ahmadfononi
معاونت انجمن
درست در روزهايي كه گمانه‌زني‌هاي زيادي درخصوص دستمزد واقعي «كارلوس كرش» در رسانه‌ها و محافل فوتبالي مطرح بود و هر روز رقم نجومي تازه‌اي در اين رابطه به گوش مي‌رسيد، مربيان تيم‌هاي ملي ديگر رشته‌ها كه شنيدن ارقام ميلياردي برايشان قابل هضم نبود نغمه اعتراض سر دادند و از تبعيض فراوان بين خود و فوتبالي‌ها انتقادات شديدي كردند.
اين موج انتقادها اگرچه با گذشت چندماه تا حدي فروكش كرده است، اما از گوشه و كنار همچنان پس‌لرزه‌هاي اين انتقادها را شاهد هستيم. مربيان غيرفوتبالي كه در تيم‌هاي ملي مشغول به كار هستند وقتي حقوق ماهانه يا سالانه خود را در مقابل قراردادهاي فوتبالي قرار مي‌دهند از ادامه كار نااميد مي‌شوند، چراكه تلاش‌هاي زيادي به خرج مي‌دهند و افتخارات بسيار كسب مي‌كنند، اما توجهات اساسي تنها به فوتبال است و پول‌ها نيز روانه اين رشته مي‌شود. اين در شرايطي است كه در عرصه‌هاي بين‌المللي فوتبال ايران حرف آنچناني براي گفتن نداشته و سال‌هاست كه راه سراشيبي را در پيش گرفته است.
در سال‌هاي اخير هر چه از فوتبال شنيده‌ايم ناكامي بوده و بس، اما جالب‌تر اين كه دستمزدها در اين رشته به طور غيرقابل باوري در حال رشد است. اين قضيه البته در برخي رشته‌ها مثل بسكتبال و واليبال هم صدق مي‌كند، با اين تفاوت كه 2 رشته ياد شده در راه صعود و رسيدن به مرزهاي بين‌المللي گام برمي‌دارند، با اين همه ميزان حقوق مربيان اين رشته‌ها در عرصه‌هاي ملي با باشگاهي تفاوت فاحشي دارد.
شايد در تمام دنيا به نوعي اختلاف ارقام در دستمزدهاي مربيان باشگاهي و ملي وجود دارد، اما اين اختلاف از يك فرمول و منطق نشات مي‌گيرد و تا حدي منطقي هم به نظر مي‌آيد، چراكه مربيان باشگاهي به طور مداوم در حال فعاليت هستند ولي مربيان ملي در مقاطعي از سال فعاليت‌هاي جدي دارند.اما نوع قراردادها به گونه‌اي است كه خود مربيان ملي هم از ميزان دستمزدي كه دريافت مي‌كنند كاملا راضي هستند. اين در حالي است كه در ورزش ايران به نظر مي‌رسد هيچ گونه معياري براي اين كار وجود ندارد و مربيان ملي همواره از همتاهاي باشگاهي خود دستمزدي به مراتب پايين‌تر دارند. شايد باورش كمي سخت باشد وقتي ميزان حقوق مربيان باشگاهي را در برخي اوقات 10 برابر مربيان ملي هم مي‌بينيم و اغراق نيست كه اگر بگوييم دستمزد مربي‌اي مثل امير قلعه‌نويي در تيم باشگاهي‌اش با محمد بنا كه كشتي فرنگي ايران را به يكي از قطب‌هاي جهان تبديل كرده و به باور تمام كارشناسان يكي از بهترين مربيان كنوني جهان به شمار مي‌آيد چيزي بيش از 50 برابر در سال است.
رضا مهماندوست سرمربي تيم ملي تكواندو كه حالا عنوان بهترين مربي جهان را هم يدك مي‌كشد در اين باره به «جام‌جم» مي‌گويد: «من خودم هيچ قراردادي با فدراسيون و كميته ملي المپيك ندارم و خودتان هم بهتر مي‌دانيد كه اگر يك روز تيم نتيجه نگيرد اولين كسي كه سيبل منتقدان مي‌شود سرمربي است و بلافاصله هم قرباني مي‌شود. در واقع اين طوري بگويم اگر فردا روزي مرا از تيم ملي اخراج كنند هيچ سندي به عنوان قرارداد ندارم و خيلي راحت بيكار مي‌شوم!» براساس تعاريفي كه در چارت سازماني ورزش ايران وجود دارد مسووليت تيم‌هاي ملي با كميته ملي المپيك است و اين نهاد بايد درخصوص دستمزدها و پاداش مربيان ملي اقدام كند. در واقع اين فدراسيون‌ها هستند كه به دليل تخصصي كه دارند با مربيان مورد نظر به توافق‌هاي لازم مي‌رسند و با هماهنگي‌هايي كه در كميته ملي المپيك صورت مي‌گيرد قراردادهاي مربيان منعقد مي‌شود. در اين بين فوتبال مثل هميشه يك استثناست؛ آن هم به اين بهانه كه گستردگي بيشتري دارد!
بهرام افشارزاده، دبيركل كميته ملي المپيك شايد بهترين فرد براي پاسخگويي در اين رابطه باشد. وقتي موضوع را با اين مقام كميته ملي المپيك مطرح مي‌كنيم مي‌گويد در شرايط فعلي نمي‌توان تغييري در روند دستمزدهاي مربيان ملي ايجاد كرد، اما اين كميته به دنبال راهكاري است تا شرايط را بهبود بخشد.
