• توجه: در صورتی که از کاربران قدیمی ایران انجمن هستید و امکان ورود به سایت را ندارید، میتوانید با آیدی altin_admin@ در تلگرام تماس حاصل نمایید.

تشعشع جسم سیاه

parisa

متخصص بخش
می دانیم که انتقال گرمای رسانشی و جا به جایی نیازمند شیب دما در ماده است.ولی،انتقال گرما توسط تشعشع به ماده نیاز ندارد.بسیاری از فرایند های گرمایش،سرمایش،خشک کردن صنعتی و هم چنین روش های تبدیل انرژی نظیر احتراق سوخت فسیلی با فرایند تشعشع سر و کار دارند.شکل زیر نفوذپذیری سه طیف مختلف تشعشعی را نشان می دهد:

300px-Alfa_beta_gamma_radiation_penetration.svg.png

magnify-clip-rtl.png

This figure illustrates the relative abilities of three different types of ionizing radiation to penetrate solid matter.
 

parisa

متخصص بخش
[h=3]شدت تشعشع فرود تشعشع در هر سطح می توانداز جهت های مختلف باشدو نحوه ی پاسخ سطح به این تشعشع به جهت فرود آن بستگی دارد.این تاثیرات جهتی را با وارد کردن مفهوم شدت تشعشع می توان بررسی کرد.شدت تشعشع را با
dd7536794b63bf90eccfd37f9b147d7f.png
نشان می دهند که آحاد آن W·m[SUP]-2[/SUP]·sr[SUP]-1[/SUP] است و به صورت زیر تعریف می شود:
9ad548d81f7de0089c82355541ea33d9.png

که در آن

  • e1d05039943632bf0c5bb9a6f886ed4f.png
    مساحت سطح گسیلنده و در امتداد عمود بر جهت تشعشع است.

  • 47bcdcd7bcbf990c435227b4aa4912da.png
    گرمای انتقال داده شده به سطح
    e1d05039943632bf0c5bb9a6f886ed4f.png
    است.

  • 5509009e07b6ab950e6995e6fa892fe8.png
    زاویه ی فضایی در جهت گسیل است.
  • f7c1ec740a331be09a816b77eed25ce6.png
    زاویه ی بین بردار نرمال سطح گسیلنده وجهت گسیل است.

  • 5509009e07b6ab950e6995e6fa892fe8.png
    توسط زاویه ی بین شعاع های یک کره تعریف می شود:
220px-Steradian.svg.png

magnify-clip-rtl.png

Steradian



(1 sr = (180/π)[SUP]2[/SUP] square degree)
[h=3]تشعشع جسم سیاه هر جسم جامدی کسر یعنی از تابش فرودی بر سطح خود را درمی‌آشامد، بقیه این تابش بازتاب می‌یابد.
یک جسم سیاه ایده‌آل به صورت ماده‌ای که تمامی تابش فرودی را ، بدون هیچ بازتابس درمی‌آشامد، تعریف می‌شود
از دیدگاه نظریه کوانتومی ، جسم سیاه عبارت است از ماده‌ای که
تعداد بیشماری تراز انرژی کوانتیده (در گستره وسیعی از اختلاف انرژیها) است.
بطوری که هر نوترونی که با بسامدی بر آن فرود آید در آشامیده می‌شود.
از آنجا که انرژی درآشامیده بوسیله یک ماده دمای آن را افزایش می‌دهد،
اگر هیچ انرژی گسیل نشود، یک درآشام کامل یا جسم سیاه ، گسیل کننده کامل نیز هست.

خواص عمومی تابش جسم سیاه
انرزی که در بازه کوچک فرکانسی

dv
بین فرکانس‌های

v,dv+v

گسیل می‌شود، در دمای ثابت نخست با فرکانس افزایش پیدا می‌کند، سپس به یک تعداد ماکزیمم می‌رسد،
و سرانجام در فرکانس‌های باز هم بالاتر کاهش می‌یابد

با افزایش دمای جسم تابش کننده کسر بیشتری از تابش گسیل شده توسط مولفه‌های فرکانس بالاتر حمل می‌شود

طیف تابش جسم سیاه مستقل از ماده‌ای است که تابش کننده از آن ساخته شده است
 

parisa

متخصص بخش
جسم سیاه یک سطح ایدال با خواص زیر است:
1.تمام تشعشع فرودی را جذب میکند
2.در یک دما وطول موج مشخص هیچ سطحی نمی تواند بیشتر جسم سیاه انرژی کسیل کند
3.تشعشع جسم سیاه مستقل از جهت است یعنی جسم سیاه یک گسیلنده پخشی است
جسم سیاه که جذب کننده ویک گسیلمند کامل است ،به عنوان استانداردی
عمل می کند که خواص تشعشعی سطوح دیگر با آن مقایسه می شود.
گرچه بعضی سطوح تقریبا سیاه اند،ولی باید توجه داشت که هیچ سطحی دقیقاخواص جسم سیاه را ندارد.
بهتربن تقریب برای جسم سیاه،حفره ای است که سطح داخلی آن در دمای یکنواخت است

