نخستین قانون اساسی جمهوری ترکیه که در سال 1924 میلادی تهیه شده است دین رسمی جامعه را اسلام تعیین نموده است . لیکن در اصلاحات قانونی سال 1928 این ماده قانونی حذف و با تاکید بر جدایی دین از سیاست ، ترکیه کشوری با دولت وحکومت لائیک (تفکیک دین از سیاست) معرفی گردیده است. بنابر آخرین آمار موجود در ترکیه حدود 98% جمعیت این کشور را مسلمان و 2% را مسیحیان و کلیمیان و دیگر ادیان تشکیل مید هند.
مسلمانان ترکیه اکثرا تابع مذهب تسنن می باشند که از میان آنها حنفی ها بزرگترین گروه محسوب می گردند که عمدتا در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند . شافعی ها با جمعیتی کمتر در مناطق شرقی ترکیه مستقر واکثرا کرد هستند. شمار پیراوان مذاهبی دیگر بسیار کم می باشد. روی هم رفته پیروان ادیان در ترکیه به دو قسمت تقسیم می شوند :
الف ) پیرامون اسلام که خود به چندین فرقه و مذهب تقسیم می شوند و اهم آنها عبارتند از :
1- حنفی ها ، جمعیت قابل ملاحظه ای از اهل سنت ترکیه را تشکیل میدهند.
2- شافعی ها ، شاخه ای از اهل سنت است که پیروان آن را بیشتر کردها تشکیل می دهند.
3- پیراوان سایر فرق اهل سنت و طریقتها
4- علویان (به چهار دسته با نامهای رافÖی، باطنی؛ Íروفی و بکتاشی تقسیم و بنا بر آمار رسمی دولت ترکیه حدود 12 میلیون نفر پیرو دارد )
5- شیعیان ، پیرو مذهب جعفری بوده و نزدیک به یک میلیون و دویست هزار نفر هستند.
ب ) پیروان سایر ادیان :
1- مسیحیان شامل فرق پروتستانها ، کاتولیکها ، ارامنه ...... و
2- یهودیان (حدود 30 هزار نفر در این کشور سکونت دارند )
زبان:
ترکی زبان رسمی و مادری ساکنان ترکیه است و یکی از قدیمی ترین زبانهای دنیا به شمار می رود. بخشی از مردم کشورهای مشترک المنافع و برخی از نقاط جنوب شرقی اروپا و بعضی از مناطق خاورمیانه به این زبان صحبت می کنند. آذری (آذربایجان) ، قفقازی و ترکمنی نیز شاخه هایی از زبان ترکی محسوب می شوند. زبان ترکی از گروه زبانی اورال - آلتانی است و به گروههای کوچکتر ذیل تقسیم می شود:
1- گروه آسیای مرکزی مانند گرگ تورک ، ازبک و قرقیز
2- گروه جنوب غربی مانند ترکی عثمانی ، ترکی آذری و ترکمنی
3- گروه شمال غربی مانند تاتار و قزاق
4- گروه سیبری جنوبی مانند اویرات ، آبکان و تروا.
5- گروه سیبری شمالی مانند یاکوت
6- گروه جرواش (شمالی ) در ناحیه و لگا
زبان ترکی جدید که امروزه تحت عنوان « ترکی آناتولی» شناخته می شود از ریشه ترکی عثمانی است که به وسیله سلجوقیان در اواخر قرن یازدهم به آناتولی وارد شده است . به تدریج لغات و دستور زبان فارسی و عربی به میزان قابل توجهی به این زبان وارد شد و الفبای عربی رایج گشت. پس از اعلام جمهوری (در سال 1923) ، الفبای لاتین جایگزینی الفبای عربی گردید. (1928) و پس از تغییر الفبا اصلاح دستور زبان نیز توسط دولت آغاز و پی گیری شد . ویزگی زبان ترکی را حروف صدا دار آن می دانند (حروف áÈí æ ßáÇãí ).
در الفبای لاتینی که از سال 1928 به بعد در ترکیه مورد استفاده قرار گرفته است . بیشتر حروف و صدای کم و ییش مانند معادل انگلیسی شان تلفظ می شوند.
از نظر تاریخی زبان وادبیات ترکی را می توان به سه دوره متمایز تقسیم نمود :
1- دوره ترکی قدیم (قبل از پذیرش دین اسلام توسط ترکها) قرن 8 تا 11 میلادی
2- دوره فرهنگ اسلامی (دوره تاثیر عربها وایرانیان ) از قرن 11 تا اواسط قرن 19 میلادی
3- دوره مدرن (از زمان سلطنت سلطان عبدالمجید اول در سال 1839) دوره تاثیر تفکرو ادبیات غربی
بعد از تشکیل جمهوری در سال 1923 در تاریخ 20 می1928 طبق دستور نخست وزیر¡ وزارت معارف انجمن زبان را تشکیل داد و به تعویض الفباء می پردازد و زبانهای غربی (فرانسه ، آلمانی ، ایتالیایی و مجاری) را مورد تحقیق قرار میدهد . در 8 آگوست 1928 آتاتورک آغاز «انقلاب حروف» را اعلام می دارد و در 11 آگوست 1928 اولین کلاس در ارتباط با حروف جدید زبان ترکی افتتاح میشود قانون الفبای لاتینی در سال 1928 در یازده ماده تصویب و به مورد اجرا گذاشته می شود.
جمعیّت: مطابق با آمار ژوئیه ۲۰۰۴ جمعیت این کشور ۶۸,۸۹۳,۹۱۸ نفر است.
ترکها: ۷۶-۸۰ ٪
کردها: ۱۴-۲۰ ٪
اعراب: ۱٫۸ ٪
پناهندگان: ۱٫۳ ٪
اقلیت‌های غیر مسلمان: ۰٫۲ ٪
زبان رسمی: زبان رسمی ترکی است امّا در این کشور زبانهای کردی، عربی، ارمنی و یونانی نیز تکلم میشود.