جام جم آنلاين: هفته‌هاي گذشته در مورد ادم يا خيز بحث شد و 2 بيماري كه علت اصلي اين مشكل هستند، توضيح داده شد. نارسايي قلبي بيمار را دچار ورم هر دو پا مي‌كند و بيماري انسداد وريدها معمولا ورم در يك طرف بدن ايجاد مي‌شود.
اين هفته در مورد يكي ديگر از علل ادم توضيح داده خواهد شد. دفع پروتئين از كليه‌ها وقتي به ميزان زياد ايجاد شود باعث كم شدن مقدار پروتئين در خون شده و پلاسما از رگ‌ها بيرون مي‌آيد و باعث ورم مي‌شود.
همان‌گونه كه در مباحث قبل توضيح داده شد ، آلبومين مهم‌ترين پروتئين در گردش خون است كه مانند چسب مايع پلاسما را داخل رگ‌ها نگه مي‌دارد.
مايع خون يا پلاسما در كليه‌ها تصفيه مي‌شود و مواد زائد را از دست مي‌دهد. در حالت عادي در حين تصفيه پلاسما در كليه‌ها سدي وجود دارد كه مانع از خروج آلبومين از پلاسما به داخل فضاي ادراري مي‌شود و بدين ترتيب در حالت عادي ادرار عاري از پروتئين يا آلبومين است، البته در شرايط خاصي مثل ورزش سنگين يا وجود عفونت ادرار مقدار كمي آلبومين در ادرار دفع مي‌شود كه معمولا توسط بدن جبران مي‌شود.
اما بيماري‌هايي وجود دارند كه در آنها كارايي سد خوني ـ ادراري در كليه از بين مي‌رود و آلبومين به مقدار زياد در ادرار وارد شده و دفع مي‌شود. در اين حالت كبد شروع به توليد بيشتر آلبومين و اين نقيصه را تا حدي جبران مي‌كند.
وقتي كبد ديگر نتواند از پس مقدار زياد آلبومين دفع شده برآيد آن وقت مقدار آلبومين خون كم شده و كم‌كم پلاسما از داخل رگ‌ها به فضاي زير پوست تراوش مي‌كند و ورم ايجاد مي‌شود. ورم ناشي از دفع پروتئين برخلاف دو بيماري‌اي كه قبلا توصيف شد، ورم عمومي است يعني صبح كه فرد از خواب بيدار مي‌شود پف كرده و معمولا زير‌پلك‌هايش كاملا ورم كرده است.
قدم اول در بررسي بيماري كه دچار دفع پروتئين است، اندازه‌گيري مقدار پروتئين در ادرار يك شبانه روز كامل است. اين كار اگر چه كمي پر دردسر است ولي بايد حتما در بررسي‌ها انجام شود. در اين حالت بيمار صبح روز اول ادرارش را دور مي‌ريزد و پس از آن تا 24 ساعت يعني صبح فردا هر بار ادرارش را در ظرفي كه از آزمايشگاه گرفته، جمع مي‌كند. صبح فردا پس از جمع كردن ادرار صبحگاهي آن را به آزمايشگاه مي‌برد.
براي بيماري كه دچار ورم در تمام بدن شده است، اگر آلبومين در ادرار 24 ساعته بيشتر از 5/3 گرم باشد بيماري نفروتيك (بيماري دفع شديد پروتئين از كليه‌ها) را مطرح مي‌سازد كه بايد با روش‌هاي تشخيصي ـ تكميلي نوع بيماري كليه را مشخص كرد. وجود يا فقدان گلبول‌هاي قرمز و گلبول‌هاي سفيد در ادرار بيماراني كه پروتئين دفع مي‌كنند نيز در تشخيص بيماري اهميت دارد. توصيه اين است كه در اين شرايط بيماران به نفرولوژيست (فوق تخصص بيماري‌هاي كليه) براي اقدامات تكميلي مراجعه كنند.
دكتر رضا كريمي
متخصص بيماري‌هاي داخلي
اين هفته در مورد يكي ديگر از علل ادم توضيح داده خواهد شد. دفع پروتئين از كليه‌ها وقتي به ميزان زياد ايجاد شود باعث كم شدن مقدار پروتئين در خون شده و پلاسما از رگ‌ها بيرون مي‌آيد و باعث ورم مي‌شود.
همان‌گونه كه در مباحث قبل توضيح داده شد ، آلبومين مهم‌ترين پروتئين در گردش خون است كه مانند چسب مايع پلاسما را داخل رگ‌ها نگه مي‌دارد.
مايع خون يا پلاسما در كليه‌ها تصفيه مي‌شود و مواد زائد را از دست مي‌دهد. در حالت عادي در حين تصفيه پلاسما در كليه‌ها سدي وجود دارد كه مانع از خروج آلبومين از پلاسما به داخل فضاي ادراري مي‌شود و بدين ترتيب در حالت عادي ادرار عاري از پروتئين يا آلبومين است، البته در شرايط خاصي مثل ورزش سنگين يا وجود عفونت ادرار مقدار كمي آلبومين در ادرار دفع مي‌شود كه معمولا توسط بدن جبران مي‌شود.
اما بيماري‌هايي وجود دارند كه در آنها كارايي سد خوني ـ ادراري در كليه از بين مي‌رود و آلبومين به مقدار زياد در ادرار وارد شده و دفع مي‌شود. در اين حالت كبد شروع به توليد بيشتر آلبومين و اين نقيصه را تا حدي جبران مي‌كند.
وقتي كبد ديگر نتواند از پس مقدار زياد آلبومين دفع شده برآيد آن وقت مقدار آلبومين خون كم شده و كم‌كم پلاسما از داخل رگ‌ها به فضاي زير پوست تراوش مي‌كند و ورم ايجاد مي‌شود. ورم ناشي از دفع پروتئين برخلاف دو بيماري‌اي كه قبلا توصيف شد، ورم عمومي است يعني صبح كه فرد از خواب بيدار مي‌شود پف كرده و معمولا زير‌پلك‌هايش كاملا ورم كرده است.
قدم اول در بررسي بيماري كه دچار دفع پروتئين است، اندازه‌گيري مقدار پروتئين در ادرار يك شبانه روز كامل است. اين كار اگر چه كمي پر دردسر است ولي بايد حتما در بررسي‌ها انجام شود. در اين حالت بيمار صبح روز اول ادرارش را دور مي‌ريزد و پس از آن تا 24 ساعت يعني صبح فردا هر بار ادرارش را در ظرفي كه از آزمايشگاه گرفته، جمع مي‌كند. صبح فردا پس از جمع كردن ادرار صبحگاهي آن را به آزمايشگاه مي‌برد.
براي بيماري كه دچار ورم در تمام بدن شده است، اگر آلبومين در ادرار 24 ساعته بيشتر از 5/3 گرم باشد بيماري نفروتيك (بيماري دفع شديد پروتئين از كليه‌ها) را مطرح مي‌سازد كه بايد با روش‌هاي تشخيصي ـ تكميلي نوع بيماري كليه را مشخص كرد. وجود يا فقدان گلبول‌هاي قرمز و گلبول‌هاي سفيد در ادرار بيماراني كه پروتئين دفع مي‌كنند نيز در تشخيص بيماري اهميت دارد. توصيه اين است كه در اين شرايط بيماران به نفرولوژيست (فوق تخصص بيماري‌هاي كليه) براي اقدامات تكميلي مراجعه كنند.
دكتر رضا كريمي
متخصص بيماري‌هاي داخلي