تهیه جهیزیه یکی از مشکلات اصلی بسیاری از خانواده های ایرانی به هنگام ازدواج فرزندان است. والدینی که با شور و شوق و پس از انتخاب عروس یا داماد مناسب، فرزند خود را برای زندگی مشترک آماده کرده اند، پس از مراسم دوران نامزدی یا عقد، به تکاپوی خرید جهیزیه برای فرزند خود می افتند.این مرحله، یکی از حساس ترین مراحل دوران عقد است و توافق و تفاهم دختر و پسر و خانواده ها در این برهه بسیار کارساز است. اما به عقیده بسیاری از کارشناسان، خرید جهیزیه که باید به منزله شروع زندگی ساده زوج های جوان باشد، طی سال های اخیر به معضل و مشکل اصلی تبدیل شده است.
جوانان با توقعات بی جا و تقاضای اقلام غیرضروری خانواده ها را تحت فشار می گذارند و خانواده ها نیز با دامن زدن به توقعات آن ها، جوانان را پرتوقع و بی انگیزه می کنند به همین دلیل تصمیم گرفتیم درباره آسیب های خرید جهیزیه مطلبی تهیه کنیم.
دکتر مصطفی اقلیما، درباره سنت جهیزیه می گوید: جهیزیه به عنوان یکی از قدیمی ترین سنن ازدواج در ایران و بسیاری از کشورها مرسوم است و از گذشته دادن اسباب و ابزار زندگی به زوج ها رواج داشته است. اگر بخواهیم مهم ترین مباحث در زمینه جهیزیه را مطرح کنیم باید ملاک، فواید آسیب شناسی، تهیه کننده و چیدمان جهیزیه را به نوبت مورد بررسی قرار دهیم. در بحث ملاک، کمیت و کیفیت جهیزیه مطرح است. بی گمان در هر جهیزیه ای وسایل اولیه و ضروری زوج ها توسط خانواده ها تهیه می شود که کیفیت جهیزیه نیز بستگی به سلیقه و میزان درآمد خانواده ها دارد.
از مهم ترین فواید جهیزیه باید به تامین مالی زوج ها در آغاز زندگی مشترک اشاره کرد. زوج ها برای شروع زندگی با کمک خانواده ها تلاش می کنند روی پای خود بایستند و آرامش نسبی پیدا کنند. در بحث آسیب شناسی جهیزیه نیز باید به نداشتن الگوی صحیح مصرف اشاره کرد؛ این واژه برای جامعه تعریف نشده است و هنوز بسیاری از خانواده ها دقیقا نمی دانند چه چیزهایی باید تهیه کنند و نیاز به تهیه چه چیزهایی نیست. بسیاری از اوقات اختلاف نظرها در خرید جهیزیه به اختلافات شدید خانوادگی تبدیل می شود که ناشی از نبود الگوی خرید جهیزیه است. به عبارتی جهیزیه حد معینی ندارد و هر خانواده ای برای خود الگویی دارد. هم چنین خرید جهیزیه در بسیاری از نقاط کشور ما به عهده خانواده دختر است و این فرهنگ، مشکلات بسیاری را روی دوش خانواده ها می گذارد
نداشتن تمکن مالی پدر خانواده عروس برای تهیه جهیزیه، امروزه مشکل بسیاری از خانواده های ایرانی است و این فرهنگ نادرست که وظیفه پدر عروس، تهیه تمام لوازم زندگی زوج هاست، باید تغییر کند. هم چنین توقعات بی جا، چشم و هم چشمی، تکبر و غرور یکی از طرفین، تحقیر خانواده کم بضاعت از دیگر مشکلات تهیه جهیزیه توسط خانواده دختر است که گاه زمینه ساز مشکلات بعدی در زندگی خانوادگی است.به گفته این روان شناس اجتماعی مسئول تهیه جهیزیه در برخی نقاط کشور مثل ایلات قشقایی داماد است و در بیشتر شهرهای ما، تهیه جهیزیه به عهده عروس است و به ندرت مشاهده می شود که هر دو خانواده دست اندرکار تهیه وسایل عروس و داماد باشند. موسسه های خیریه هم مدت هاست در کشور ما دست به خرید جهیزیه برای عروس و دامادهای بی بضاعت می زنند که علنی کردن آن در برخی مواقع، آسیب هایی را به خانواده وارد می کند.از دیگر سنت های رایج در جهیزیه برگزاری مهمانی، صله رحم و تقسیم شادی خانواده عروس و داماد است که بسیار میمون و مبارک است اما آسیب هایی هم دارد که شامل تکبر و غرور، فخرفروشی، مقایسه و چشم و هم چشمی است.دکتر اقلیما ادامه می دهد: مشکل تهیه جهیزیه در بیشتر خانواده ها این است که مطابق توان مالی خود اقدام به خرید جهیزیه نمی کنند و خرید وسایل ضروری برای شروع یک زندگی مشترک جای خود را به خرید اقلام غیرضروری و آسیب های ناشی از آن داده است.
