ هجری قمری، امام رضا که پس از یک سال اقامت در مرو عازم بغداد بود، در منزل امیر سناباد مسموم شد و مامون پیکر او را نزدیک قبر هارون به خاک سپرد. از آن پس آن نقطه «مشهد الرضا» به معنی «محل شهادت رضا» و به اختصار مشهد نام گرفت.


پس از حملهٔ مغولان مردم شهر ویران‌شدهٔ توس به مشهد مهاجرت کردند و شهر توسعه پیدا کرد.
مشهد در زمان حکومت نادرشاه افشار به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد.


رشد و شكوفايي شهر مشهد در دهه هاي اخير به اوج خود رسيده است. اين شهر كه به لحاظ توانائيهاي مختلف از جمله رونق تجاري يكي از قطب هاي داد و ستد و اركان اقتصادي كشور است بعنوان يك نگين سبز در شرق ميهن اسلامي در مقابل ديدگان علاقمندان داخلي و خارجي خود مي درخشد. امروز بارزترين شاخصه اصلي مشهد بعد از بارگاه ثامن‌الحجج(ع)، سرزمين توس، زادگاه و آرامگاه حكيم نامدار ادبيات ايران زمين فردوسي توسي است كه سالانه هزاران مسافر و گردشگر را به خود جذب مي‌كند. نام توس چنان با "فردوسي" عجين شده كه هيچكس او را جدا از اين سرزمين و خاك نمي‌داند و بايد فردوسي و موطنش با هم بزرگ داشته شوند. آري اينجا آرامگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي است كه در باغي مصفا در ساختماني با معماري قديم و متاخر ايران با سبكي بر گرفته از دوران هخامنشيان بنا شده است.
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
گردشگری


پیشینهٔ بیشتر آثار تاریخی در این شهر به پس از از قرن ۸ هجری می‌رسد. از آن‌جمله می‌توان به مسجد گوهرشاد، میل اخنگان، مسجد هفتاد و دو تن، گنبد خشتی و مصلی طرق اشاره کرد. از شهر تاریخی توس بناهایی مانند گنبد هارونیه برجا مانده‌است.

بازه هور نیز از قدیمی‌ترین بناهای موجود در محدودهٔ شهر است که زمان ساخته‌شدنش را قرن سوم میلادی تخمین می‌زنند. آرامگاه افرادی چون نادرشاه و فردوسی و نیز مدارسی چون عباسقلی خان از دیگر آثار تاریخی موجود در شهر است.

ییلاقات اطراف مشهد، به خصوص شاندیز و طرقبه، زشک، نغندر، جاغرق، کوهسنگی، پارک جنگلی وکیل‌آباد و بوستان ملت و آبشار اخلمد از جملهٔ مکان‌های تفریحی مورد توجه گردشگران هستند.
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
مراکز تجاری


از مراکز بزرگ تجاری این شهر می‌توان به زیست‌خاور، الماس شرق، پروما، تابان، کیان و بازار رضا اشاره کرد.
به دلیل وجود جاذبه‌های فراوان تاریخی-مذهبی و فرهنگی در مشهد، درحال حاضر نیمی از هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌های ایران در شهر مشهد قرار دارند.


نمایشگاه بین‌اللملی مشهد امروزه به‌عنوان بزرگترین وفعالترین نمایشگاه بین‌المللی تجاری در ایران بعد از نمایشگاه بین‌المللی تجاری تهران فعالیت می‌کند. مشهد بعلت هم‌جواری با کشورهای آسیای میانه و موقعیت صنعتی سالانه میزبان ده‌ها نمایشگاه بین‌المللی است. در حال حاضر مدیریت سایت رسمی نمایشگاه‌های ایران بعهده نمایشگاه مشهد می‌باشد.
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
صنایع

صنایع غذایی، نساجی، شیمیایی و کانی غیرفلزی و صنایع قطعه سازی وفولاد کشاورزی از عمده‌ترین صنایع مشهد به شمار می‌آیند.

مشهد دومین قطب تولید خودرو در ایران می‌باشد.



فرهنگ

نشریات

نشریات مهم مشهد عبارت‌اند از روزنامه خراسان و روزنامه قدس که در سطح کشوری منتشر می‌شوند، و روز‌نامهٔ شهرآرا که مخصوص شهر مشهد است.


سینماها

سینماهای فعال شهر به ترتیب تعداد تماشاگر :

هویزه، آفریقا، سیمرغ، قدس، بهمن، رسالت و سيمرغ و پیروزی می‌باشند
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
شهر مشهد از شمال و شمال غربي به درگز و قوچان، از مشرق به جمهوري تركمنستان و سرخس، از جنوب و جنوب‌غربي به تربت جام و تربت حيدريه و از مغرب به نيشابور محدود مي‌شود.




