جاذبه های گردشگری مهاباد

[Nicol]

اهم قابلیت‌ها و پتانسیل‌ها در بخش محیط طبیعی :

* اثر طبیعی ملی غار سهولان​

* دریاجه سد مخزنی مهاباد​

* سد انحرافی یوسف کندی​

* سد در حال ساخت سنجاق در شمال شرقی مهاباد​

* رودخانه مهاباد (ورود به دریاچه ارومیه و تالاب‌های کانی برازان و گروس )
* رودخانه ( ورودی به سد مهاباد از ضلع غربی (
* رودخانه بیطاس ( ورودی به سد مهاباد از ضلع شرقی (
* رودخانه کانی سیب در بخش خلیفان ( سرشاخه سیمینه‌رود (
* تالاب بین المللی قوپی باباعلی
* تالاب کانی برازان ( پیشنهادی به شورای عالی محیط زیست برای ارتقاء سطح حفاظتی )
* تالاب گروس
* تالاب داشخانه
* تالاب قره قشلاق
* تالاب چنگیز گلی
* زیستگاه‌های کوهستانی ارتفاعات میدان - قلعه شاه - سپی سنگ - میدان استر - چکچو مالوک - آلمالو – صارم بگ و...

* زیستگاه پستاندارانی چون کل و بز - خرس قهوهای - گراز - گرگ - روباه - شغال - گورکن و ...
پرندگانی همچون کبک - کبک چیل - انواع بازشکاری و...
* زیستگاه جنگلی منطقه کاولان و کوران، محل زیست سنجاب جنگلی و پستانداران فوقالذکر
* زیستگاه پرنده حمایت شده میش مرغ در دو نقطه از شهرستان مهاباد (محل های تخمگذاری و جوجه آوری )
* مناطق تپه ماهوری آزاد و باجه‌وند و قلقله در شمال شرق مهاباد
* مناطق تپه ماهوری کانی‌سیب در بخش خلیفان (جنوب شهرستان مهاباد (
* درختان کهنسال روستای توت آغاج
* رویشگاه یک نوع خشخاش سیاه در ارتفاعات کوتر

* غارهای مهم :
- غار آبی سهولان مسیر جاده مهاباد - بوکان
- غار کانی‌رش مسیر جاده مهاباد - سردشت
- غار آهکی برده بور روستای دهبکر
- غار آبی رفته منطقه منگور
- غار دریاس مسیرجاده مهاباد - ارومیه
- غار قلعه شاه واقع در ارتفاعات قلعه شاه
- غار کارگی منطقه منگور
- غار شوران کهنه‌ده
- غار برده گوران کانی شیخان
- غار اشکوتان روستای نیلان
- غار مام قوچاق در روستای آغبلاغ

​

 

[Nicol]

* حیات وحش :
- پرندگان وحشی :
● گونه‌های در معرض خطر انقراض پلیكان خاكستری - گیلانشاخالدار - عقاب طلایی - شاهین - بحری - میش مرغ - اردک سر سفید
- گونه‌های حمایت شده و حفاظت شده :

● پلیکان سفید - فلامینگو - درنا طناز - قوی فریادکش - حواصیل‌ها - لک لک - باکلان - اردک تاجدار- اردک مرمری - خروس کولی - پرستو - سار صورتی - انواع عقاب‌ها - قرقی‌ها - کرکس‌ها - بوف و جغدها - کورکورها - سنقرها و ...
- گونه‌های غیرحمایت شده ( عادی ) :

● کبک - بلدرچین - تیهو - بلدرچین - باقرقره - کشیم‌ها - غازها - مرغابی‌ها - آنقوت - چنگر - کبوتر - گلاریول - انواع پاشلیک - چکاوک - سار - سهره - چنگرنوک‌سرخ - زاغی - انواع آبچلیک - خروس کولی و ...
- گونه‌های زیانکار :

● انواع گنجشک - کلاغ سیاه وکلاغ ابلق و ....
- پستانداران :
- گونه‌های حمایت و حفاظت شده :

● خروس قهوه ای
- گونه‌های غیرحمایت شده :

● کل و بز وحشی - سمور - سنجاب - شنک - گرگ - شغال - روباه معمولی - گورکن - گراز - خرگوش و ...
- خزندگان :

● انواع لاک پشت ها - انواع مارها
- آبزیان :

● ماهی کپور - فیتوفاک - اسپله - زرده - ماهی رودخانه‌ای و...