اگر تشعشعی از روزنه کوچکی وارد شود قبل از خروج بازتاب های متعدد می دهد.لذا ،تمام
تشعشع تقریبا توسط حفره جذب ورفتار حفره تقریبا مانند جسم سیاه است.
اگر معادله توزیع پلانک را برای دما های مختلف رسم شود،یکی از ویژگی های این است که
کسرقابل توجهی از تشعشعی که توسط خورشید،که می توان آن را تقریبا جسم سباه با دمای 5800kدانست گسیل می شود در ناحیه مرئی طیف است ،ولی برای دما کمتر از800k،گسیل عمدتا در ناحیه مادون قرمز طیف است وبرای چشم مرئی نیست منبع:کتاب اینکروپرا
جسم سیاه تقریبی

کاواکی که حفره بسیار کوچکی در روی آن تعبیه شده است، تقریب بسیار خوبی از جسم سیاه است.
هر تابشی مه بر این حفره بتابد، از طریق آن وارد کاواک می‌شود و
احتمال بسیار کمی وجود دارد که بلافاصله مجددا باز تابیده شود
در عوض بازتابش،
این تابش یا درآشامیده می‌شود یا بطور مکرر در دیواره‌های داخلی جسم سیاه بازتاب می‌یابد.
در نتیجه عملا تمامی تابش که از طریق این حفره وارد کاواک می‌شود،
در این ظرف درآشامیده می‌شود.
حال اگر کاواک مورد نظر را تا دمای مفروضT
حرارت دهیم، دیواره‌های درونی آن، با آهنگ یکسان فوتونها را گسیل می‌کنند و درمی‌آشامند
. تحت این شرایط می‌توان گفت که تابش الکترومغناطیسی با دیواره‌های داخلی در تعادل گرمایی است.
کیرشهف نشان داد که طبق قانون دوم ترمودینامیک تابش داخل کاواک در هر طول موجی باید همسانگرد
(یعنی ، شار تابشی مستقل از راستا باشد)،
همگن (شار تابشی در تمام نقاط فضا یکسان باشد) بوده و نیز در تمام کاواک‌ هایی که دمایشان برابر است یکسان باشد

303px-PlanckianLocus.png
magnify-clip-rtl.png

The color (chromaticity) of black-body radiation depends on the temperature of the black body; the locus of such colors, shown here in CIE 1931 x,y space, is known as the Planckian locus.






300px-Blackbody-lg.png
magnify-clip-rtl.png

طیف جسم سیاه. هرکدام از خط‌ های رنگی (که نمایندهٔ دماهای گوناگون هستند) نشان می‌دهند که در طول موج‌های گوناگون شدت تابش چه قدر است. با کم شدن دما، قلهٔ تابش جسم سیاه به سمت شدت‌های کمتر و طول موج‌های بیشتر می‌رود.



یک جسم توخالی که تنها سوراخ کوچکی برای ورود یا خروج تابش دارد (کاواک) تقریب خوبی برای جسم سیاه ایده‌آل است. تابشی که از راه این حفره وارد ظرف شود، احتمال بازتابیدن بسیار اندکی دارد. این تابش پی‌درپی در دیواره‌های داخلی جسم بازمی‌تابد تا سرانجام درآشامیده شود. به همین دلیل، اگر از سوراخ به درون جسم بنگریم آن را سیاه خواهیم دید.
 

parisa

متخصص بخش
[h=3]قانون پلانک رابطهٔ شدت تابش بر حسب بسامد (که رابطهٔ عکس با طول موج دارد) از قانون پلانک برای جسم سیاه به دست می‌آید:
05dab0b72b5ef62dc39cfd7aeae1acf1.png
در رابطهٔ بالا:

  • I(ν)dν مقدار انرژی بر واحد سطح بر واحد زمان است که در واحد زاویهٔ فضایی در بازهٔ بسامدی ν و ν+dν می‌تابد؛
  • T دمای جسم سیاه است؛
  • h ثابت پلانک است؛
  • c سرعت نور است.
  • k ثابت بولتزمن است.
 

parisa

متخصص بخش
[h=3]قانون جا به جایی وین همان طور که در شکل دیده می شود توزیع طیفی جسم سیاه یک ماکزیمم دارد و طول موج متناظرآن به دما بستگی دارد.ماهیت این وابستگی را با قانون جا به جایی وین می توان نشان داد.

300px-Wiens_law.svg.png
magnify-clip-rtl.png




قانون جا به جایی وین
480e98de24aeb87fff12493ff5d72149.png
در رابطه ی بالا: ثابت cبرابر است با:
طبق این قانون،ماکزیممم توان گسیل طیفی با افزایش دما به طرف طول موج های کوتاه تر جا به جا می شود،این گسیل در وسط طیف مرئی خورشیدی قرار دارد،زیرا خورشید مانند جسم سیاه در دمای 5800k تشعشع می کند.