1258225822.jpg




هسته اصلي شهر مشهد در سال 203 هجري قمري پس از شهادت و دفن حضرت رضا(ع) در .سناباد پديد آمد. اين حوقل در صوره الارض نيز از مقبره امام رضا(ع) در دهكده سناباد نام برده است، و پس از آن مكرراً در تاريخ خراسان بدين نام برمي‌خوريم.




1258178277.jpg
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
در قرن هفتم مردمي كه از ويرانه‌هاي توس و مغولان گريخته بودند، به اين مكان پناه آوردند. توس به دليل موقعيت جغرافيايي خاص در دوره‌هاي ايلخانان و تيموريان بارها بين حاكمان وقت دست به دست شده است. در سال 548 هجري قمري غزها به خراسان حمله كردند، مغول‌ها در سال 617 هجري قمري خراسان را غارت كردند و در 791 هجري قمري ميرانشاه پسر تيمور لنگ خراسان را به آشوب كشيد. در شورش سال 791 هجري قمري در توس طابران ده‌هزار نفر كشته شدند و در پاي دروازه‌هاي شهر از كله كشتگان برج‌ها ساختند.در آخرين سال‌هاي سلطنت ابوسعيد، پيش از آن كه حكومت ايلخانان در ايران تمام شود (736 هجري قمري) ابن بطوطه مغربي سياح مشهور به خراسان و مشهد آمده است، آنچه وي در سفرنامه خود نوشته و همچنين اخبار كتاب نزهه القلوب، از مهم‌ترين منابع درباره شهر مشهد در نيمه اول سده هشتم هجري است.





1258174939.jpg



ابن بطوطه در سال 734 به مشهد مي‌رسد، توصيف وي چنين است: «شهري بزرگ و پرجمعيت است… مشهد امام رضا(ع) قبه بزرگي دارد و قبر امام در داخل زاويه‌اي است كه مدرسه و مسجدي در كنار آن وجود دارد و اين عمارت‌ها همه با سبكي بسيار زيبا و مليح ساخته شده و ديوارهاي آن كاشي است. روي قبر ضريحي چوبي قرار گرفته كه سطح آن نقره كوب است. از سقف مقبره قنديل‌هاي نقره آويزان است. آستان در قبه هم از نقره است و پرده ابريشم زردوزي از در آويخته شده است. داخل بقعه با فرش‌هاي گوناگون مفروش گرديده، روبروي قبر امام، قبر اميرالمؤمنين هارون الرشيد واقع شده كه آن هم ضريحي دارد و شمعدان‌ها روي قبر گذاشته‌اند.
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
نام رسمی: مشهد کشور: ایران

استان: خراسان رضوی
شهرستان: مشهد

نام محلی: مشهد

نام‌های دیگر: مشهدالرضا
نام‌های قدیمی: طوس، سناباد






مردم


جمعیت ۲٬۴۱۰٬۸۰۰ نفر
تراکم جمعیت: ۹٬۱۵۰
نفر بر کیلومتر مربع

زبان‌های گفتاری: فارسی

مذهب: شیعه



آب‌وهوا

میانگین دمای سالانه: ۱۴
بارش سالانه: ۲۴۱ میلی‌متر
روزهای یخبندان سالانه: ۸۹ روز


اطلاعات شهری

شهردار: سید محمد پژمان

ره‌آورد: زعفران، نبات و خشکبار

پیش‌شماره تلفنی: ۰۵۱۱


شهر مشهد مرکز استان خراسان رضوی با ۲۰۴ کیلومتر مربع مساحت، در شمال شرق ایران و در طول جغرافیایی ۵۹ درجه و ۱۵ دقیقه تا ۶۰ درجه و ۳۶ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۸ دقیقه و در حوضه آبریز کشف رود، بین رشته کوه‌های بینالود و هزار مسجد واقع است. ارتفاع شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر و فاصله آن از تهران ۹۶۶ کیلومتر است.





تغییرات جمعیت مشهد بین سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ هجری شمسی‎
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری


مسجد ملاحیدر - مشهد


شهر مشهد، در سدهٔ اخیر از رشد جمعیت بالایی برخوردار بوده‌است. در نخستین سرشماری رسمی ایران که در سال ۱۳۳۵ انجام گرفت، این شهر، با ۲۴۱٬۹۸۹ نفر جمعیت پس از شهرهای تهران، تبریز و اصفهان، چهارمین شهر پرجمعیت ایران بود. در سرشماری بعدی و در سال ۱۳۴۵، این شهر پس از تهران و اصفهان، جایگاه سوم را در بین شهرهای ایران داشت. در سرشماری سال ۱۳۵۵، مشهد، پس از تهران، دومین شهر پرجمعیت ایران بود و تا آخرین سرشماری در سال ۱۳۸۵، همین جایگاه را داشته‌است.


براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی، جمعیت شهر مشهد در این سال، بالغ بر ۲٬۴۱۰٬۸۰۰ نفر بوده‌است.