 

[Nicol]

صنایع دستی مهاباد​

شهرستان مهاباد كه یكی از شهرهای كردنشین استان آذربایجان غربی است دارای انواع مختلفی از صنایع دستی است. در این شهر و روستاهای اطراف آن در حدود 300 خانوار با احتساب بعد هر خانواده 5 نفر و نیز تعدادی كارگاه تولیدی به فعالیت در تولید انواع صنایع دستی اشتغال دارند. عمده صنایع دستی این منطقه شامل قالیبافی- منجوق دوزی- پولك دوزی- سكه دوزی- سوزن دوزی- سجاده بافی- صنایع چرمی- رودوزی- لحاف دوزی- قرقره بافی بافت پارچه مخصوص لباس كردی- خراطی و چاقوسازی می باشد

قالی بافی​

به غیر از تولید فرشهای سنتی و محلی كردی در سالهای اخیر فرش بافی در مهاباد گسترده تر شده و كارگاههای مختلفی در این شهر با بافت و تولید انواع فرشهای رج 50 به بالا با نقشه های شهری و گردان اشتغال دارند. نقشه فرشهای تولید شده در مهاباد به سفارش تجار شهرهای مختلف از جمله تبریز می باشد و از نقشه های گل فرنگ- لچك ترنج- شاه عباس- زیرخاكی با رنگ زمینه كرم- لاكی- سرمه ای پوست پیازی در آنها استفاده می شود رنگرزی پشم ها اكثراً با رنگهای شیمیایی است دار مورد استفاده برای بافت دستگاه قالیبافی تبریزی و ایستاده و گره تركی متقارن به سبك فرشهای تبریز می باشد این قالی ها در انواع مختلف پشتی- ذرع و نیم- قالیچه- پرده- 4*3 متر و حتی بزرگتر نیز بافته می شوند

نقوش بكار رفته در قالیبافی مهاباد​

منجوق دوزی​

پوشش محلی زنان كرد دارای تزئینات زیبا و منحصر به فردیست این تزئینات اكثراً توسط انواع صنایع سوزن دوزی از جمله منجوق دوزی- سكه و ملیله دوزی و سایر انوع هنرها با مصالح درخشان و رنگین برروی لباسها محلی انجام می شوند. با توجه به علاقه و تلاش كردها برای حفظ آداب و سنن خود امروزه نیز انواع محصولات منجوق و سكه دوزی شده بخصوص برای مراسم رسمی و عروسی ها در شهرستان مهاباد تولید و به سایر مناطق كردنشین عرضه می شود. منجوق دوزی قدمتی دیرینه داشته و از زمان ساسانیان رایج بوده است. در نمونه های بسیار زیبای منجوق دوزی سنتی تنها اصالت و ظرافت طرحها حیرت آور نیست بلكه مهارت دست دوزندگان آن دانه ها را چنان دلنشین و استوار در كنار هم نشانده كه گویی از دستگاههای پیشرفته كامپیوتری برای محاسبه محل قرار گرفتن منجوقها استفاده شده است. دوخت منجوق به 2 طریقه انجام می شود اول آنكه دانه های منجوق را یكی یكی یا در تعداد كم 2 یا 3 عدد هر بار داخل سوزن كرده و به پارچه می دوزند. روش دیگر آن است كه ابتدا منجوقها را به بند كشیده بعد در فاصله هر چند منجوق بند آنرا توسط سوزن و نخ دیگری به پارچه می دوزند البته باید توجه داشت كه در این روش دوام كار انجام شده كمتر است