افشارزاده خاطرنشان مي‌كند: «جايگاه باشگاه‌ها با تيم‌هاي ملي فرق مي‌كند. مثلا در فوتبال كه مي‌گوييم حرفهاي هستيم كيفيت كارمان نيمه‌حرفه‌اي هم نيست، اما دستمزدها به صورت حرفهاي درآمده‌اند. حتي پاداشي كه مربيان در باشگاه‌ها مي‌گيرند هم با حقوق مربيان ملي ما قابل قياس نيست و شاهد اين هستيم كه پول‌هاي نجومي به حساب مربيان باشگاهي به عنوان پاداش سرازير مي‌شوند. من براي شما يك مثال مي‌زنم. الان محمد بنا كه شايد بتوان گفت بهترين مربي كشتي فرنگي جهان است ماهيانه فقط يك و نيم ميليون تومان حقوق مي‌گيرد، اما يك مربي فوتبال در ليگ امسال تقاضاي يك ميليارد تومان كرده است، بنابراين آيا مي‌توانيم آنها را با هم مقايسه كنيم؟»
بهرام افشارزاده همچنين مي‌افزايد: «به نظرم ايجاد تغييرات اساسي در نحوه پرداخت‌ها به مربيان ملي اجتناب‌ناپذير است. البته ما مربيان را به 2 گروه تقسيم مي‌كنيم. يكسري از مربيان مي‌توانند سهميه المپيك كسب كنند و احتمال كسب مدال نيز توسط آنها وجود دارد، اما يكسري ديگر مي‌توانند سهميه بگيرند ولي شانسي براي كسب مدال نخواهند داشت.»
اين كه تقسيم‌بندي‌هاي كميته ملي المپيك در خصوص مربيان بر اساس كدام معيار صورت مي‌گيرد و اين كميته چه فرمولي را براي محاسبه دستمزد مربيانش در نظر مي‌گيرد سوالي است كه افشارزاده درخصوص آن اين گونه پاسخ مي‌دهد: «از ابتدا هم خميره اين كار خوب نبوده است و دست ما را در بسياري از موارد بسته است، با اين حال مربيان ما به خاطر نام مقدس ايران با جان و دل در تيم‌ها كار مي‌كنند. البته معيارهايي كه در اين رابطه از قبل مشخص شده به تحصيلات، دانش فني، مسووليت‌پذيري و درجه مربيگري آنان مربوط مي‌شود كه در كميته المپيك تحليلگران ما در اين رابطه ارزشيابي‌هاي لازم را انجام مي‌دهند و بر اساس نمره‌اي كه تعلق مي‌گيرد وضعيت مربي را بين عالي، خيلي خوب، خوب، متوسط، ضعيف و خيلي ضعيف مشخص مي‌كنند. بر اين اساس حداكثر نمره به مربيان براي ارزشيابي 60 و حداقل آن نيز 12 خواهد بود.»
دبيركل كميته ملي المپيك در همين حال يادآور مي‌شود كه اين كميته به دنبال تغيير در معيارهاي گذشته است و جلساتي را هم در اين باره برگزار كرده كه به زودي نتايج آن مشخص مي‌شود.
براي خيلي‌ها باور اين كه مربيان تيم‌هاي ملي از دستمزدهايي برخوردار هستند كه گاه به حقوق روزانه برخي مربيان باشگاهي يا بازيكنان نمي‌رسد شايد سخت يا نوعي شوخي تلقي شود، اما واقعيت اين است كه اين مربيان به صرف اعتباري كه تيم ملي به آنها بخشيده با اين دستمزدهاي اندك كنار مي‌آيند. در اين بين البته برخي مربيان هم شرايط متفاوتي با ديگران دارند و در زمره بهترين‌هاي جهان به شمار مي‌آيند. اين گروه از مربيان با توجه به علاقه فراواني كه به تيم كشورمان دارند صورت خود را با سيلي سرخ نگه داشته و به دنبال كسب افتخار هستند.
براساس آنچه بهرام افشارزاده دبير كل كميته ملي المپيك اعلام كرده دستمزد مربيان تيم‌هاي مختلف ملي در ايران بين 1000 تا 19 هزار دلار متغيراست. وي كه علاقه زيادي به وارد شدن به جزئيات ميزان دريافتي مربيان تيم‌هاي ملي ندارد عنوان مي‌كند بيشترين پول را «خوليو ولاسكو» از كميته ملي المپيك دريافت مي‌كند. وقتي اين سوال را از افشارزاده مي‌پرسيم كه آيا پرافتخارترين مربي واليبال جهان كه پيشنهادهاي بزرگي را رد كرده تا به ايران بيايد واقعا از بسياري مربيان باشگاهي در ايران هم پول كمتري در هر ماه يا طول سال دريافت مي‌كند، اين طور پاسخ مي‌دهد: «به هرحال فدراسيون‌ها مي‌توانند توافق‌هاي ديگري هم داشته باشند و اين رقمي است كه در كميته ملي المپيك اسنادش وجود دارد و ما حقوق مربيان را به همين ميزان پرداخت مي‌كنيم.» اين‌كه چه كسي باور مي‌كند خوليو ولاسكو با آن پيشينه و اعتباري كه در واليبال جهان دارد فقط 19 هزار دلار در ماه از طرف‌هاي ايراني خود حقوق مي‌گيرد نكته‌اي نيست كه درخصوص آن بتوان به كندوكاو پرداخت، دست‌كم جامعه واليبال چنين ادعايي را باور ندارد. از طرفي محمدرضا داورزني رئيس فدراسيون واليبال هم پيشتر در اين رابطه گفته بود كه مبلغ قرارداد ولاسكو محرمانه است كه البته مقامات كشوري از آن باخبر هستند!
