استان خراسان جنوبی، با مصوبه مجلس شورای اسلامی و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، در سال ۱۳۸۲ ایجاد شد. مرکز این استان شهر بیرجند است.
به گزارش سایت تکناز استان خراسان جنوبی در گستره پهناوری در شرق ایران واقع شده؛ از شمال با استان خراسان رضوی، از جنوب با سیستان و بلوچستان و کرمان و از شرق به طول 330 کیلومتر با کشور افغانستان هم مرز است. استان خراسان جنوبی دارای 5 شهرستان به نام های بیرجند، قاین، نهبندان، سربیشه و سرایان می باشد.
به دلیل کم بودن نزولات جوی و شرایط نامساعد دیگر، کشاورزی در این استان گسترده نیست، اما با این وصف محصولات سازگار با طبیعت منطقه (زعفران و زرشک) از مرغوبیت بالایی برخوردار است.
طبیعت خاص استان خراسان جنوبی در دشت بزرگ لوت و چشم اندازهای زیبای آن در جنوب استان در کنار ییلاق های کوهستانی شمال شرقی استان، از جمله مهم ترین مناطق توریستی-طبیعی خاص به شمار می رود.
دیدنی های خراسان جنوبی
مسجد جامع قاین
این مسجد بنایی است بسیار قدیمی و درنهایت شکوه و جلال که علاوه بر روحانیت معنوی دارای ظاهری دلچسب و فرح انگیز است.امروز با گذشت ۱۱۰۰سال همچنان این بنا بلندترین عمارت قاین می باشد.
درمورد بنای اولیه آن اختلاف نظر وجود دارد .استقرار یکی از پایه های مسجد بر روی آتشکده ساسانیان گویای تاریخ کهن آن است.اغلب مورخان وجهانگردان در بیان و معرفی شهر قاین به مسجدجامع صراحتا اشاراتی داشته اند.
درمورد بنای اولیه آن اختلاف نظر وجود دارد .استقرار یکی از پایه های مسجد بر روی آتشکده ساسانیان گویای تاریخ کهن آن است.اغلب مورخان وجهانگردان در بیان و معرفی شهر قاین به مسجدجامع صراحتا اشاراتی داشته اند.
مجموعه کوشک فردوس
مجموعه تاریخی کوشک که مشتمل بر یک حمام، مسجد، حوض انبار و آب انبار است، در ابتدای دروازه قاین شهر تاریخی تون(فردوس) جای داشته است.این مجموعه به لحاظ هم نشستی چند بنا و تلفیق معماری آن حائز اهمیت و قابل ارزش مطالعاتی می باشد.علاوه بر آن مسجد کوشک دو شبستان تابستانی و زمستانی دارد که شبستان زمستانی آن با طاق های گهواره ای و ستون های قطور خشتی خود و لایه های مرمتی زیادی که در خود دارد، از اجزای بسیار مهم و قابل ارزش مجموعه کوشک است.در شبستان زمستانی مسجد کوشک، محرابی قرار دارد که بر پیشانی آن کتیبه ای متعلق به ۵۵۴ ه ق جای داشته که قدیمی ترین کتیبه تاریخی شهر تون محسوب می شود.در عملیات خاک برداری شبستان ستون هایی از زیر لایه های گچی هویدا شد که طاق های گهواره ای به کار رفته در شبستان را به لحاظ تاریخ معماری بسیار غنی می کرد.
باغ ( عمارت ) شوکت آباد
باغ شوکت‌آباد در 10 کیلومتری شرق بیرجند، در کنار راه بیرجند به زاهدان در روستای شوکت‌آباد استان خراسان جنوبی قرار دارد
این باغ با وسعتی در حدود 8.5 هکتار با شماره 2363 در 23مردادماه سال 1378 هـ . ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این باغ در بستری کوهستانی قرار گرفته است که مربوط به دوره قاجار و از املاک امیر اسماعیل خان شوکتالملک بوده و به عنوان سکونتگاهی ییلاقی استفاده میشده و به دلیل آنکه وی وارث و فرزندی نداشت اموال او به برادرش محمدابراهیم خان رسید و بعدها توسط اسدالله علم، وزیر دربار وقف گردید.
این باغ با وسعتی در حدود 8.5 هکتار با شماره 2363 در 23مردادماه سال 1378 هـ . ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این باغ در بستری کوهستانی قرار گرفته است که مربوط به دوره قاجار و از املاک امیر اسماعیل خان شوکتالملک بوده و به عنوان سکونتگاهی ییلاقی استفاده میشده و به دلیل آنکه وی وارث و فرزندی نداشت اموال او به برادرش محمدابراهیم خان رسید و بعدها توسط اسدالله علم، وزیر دربار وقف گردید.
قلعه فورگ
این قلعه تاریخی از بناهای دوره افشاریه می باشد که ساخت آن توسط میرزابقا خان ،حاکم منطقه ای و از سوی نادر شاه شروع شد و پس از وی پسرش (( میرزا رفیع خان )) آن را به اتمام رساند .
فضاهای داخلی قلعه از شرق به غرب شاتمل سه قسمت می باشد که قسمت اول عبارت است از : محل زندگی خدمه ، انبار آذوقه و محل نگهداری احشام - قسمت دوم محل زندگی نظامیان و نگهبانان و محل نگهداری تدارکات نظامی و سومین قسمت که مهمترین بخش قلعه است محل زندگی احکام و اطرافیان بوده است .
قلعه مجموعاً دارای 18 برج بوده که اکنون تعدادی از آنها باقی مانده است . مصالح بکار رفته در ساخت قلعه بیشتر سنگ ، آجر و خشت می باشد .