1.تمام تشعشع فرودی را با هر طول موج و در هر جهت جذب می کند
2.در یک دما وطول موج مشخص هیچ سطحی نمی تواند بیشتر جسم سیاه انرژی گسیل کند
3.تشعشع جسم سیاه مستقل از جهت است یعنی جسم سیاه یک گسیلنده پخشی است


طیف کامل الکترومغناطیس در شکل دیده می شود.تشعشع صادر شده از یک سطح گستره ای از طول موج ها را در بر می گیرد.به طوری که اندازه تشعشع با طول موج تغییر می کند و واژه طیفی به منظور نشان دادن این وابستگی به کار می رود.تشعشع صادر شده از توزیع پیوسته و نا یکنواخت مولفه های تکفام(دارای طول موج منفرد) تشکیل شده است.به طوری که اندازه تشعشع در هر طول موج و توزیع طیفی با طبیعت و دمای سطح صادر کننده،تغییر می کند. [[پرونده: نمونه مسئله


تشعشع جسم سیاه


1)پوسته ی آلومینیومی کروی با قطر داخلی 2m از هوا تخلیه و از آن به عنوان محفظه ی تست تشعشع استفاده می شود، اگر سطح داخلی دوده اندود ودر 600k نگه داشته شود، شار تشعشع فرودی بر سطح تست کوچک واقع بر محفظه چقدر است ؟اگر سطح داخلی دوده اندود نشود در همان دما شار تشعشع فرودی چقدر است؟


2)اگر سطح زمین را سیاه و خورشید را جسم سیاهی با دمای 5800k بگیریم دمای سطح زمین را تخمین بزنید.قطر خورشید 1.39Gm وقطر زمین 12.9Mm وفاصله ی بین خورشید وزمین 0.15Tm می باشد.


3)طول موج متناظر با ماکزیمم گسیل تشعشع از هر یک از سطوح زیر تخمین بزنید.خورشید ،رشته یتنگستن در دمای 2500k ، فلز گرم با دمای 1500k ،پوست بدن انسان در 305k ،سطح فلزی که به طور کریوژنیک تا 60k سرد شده است.کسری از گسیل خورشیدی را مه در ناحیه های طیفی زیر قرار دارد،تخمین بزنید. ماورا بنفش ،مرئی.مادون قرمز.


4)لامپ 100ص از رشته ی نازک مستطیلی به طول 5mm وبه عرض 2m ساخته شده است ومانند جسم سیاه با دمای 2900k تشعشع می کند. به فرض اینکه لامپ تمام تشعشع مرئی تابیده شده بر خود را عبور دهد، بازده یلامپ چقدر است؟
 

parisa

متخصص بخش
[h=4]گسیلمندی 5)گسیلمندی طیفی نیم کروی تنگستن برای طول موج کمتر از 2 میکرو متر 0.45 وبرای طول موج های بیشتر از 1 میکرو متر 0.1 می باشد.رشته ی تنگستن استوانه ای به قطر 0.8mm و به طول 20mm است .رشته در حباب خلا قرار گرفته است وبا جریان الکتریکی تا دمای پایدار 2900k گرم می شود.
الف)در دمای 2900k رشته ،گسیلمندی کلی چقدر است.
ب)اگر دمای محیط 300k باشد، با قطع برق آهنگ اولیه ی خنک شوندگی رشته چقدر است؟


[h=4]جذبمندی جذبمندی خاصیتی است که کسری از تشعشع فرودی را که توسط سطح جذب می شود تعیین می کند.چون این خاصیت،مانند گسیل،وابستگی جهتی و کیفی است،تعیین آن مشکل است.جذبمندی طیفی جهتیهر سطح،
246187851f262103aac36ab665192fba.png
،کسری از شدت طیفی فرودی در جهت
81b8ececd61a61a6f2dab7187c70348e.png
است که توسط سطح جذب می شود.لذا،
d09435440644552e101cd21ae72721ff.png

در این عبارت ،از وابستگی جذبمندی به دمای سطح صرف نظر شده است این وابستگی برای اغلب خواص تشعشعی طیف ضعیف است. از نتیجه بالا دیده می شود که سطوح می توانند نسبت به طول موج و جهت تشعشع فرودی جذب انتخابی داشته باشند.ولی،در اغلب محاسبات مهندسی بهتر است خواصی از سطح که میانگین های جهتی را نشان می دهند به کار بریم.لذا،جذبمندی طیفی نیمکروی را به صورت زیر تعریف می کنیم

63cb57468da92363fa75bc03938fb552.png

و آن را به صورت زیر می توان بیان کرد

3fdba39161ed836679fd8fa6e9da6fcf.png


لذا
4ccfc8221d9e111fb7855ddc421ea188.png
به توزیع جهتی تشعشع فرودی،به طول موج تشعشع و ماهیت سطح جذب کننده بستگی دارد.اگر توزیع تشعشع فرودی به طور پخشی و
9b8302c992ecfd6954a0eefc0976c691.png
مستقل از
3538eb9c84efdcbd130c4c953781cfdb.png
باشد،معادله قبلی به صورت زیر در می آید