دبيركل كميته ملي المپيك همچنين درخصوص دستمزدي كه براي محمد بنا سرمربي تيم ملي كشتي فرنگي تعيين كرده است، يادآور مي‌شود كه وي ماهانه يك و نيم ميليون تومان دريافت مي‌كند. نكته جالب درباره بنا اين كه وي فصل گذشته پيشنهاد 80 ميليون توماني يك تيم باشگاهي براي ليگ فرنگي كه معمولا كمتر از 2 ماه به طول مي‌انجامد را رد كرده بود و حاضر نيست همزمان در تيم‌هاي ملي و باشگاهي فعاليت كند. اوضاع براي مربيان تيم ملي كشتي آزاد هم چندان فرقي نمي‌كند، با اين تفاوت كه محمدي و كاوه در تيم‌هاي باشگاهي هم فعال هستند.
چندي پيش يزداني‌خرم رئيس فدراسيون كشتي نيز با تاكيد بر اين كه دستمزد مربيان تيم‌هاي ملي بسيار ناچيز است از مسوولان خواسته بود براي رفع اين مشكل چاره‌اي بينديشند. يزداني خرم يادآور مي‌شود كه اين فدراسيون به دليل آن كه دستمزدهاي در نظر گرفته شده براي مربيان ملي بسيار كم است به آنها مجوز حضور در تيم‌هاي باشگاهي را داده است.
وقتي اوضاع در كشتي كه ورزش اول ايران است اين‌طور براي مربيان ملي پيش برود در بسياري رشته‌هاي ديگر شايد وضع بدتر از اين باشد. تقريبا خيلي از رشته‌هايي كه از گستردگي كمتري برخوردار هستند حقوق ماهانه مربيان تيم‌هاي ملي بين 400 تا 600 هزار تومان در ماه است كه اين ارقام به تاييد مسوولان كميته ملي المپيك مي‌رسد، اما آنها توصيه مي‌كنند كه به دليل حفظ شان مربيان نام و رشته آنها فاش نشود!
منوچهر مقصودي مدير تيم‌هاي ملي بوكس ايران در اين زمينه حرفهاي جالبي براي گفتن دارد: «مربيان بوكس خودشان را بكشند هم بين 400 تا 500 هزار تومان بيشتر دريافت نمي‌كنند. فدراسيون اين بار كه پيشنهاد افزايش دستمزد مربيان تيم‌هاي ملي را داده بود به سرمربي 700 هزار تومان در ماه حقوق پرداخت شد و اكبري و ديگر مربيان تيم ملي هم به ترتيب 500 و 450 هزار تومان حقوق ماهيانه دريافت كرده‌اند. كميته ملي المپيك هم فقط در زمان برگزاري مسابقات و اردوهاي المپيكي ماهي 400 تا 450 هزار تومان حقوق مي‌دهد.»
وي با تاكيد بر اين كه دستمزد مربيان تيم‌هاي ملي بوكس بسيار ناچيز است يادآور مي‌شود مربي اوكرايني تيم ملي كه در بازي‌هاي آسياي گوانگجو نيز تيم ملي را هدايت كرد و نتايج خوبي هم كسب نكرد هر ماه 3 هزار دلار دريافت مي‌كرد و محل زندگي وي نيز توسط كميته ملي المپيك تامين شده بود.
اوضاع در بسياري رشته‌هاي ديگر هم بي‌شباهت به بوكس نيست. با اين حال در دووميداني با استثناهايي نيز مواجه هستيم. مربيان درجه يك داخلي مثل عباس صميمي دستمزدي معادل يك و نيم ميليون تومان در هر ماه دريافت مي‌كنند و برخي مربيان ديگر هم تا سقف يك ميليون تومان حقوق برايشان در نظر گرفته شده است.
در اين بين فوتبال مثل هميشه يك استثنا است؛ فوتبالي كه در تمام سطوح نتيجه نمي‌گيرد همچنان در قراردادهاي بازيكنان و مربيانش به دنبال يك ركورد تازه است و هر روز بر ميزان دستمزد نجومي آنها افزوده مي‌شود. اين موضوع اگر چه در باشگاه‌ها به شكل غيرمتعارفي در جريان است و با وجود تعيين سقف قراردادها (350 ميليون تومان) هم بار ديگر شاهد رد و بدل شدن ارقامي حدود 3 برابر آن در بين باشگاه‌ها و مربيان و بازيكنان هستيم كه فقط حسرت ديگر رشته‌ها را بيشتر از هميشه مي‌كند.
در فوتبال عقد قرارداد با مربيان ملي هم تفاوت عمده‌اي با ساير رشته‌ها دارد، به گونه‌اي كه قرارداد كارلوس كرش در محل سازمان تربيت بدني منعقد شد و با وجود اين كه فدراسيوني‌ها علاقه‌اي براي عنوان كردن ميزان دريافتي سرمربي پرتغالي تيم ملي ندارند، اما منابع زيادي عنوان كرده‌اند كه وي تا جام جهاني 2014 برزيل بالغ بر 15 ميليارد تومان از ايران دريافت مي‌كند.البته شايد اين رقم هنگفت با توجه به اعتباري كه سرمربي سابق رئال مادريد و تيم ملي پرتغال دارد نرمال تلقي شود، اما انتقادي كه خيلي‌ها از جابه‌جايي اين ميزان پول در فوتبال ايران دارند به كيفيتي برمي‌گردد كه عرضه مي‌شود.
آخرين شاهكاري كه از فوتبال سر زد به ناكامي تاريخي تيم اميد با اشتباه مسوولان و مربيانش برمي‌گردد و در چنين اوضاعي گفته شده كه مبلغ توافق شده با عليرضا منصوريان سرمربي تيم اميد 75 ميليون تومان بوده كه مورد تاييد اين مربي جوان قرار نگرفته بود و به همين خاطر پيش از سفر اين تيم به اربيل عراق، اين قرارداد به امضاي طرفين نرسيد. با اين حال توافق‌ها بر سر مبلغ 100 ميليون تومان صورت گرفته است. اين رقم البته جزو ارقام ناچيز در رشته فوتبال به حساب مي‌آيد كه در قياس با ساير رشته‌ها كاملا قابل توجه است. بخصوص كه خروجي فوتبال در عرصه بين‌المللي هم كاملا منفي بوده است. فوتبال اين اواخر البته در حال پيدا كردن رقبايي هم هست. بسكتبال و واليبال كه در رشته‌هاي گروهي موفق‌ترين‌ها به حساب مي‌آيند و به دنبال نزديك شدن به سطح اول دنيا هستند در يكي دو سال گذشته با افزايش چشمگير دستمزدها همراه بوه‌اند.
جمشيد حميدي كارشناس واليبال با اشاره به روند رو به رشد دستمزدها در اين رشته در ايران مي‌گويد: «البته هنوز هم مربيان داخلي در تيم‌هاي ملي قراردادهاي هنگفت ندارند اما از اين تيم پلي براي آينده مي‌سازند و به همين خاطراست نسبت به پولي كه در تيم ملي مي‌گيرند چندان معترض نيستند. به عنوان مثال اگر حسين معدني يا بهروز عطايي در تيم ملي نبودند آيا داماش و كاله به آنها پيشنهاد مي‌دادند؟»
وي در بخش ديگري از حرف‌هايش به «جام‌جم» مي‌گويد: «درخصوص خوليو ولاسكو هم گفته مي‌شود كه در سال 550 هزار دلار از ايران دريافت مي‌كند كه اين رقم نه تكذيب شده و نه تاييد. ولاسكو در زمره بهترين مربيان جهان است و شايد دستمزد مربيان بزرگ دنيا مثل برناردو رزنده، آناستازي، بالوزانو، كاستلاني و... هم به اندازه وي نباشد، اما بر اساس تحقيقي كه انجام دادم اين مربيان ترجيح مي‌دهند در تيم‌هاي مطرح دنيا مربيگري كنند، اما ولاسكو ايران را انتخاب كرده است و به طور دقيق نيز رقم دريافتي اين مربي را اعلام نمي‌كنند.»
رضا مشحون مدير تيم‌هاي ملي در گفت‌وگو با ما به صراحت عنوان مي‌كند كه بازيكنان و مربيان اين رشته پول‌هاي خوبي را دريافت مي‌كنند. وي مي‌گويد: «در اين چند سال ما مربياني داشتيم كه حدود 2 ميليارد تومان دستمزد در چند فصل دريافت كرده‌اند ولي متاسفانه بازدهي خوبي هم ندارند. اين مربيان اصلا علاقه‌اي به كار در تيم‌هاي پايه ندارند و مقام‌گرا هستند. البته در سطح ملي رقم قراردادها خيلي پايين‌تر از باشگاهي است. مربي خارجي ما در هر سال نهايتا 100 ميليون تومان گرفته است.» وي يادآور مي‌شود: «رايكو ترومن سرمربي پيشين تيم ملي ماهانه 8 هزار دلار از ايران حقوق دريافت مي‌كرد كه در سال دوم به 10 هزار دلار افزايش يافت. وي اكنون در فيليپين با توجه به اسپانسرهايي كه دارند در هر ماه حدود 20 هزار دلار دريافت مي‌كند. همين حالا هم وسلين ماتيچ سرمربي تيم ملي در هر ماه دستمزد 12 هزار دلاري دارد كه با در نظر گرفتن ميزان پاداش‌هايش در سال حدود
150 هزار دلار دريافت خواهد كرد.»
بي‌شك افشاي رقم قرارداد رضا مهماندوست سرمربي تيم ملي تكواندو ايران و مقايسه آن با مربيان درجه چندم فوتبالي تاسف بسياري را به دنبال خواهد داشت. اين مربي كه تيم ملي را به تمامي عناوين قهرماني در سطح آسيا و جهان رسانده و چندي پيش نيز براي نخستين‌بار در تاريخ، قهرماني جهان را از چنگ كره‌اي‌ها آن هم در خاك اين كشور بيرون كشيد با دستمزدي مشغول به كار است كه شايد حقوق روزانه برخي مربيان ليگ برتري فوتبال هم نباشد. اين در حالي است كه رضا مهماندوست عنوان بهترين مربي كنوني جهان را هم يدك مي‌كشد. مهماندوست در پاسخ به اين پرسش كه دقيقا رقم قراردادش با كميته ملي المپيك چقدر است، مي‌گويد: «من اين طور مي‌گويم كه در سال بين 20 تا 25 ميليون تومان مجموع حقوق و پاداشم به عنوان سرمربي تيم ملي است، در حالي كه نه بيمه دارم و نه بازنشستگي. هر لحظه هم كه نتيجه نگيرم بر كنار مي‌شوم.»