سكه و پولك دوزی​

پولك به صفحات مدور و كوچكی گفته می شود كه از جنس طلا و نقره و آلیاژی از برنج و مس بوده و برای تزئین پوشاك و به مفهوم عام بكار برده می شود. امروزه بجای پولك از سكه های كوچكی كه از رواج افتاده باشد نیز استفاده می كنند. پولك نیز از تزئینات متداول پوشاك سنتی زنان كرد است. فعالیت در این رشته در مهاباد به شكل كارگاهی و خانگی هردو وجود دارد. در كارگاههای پولك دوزی انواع كلاه پولك دوزی شده تهیه می شود اما زنان خانه دار انواع جلیقه – كمر بند و لباس پولك دوزی شده نیز تولید می كنند. پولك دوزی اغلب همراه با منجوق دوزی متداول است

نمونه‌ای از لباس پولك‌دوزی شده در مهاباد​

سوزن دوزی​

ایرانیان كه در كارهای تزئینی و آرایشی معروفند و دلبستگی زیادی به آن نشان می دهند در تكمیل كارهای تزئینی به سوزن دوزی روی آورده اند زنان كرد در منطقه مهاباد انواع سوزندوزی های زیبا را به شكل گلدوزی دستی دوی دستمال – جاجیم- گلیم – جل و انواع كیف های چرمی انجام می دهند

سوزن دوزی مهاباد​

رودوزی​

رودوزی عبارت است از دوخت قطعات مختلف پارچه در كنار هم كه اكثراً رویه لحاف و روانداز را تشكیل می دهد زنان سخت كوش مهاباد با در كنار هم قرار دادن انواع تكه پارچه های بی استفاده آثار هنری زیبائی خلق می كنند كه اكثراً جنبه خود مصرفی دارد. نوع دیگری از رودوزی كه به همراه سوزن دوزی و گلدوزی سنتی انجام می شود برای تزئین انواع رختخواب پیچ- بقچه لباس كیسة مخصوص حمام یا حمل وسائل و غیره....نیز در این منطقه مرسوم است

 

[Nicol]

مصنوعات چرمی​

در حال حاضر تهیه و تولید برخی مصنوعات چرمی نظیر انواع چاروق (كفش از جنس چرم و گاهی رزین و لاستیك كه بندها و تسمه های بلند دارد و بندهای آن بدور ساق پا پیچیده می شود) و نیز انواع كیف زنانه و مردانه و زین ویراق اسب در مهاباد مرسوم است. در شهر مهاباد چند كارگاه نساجی وجود دارد كه در حال حاضر بیشتر به تولید چارق اشتغال دارند چارق (پای پوش زینتی مردان و زنان كرد) در گذشته از رونق قابل ملاحظه ای برخوردار بوده است. ولی در سالهای اخیر به علت رواج انواع كفشهای ماشینی اهمیت دیرینه آن از میان رفته است و اكثر تولیدات این كارگاهها مورد توجه خریداران غیر بومی است. چاروق را كه در اصطلاح محلی كالك می نامند در دو نوع تخت چرمی و لاستیكی تولید می شود. نوع تخت لاستیكی دارای قیمت پائین تری بوده و در مقایسه با چارق چرمی بیشتر مورد توجه افراد محلی و بومی است. كف چاروق چرمی و بدنة آن از چرم یك تكه بوده و نوك آن نیز رو به بالا و خمیده است. مهمترین مادة تشكیل دهنده چاروق چرم گاو است. هر تولید كننده بطور معمول در طول روز قادر به تهیه 2 عدد چارق چرمی است. برای تهیه چاروق پس از تهیه و آماده نمودن چرمی آنرا برش داده و در اندازه مورد نظر قالب گیری می كنند و بعد از خشك نمودن آن در حالی كه كاملاً انعطاف پذیر می باشد رویه بافته شده را به آن می دوزند برای تزئین چاروق نیز از 2 عدد منگوله نخی استفاده نموده و حاشیه آنرا با مفتول سیمی بسیار نازك لبه دوزی می كنند. پوشش داخلی چاروق نیز از نوعی پارچه مخملی نایلونی تشكیل می شود. كیف چرمی بند دار زنانه نیز یكی دیگر از فرآورده های دستی شهر مهاباد را تشكیل می دهد این محصول به علت اصالت و زیبایی و مناسب بودن قیمت خواستار زیادی در بازارهای غیر محلی دارد. برای تهیه كیف زنانه ابتدا چرم را به قطعات مورد نیاز برای تهیه كیف می برند و پس از صاف نمودن و آماده ساختن آن برروی قسمتی كه رویه كیف را تشكیل می دهد محل خطوط و نقوشی را كه باید سوزندوزی شود مشخص نمود و آنرا به سوزندور تحویل می دهند و در ادامه به كمك درفش دور تا دور رویه و بدنه سوراخ می گردد و از داخل سوراخها بند چرمی باریكی كه دسته كیف را نیز شامل می گردد عبور داده می شود. در گذشته تولید زین ویراق اسب نیز در این منطقه رایج بوده است. ابزار كار تهیه كنندگان مصنوعات چرمی یا سراج ها شامل كاردك- درفش- مشته- گزن- قالب چوبی- سوزن و میزكار است