63054f948411f4dc5846efa30079e54e.png

جذبمندی نیم کروی کلی، ،میانگین انتگرالی شده روی جهت و طول موج را نشان می دهد.این خاصیت به عنوان کسری از شدت تشعشع فرودی کل جذب شده توسط سطح تعریف می شود

6d5630461717a207875602ef2c95aa72.png

در نتیجه می توان گفت

bebd2499d2612f0bba13c53e76e65985.png

لذا
fdeeae36dae9a92d63ca8a182dbd05f1.png
به توزیع طیفی تشعشع فرودی،به توزیع جهتی آن و به ماهیت سطح جذب کننده بستگی دارد.گرچه
bccfc7022dfb945174d9bcebad2297bb.png
تقریبا مستقل از دمای سطح است،ولی گسیلمندی نیمکروی کلی،
c691dc52cc1ad756972d4629934d37fd.png
،مستقل از دمای سطح نیست و شدیدا به دما بستگی دارد.
چون
bccfc7022dfb945174d9bcebad2297bb.png
به توزیع طیفی شار تشعشع فرودی بستگی دارد،مقدار آن برای سطحی که در معرض تشعشع خورشیدی است می تواند خیلی متفاوت به مقدار آن برای مکان سطحی باشد که در معرض تشعشع گسیل شده از منبعی با دمای پایین تر و با طول موج بلندتر قرار دارد.چون توزیع طیفی تشعشع خورشیدی تفریبا با توزیع طیف گسیل تشعشع از جسم سیاه،با دمای5800K،متناسب است،از معادله ی قبل نتیجه می شود که جذمندی کلی برای تشعشع خورشیدی،
bac97165e372e8c91026b1ed69fcb3e5.png
،را به صورت زیر می توان تقریب زد

45a1aea25e7a2af7456af59d8d29edc2.png
 

parisa

متخصص بخش
انتگرال هایی را که در این معادله وارد شده اند با استفاده از تابع تشعشع جسم سیاه،
5a82ef7a1ea6fdce6973cef5144d03ad.png
،در جدول1-12 کتاب می توان ارزیابی کرد.

مثال: جذبندی طیفی نیمکروی یک سطح کدر و شار تشعشع فرودی بر این سطح در شکل های زیر نشان داده شده اند.
Nemoodar1.GIF
Nemoodar2.GIF

تغییرات جذبمندی طیف نیمکروی را بر حسب طول موج رسم کنید.جذبمندی نیم کدوی کلی سطح چقدر است؟ اگر سطح با دمای اولیه500kودارای گسیلمندی نیمکروی کلی0.8 باشد،دمای آن بر اثر شار تشعشع فرودی چقدر است؟
حل:
1-
0dc43323a717bdee4b025653261679db.png

در نتیجه داریم
Nemoodar3.GIF

2-
aa5ea85f2a63a700f05817c42d890713.png
 

parisa

متخصص بخش
aef7d08e2f40fb82ffc15c92abb5f2c1.png


d3b5826ab58c6cceb6f24fd11fefaf18.png

cb8f53f64fb6ce05d59e75d37e860167.png


3-با صرف نظر از اثر جابجایی،شار گرمای خالص داده شده به سطح برابراست با
4279eb9b7b81ebfd11954da12ef1c4d1.png

چون
88504cc3b4e433964c14fbe63b4d477b.png
،دمای سطح بر حسب زمان افزایش می یابد.
منبع: کتاب مقدمه ای از انتقال گرما نوشته اینکروپرا
Mohammad mousavi ‏۲۵ ژانویه ۲۰۱۱، ساعت ۰۶:۴۴ (UTC)
[h=3]قانون کرشهف یک محفظه بزرگ و دما ثابت با دمای سطح Ts در نظر بگیرید که چند جسم کوچک درون آن قرار دارندچون اجسام مزبور نسبت به محفظه کوچکند،لذا تاثیری بر میدان تشعشع که مجموع اثرات صدور و انعکاس انرژی توسط سطح محفظه است،نمی گذارند.به خاطر دارید که چنین سطحی صرف نظر از خواص تشعشی آن،یک حفره جسم سیاه را تشکیل می دهد.بر این اساس و بدون توجه به وضعیت قرار گرفتن سطح،شدت تشعشع ورودی بر هر سطح در داخل،حالت دیفیوز داشته و برابر صدور انرژی از یک جسم سیاه به دمای Tsاست. G=Eb(Ts)