وي ادامه مي‌دهد: «اين مشكلات از گذشته وجود داشته و اميدوارم با انتخاب وزير ورزش كم شود.
در سال‌هاي اخير هر چه از فوتبال شنيده‌ايم ناكامي بوده و بس، اما جالب‌تر اين كه دستمزدها در اين رشته به طور غيرقابل باوري در حال رشد است. اين قضيه البته در برخي رشته‌ها مثل بسكتبال و واليبال هم صدق مي‌كند، با اين تفاوت كه 2 رشته ياد شده در راه صعود و رسيدن به مرزهاي بين‌المللي گام برمي‌دارند، با اين همه ميزان حقوق مربيان اين رشته‌ها در عرصه‌هاي ملي با باشگاهي تفاوت فاحشي دارد.
شايد در تمام دنيا به نوعي اختلاف ارقام در دستمزدهاي مربيان باشگاهي و ملي وجود دارد، اما اين اختلاف از يك فرمول و منطق نشات مي‌گيرد و تا حدي منطقي هم به نظر مي‌آيد، چراكه مربيان باشگاهي به طور مداوم در حال فعاليت هستند ولي مربيان ملي در مقاطعي از سال فعاليت‌هاي جدي دارند.اما نوع قراردادها به گونه‌اي است كه خود مربيان ملي هم از ميزان دستمزدي كه دريافت مي‌كنند كاملا راضي هستند. اين در حالي است كه در ورزش ايران به نظر مي‌رسد هيچ گونه معياري براي اين كار وجود ندارد و مربيان ملي همواره از همتاهاي باشگاهي خود دستمزدي به مراتب پايين‌تر دارند. شايد باورش كمي سخت باشد وقتي ميزان حقوق مربيان باشگاهي را در برخي اوقات 10 برابر مربيان ملي هم مي‌بينيم و اغراق نيست كه اگر بگوييم دستمزد مربي‌اي مثل امير قلعه‌نويي در تيم باشگاهي‌اش با محمد بنا كه كشتي فرنگي ايران را به يكي از قطب‌هاي جهان تبديل كرده و به باور تمام كارشناسان يكي از بهترين مربيان كنوني جهان به شمار مي‌آيد چيزي بيش از 50 برابر در سال است.
رضا مهماندوست سرمربي تيم ملي تكواندو كه حالا عنوان بهترين مربي جهان را هم يدك مي‌كشد در اين باره به «جام‌جم» مي‌گويد: «من خودم هيچ قراردادي با فدراسيون و كميته ملي المپيك ندارم و خودتان هم بهتر مي‌دانيد كه اگر يك روز تيم نتيجه نگيرد اولين كسي كه سيبل منتقدان مي‌شود سرمربي است و بلافاصله هم قرباني مي‌شود. در واقع اين طوري بگويم اگر فردا روزي مرا از تيم ملي اخراج كنند هيچ سندي به عنوان قرارداد ندارم و خيلي راحت بيكار مي‌شوم!» براساس تعاريفي كه در چارت سازماني ورزش ايران وجود دارد مسووليت تيم‌هاي ملي با كميته ملي المپيك است و اين نهاد بايد درخصوص دستمزدها و پاداش مربيان ملي اقدام كند. در واقع اين فدراسيون‌ها هستند كه به دليل تخصصي كه دارند با مربيان مورد نظر به توافق‌هاي لازم مي‌رسند و با هماهنگي‌هايي كه در كميته ملي المپيك صورت مي‌گيرد قراردادهاي مربيان منعقد مي‌شود. در اين بين فوتبال مثل هميشه يك استثناست؛ آن هم به اين بهانه كه گستردگي بيشتري دارد!
به دنبال يك راه‌حل
بهرام افشارزاده، دبيركل كميته ملي المپيك شايد بهترين فرد براي پاسخگويي در اين رابطه باشد. وقتي موضوع را با اين مقام كميته ملي المپيك مطرح مي‌كنيم مي‌گويد در شرايط فعلي نمي‌توان تغييري در روند دستمزدهاي مربيان ملي ايجاد كرد، اما اين كميته به دنبال راهكاري است تا شرايط را بهبود بخشد.
افشارزاده خاطرنشان مي‌كند: «جايگاه باشگاه‌ها با تيم‌هاي ملي فرق مي‌كند. مثلا در فوتبال كه مي‌گوييم حرفهاي هستيم كيفيت كارمان نيمه‌حرفه‌اي هم نيست، اما دستمزدها به صورت حرفهاي درآمده‌اند. حتي پاداشي كه مربيان در باشگاه‌ها مي‌گيرند هم با حقوق مربيان ملي ما قابل قياس نيست و شاهد اين هستيم كه پول‌هاي نجومي به حساب مربيان باشگاهي به عنوان پاداش سرازير مي‌شوند. من براي شما يك مثال مي‌زنم. الان محمد بنا كه شايد بتوان گفت بهترين مربي كشتي فرنگي جهان است ماهيانه فقط يك و نيم ميليون تومان حقوق مي‌گيرد، اما يك مربي فوتبال در ليگ امسال تقاضاي يك ميليارد تومان كرده است، بنابراين آيا مي‌توانيم آنها را با هم مقايسه كنيم؟»
بهرام افشارزاده همچنين مي‌افزايد: «به نظرم ايجاد تغييرات اساسي در نحوه پرداخت‌ها به مربيان ملي اجتناب‌ناپذير است. البته ما مربيان را به 2 گروه تقسيم مي‌كنيم. يكسري از مربيان مي‌توانند سهميه المپيك كسب كنند و احتمال كسب مدال نيز توسط آنها وجود دارد، اما يكسري ديگر مي‌توانند سهميه بگيرند ولي شانسي براي كسب مدال نخواهند داشت.»