به دلیل وجود جاذبه‌های فراوان تاریخی-مذهبی و فرهنگی در مشهد، درحال حاضر نیمی از هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌های ایران در شهر مشهد قرار دارند.




دانشگاه‌ها و نهادهای علمی



  • دانشگاه فردوسی مشهد
  • دانشگاه علوم پزشکی مشهد
  • دانشگاه خیام مشهد
  • دانشگاه خاوران
  • دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
  • دانشگاه آزاد اسلامی مشهد - دانشکده فنی سما
  • جهاد دانشگاهی مشهد
  • دانشگاه پیام‌نور مشهد
  • مرکز تربیت معلم شهید بهشتی مشهد
  • مؤسسه آموزش عالی سجاد مشهد
  • موسسه آموزش عالی بها
  • موسسه آموزش عالی توس مشهد
  • دانشکده فنی شهید منتظری
  • ‌دانشگاه امام رضا(ع)
  • حوزه علمیه مشهد
  • مدرسه علمیه آیت‌الله‌العظمی خویی
  • موسسه آموزش عالي خاوران مشهد
  • مؤسسه آموزش عالی اقبال لاهوری مشهد


شهرهای خواهرخوانده

شهرهای خواهر خواندهٔ مشهد عبارتند از:


  • ارومچی، چین
  • لاهور، پاکستان
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
برجسته کاری در طوس که داستان های پرطرفداری از افسانه‌های فارسی موجود در شاهنامه فردوسی را نشان می‌دهد




موزه طوس



فهرست مشاهیر خراسان

عالمان و متفکران دینی



  • شیخ طوسی
  • سید علی خامنه‌ای
  • محمدکاظم خراسانی
  • میرزا مهدی اصفهانی
  • حسین وحید خراسانی
  • عزالدین حسینی زنجانی
  • سید حسن طباطبایی قمی
  • سید علی سیستانی
  • آیت الله مروارید
  • آیت الله میلانی
  • علی فلسفی
  • مرتضی مطهری
  • عبدالکریم هاشمی‌نژاد
  • سید احمد علم‌الهدی
  • شیخ محمود حلبی
  • محمدمهدی فقیهی
  • خواجه نصیر طوسی
  • شیخ بهایی
  • شیخ حر عاملی
  • ملا هادی سبزواری
  • احمد غزالی
  • محمد غزالی



سیاستمداران




  • سید علی خامنه‌ای
  • خواجه نظام‌الملک طوسی
  • محمد علی ابطحی
  • محمد باقر قالیباف (طرقبه -مشهد)
  • حسن رحیم‌پور ازغدی
  • هادی خامنه‌ای
  • سید حسن فیروزآبادی
  • سعید جلیلی
  • حمید ضیایی‌پرور
  • یونس شکرخواه
  • ابومسلم
  • شاهرخ
  • گوهرشادبیگم
  • نادرشاه
  • رضاقلی میرزا
  • محمود فرشیدی
  • صادق واعظ زاده
  • علیرضا صدر حسینی



 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
دانشمندان




  • ابوجعفر خازن خراسانی
  • ابوالوفای بوزجانی
  • شرف‌الدین طوسی
  • احمد بن محمد سرخسی
  • جابر بن حیان
  • ابوالعباس سرخسی
  • ارد بزرگ


شاعران و نویسندگان




  • ابولقاسم فردوسی
  • دقیقی
  • اسدی طوسی
  • ملک الشعراء بهار
  • مهدی اخوان ثالث
  • عماد خراسانی
  • غلامحسین یوسفی
  • محمد علی انصاری
  • ابراهیم نبوی
  • علی شریعتی


هنرمندان




  • باباشاه اصفهانی
  • سلطانعلی مشهدی
  • سلطان‌علی سبز مشهدی
  • سلطان محمد خندان
  • محمدرضا شجریان
  • همایون شجریان
  • نورالدین زرین‌کلک

  • رضاکیانیان
  • محسن نامجو (تولد در تربت ‌جام بزرگ‌شده مشهد)
  • رضاعطاران
  • میترا حجار
  • کیوان ساکت
  • داریوش ارجمند
  • انوشیروان ارجمند
  • فریدون جیرانی
  • سعید سهیلی
  • حامد بهداد
  • میترا حجار
  • برزو ارجمند
  • بهار ارجمند
  • ایران درودی
  • ستاره اسکندری
  • لاله اسکندری
  • سامی تحصنی
  • محمد علی تبریزیان
  • محبوبه بیات
  • محمد شیری
  • آیدا کیخایی
  • فریدون جیرانی
  • اوانس اوگانیانس
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
ورزشکاران




  • حشمت مهاجرانی
  • خداداد عزیزی
  • علیرضا نیکبخت واحدی
  • امیررضا خادم
  • رسول خادم