در شرایط دائم،تعادل گرمایی باید بین اجسام و محفظه وجود داشته باشد.بنابراین T1=T2......=Ts و نرخ خالص انتقال انرژی به هر سطح برابر صفر است.با اعمال موازنه انرژی بر سطح کنترل روی جسم 1 داریم:
e8948aeceb5cdb14231ae0535d72d8a2.png
یا
095c699520b8fe5c45df737e9eafc359.png
چون نتیجه فوق باید روی هرکدام از اجسام محصور در محفظه اعمال شود رابطه زیر به دست می آید:
2123a4a37805b567316083a52654528b.png
رابطه فوق قانون کرشهف نام دارد.نتیجه مهمی که از قانون فوق به دست می آید این است که توان صدور یک سطح واقعی نمی تواند ا ز توان صدور سطح سیاه در همان دما تجاوز کند و لذا ملحوظ داشتن جسم سیاه به عنوان صادرکننده ایده آل تایید می شود. با استفاده از تعریف ضریب صدور کلی نیمکره ای شکل دیگری از قانون کرشهف چنین نوشته می شود:
4dd671a92bbb44a97408de61081d3828.png
بنابراین برای هر سطح واقع در محفظه داریم:
eb300ea192917a5acc389734fea83161.png
یعنی ضریب صدور کلی نیمکره ای سطح برابر ضریب جذب کلی نیمکره ای آن است. روند فوق را می توان برای شرایط طیفی نیز تکرار کرد:
2d489f15ac510fc7efcaeb68ea422fa9.png
معادله بالا هنگامی بکار می رود که شدت تشعشع ورودی دیفیوز بوده یا سطح دیفیوز باشد.شکل خاصی از قانون کرشهف که هیچ گونه محدودیتی ندارد،شامل خواص طیفی و جهتی است.یعنی:
0a32ea623610a06c0c7961da158dc57d.png
 

parisa

متخصص بخش
[h=3]سطح خاکستری: با قبول این واقعیت که ضرایب صدور و جذب طیفی جهتی در هر شرایطی برابرند،این سوال مطرح می شود که معادله زیر تحت چه شرایطی معتبر است؟
0692c707f20fea0c05aca5f4e824cd46.png

cc74dcdae3691885d604bb4ee9acd7ba.png
چون
0a32ea623610a06c0c7961da158dc57d.png
است نتیجه می شود که معادله
2d489f15ac510fc7efcaeb68ea422fa9.png
هنگامی قابل اعمال است که یکی از شرایط زیر برقرار باشد:
1-شدت تشعشع ورودی دیفیوز است.
2-سطح دیفیوز است.
با فرض اینکه شدت تشعشع ورودی یا سطح دیفیوز باشند،شرایط دیگری را بررسی می کنیم که برای ارضای معادله
eb300ea192917a5acc389734fea83161.png
لازمند.این تساوی هنگامی برقرار است که:
467ed9c206f975bb5a453331ddca0648.png
چون
2d489f15ac510fc7efcaeb68ea422fa9.png
است،نتیجه می شود که معادله
eb300ea192917a5acc389734fea83161.png
در صورت برقرار بودن هر کدام از شرایط زیر صادق است.
1-شدت تشعشع ورودی شامل صدور انرژی از یک جسم سیاه در دمای سطح Tباشد که در این حالت
df1ba606fb2eb9fc5903426d75dc8e91.png
و
6a287bd309b8c60391f543e0d9f4a4ff.png
.
2-سطح خاکستری است.
چون ضریب جذب کلی سطح به توزیع طیفی شدت تشعشع ورودی به آن بستگی دارد،صریحا نمی توان گفت که
eb300ea192917a5acc389734fea83161.png
است.برای مثال یک سطح خاص ممکن است تشعشع را در یک ناحیه طیفی به شدت جذب کند در حالی که در ناحیه دیگر جذب نکند.بنابراین بر هیچ اساسی نمی توان گفت که همواره معادله
eb300ea192917a5acc389734fea83161.png
برقرار است.
برای اینکه فرض خاکستری بودن سطح معتبر باشد لازم نیست که
4ccfc8221d9e111fb7855ddc421ea188.png
و
64878d4c9f35944fbe2b9fe71e042e2f.png
در سرتسر طیف مستقل از
e05a30d96800384dd38b22851322a6b5.png
باشند.از نظر عملی سطح خاکستری به عنوان سطحی تعریف می شود که در آن
64878d4c9f35944fbe2b9fe71e042e2f.png
و
4ccfc8221d9e111fb7855ddc421ea188.png
در نواحی طیفی شدت تشعشع ورودی و صدور انرژی از سطح مستقل از
e05a30d96800384dd38b22851322a6b5.png
باشند
[h=4]بازتابندگی [h=4]عبور پذیری 6)یک جسم کوچک ،کدر ،پخشی با دمای Ts=400k در کورهی بزرگی که دیوارهی داخلی آن در Tf=2000k است آویزان شده است،دیواره ی پخشی و خاکستری و با گسیلمندی 0.2 است .اگر گسیلمندی سطح جسم کوچک برای طول موج های کمتر از 1 میکرو متر ،صفر باشد وبرای طول موج بین 1تا3 میکرو متر، 0.7 باشدو برای طول موج های بیشتر از 3 میکرو متر برابر 0.5 باشد به سوالات زیر پاسخ دهید.
الف)جذبمندی و گسیلمندی کلی سطح جسم را بیابید.
ب)شار تشعشعی بازتاب شده از سطح وشار تشعشعی خالص داده شده به سطح چقدر است؟
ج)توان گسیل طیفی در طول موج 0.2 میکرو متر چقدر است؟
[h=3]خورشید به عنوان یک جسم سیاه میدانیم که انتقال گرمای رسانشی و جابه جایی نیازمند گرادیان دما در ماده است ولی انتقال گرما توسط تشعشع به ماده نیاز ندارد .تشعشع فرآیند بسیار مهمی است و از نظر فیزیکی شاید جالب ترین نوع انتقال گرما است.بسیاری از فر آیندهای گرمایش ، سرمایش ، خشک کردن صنعتی وهمچنین روشهای تبدیل انرژی نظیر احتراق سوخت فسیلی وتشعشع خورشیدی با فرآیند تشعشع سروکار دارند.
 