اين كه تقسيم‌بندي‌هاي كميته ملي المپيك در خصوص مربيان بر اساس كدام معيار صورت مي‌گيرد و اين كميته چه فرمولي را براي محاسبه دستمزد مربيانش در نظر مي‌گيرد سوالي است كه افشارزاده درخصوص آن اين گونه پاسخ مي‌دهد: «از ابتدا هم خميره اين كار خوب نبوده است و دست ما را در بسياري از موارد بسته است، با اين حال مربيان ما به خاطر نام مقدس ايران با جان و دل در تيم‌ها كار مي‌كنند. البته معيارهايي كه در اين رابطه از قبل مشخص شده به تحصيلات، دانش فني، مسووليت‌پذيري و درجه مربيگري آنان مربوط مي‌شود كه در كميته المپيك تحليلگران ما در اين رابطه ارزشيابي‌هاي لازم را انجام مي‌دهند و بر اساس نمره‌اي كه تعلق مي‌گيرد وضعيت مربي را بين عالي، خيلي خوب، خوب، متوسط، ضعيف و خيلي ضعيف مشخص مي‌كنند. بر اين اساس حداكثر نمره به مربيان براي ارزشيابي 60 و حداقل آن نيز 12 خواهد بود.»
دبيركل كميته ملي المپيك در همين حال يادآور مي‌شود كه اين كميته به دنبال تغيير در معيارهاي گذشته است و جلساتي را هم در اين باره برگزار كرده كه به زودي نتايج آن مشخص مي‌شود.
نرخ دستمزد مربيان ملي
براي خيلي‌ها باور اين كه مربيان تيم‌هاي ملي از دستمزدهايي برخوردار هستند كه گاه به حقوق روزانه برخي مربيان باشگاهي يا بازيكنان نمي‌رسد شايد سخت يا نوعي شوخي تلقي شود، اما واقعيت اين است كه اين مربيان به صرف اعتباري كه تيم ملي به آنها بخشيده با اين دستمزدهاي اندك كنار مي‌آيند. در اين بين البته برخي مربيان هم شرايط متفاوتي با ديگران دارند و در زمره بهترين‌هاي جهان به شمار مي‌آيند. اين گروه از مربيان با توجه به علاقه فراواني كه به تيم كشورمان دارند صورت خود را با سيلي سرخ نگه داشته و به دنبال كسب افتخار هستند.
براساس آنچه بهرام افشارزاده دبير كل كميته ملي المپيك اعلام كرده دستمزد مربيان تيم‌هاي مختلف ملي در ايران بين 1000 تا 19 هزار دلار متغيراست. وي كه علاقه زيادي به وارد شدن به جزئيات ميزان دريافتي مربيان تيم‌هاي ملي ندارد عنوان مي‌كند بيشترين پول را «خوليو ولاسكو» از كميته ملي المپيك دريافت مي‌كند. وقتي اين سوال را از افشارزاده مي‌پرسيم كه آيا پرافتخارترين مربي واليبال جهان كه پيشنهادهاي بزرگي را رد كرده تا به ايران بيايد واقعا از بسياري مربيان باشگاهي در ايران هم پول كمتري در هر ماه يا طول سال دريافت مي‌كند، اين طور پاسخ مي‌دهد: «به هرحال فدراسيون‌ها مي‌توانند توافق‌هاي ديگري هم داشته باشند و اين رقمي است كه در كميته ملي المپيك اسنادش وجود دارد و ما حقوق مربيان را به همين ميزان پرداخت مي‌كنيم.» اين‌كه چه كسي باور مي‌كند خوليو ولاسكو با آن پيشينه و اعتباري كه در واليبال جهان دارد فقط 19 هزار دلار در ماه از طرف‌هاي ايراني خود حقوق مي‌گيرد نكته‌اي نيست كه درخصوص آن بتوان به كندوكاو پرداخت، دست‌كم جامعه واليبال چنين ادعايي را باور ندارد. از طرفي محمدرضا داورزني رئيس فدراسيون واليبال هم پيشتر در اين رابطه گفته بود كه مبلغ قرارداد ولاسكو محرمانه است كه البته مقامات كشوري از آن باخبر هستند!