دیگر شخصیت ها




  • حسین ملک
  • ناصر بزرگ گرایلی
  • محمود کاوه
  • محمود خیامی
  • انوشه انصاری
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
بند گلستان
اين بند در 15 كيلومتري شمال غربي مشهد و 4 كيلومتري طرقبه ودر نزديكي روستاي ييلاقي گلستان واقع شده است . بناي اين بند تاريخي را به شاهرخ پسر تيمور و برخي به همسر وي گوهرشاد نسبت مي دهند .ارتفاع بند 15 متر و عرض آن نيز حدود 15 متر مي باشد .حجم كل درياچه 8 ميليون متر مكعب است . اين بند بعلت واقع شدن در محيط بسيار دلپذير و سرسبز داراي نما و منظره بسيار جالبي است
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
بناي فعلي آرامگاه نادر در ميان باعي وسيع و سرسبز در چهارراه شها شهر مشهد واقع است براساس روايات تاريخي نظر به كينه‌اي كه آقا محمدخان قاجار نسبت به نادرشاه و پسرش داشت مقبره قديمي وي را كه در زمان حيات خود ساخته بود با بي‌احترامي تمام ويران نموده و بعد از اينكه استخوانهايش را از قبر بيرون آورد به تهران پايتخت خود فرستاد به گونه اي كه محل مقبره به كاروانسراي بزرگي مبسدل گشت پس از اين واقعه احمد قوام به اهتمام عده اي از فرهنگ دوستان ايران در سال 1292 ه.ق آرامگاهي براي نادر ساخت اما بناي فعلي بين 1336 تا 1340 ه. ش توسط انجمن آثار ملي ايران با طرح و نقشه مهندس سيحون با استفاده از سنگهاي گرانيت كوهسنگي و آهن و سيمان بر مدفن وي ايجاد گرديد بر فراز بناي آرابمگاه نيز مجسمه نادرشاه افشار سوار بر اسب در حال حمله و سربازان وي لقب شده كه اين اثر هنري در كارخانه بروني ايتاليا مفرغ ريزي گرديده و از كارهاي منحصر به فرد استاد فريدون صديقي است. آرامگاه كلنل محمد تقي خان پسيان نيز در همين باغ واقع است
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
شهر مشهد در فاصله 909 كيلومتري شمال شرق تهران واقع شده است. اين شهر كه در مدار 36 درجه و 16 دقيقه عرض شمالي و 59 درجه و 38 دقيقه طول شرقي قرار گرفته است، از شمال و شمال غربي به درگز و قوچان، از مشرق به جمهوري تركمنستان و سرخس، از جنوب و جنوب‌غربي به تربت جام و تربت حيدريه و از مغرب به نيشابور محدود مي‌شود.

شهر مشهد در جلگه‌اي بين دو رشته كوه مهم خراسان به نام‌هاي بينالود و هزارمسجد واقع شده و ارتفاع آن از سطح دريا 985 متر است. وسعت شهرستان مشهد برابر 27478 كيلومتر مربع است و بيش از دو ميليون نفر جمعيت دارد.