parisa

متخصص بخش
از آنجا که تابش یکی از روشهای انتقال گرما می باشد و در بسیاری از موارد موجود در صنعت که نیاز به دقت فراوان است و تابش سهم مهمی در تولید و یا جذب انرژی دارد، شناخت این پدیده لازم وضروری است .خورشید به عنوان یک منبا انرژی بسیار خوب در سالهای آتی مورد توجه خاص قرار خواهد گرفت . ساخت وسایل و ابزارهایی که بتوانند انرزی خورشید را جذب کرده و به صورتهای متعارف تبدیل کنند نیازمند شناخت کامل پدیده تابش است . همان طور که می دانیم خورشید عنصر کلیدی برای ادامه حیات است. توسط فرایند های گرمایی، خورشید می تواند اغلب نیاز های گرمایشی محیط، گرمای فرایند ها و الکتریسیته را تامین کرد. توزیع طیفی تشعشع خورشیدی باتوزیع طیفی گسیل تشعشع از سطوح صنعتی خیلی تفاوت دارد. این توزیع تقریبا توزیعی مانند توزیع جسم سیاه دارد و نمودار آن شبیه به نمودار جسم سیاه در بالا در دمای T=5500 می باشد.

مثال1: دو صفحه عمود بر هم بی نهایت را در نظر بگیرید.اگر صفحه عمودی را 1 در نظر بگیریم
37ece9e16fb09c8aa9ff15d0955930fd.png
را بدست آورید.
حل:
یک سطح سوم را در نظر میگیریم به شکلی که یک محفظه بسته تشکیل شود.
f934fa790a8275e1c802d6cdabc37f60.png

afff084ff92d53891485b3d39905be7c.png

82db2d161582fa959177eda0264d2ab0.png

6bea8069187b66da19c97aa733149b02.png

با ساده سازی معادلات بالا داریم:
acac75d4ebd6bcbd00c58aa7cdb6b28f.png

b003747d5cfadcb9558cf5a000c62fad.png

918c1ebe4405907da7d61f85072f080d.png

حال از قانون عکس استفاده می کنیم:
97577f604b1668a3ce3748c675149b78.png

384bc9a1f420a273fe23076b245223aa.png

f3b31547d9eb6245628263a011b64c60.png

از این سه رابطه برای ساده کردن سه معادله قبل بهره می بریم:
acac75d4ebd6bcbd00c58aa7cdb6b28f.png

dfebd56ea4768b7135f0568e2d8474d3.png

dfebd56ea4768b7135f0568e2d8474d3.png

با رابطه اول یک دستگاه دو مجهولی ایجاد می کنیم:
dfebd56ea4768b7135f0568e2d8474d3.png
 

parisa

متخصص بخش
dfebd56ea4768b7135f0568e2d8474d3.png

2a43ebe0da1435ec72afb462bc3184aa.png

حال باحذف یک مجهول از دستگاه داریم:
9bfacdfb9b84b2b07d51ff58a4f2ee28.png

7200380e56c485001e45f6f4efd2388d.png

که در اینجا
f5a9e4e4033be26e48e972ef97148330.png


تمرین:
دو صفحه موازی بینهایت در مقابلا یکدیگر به فاصله L قرار دارند.
37ece9e16fb09c8aa9ff15d0955930fd.png
را محاسبه کنید.

مثال2: مقدار
37ece9e16fb09c8aa9ff15d0955930fd.png
را بیابید.

حل: یک سطح کمکی میگیریم به طول 2L آن را
e2a78fdcf1c4f07067fc16b5f128b83a.png
مینامیم. فاصله خالی را
c1bec3c172b61a8425d489e8c5f40b84.png
می نامیم. از مثال قبل نیز استفاده می کنیم.
fc65d5817f14435d27b961cf42304aa3.png

23cdb1f8e5edd0027aeaee524204ed87.png

3a6bfda46bbaa6b3434f95a4cffb315d.png

0e6b392358a0701a57a66f3ff4dcf2bd.png

5a21483079cecc21c132696d748101ef.png


مثال3:
یک استوانه به ارتفاع 2 متر وقطر 1 متر در نظر بگیرید. اگر سطح بالا 1 و اطراف 2و زیر را 3 بنامیم.مقدار
d1c92073e11729a2d899e35b188b5f97.png
و
37ece9e16fb09c8aa9ff15d0955930fd.png
را بیابید.
حل:
bc9e02b157871958f553c7d232df05e7.png