مصنوعات چرمی مهاباد​

قرقره بافی - گیپوربافی​

قرقره بافی در زمره آن دسته از صنایع خانگی است كه دارای سابقه نسبتاً طولانی است و امروزه بیشتر در شهرستان مهاباد متمركز است. در این شهر عده زیادی از زنان خانه دار و دختران دانش آموز با استفاده از قلاب مخصوص و نخ قرقره كه معمولاً به رنگهای سیاه- سفید- طلایی- و قهوه ای است محصولاتی كه نظیر عرق چین – رومیزی- زیرلیوانی- سالفت و غیره تهیه می كنند

قرقره‌بافی كاری از زنان و دختران مهاباد​

قلاب بافی​

از جمله دیگر هنرهای سنتی و خانگی زنان مهاباد كه سابقه ای در حدود 45 سال دارد قلاب بافی است. انواع شال گردن- روسری- بلوز- شنل- شال- به طریق قلابدوزی تهیه می شود كه به دلیل برخورداری از ظرافت – زیبائی و طراوت حساس از بافت دستی مورد توجه مصرف كنندگان است مواد اولیه قلاب بافی انواع نخ كامواست

قلاب بافی كاری از زنان و دختران مهاباد​

سجاده بافی و بافت پارچه و لباس كردی​

سجاده بافی به منظور تأمین شرایط مكان نمازگذار از لحاظ طهارت و پاكی در مهاباد همانند سایر مناطق كرد نشین استان مردم است. ابعاد سجاده معمولاً كوچك و قابل حمل بوده و اكثراً توسط نخ های پشمی خود رنگ سفید- كرم- سیاه و با طرحی شبیه محراب بافته می شود. همچنین به علت علاقه شدید كردها به حفظ آداب و سنن خود بافت پارچه های مخصوص لباس كردی (بوزو) كه معمولاً در عرض 20- 25 سانتی متر بافته می شود مرسوم است. از هر 22 متر آن یكدست لباس كردی تهیه می شود. نحوه تولید بدین ترتیب است كه بافنده اقدام به چله كشی و ماسوره پیچی نخهای تابیده شده پشمی نموده و با توجه به ابعاد محصول مورد سفارش از شانه مناسب كه بر حسب نوع بافت متفاوت بوده و تفسیر می كند استفاده می نماید سپس با به حركت درآوردن ماكو به كمك دست كه در داخل آن ماسوره حاوی نخ های پود قرار دارد و با استفاده از پا برای ایجاد درگیری نخ های پود و تار عمل بافت را انجام می دهد. متأسفانه امروزه به علت رواج صنایع نساجی ماشینی این حرفه رو به فراموشی می رود

خراطی​

برخی صنایع چوبی از جمله خراطی در شهرستان مهاباد وجود دارد كه كه به تولید انواع مهره های شطرنج- تخته نرد- چوب لواش پزی- دوك نخ ریسی- پایه آباژور – میز- مبل و صندلی- دسته چكش- چوب تعلیمی- چوب سیگار- عصا و... می پردازند