مشهد مركز استان خراسان و دومين كلان‌شهر ايران قدمتي ۱۲۰۰ ساله دارد. اين شهر از دورﺓ تيموري و سپس دورﺓ صفوي (درحدود ۴۰۰ سال قبل) رونق فراوان يافت و از همين زمان، جاي شهرهاي مهم ديگر خراسان مانند هرات، مرو و نيشابور را گرفت و مركز خراسان شد. اين شهر به‌ندرت دچار ويراني و حمله سخت شده است. ويژگي اصلي شهر، حضور مدفن امام هشم (ع) در آن است.
شهر مشهد مركز استان خراسان، ‌در شمال شرقي ايران، ‌به فاصله 966كيلومتري تهران قرار گرفته است. مشهد در 59 درجه و 15 دقيقه تا 60 درجه و 36 دقيقه طول جغرافيايي و 35درجه و 43 دقيقه تا 37 درجه و 8 دقيقه عرض جغرافيايي گسترده شده است. اين شهر بين دو رشته كوه بينالود و هزار مسجد واقع گرديده و ارتفاع آن از سطح دريا 985 متر، وسعت آن حدود 204كيلومترمربع و جمعيت آن حدود2200 هزار نفر مي باشد. شهر مشهد به لحاظ موقعيت مذهبي ،‌صنعتي و اقتصادي بعد از تهران دومين شهر پرجمعيت ايران محسوب مي شود كه هر ساله ميليونها زائر از سراسر ايران و كشورهاي اسلامي براي زيارت مرقد مطهر حضرت امام رضا(ع) به اين شهر مشرف مي شوند.
مهمترين عاملي كه در طول تاريخ در شكل گرفتن محل سكونت كنوني مشهد مؤثر بوده است، موقعيت طبيعي حوضه كشف رود و رودخانه اترك مي باشد. با در نظر گرفتن اين عامل به عنوان امري نسبتاً ثابت براي جذب جمعيت، مي توان تأثير عوامل تاريخي و سياسي و اجتماعي و مذهبي را در دوره‌هاي مختلف بررسي نمود.
حوضه رودخانه كشف رود در تمام دوره اسلامي و حتي در دوره پيش از اسلام از مراكز عمده سكونت در خراسان شمالي بوده است. در دوره اسلامي مهمترين و پرجمعيتي ترين سكونتگاه، حوضه كشف رود ولايت توس بوده كه مركز آن شهر تابران بوده است. به مرور زمان از اهميت شهرهاي تابران و نيشابور كاسته و آباديهاي جديدي به اسامي نوغان و سناباد رشد نمودند. سناباد در 2 كيلو متري نوقان قرار داشته و كاخ حميد بن قحطبه طلائي والي خراسان كه اكنون عمارت آستانه شهر مقدس مشهد است در ميان باغ بزرگي در اين دهكده قرار داشته است .
در بهار سال 193ه-ق هنگامي كه هارون جهت سركوب شورشي در سمرقند به نوقان رسيد مريض و سپس فوت نمود وي وصيت نموده بود پس از مرگ او را در باغ مجاور محل اقامتش دفن نمايند . مآمون جانشين هارون پس از گذشت چند سالي از خلافتش در اثر طغياني كه عليه وي در عراق پديد آمد به قصد آنكه تمايل شيعيان را به خود جلب كند «حضرت رضا(ع)» را به ولايت عهدي نامزد كرد . حضرت رضا (ع) پس از يكسال اقامت در مرو عازم بغداد شدند ، وقتي به قريه نوقان رسيدند به منزلامير سناباد وارد و آن حضرت در آنجا مسموم و در سال 202يا 203 ه-ق پس از سه روز وفات يافته و پيكر مطهرشان در باغ حميد بن قحطبه در 1/5كيلومتري قريه سناباد مدفون شد ،‌ازهمان زمان نقطه مذكور به نام مشهد الرضا و بعد به اختصار مشهد نام گرفت .

عده اي از متخصصين مسايل شهري ، مقطع زماني 1300يا پايان حكومت قاجاريه و آغاز حكومت رضاخان را شروع تحولات اساسي در روند «شهر نشيني » و «شهرگرايي» در ايران دانسته و بافت فيزيكي ماقبل1300 را بافت تاريخي و گسترش هاي بعدي را بكه در فراسوي حصار و ديوارهاي قديمي شهرها اتفاق افتاده «بافت جديد »مي دانند كه روند شكل گيري آ“ در طول زمان تغيير كرده است .
دخالت در بافت كالبدي آن نيز با كشيده شدن خيابانهاي جديد بر بافت كالبدي آن نيز با كشيده شدن خيابانهاي جديد بر بافت تاريخي مثل خيابانهاي طبرسي ،‌امام رضا ،‌بهار و غيره آغازگرديد .
علاوه بردخالتهاي فيزيكي فعاليت هاي ديگري نيز در زمان رضاخان در شهر مشهد انجام گرفت و زمينه رشد فيزيكي شهر را فراهم نمود كه مهمترين آنها عبارتند از :‌تأسيس بيمارستان امام رضا(ع) در سال 1313تاسيس كارخانه قند آبكوه در سال 1314، تاسيس دانشكده پزشكي در سال 1318و غيره .
خريداري اولين كارخانه برق در سال 1315و نصب آن در خيابان طبرسي ورود ماشين به شبكه حمل و نقل درون شهري با 2دستگاه اتوبوس در سال 1318،‌جايگزيني تدريجي آن به جاي درشكه از اقداماتي است كه در طي سالهاي (1300-1320) در شهر مشهد انجام گرفت و نقش مهمي در رشد فيزيكي شهر داشت .مشهد در اولين سرشماري عمومي كشور كه درسال 1318از چند كشوربه عمل آمدداراي 76471نفر جمعيت بوده است.
تاريخچه شهرستان مشهد

نام اصلي مشهد سناباد است . سناباد تا پيش از سال 203 هجري قمري يكي از توابع قصبه يا شهر كوچك نوغان بوده وپس از شهادت حضرت علي بن موسي الرضا ( ع ) ، اين محل كوچك به مشهد تغيير نام داد.
در سال 809 هجري قمري شاهرخ گوركاني به مشهد آمد و سادات و متوليان بقعه را انعام و اكرام كرد . و چندي پس از آن ، همسر او گوهرشاد آقا ، مسجد جامع معروف مشهد كه بنام خود او مسجد گوهرشاد ناميده مي شود را در مجاورت آن زيارتگاه بنا نهاد و خود شاهرخ نيز در همان زمان به تزئين حرم پرداخت . باري بر اثر همين عامل مذهبي و معنوي و عوامل ديگر از قبيل استعداد خاك و وفور نعمت ، تدريجاً مشهد رو به وسعت نهاد ، و در ظرف چند قرن به صورت شهر مهمي درآمد . البته نمي توان ترديد داشت كه حمله تيمور و ويراني شهر بزرگ كه در اواخر قرن هشتم صورت گرفته نيز در آبادي مشهد تاثير فراوان داشته است.