در گذشته طبق رسم، مهریه برابر با جهیزیه بود. به عنوان مثال اگر می گفتند ۵۰ هزار تومان مهریه عروس باشد، عروس همان قدر جنس به خانه بخت می آورد. در صورتی که الان این گونه نیست.خانواده ها باید برای زوج های جوان روشن کنند که شروع زندگی مشترک با حداقل امکانات میسر است و نباید توقع زندگی مرفه و بی دردسر و بدون مشکل را در سر بپرورانند.
درباره خرید لوازم ضروری مثل گاز، یخچال و غیره می توان سخت گیری نکرده و با ساده ترین مدل ها زندگی را آغاز کرد اما مشکل بیشتر جوانان این است که می خواهند از اول بهترین ها را داشته باشند از آن جایی که الگویی صحیح در خرید جهیزیه نداریم، جوانان اقدام به خرید اجناس گران قیمت می کنند و خود و خانواده هایشان را با دردسر مواجه می سازند. الگوی صحیح باید مطابق شان خانواده ها و توان مالی شان و توافق بین دختر و پسر تعریف شود تا مشکلات بعدی پیش نیاید.
دکتر اقلیما می گوید: در تمام دنیا، پسری که قصد ازدواج دارد یک زندگی ساده را آغاز می کند و بعد قصد می کند در این زندگی ساده، یک نفر دیگر را شریک کند.
به عبارتی او از دوران مجردی، مستقل می شود. اما در ایران پسر در منزل پدری زندگی می کند و به هنگام ازدواج توقع تمام امکانات منزل پدری، بلکه بهتر را از والدین خود دارد، در حالی که به عقیده ما کسی که قصد ازدواج دارد، باید بتواند خرج خودش را بدهد و بتواند خرج دیگری را هم متقبل شود. یعنی بتواند یک منزل حتی کوچک اجاره کند و توان اداره یک زندگی ساده را داشته باشد. در حالی که بیشتر دختر و پسرهای ما ازدواج می کنند که در همان آغاز وسایل خوبی برای خودشان درست کنند. دختر به قصد ورود به یک زندگی مرفه و با تمام امکانات ازدواج می کند و پسر هم از پدر توقع کمک مالی دارد. یعنی می خواهند از اول همه چیز برای آن ها فراهم باشد. در صورتی که فراهم کردن تمام امکانات در اول زندگی، انگیزه و شور و شوق را برای ادامه زندگی از بین می برد. آن ها هر چیز را راحت به دست می آورند و همه زندگیشان مرتب است و بنابراین انگیزه ای ندارند. آن ها چیزی نساخته اند و فقط مصرف کننده هستند. در صورتی که تلاش آن ها برای ساختن زندگی لذتی به مراتب بیشتر از کسب یک باره همه چیز دارد. در بسیاری از خانواده ها متاسفانه به دلیل تصورات نادرست فرهنگی خانواده دختر تحت بدترین شرایط اقتصادی قرار می گیرد تا به عنوان مثال به خانواده پسر نشان دهد که آن ها چقدر برای دخترشان ارزش قائل هستند.
بنابراین حل مشکل فرهنگی حاکم بر تهیه جهیزیه حداقل ۲ تا ۳ نسل طول می کشد و اندک اندک جوانان ما یاد می گیرند باید روی پای خود بایستند و از پله پایین شروع کنند.
هنوز زیربنای فکری بسیاری از مردم شهرنشین در کشور ما حتی تهران، قدیمی است، رواج انواع الگوها و شیوه های گوناگون در مراسم عقد و ازدواج و تهیه جهیزیه و غیره نشان دهنده حاکم بودن تفکر نادرست در ذهن بسیاری از مردم است. توقعات و ظواهر زندگی پیشرفت کرده اما تفکرات و ذهنیت آن ها هنوز تغییر نکرده است. هنوز بسیاری معنای ازدواج را نمی دانند.
ازدواج برای رسیدن به تکامل انسان است و ۲ نفری که ازدواج می کنند عهد می کنند زندگی خودشان را بسازند. اما بسیاری از زوج های جوان مستقل نیستند و تحت نظارت و مراقبت خانواده ها زندگی می کنند.
جوانان با توقعات بی جا و تقاضای اقلام غیرضروری خانواده ها را تحت فشار می گذارند و خانواده ها نیز با دامن زدن به توقعات آن ها، جوانان را پرتوقع و بی انگیزه می کنند به همین دلیل تصمیم گرفتیم درباره آسیب های خرید جهیزیه مطلبی تهیه کنیم.
دکتر مصطفی اقلیما، درباره سنت جهیزیه می گوید: جهیزیه به عنوان یکی از قدیمی ترین سنن ازدواج در ایران و بسیاری از کشورها مرسوم است و از گذشته دادن اسباب و ابزار زندگی به زوج ها رواج داشته است. اگر بخواهیم مهم ترین مباحث در زمینه جهیزیه را مطرح کنیم باید ملاک، فواید آسیب شناسی، تهیه کننده و چیدمان جهیزیه را به نوبت مورد بررسی قرار دهیم. در بحث ملاک، کمیت و کیفیت جهیزیه مطرح است. بی گمان در هر جهیزیه ای وسایل اولیه و ضروری زوج ها توسط خانواده ها تهیه می شود که کیفیت جهیزیه نیز بستگی به سلیقه و میزان درآمد خانواده ها دارد.
از مهم ترین فواید جهیزیه باید به تامین مالی زوج ها در آغاز زندگی مشترک اشاره کرد. زوج ها برای شروع زندگی با کمک خانواده ها تلاش می کنند روی پای خود بایستند و آرامش نسبی پیدا کنند. در بحث آسیب شناسی جهیزیه نیز باید به نداشتن الگوی صحیح مصرف اشاره کرد؛ این واژه برای جامعه تعریف نشده است و هنوز بسیاری از خانواده ها دقیقا نمی دانند چه چیزهایی باید تهیه کنند و نیاز به تهیه چه چیزهایی نیست. بسیاری از اوقات اختلاف نظرها در خرید جهیزیه به اختلافات شدید خانوادگی تبدیل می شود که ناشی از نبود الگوی خرید جهیزیه است. به عبارتی جهیزیه حد معینی ندارد و هر خانواده ای برای خود الگویی دارد. هم چنین خرید جهیزیه در بسیاری از نقاط کشور ما به عهده خانواده دختر است و این فرهنگ، مشکلات بسیاری را روی دوش خانواده ها می گذارد
نداشتن تمکن مالی پدر خانواده عروس برای تهیه جهیزیه، امروزه مشکل بسیاری از خانواده های ایرانی است و این فرهنگ نادرست که وظیفه پدر عروس، تهیه تمام لوازم زندگی زوج هاست، باید تغییر کند. هم چنین توقعات بی جا، چشم و هم چشمی، تکبر و غرور یکی از طرفین، تحقیر خانواده کم بضاعت از دیگر مشکلات تهیه جهیزیه توسط خانواده دختر است که گاه زمینه ساز مشکلات بعدی در زندگی خانوادگی است.به گفته این روان شناس اجتماعی مسئول تهیه جهیزیه در برخی نقاط کشور مثل ایلات قشقایی داماد است و در بیشتر شهرهای ما، تهیه جهیزیه به عهده عروس است و به ندرت مشاهده می شود که هر دو خانواده دست اندرکار تهیه وسایل عروس و داماد باشند. موسسه های خیریه هم مدت هاست در کشور ما دست به خرید جهیزیه برای عروس و دامادهای بی بضاعت می زنند که علنی کردن آن در برخی مواقع، آسیب هایی را به خانواده وارد می کند.از دیگر سنت های رایج در جهیزیه برگزاری مهمانی، صله رحم و تقسیم شادی خانواده عروس و داماد است که بسیار میمون و مبارک است اما آسیب هایی هم دارد که شامل تکبر و غرور، فخرفروشی، مقایسه و چشم و هم چشمی است.دکتر اقلیما ادامه می دهد: مشکل تهیه جهیزیه در بیشتر خانواده ها این است که مطابق توان مالی خود اقدام به خرید جهیزیه نمی کنند و خرید وسایل ضروری برای شروع یک زندگی مشترک جای خود را به خرید اقلام غیرضروری و آسیب های ناشی از آن داده است.