افشارزاده: در شرايط كنوني نمي‌توان تغييري در روند دستمزدهاي مربيان ملي رشته‌هاي مختلف ورزشي ايجاد كرد، اما كميته ملي المپيك ايران به دنبال راهكاري است تا شرايط را بهبود بخشد
دبيركل كميته ملي المپيك همچنين درخصوص دستمزدي كه براي محمد بنا سرمربي تيم ملي كشتي فرنگي تعيين كرده است، يادآور مي‌شود كه وي ماهانه يك و نيم ميليون تومان دريافت مي‌كند. نكته جالب درباره بنا اين كه وي فصل گذشته پيشنهاد 80 ميليون توماني يك تيم باشگاهي براي ليگ فرنگي كه معمولا كمتر از 2 ماه به طول مي‌انجامد را رد كرده بود و حاضر نيست همزمان در تيم‌هاي ملي و باشگاهي فعاليت كند. اوضاع براي مربيان تيم ملي كشتي آزاد هم چندان فرقي نمي‌كند، با اين تفاوت كه محمدي و كاوه در تيم‌هاي باشگاهي هم فعال هستند.
چندي پيش يزداني‌خرم رئيس فدراسيون كشتي نيز با تاكيد بر اين كه دستمزد مربيان تيم‌هاي ملي بسيار ناچيز است از مسوولان خواسته بود براي رفع اين مشكل چاره‌اي بينديشند. يزداني خرم يادآور مي‌شود كه اين فدراسيون به دليل آن كه دستمزدهاي در نظر گرفته شده براي مربيان ملي بسيار كم است به آنها مجوز حضور در تيم‌هاي باشگاهي را داده است.
حقوق‌هاي 400 تا 600 هزار توماني!
وقتي اوضاع در كشتي كه ورزش اول ايران است اين‌طور براي مربيان ملي پيش برود در بسياري رشته‌هاي ديگر شايد وضع بدتر از اين باشد. تقريبا خيلي از رشته‌هايي كه از گستردگي كمتري برخوردار هستند حقوق ماهانه مربيان تيم‌هاي ملي بين 400 تا 600 هزار تومان در ماه است كه اين ارقام به تاييد مسوولان كميته ملي المپيك مي‌رسد، اما آنها توصيه مي‌كنند كه به دليل حفظ شان مربيان نام و رشته آنها فاش نشود!
منوچهر مقصودي مدير تيم‌هاي ملي بوكس ايران در اين زمينه حرفهاي جالبي براي گفتن دارد: «مربيان بوكس خودشان را بكشند هم بين 400 تا 500 هزار تومان بيشتر دريافت نمي‌كنند. فدراسيون اين بار كه پيشنهاد افزايش دستمزد مربيان تيم‌هاي ملي را داده بود به سرمربي 700 هزار تومان در ماه حقوق پرداخت شد و اكبري و ديگر مربيان تيم ملي هم به ترتيب 500 و 450 هزار تومان حقوق ماهيانه دريافت كرده‌اند. كميته ملي المپيك هم فقط در زمان برگزاري مسابقات و اردوهاي المپيكي ماهي 400 تا 450 هزار تومان حقوق مي‌دهد.»
وي با تاكيد بر اين كه دستمزد مربيان تيم‌هاي ملي بوكس بسيار ناچيز است يادآور مي‌شود مربي اوكرايني تيم ملي كه در بازي‌هاي آسياي گوانگجو نيز تيم ملي را هدايت كرد و نتايج خوبي هم كسب نكرد هر ماه 3 هزار دلار دريافت مي‌كرد و محل زندگي وي نيز توسط كميته ملي المپيك تامين شده بود.
اوضاع در بسياري رشته‌هاي ديگر هم بي‌شباهت به بوكس نيست. با اين حال در دووميداني با استثناهايي نيز مواجه هستيم. مربيان درجه يك داخلي مثل عباس صميمي دستمزدي معادل يك و نيم ميليون تومان در هر ماه دريافت مي‌كنند و برخي مربيان ديگر هم تا سقف يك ميليون تومان حقوق برايشان در نظر گرفته شده است.
فوتبال و دو رقيب!
در اين بين فوتبال مثل هميشه يك استثنا است؛ فوتبالي كه در تمام سطوح نتيجه نمي‌گيرد همچنان در قراردادهاي بازيكنان و مربيانش به دنبال يك ركورد تازه است و هر روز بر ميزان دستمزد نجومي آنها افزوده مي‌شود. اين موضوع اگر چه در باشگاه‌ها به شكل غيرمتعارفي در جريان است و با وجود تعيين سقف قراردادها (350 ميليون تومان) هم بار ديگر شاهد رد و بدل شدن ارقامي حدود 3 برابر آن در بين باشگاه‌ها و مربيان و بازيكنان هستيم كه فقط حسرت ديگر رشته‌ها را بيشتر از هميشه مي‌كند.
در فوتبال عقد قرارداد با مربيان ملي هم تفاوت عمده‌اي با ساير رشته‌ها دارد، به گونه‌اي كه قرارداد كارلوس كرش در محل سازمان تربيت بدني منعقد شد و با وجود اين كه فدراسيوني‌ها علاقه‌اي براي عنوان كردن ميزان دريافتي سرمربي پرتغالي تيم ملي ندارند، اما منابع زيادي عنوان كرده‌اند كه وي تا جام جهاني 2014 برزيل بالغ بر 15 ميليارد تومان از ايران دريافت مي‌كند.البته شايد اين رقم هنگفت با توجه به اعتباري كه سرمربي سابق رئال مادريد و تيم ملي پرتغال دارد نرمال تلقي شود، اما انتقادي كه خيلي‌ها از جابه‌جايي اين ميزان پول در فوتبال ايران دارند به كيفيتي برمي‌گردد كه عرضه مي‌شود.