رشد و شكوفايي شهر مشهد در دهه هاي اخير به اوج خود رسيده است. اين شهر كه به لحاظ توانائيهاي مختلف از جمله رونق تجاري يكي از قطب هاي داد و ستد و اركان اقتصادي كشور است بعنوان يك نگين سبز در شرق ميهن اسلامي در مقابل ديدگان علاقمندان داخلي و خارجي خود مي درخشد ودر ميان پايتختهاي كشورهاي آسياي ميانه ، به لحاظ داشتن عنوان پايتخت دلها در ايران جلوه اي خاص دارد .

جمعيت مشهد در سالهاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي رشد قابل توجهي داشته و مهاجر پذيري آن نيز باعث توسعه محدوده اين شهر گرديده است . در حال حاضر بيش از 5 ميليون نفر در اين شهر كه داراي وسعتي بيش از 200 كيلومتر مربع است زندگي مي كنند . اين شهر از حيث جغرافيايي از شمال به دشتي نسبتا وسيع و ارتفاعات هزار مسجد ، از جنوب به خط الراس كوههاي خلج و بينالود و شرق آن به اراضي طرق و از غرب به شانديز و طرقبه محدود مي شود . مشهد در فاصله 992 كيلومتري تهران قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دريا 980 متر مي باشد .
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
امروز بارزترين شاخصه اصلي مشهد بعد از بارگاه ثامن‌الحجج(ع)، سرزمين توس، زادگاه و آرامگاه حكيم نامدار ادبيات ايران زمين فردوسي توسي است كه سالانه هزاران مسافر و گردشگر را به خود جذب مي‌كند. نام توس چنان با "فردوسي" عجين شده كه هيچكس او را جدا از اين سرزمين و خاك نمي‌داند و بايد فردوسي و موطنش با هم بزرگ داشته شوند. آري اينجا آرامگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي است كه در باغي مصفا در ساختماني با معماري قديم و متاخر ايران با سبكي بر گرفته از دوران هخامنشيان بنا شده است. اما توس اين شهر"حماسه‌هاي ادبي" منحصر به فردوسي نيست، كه شاعري بزرگ از بزرگان ادبيات معاصر ايران زمين در آن خفته است، مردي كه عشق به استاد ناديده، از او شاعري بلند آوازه در شعر نو ساخت. توس آرامگاه بزرگ شاعران ايران زمين است، دو قرينه، پير شعر فارسي، پدر ادبيات دري با مقبره‌اي سفيد و سنگي، در مقابل جواني كه در گمنامي در كنار استاد با سنگ نوشته‌اي محقر در گوشه‌اي از محوطه در زير درختي كهن آرام گرفته است. يادم آمد هان! داشتم مي‌گفتم،آن شب نيز. سورت سرماي دي، بيداها مي كرد قهوه‌خانه گرم و روشن بود،همچون شرم و فروزانتر، زان دگرها، مثل نقطه، مركز جنجال از دم نقال هفت خوان را (زاد و سرو) مرو آنكه از پيشين نياكان تا پسين فرزند رستم را به خاطر داشت. يا به قول "ماخ" سالار ، آن گرامي مرد آن هريوهي خوب و پاك آيين ، روايت كرد خوان هشتم را من روايت مي‌كنم اكنون من كه نامم (ماث). آري او كسي نيست جز شاعر شعر نو مهدي اخوان ثالث كه بعد از مرگ هم همچنان در غربت و عزلت آرميده به دور از آن همه هياهو و جنجالهاي زندگاني. در فضاي سبز و آرام اين حوزه گنجينه‌اي هم بناست از اشياء بدست آمده در كاوشهاي اين سرزمين تاريخي و عصر فردوسي و شاهنامه، ظرفهاي سفالي و فلزي و سكه‌ها و اسطرلابها. همچنين جنگ افزارهايي كه هر چند مربوط به عصر فردوسي بزرگ نيست اما بيانگر روح حماسي و پهلواني حك شده در صفحات شاهنامه است.

كمي آن طرف تر از محوطه آرامگاه دو شاعر بزرگ پارسي، بناي هارونيه در ميانه شهر قديم تابران يا توس فعلي قرار گرفته كه برخي بر اين باورند كه آرامگاه و خانقاه غزالي است و تحقيقات اخير نشان مي‌دهد كه اين بنا صرف آرامگاه يا خانقاهي است كه در سده هشتم هجري به همراه يك بناي مذهبي بر روي بقاياي بنايي كهن ساخته شده است. در كنار اينها، آنچه از برج و باروها، ارگ، حصار و ديوار عظيم خشتي، گلي توس بزرگ كه آن زمانها متشكل از چهار شهر تابران، نوغان، رادكان و ترغبذ بوده امروز مجموعه‌اي كهن، جذاب و تاريخي از تاريخ ايران زمين و جاذبه‌اي ويژه براي علاقمندان به تاريخ و فرهنگ و ادبيات ايران است. امروز اگر چه بخشهاي زيادي از اين سرزمين اسطوره‌ها با هزاران گنج پنهان و مدفون است اما همان برج و باروهاي عيان شده از زير خروارها خاك به دست احياگران ميراث فرهنگي خود هزاران ناگفته را مي‌گويد و عظمت آن پيداست.

برج يا ميل اخنگان در كناره جاده توس به پاژ زادگاه فردوسي نامدار خود از ديگر ديدني‌هاي گره خورده با نام فردوسي در سفري به مشهد است كه براي هر بيننده‌اي جذابيت دارد. برجي كه مقبره‌اي است بر روي سكويي هشت ضلعي كه بدنه‌آن با نيم ستونهاي الحاقي در نماي بيروني تزئين شده و ارتفاعي حدود ‪ ۱۸متر با كاشيكاري‌هاي صليبي و ستاره‌اي شكل دارد. اما ديدني‌هاي تاريخي مشهد به همين جا ختم نمي‌شود كه بناي بازه هور در ‪ ۷۰كيلومتري مشهد، مجاور روستاي رباط سفيد بازمانده‌اي از يك معماري مربوط به دوران ساسانيان با گنبدي بلند كه در شرق متصل به بنايي ديگر است و از ارزشهاي معماري بسيار برخوردار مي‌باشد.

مجموعه معماري "سنگ بست" شامل مقبره ارسلان جاذب با ساختماني آجري مربع شكل و چهار ايواني و مناره سنگ بست يكي از دو منار مجاور رباط قديمي سنگ بست از ديگر ديدنيهاي مورد علاقه تاريخ دوستان است. اما مشهد و جاذبه‌هاي تاريخي، مذهبي آن بسيار وسيع تر از آن است كه بتوان در چند روز گشت و گذار ديد. در ادامه اين اماكن تاريخي، مذهبي، آرامگاه زيباي "ربيع بن خثيم" خواجه اباصلت در جنوب شرق مشهد كه در زمان شاه عباس صفوي و به توصيه او ساخته شده در ميان باغي وسيع و چشم نواز جلوه‌اي از تركيب معماري و طبيعت است. آرامگاهي كه در نماي بيروني، هشت ضلعي و در داخل به شكل چهار ضلعي با گنبدي فيروزه‌اي رنگ پيازي شكل و دوپوش ساخته شده است. فضايي كه نقاشي‌هاي طلايي رنگ گل، برگ و اسليمي بر زينت آن افزوده و مجموعه را به زيارتگاهي با هزاران زائر و مسافر از دور و نزديك بدل كرده است. بناي "گنبد سبز" هم در وسط ميداني با همين نام با گنبدي فيروزه‌اي متمايل به سبز در مركز شهر مشهد كه گفته واقع است و اين بنا مدفن "محمد مومن" از عرفاي دوره صفويه است. چنانكه از سالها قبل در اطراف اين ميدان خانه‌ها اكثرا به عنوان خانقاه و محل اجتماع دراويش بوده و هست.
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری

بناي "گنبد خشتي" در كوچه نوغان، مصلاي مشهد اثري تاريخي در خيابان نواب صفوي است كه توسط "حاجي شجاع" بناي اصفهاني در سال ‪ ۱۰۸۷ه.ق براي برگزاري نماز جمعه و اعياد با يك ايوان‌مركزي بلند و دو ايوانچه كه به بخشهاي مربع شكلي در دو طرف ايوان منتهي مي‌شود با كاشيكاري‌هاي معرق، رنگارنگ فضايي بسيار آرامش بخش دارد. بناي "آرامگاه نادري" كه همان مقبره نادر شاه افشار، شاه جهانگشاي ايراني است در نزديكي بارگاه منور رضوي (چهار راه شهدا) در ميانه باغي سبز خودنمايي مي‌كند. بنايي كه بر روي مقبره آن با الهام از روحيه مردانه و خشن نادر و شيوه زندگي چادر نشيني او، با استفاده از سنگهاي خشن و ناصاف همچون چادر عشايري برافراشته، ساخته شده‌است. اما آنچه هميشه در اين فضا بيش از همه خودنمايي كرده و مي‌كند تنديسي از نادر سوار بر اسبي با سربازان است كه گويي مي‌رود تا فتحي ديگر را در كارنامه خود ثبت كند اما با همه آن قدرت و يال و كوپال،اسير مشتي خاك و گل شده است.

"مصلاي طرق"، "خواجه مراد" و دهها و صدها اثر تاريخي ديگر هم در شهر هست كه مي‌تواند چراغي براي روشني تاريخ و قوميت غني اين خطه باشد. اما گذشته از آثار تاريخي و مذهبي مشهد، ييلاقات اطراف شهر و سدهاي خوش آب و هواي اطراف آن خود فرصتي مناسب براي زندگي در طبيعت و درك آرامش و قدرت خلاقيت خداوندي در آغاز فصلي جديد است.

ييلاقاتي چون شانديز، طرقبه، بند گلستان،جاغرق و زشك خود از زيباترين خلقت‌هاي خداوندي در اين منطقه به شمار مي‌رود كه در ارتفاعات اطراف مشهد علاقه‌مندان و دوستداران بسياري دارد. ييلاقاتي كه با نهرها و رودهاي بزرگ جاري در دل كوه‌هاي پوشيده از درختان سبز و افراشته هوش از هر بيننده‌اي مي‌ربايد. در مسيرهاي ورودي اين مناطق كافه‌ها و رستورانهاي طول مسير مشتريان بسياري دارد آنان كه توان راه رفتن ندارند و آمده‌اند تا روزي را در آرامش كوه و سبزي طي كنند، در دامنه اين ارتفاعات اتراق كرده‌اند و خستگاني كه بعد از طي مسافتهاي طولاني در مسير برگشت نفسي تازه مي‌كنند.

در اين ميان شيشليك‌هاي خوشمزه و خوش عطر و بوي شانديز، كبابهاي بره و خورشت‌هاي آنچناني مسير، دل ضعفه مي‌آورد و هر رهگذري را كه طبيعت روحي تازه در او دميده به سوي خود مي‌كشاند تا دلي از غذا و هواي خوش منطقه درآورد
 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
زشك
زشک زشك در امتداد جنوب شرقي رشته كوههاي بينالود واقع گرديده و باغهاي مصفاي آن از رودها و چشمه سارهاي گوناگون مشروب شده و از مناظر بديع برخوردار است . اين محل در فاصله 50 كيلومتري غرب مشهد واقع گرديده است و توسط جاده آسفالته از طريق شانديز و وكيل آباد به مشهد متصل مي گردد

 

Nicol

متخصص بخش گردشگری
سد چالیدره

استان خراسان بزرگ از نظر ظرفيت هاي فرهنگي و جهانگردي و نيز از نظر پديده هاي طبيعي منحصر به فرد است كه بيش از يك هزار و چهارصد اثر تاريخي، فرهنگي و مذهبي در اين منطقه شناسايي شده كه بسياري از آنها مورد بازديد گردشگران و زايران قرار مي گيرد و خراسان را از اين جهت به يكي از غني ترين نقاط كشور تبديل كرده است.
موسسه توسعه گردشگري به منظور شناسايي هر چه بيشتر پتانسيل هاي گردشگري استان و برنامه ريزي براي استفاده بهينه از اين قابليت ها و در راستاي توسعه صنعت گردشگري و جذب بيش از پيش گردشگران نسبت به مطالعه طرح هاي گردشگري از جمله طرح راهبردي «طرقبه و شانديز»، طرح گردشگري «چاليدره»، طرح گردشگري «اخلمد»، طرح گردشگري «قره سو»، طرح گردشگري «آبشار دورود»، طرح گردشگري «گناباد»، طرح گردشگري «قاين» و طرح گردشگري «كوهسرخ» اقدام‌ كرده است.
طرح گردشگري چاليدره در كيلومتر دو جاده نقندر واقع است و به دليل قرار گرفتن اين طرح در يكي از خوش آب و هواترين نقاط ييلاقي اطراف مشهد مي توان با سرمايه گذاري آن را به يكي از نقاط جذب گردشگر اعم از خارجي و داخلي تبديل كرد.
ظرفيت طرح گردشگري چاليدره از نظر جذب گردشگر بيست و پنج درصد گردشگران طرقبه پيش بيني شده كه معادل بيست و يك هزار و 625 نفر در هفته خواهد بود.
منطقه طرقبه و شانديز از ديرباز به عنوان منطقه ييلاقي و گردشگري شناخته شده است .مطالعات طرح راهبردي طرقبه و شانديز با هدف ايجاد پايداري در محيط طبيعي و توسعه گردشگري پايدار انجام پذيرفت.
از ويژگي هاي بارز اين طرح، برنامه ريزي براي فعاليت هاي گردشگري در منطقه جغرافيايي مشخص و با ديدگاه راهبردي است.
طراحی پروژه ی انتقال آب از سد چالیدره و منبع آب شرب شهر طرقبه نیز در حال انجام است.
در مورد سد چالی دره که محل زیبایی است و در کنار شهر توریستی طرقبه واقع گردیده است ، اطلاعات بهتری را خواهم نوشت
 
بالا