در گذشته طبق رسم، مهریه برابر با جهیزیه بود. به عنوان مثال اگر می گفتند ۵۰ هزار تومان مهریه عروس باشد، عروس همان قدر جنس به خانه بخت می آورد. در صورتی که الان این گونه نیست.خانواده ها باید برای زوج های جوان روشن کنند که شروع زندگی مشترک با حداقل امکانات میسر است و نباید توقع زندگی مرفه و بی دردسر و بدون مشکل را در سر بپرورانند.
درباره خرید لوازم ضروری مثل گاز، یخچال و غیره می توان سخت گیری نکرده و با ساده ترین مدل ها زندگی را آغاز کرد اما مشکل بیشتر جوانان این است که می خواهند از اول بهترین ها را داشته باشند از آن جایی که الگویی صحیح در خرید جهیزیه نداریم، جوانان اقدام به خرید اجناس گران قیمت می کنند و خود و خانواده هایشان را با دردسر مواجه می سازند. الگوی صحیح باید مطابق شان خانواده ها و توان مالی شان و توافق بین دختر و پسر تعریف شود تا مشکلات بعدی پیش نیاید.
دکتر اقلیما می گوید: در تمام دنیا، پسری که قصد ازدواج دارد یک زندگی ساده را آغاز می کند و بعد قصد می کند در این زندگی ساده، یک نفر دیگر را شریک کند.
به عبارتی او از دوران مجردی، مستقل می شود. اما در ایران پسر در منزل پدری زندگی می کند و به هنگام ازدواج توقع تمام امکانات منزل پدری، بلکه بهتر را از والدین خود دارد، در حالی که به عقیده ما کسی که قصد ازدواج دارد، باید بتواند خرج خودش را بدهد و بتواند خرج دیگری را هم متقبل شود. یعنی بتواند یک منزل حتی کوچک اجاره کند و توان اداره یک زندگی ساده را داشته باشد. در حالی که بیشتر دختر و پسرهای ما ازدواج می کنند که در همان آغاز وسایل خوبی برای خودشان درست کنند. دختر به قصد ورود به یک زندگی مرفه و با تمام امکانات ازدواج می کند و پسر هم از پدر توقع کمک مالی دارد. یعنی می خواهند از اول همه چیز برای آن ها فراهم باشد. در صورتی که فراهم کردن تمام امکانات در اول زندگی، انگیزه و شور و شوق را برای ادامه زندگی از بین می برد. آن ها هر چیز را راحت به دست می آورند و همه زندگیشان مرتب است و بنابراین انگیزه ای ندارند. آن ها چیزی نساخته اند و فقط مصرف کننده هستند. در صورتی که تلاش آن ها برای ساختن زندگی لذتی به مراتب بیشتر از کسب یک باره همه چیز دارد. در بسیاری از خانواده ها متاسفانه به دلیل تصورات نادرست فرهنگی خانواده دختر تحت بدترین شرایط اقتصادی قرار می گیرد تا به عنوان مثال به خانواده پسر نشان دهد که آن ها چقدر برای دخترشان ارزش قائل هستند.
بنابراین حل مشکل فرهنگی حاکم بر تهیه جهیزیه حداقل ۲ تا ۳ نسل طول می کشد و اندک اندک جوانان ما یاد می گیرند باید روی پای خود بایستند و از پله پایین شروع کنند.
هنوز زیربنای فکری بسیاری از مردم شهرنشین در کشور ما حتی تهران، قدیمی است، رواج انواع الگوها و شیوه های گوناگون در مراسم عقد و ازدواج و تهیه جهیزیه و غیره نشان دهنده حاکم بودن تفکر نادرست در ذهن بسیاری از مردم است. توقعات و ظواهر زندگی پیشرفت کرده اما تفکرات و ذهنیت آن ها هنوز تغییر نکرده است. هنوز بسیاری معنای ازدواج را نمی دانند.
ازدواج برای رسیدن به تکامل انسان است و ۲ نفری که ازدواج می کنند عهد می کنند زندگی خودشان را بسازند. اما بسیاری از زوج های جوان مستقل نیستند و تحت نظارت و مراقبت خانواده ها زندگی می کنند.