51a54d387a7d7b48e871e37f8cf8d695.png

92db6a1a648f2d0876fb119600322e91.png

2fbb030498d5cf9930e9da6b22250bf7.png

8242a4d7d64444e2812b442d89d72871.png

8e94309244b999eb1b8b235a5b052885.png

9a6b3ee77e99abc1a8b1a7b4a66f4c7a.png

f4d9aafd4c5a376ce52290051fbbcf90.png

06d45cc3f4a28ba6ddf10279290ba04b.png

88d82f8fcb7417e8929e2bc19357949e.png

01082983ce8ac4ad7426f2f3d7b36d38.png

fd6d0fc3f8222c851bd961c452e86bf4.png

2584c1681f24e8ce787d81aca41dad7e.png
 

parisa

متخصص بخش
مثال 4 شکل زیر را در نظر بگیرید.دمای محیط اطراف 300 درجه کلوین است.سطح 2 عایق است و به سطح 1 که در دمای 700 درجه کلوین است شار گرمایی q داده می شود.دمای سطح 2 و مقدار q داده شده به سطح یک را حساب کنید.مساحت سطوح با هم برابر و برابر واحد است.

A111.JPG

حل: در نظر یگیریم که به منظور حل این مسئله ابتدا باید سطح سوم که همچون سیاه بوده و هم دما با دمای محیط است را به شکل اضافه کنیم تا محفظه بسته داشته باشیم و بهتر بتوانبم مسئله را حل کنیم.

c613eb37d7f450f560e651cfc3e80abc.png

با ساده سازی داریم
cda4cbd9143561f6b9f2e162636defcf.png

مساحت ها با هم برابر است؛
e83ed43d55e568415d131b551c5895ad.png

از طرفی هم با توجه به روابط بالا داریم:
e03c24b297cd3a82874d5c387c42fdbf.png

در نتیجه با توجه به جدول 13-1 کتاب

1e68bd499bc00debbb8133994beaf1d6.png


826e9cb407994795072fa4e024324ebe.png

نمودار معادل این جسم به شکل زیر است
A-11-sd.PNG
 

parisa

متخصص بخش
a8e0fc14e614a9f31dfe2c7824c5aabd.png


344-33.PNG



دمای سطوح یک و سه مشخص است. پس می توانیم با نوشتن رابطه بین این دو سطح به مقدار q سطح یک دسترسی پیدا کنیم. ابتدا مقاومت معادل بین این دو سطح را حساب می کنیم و سپس مقدار q سطح یک را به دست می آوریم.
6e43d94e43de8d64bf555c501e2f4fab.png




4c99d2465c7d8180bd17156e381c9349.png


مثال5
برای کوره ی موجود در شکل زیر که سطح کناره ی آن عایق است، دمای سطح 1 را به دست آورید. دمای هوای اطراف 300 کلوین است و قسمت بالایی کوره آزاد است.
2323-12.PNG



حل:سطح 3 با خصوصیات جسم سیاه و با دمای هوای اطراف را به شکل اضافه می کنیم. برای محاسبه ضریب دید سطح 1 نسبت به سطح 3 از فرمول های جدول 2-13 کتاب استفاده می کنیم.سپس با نوشتن رابطه تقابل بین سطوح و همچنین رابطه مجموع ضریب دید سطوح محفظه می توانیم ضریب های دید مجهول را به دست آوریم. با توجه به شکل نمودار معادل این مسئله نیاز هست که پس از پیدا کردن ضریب سطوح،مقومت های بین سطوح هم محاسبه شود.
 

parisa

متخصص بخش
447ad8603300a590c5d3b1f978c8e95e.png

نمودار معادل این کوره به شکل روبروست.
A-11-sd.PNG

نمودار معادل بین سطح 1 و سطح 3 به شکل زیر است که در آن داریم:
4-yatr.PNG



7c47955c2b526db13f6601243b7f3824.png



07114fffdfad975367e50daa5e9bb6c8.png


--habib-sheikh ‏۱۶ ژوئن ۲۰۱۱، ساعت ۱۲:۲۳ (UTC)
سوال 1:در صورتی که ضریب دید تشعشعی بین دو صفحه بالا و پایین یک مکعب برابر 0.25 باشد ضریب دید صفحه بالایی مکعب با یکی از صفحات جانبی چقدر می شود؟
ره حل سوال 1: بطور کلی در حل ضرایب دید برای سطوح مکعب شکل و کلیه سطوحی که به نوعی تقارن دارند اگر تقارن را درست تشخیص دهیم مسئله خیلی ساده حل می شود: سطح بالایی مکعب را سطح شماره 1 سطح پایین مکعب را سطح شماره 2 و سطوح جانبی را شماره 3 تا 6 نامگذاری می کنیم از قانون جمع داریم:

65c69af47bcdea1ecd6e97025d78245d.png
 

parisa

متخصص بخش
میدانیم :
a9d680b09ac09c2e82cb76ec4010ba2b.png


از طرفی به لحاظ تقارن داریم:
6e1e6e90be2f127c1d9f28bde7b19f99.png

بنابر این :


c4159e8b94b11de80bece136925432e8.png


312fb1db1ddceaae47c271c62ab0c1ca.png



مثال )
قسمت جسم سیاه:
یک لامپ رشته ای 100 w ، دمای سیم 3000 k ، چه کسری از انرژی تابشی به نور مرئی تبدیل می شود؟

0aa3abfbec1eb90e8389d1ef301278de.png


a2132162f5fd91b278439cf1f9d89f58.png


c4932ca859a474fd730ac4874ead7642.png


85b524521be59c8ef1997f3f242744e2.png




G=A+R+T A=absorbation
R=reflection
T=transmision

13f059f7d3731f2777d15909952cc5e0.png
 

parisa

متخصص بخش
bccfc7022dfb945174d9bcebad2297bb.png
ضریب جذب


f7f177957cf064a93e9811df8fe65ed1.png
ضریب انعکاس


81a69207104f00baaabd6f84cafd15a0.png
ضریب عبور
061a86ce2476d773f973e64687836546.png
اگر تابع
e05a30d96800384dd38b22851322a6b5.png
نباشد جسم خاکستری
اگر
341877dca71b17b609563e07393e757b.png
جسم کدر
مثال)
الف)
1786fb77ce4d6217b05b7502d3658805.png


ب)

655fa5318a09e7984c8d3066730b7647.png


ج)

eb007139bf5985ba2ff0601a921ab75f.png



2ddd15041bc72ec76a6cef9ed6298e0c.png
خالص دریافتی را حساب کنید؟

b45610245934041a9b9588646694a60c.png


الف)
a645d1bb1f57a4b2f0206cf6f44c9d2c.png


ب)

993d25fa8c2cfc1cfe76cb377a87453b.png

ج)

c9c3c3b05b7b69cf4e4359a84c798ff5.png


f4a700fce50ce9736f09cccec9665329.png



6904d46a77f434009e7e1ad583fad528.png


5c4f84a489c8116b12a59ca0119733e4.png



280dd624f4dc5c7a0affe015e98058d2.png



b032b915bf8520ca865431f7c3890a25.png


اگر حسم خاکستری باشد:

58a71ae3729401d8c4767dd7c612a55f.png


606764c329cec196546d297c57b190ff.png



a0ae6dde1b1bd3f7ccf1964c8e3cec67.png



a9c93c83096961e62e497b1eedb2be06.png




73de0930cc7ca23baf3da8ff7dec71af.png


اگر جسم خاکستری باشد:

7597f148416b9e14e016ff458529020e.png

14e6ec60c1849af4b7f703df77463ea1.png



498ec1bdd554c0ac520e452da571b701.png



تابش دریافتی از خورشید:

93678c096cc42a5169a2cb7c2d6f60c7.png



3d254d802ca8bd49ac0298df24c85c60.png
 

parisa

متخصص بخش
ضریب دید:


6f8d7f2ab4d0f28673c3ca4f80f56e04.png
میزان تابش دریافتی سطح j از سطح i به روی کل تابش سطح i

قانون عکس :

0b1f0d8f648f24cdad212c394e8dc655.png


ّ
8ca05578eaef9b9442694358affd1031.png

برای سطوح صاف = 0
برای سطوح محدب = 0
برای سطوح مقعر >0

قانون جمع:

acd7533900790e12c735b9b93ab53df5.png


برای یک محفظه بسته n سطحی:تعداد مجهولات:

e3117dba5d66c40322d8a3ca899d06c3.png


تعداد معادلات قانون جمع:
n
تعداد معادلات قانون عکس:

89af6ab8761d961055c49e99223e9cdf.png


جمع کلیه روابط:

273ff917313d01158e5774938df4803f.png



مثال)

محفظه سه سطحی:
تعداد مجهولات = 9
قانون جمع = 3
قانون عکس = 3

3 مجهول باید با استفاده از حل معادله تعیین شود.
 

parisa

متخصص بخش
حفاظ های تشعشعی از موادی با ضریب صدور کم ساخته می شوند و برای کاهش انتقال خالص تشعشع بین دو سطح بکار می برند.بدون وجود حفاظ تشعشعی نرخ خالص انتقال تشعشع بین سطوح 1 و2 افزایش می یابد.توجه کنید که ضریب صدور یک طرف حفاظ شاید با ضریب صدور یک طرف دیگر متفاوت باشد.با جمع کردن این مقاومت ها داریم:

e51002de5aa1c75a152b9ee79ef6bd56.png

و در صورتی که حفاظ داشته باشیم:

1ab7e4050c92c91904ebba6ec5e09831.png



26d90669e15f9167fad939ad70ed75bc.png


پس در حالت کلی و با در نظر گرفتن N حفاظ تشعشعی می توانیم بنویسیم:
3e7e7a5a03e5e2f501877cc43b89584d.png
 
بالا