آخرين شاهكاري كه از فوتبال سر زد به ناكامي تاريخي تيم اميد با اشتباه مسوولان و مربيانش برمي‌گردد و در چنين اوضاعي گفته شده كه مبلغ توافق شده با عليرضا منصوريان سرمربي تيم اميد 75 ميليون تومان بوده كه مورد تاييد اين مربي جوان قرار نگرفته بود و به همين خاطر پيش از سفر اين تيم به اربيل عراق، اين قرارداد به امضاي طرفين نرسيد. با اين حال توافق‌ها بر سر مبلغ 100 ميليون تومان صورت گرفته است. اين رقم البته جزو ارقام ناچيز در رشته فوتبال به حساب مي‌آيد كه در قياس با ساير رشته‌ها كاملا قابل توجه است. بخصوص كه خروجي فوتبال در عرصه بين‌المللي هم كاملا منفي بوده است. فوتبال اين اواخر البته در حال پيدا كردن رقبايي هم هست. بسكتبال و واليبال كه در رشته‌هاي گروهي موفق‌ترين‌ها به حساب مي‌آيند و به دنبال نزديك شدن به سطح اول دنيا هستند در يكي دو سال گذشته با افزايش چشمگير دستمزدها همراه بوه‌اند.
جمشيد حميدي كارشناس واليبال با اشاره به روند رو به رشد دستمزدها در اين رشته در ايران مي‌گويد: «البته هنوز هم مربيان داخلي در تيم‌هاي ملي قراردادهاي هنگفت ندارند اما از اين تيم پلي براي آينده مي‌سازند و به همين خاطراست نسبت به پولي كه در تيم ملي مي‌گيرند چندان معترض نيستند. به عنوان مثال اگر حسين معدني يا بهروز عطايي در تيم ملي نبودند آيا داماش و كاله به آنها پيشنهاد مي‌دادند؟»
وي در بخش ديگري از حرف‌هايش به «جام‌جم» مي‌گويد: «درخصوص خوليو ولاسكو هم گفته مي‌شود كه در سال 550 هزار دلار از ايران دريافت مي‌كند كه اين رقم نه تكذيب شده و نه تاييد. ولاسكو در زمره بهترين مربيان جهان است و شايد دستمزد مربيان بزرگ دنيا مثل برناردو رزنده، آناستازي، بالوزانو، كاستلاني و... هم به اندازه وي نباشد، اما بر اساس تحقيقي كه انجام دادم اين مربيان ترجيح مي‌دهند در تيم‌هاي مطرح دنيا مربيگري كنند، اما ولاسكو ايران را انتخاب كرده است و به طور دقيق نيز رقم دريافتي اين مربي را اعلام نمي‌كنند.»
رضا مشحون مدير تيم‌هاي ملي در گفت‌وگو با ما به صراحت عنوان مي‌كند كه بازيكنان و مربيان اين رشته پول‌هاي خوبي را دريافت مي‌كنند. وي مي‌گويد: «در اين چند سال ما مربياني داشتيم كه حدود 2 ميليارد تومان دستمزد در چند فصل دريافت كرده‌اند ولي متاسفانه بازدهي خوبي هم ندارند. اين مربيان اصلا علاقه‌اي به كار در تيم‌هاي پايه ندارند و مقام‌گرا هستند. البته در سطح ملي رقم قراردادها خيلي پايين‌تر از باشگاهي است. مربي خارجي ما در هر سال نهايتا 100 ميليون تومان گرفته است.» وي يادآور مي‌شود: «رايكو ترومن سرمربي پيشين تيم ملي ماهانه 8 هزار دلار از ايران حقوق دريافت مي‌كرد كه در سال دوم به 10 هزار دلار افزايش يافت. وي اكنون در فيليپين با توجه به اسپانسرهايي كه دارند در هر ماه حدود 20 هزار دلار دريافت مي‌كند. همين حالا هم وسلين ماتيچ سرمربي تيم ملي در هر ماه دستمزد 12 هزار دلاري دارد كه با در نظر گرفتن ميزان پاداش‌هايش در سال حدود
150 هزار دلار دريافت خواهد كرد.»
بهترين مربي جهان چقدر مي‌گيرد؟
بي‌شك افشاي رقم قرارداد رضا مهماندوست سرمربي تيم ملي تكواندو ايران و مقايسه آن با مربيان درجه چندم فوتبالي تاسف بسياري را به دنبال خواهد داشت. اين مربي كه تيم ملي را به تمامي عناوين قهرماني در سطح آسيا و جهان رسانده و چندي پيش نيز براي نخستين‌بار در تاريخ، قهرماني جهان را از چنگ كره‌اي‌ها آن هم در خاك اين كشور بيرون كشيد با دستمزدي مشغول به كار است كه شايد حقوق روزانه برخي مربيان ليگ برتري فوتبال هم نباشد. اين در حالي است كه رضا مهماندوست عنوان بهترين مربي كنوني جهان را هم يدك مي‌كشد. مهماندوست در پاسخ به اين پرسش كه دقيقا رقم قراردادش با كميته ملي المپيك چقدر است، مي‌گويد: «من اين طور مي‌گويم كه در سال بين 20 تا 25 ميليون تومان مجموع حقوق و پاداشم به عنوان سرمربي تيم ملي است، در حالي كه نه بيمه دارم و نه بازنشستگي. هر لحظه هم كه نتيجه نگيرم بر كنار مي‌شوم.»
وي ادامه مي‌دهد: «اين مشكلات از گذشته وجود داشته و اميدوارم با انتخاب وزير ورزش كم شود.