baroon
متخصص بخش ادبیات
ریشه شناسی اسم ها // ک
کیومرث : زندگانی میرا
کیومرث و تهمورث دو نام فارسی اند که با حرف « ث » نوشته می شوند. تا جایی که به یاد دارم در فارسی به سختی می توان واژه ای را یافت که دارای ث باشد و ریشه اش پارسی باشد.
کیومرث یعنی «زندگانی میرا» ولی برخی «مرد دانا» و گروهی «گاو مرد» معنی کرده اند «گاو مرد» به معنای مرد توانا و نیرومند . زیرا گاو همانگونه که در سر ستون های تخت جمشید دیده می شود نماد نیرومندی است.
نام کیومرث در پهلوی به گونه «گـَیومَرت» نیز به کار می رفته است. در اوستا «گـَیَ مَـرتَن» بوده است.
استاد کزازی در نامه باستان جلد نخست صفحه 231 اینگونه می نویسد:
گیه که ستاک زی نیز از آن به یادگار مانده است به معنی زندگانی است. ستاک واژه در مَرتَن نیز « مَر» یا «مار» است که در «مُردن» هنوز کاربرد دارد و واژه «مَرد» نیز از آن بر آمده است. از این روی معنای « گَیَ مَرتَن »؛ «زندگانی میرا» خواهد بود. از آن است که بلعمی نیز نوشته است : «معنی کیومرث زنده گویای میرا بود.» تاریخ بلعمی 12. از آن روی که کیومرث نخستین مرد ایرانی است که آفریده شده است ، نام او را بدین سان می توانیم گزارد : زندگانی در پیکر آدمی؛ به سخنی دیگر، آنکه زندگی در وی پیکر یافته است و به نمود آمده است.
ضمناً کیومرث در داستان های ایرانی نخستین انسانی است که آفریده شده است و با در افتادنش به خاک از تخمه او که بر زمین ریخت گیاه نمادین ریواس رُست و از آن گیاهِ راست و خدنگ به یکباره دو شاخه برآمد که یکی نخستین مرد ایرانی مَهلی یا مَشی و دیگر نخستین زن ایرانی مَهلیانه یا مَشیانه است.
عادل اشکبوس
آخرین ویرایش: