Ever Green
متخصص بخش پزشکی
تاريخچه زايمان بيدرد
اولین بار در سال 1853 برای زایمان ملكه ویكتوریا از كلروفورم استفاده شد.
شیوة بی‌حسی موضعی نخاعی (اسپاینال/ spinal) را در سال 1899 دكتر بیر (Bier) معرفی كرد و در سال 1907 استفاده از آن در شاخه‌های مختلف جراحی متداول گردید. اما روش بی‌حسی موضعی دور نخاعی (اپیدورال/ epidural) در سال 1960 برای ایجاد بیدردی در زایمان طبیعی به كار گرفته شد. چند سال بعد، پزشكان دریافتند كه این شیوه به سلامت مادر و جنین لطمه‌ای وارد نمی‌كند. بدین ترتیب استفاده از روشهای القای بیدردی به هنگام زایمان مرسوم شد.
انواع روشهای بیدردی
روشهای زایمان بی‌درد روشهای مورد استفاده برای بی‌دردسازی زایمان به دو گروه دارویی و غیردارویی تقسیم می‌شوند. از جملة روشهای بی‌دردسازی غیردارویی، آماده كردن روحی و روانی زنِ باردار برای قبول و گذراندن یك زایمان طبیعی است. اگر زنی در هنگام تولد فرزند اول خود با مراحل مختلف زایمانی آشنا باشد و با انگیزه‌ای قوی زایمان را شروع كند، دردی معادل درد یك زنِ چندزا را تجربه خواهد كرد؛ در صورتی كه زنانِ آموزش‌ندیده دردهای شدیدتری را تجربه خواهند كرد.
روشهای غیردارویی نیاز به زمان دارند و آموزش مادر از چندین ماه قبل از زمان زایمان آغازمیشود. القای خواب یا هیپنوتیزم، مراقبت‌های روحی و روانی، طب سوزنی، تحریك الكتریكی پوست (TENS)، زایمان در آب، ماساژ و آرمش (Relaxation) از دیگر روشهای پیشنهادی هستند. به‌طور كلی، روشهای غیردارویی بی‌دردسازی زایمان درد را به تمامی از بین نمی‌برند و ما مجبوریم كه از روشهای دیگری نیز در كنار آنها استفاده كنیم.
در این موارد باید به مادر تذكر داده شود كه بیدردی كامل نیست. روشهای بیدردی دارویی به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند. یكی از آنها استفاده از گازهای استنشاقی است. گاز O2N شایع‌ترین و قدیمی‌ترین داروی استنشاقی مصرفی در این مورد است. در روش تزریق دارو، از انواع مخدرها و آرام‌بخش‌ها برای كاستن از اضطراب حین زایمان و، به درجاتی، تخفیف درد استفاده می‌شود. اما پركاربردترین روش، بهره‌گیری از بی‌حسی موضعی است. داروی بی‌حسی در مرحلة مشخصی از زایمان، از طریق سوزنی كه در ناحیة كمر فرو می‌رود، به فضای دور نخاعی، نخاعی و گاه هر دو تزریق می‌شود. بیدردی ایجادشده در این روش نسبتاً كامل است.
اغلب كشورهای پیشرفته امریكایی و اروپایی بیش از 3 دهه است كه به دلیل خطر بی هوشی ـ جراحی و عوارض عمل سزارین روش زایمان بدون درد متداول شده است در واقع پزشكان و متخصصان معتقدند با تكنیك های جدید و بدون عوارضی كه برای انجام زایمان بدون درد در اختیار است دیگر هیچ خانم بارداری نباید هنگام زایمان درد شدید آن را متحمل شود این روش همچنین از افزایش تعداد سزارین‌هایی كه به دلیل ترس از درد زایمان انجام می شوند به تعداد چشمگیری كاسته است.
در كشور ما نیز در سالهای اخیر این روش در برخی از مراكز به عنوان یكی از شیوه های نوین زایمان به كار می رود به دلیل افزایش میزان سزارین های غیر ضروری و انتخابی و عوارض ناشی از آن وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی با صدور بخشنامه‌ای انجام روش زایمان بدون درد را در كلیه مراكز درمانی و زایشگاه های دولتی و دانشگاهی ترویج كرده است. به عبارت دیگر استفاده از این شیوه زایمان یكی از روشهایی است كه در آینده ای نه چندان دور در كشور ما نیز جایگزین مناسبی باری پیشگیری از عوارض ناشی از سزارین ها و دردهای زایمان طبیعی خواهد بود. با شناخت كامل این روش به طور قطع انتخاب اول زنان برای زایمان به شمار می رود.
نگرش اغلب افراد نسبت به زایمان بدون درد یك نگرش توام با ترس و دلهره یابه تصور برخی ترس از فلج شدن به دلیل تزریق در مایع نخاعی است. د در چارچوب بی هوشی میزان دارویی كه در زایمان بی درد استفاده می كنیم بسیار كمتر از میزان دارویی است كه برای سزارین به كار می رود و احتمال ایجاد عوارض وابسته به بی هوشی در سزارین خیلی بیشتر از زایمان بدون درد است. و اگر این روش كاملا كنترل شده باشد و توسط افراد با تجربه انجام شود هیچ خطری برای بیمار نخواهد داشت ضمن آن كه برای جنین نیز كاملا بی خطر است.و انجام این روش به دلیل كاستن از عوارض روی مادر و نوزاد و همچنین هزینه های كمتر آن به بانوان باردار توصیه می كند این در حالی است كه بیماران به دلیل ناآشنا بودن با این روش ظریف و بدون خظر هنوز از انجام آن وحشت دارند.
سزارین یا زایمان طبیعی
به طور كلی سزارین كه در واقع درمانی برای زایمان های مشكل و خطرآفرین محسوب می‌شود امروزه به علل مختلف در جوامع گوناگون و بویژه در شهرها رواج زیادی یافته است. دوره درد و ناتوانی نسبتاْطولانی مدت مادران وعوارض داروهای بیهوشی در نوزادان و مادران و نیز امكان پارگی رحم در زایمان های بعدی از معایب سزارین به شمار می آیند. از سوی دیگر پزشكان معتقدند سزارین تنها در موارد عدم امكان انجام زایمان طبیعی یا مواردی كه سلامت و زندگی مادر ، جنین یا هر دوی آنها در خطر است به عنوان روش زایمان نجات بخش است.
سزارین عوارضی دارد كه زایمان طبیعی ندارد. از آن جمله عفونت لگنی پس از سزارین تقریبا 30 برابر بیش از زایمان طبیعی است و شخصی كه یك بار سزارین شده باشد به احتمال زیاد دیگر قادر به زایمان طبیعی نخواهد بود و باید عمل جراحی مجددی را متحمل شود به همه اینها باید هزینه های سنگین سزارین را نیز اضافه كرد. متخصصان زنان و زایمان معتقدند خطر زایمان سزارین بسیار بیش از زایمان طبیعی است و از این رو سزارین نباید اولین انتخاب باشد مگر به تشخیص پزشك متخصص هم اكنون دركشورهای پیشرفته نیز روز به روز از میزان سزارین ها كاسته و روش زایمان طبیعی با شیوه زایمان بدون درد جایگزین آن شده است حتی در كشورهای همسایه مانند :امارات ـ قطر ـ تركیه و حتی عراق از روش زایمان بی درد به وفور استفاده می شود.
اولین بار در سال 1853 برای زایمان ملكه ویكتوریا از كلروفورم استفاده شد.
شیوة بی‌حسی موضعی نخاعی (اسپاینال/ spinal) را در سال 1899 دكتر بیر (Bier) معرفی كرد و در سال 1907 استفاده از آن در شاخه‌های مختلف جراحی متداول گردید. اما روش بی‌حسی موضعی دور نخاعی (اپیدورال/ epidural) در سال 1960 برای ایجاد بیدردی در زایمان طبیعی به كار گرفته شد. چند سال بعد، پزشكان دریافتند كه این شیوه به سلامت مادر و جنین لطمه‌ای وارد نمی‌كند. بدین ترتیب استفاده از روشهای القای بیدردی به هنگام زایمان مرسوم شد.
انواع روشهای بیدردی
روشهای زایمان بی‌درد روشهای مورد استفاده برای بی‌دردسازی زایمان به دو گروه دارویی و غیردارویی تقسیم می‌شوند. از جملة روشهای بی‌دردسازی غیردارویی، آماده كردن روحی و روانی زنِ باردار برای قبول و گذراندن یك زایمان طبیعی است. اگر زنی در هنگام تولد فرزند اول خود با مراحل مختلف زایمانی آشنا باشد و با انگیزه‌ای قوی زایمان را شروع كند، دردی معادل درد یك زنِ چندزا را تجربه خواهد كرد؛ در صورتی كه زنانِ آموزش‌ندیده دردهای شدیدتری را تجربه خواهند كرد.
روشهای غیردارویی نیاز به زمان دارند و آموزش مادر از چندین ماه قبل از زمان زایمان آغازمیشود. القای خواب یا هیپنوتیزم، مراقبت‌های روحی و روانی، طب سوزنی، تحریك الكتریكی پوست (TENS)، زایمان در آب، ماساژ و آرمش (Relaxation) از دیگر روشهای پیشنهادی هستند. به‌طور كلی، روشهای غیردارویی بی‌دردسازی زایمان درد را به تمامی از بین نمی‌برند و ما مجبوریم كه از روشهای دیگری نیز در كنار آنها استفاده كنیم.
در این موارد باید به مادر تذكر داده شود كه بیدردی كامل نیست. روشهای بیدردی دارویی به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند. یكی از آنها استفاده از گازهای استنشاقی است. گاز O2N شایع‌ترین و قدیمی‌ترین داروی استنشاقی مصرفی در این مورد است. در روش تزریق دارو، از انواع مخدرها و آرام‌بخش‌ها برای كاستن از اضطراب حین زایمان و، به درجاتی، تخفیف درد استفاده می‌شود. اما پركاربردترین روش، بهره‌گیری از بی‌حسی موضعی است. داروی بی‌حسی در مرحلة مشخصی از زایمان، از طریق سوزنی كه در ناحیة كمر فرو می‌رود، به فضای دور نخاعی، نخاعی و گاه هر دو تزریق می‌شود. بیدردی ایجادشده در این روش نسبتاً كامل است.
اغلب كشورهای پیشرفته امریكایی و اروپایی بیش از 3 دهه است كه به دلیل خطر بی هوشی ـ جراحی و عوارض عمل سزارین روش زایمان بدون درد متداول شده است در واقع پزشكان و متخصصان معتقدند با تكنیك های جدید و بدون عوارضی كه برای انجام زایمان بدون درد در اختیار است دیگر هیچ خانم بارداری نباید هنگام زایمان درد شدید آن را متحمل شود این روش همچنین از افزایش تعداد سزارین‌هایی كه به دلیل ترس از درد زایمان انجام می شوند به تعداد چشمگیری كاسته است.
در كشور ما نیز در سالهای اخیر این روش در برخی از مراكز به عنوان یكی از شیوه های نوین زایمان به كار می رود به دلیل افزایش میزان سزارین های غیر ضروری و انتخابی و عوارض ناشی از آن وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی با صدور بخشنامه‌ای انجام روش زایمان بدون درد را در كلیه مراكز درمانی و زایشگاه های دولتی و دانشگاهی ترویج كرده است. به عبارت دیگر استفاده از این شیوه زایمان یكی از روشهایی است كه در آینده ای نه چندان دور در كشور ما نیز جایگزین مناسبی باری پیشگیری از عوارض ناشی از سزارین ها و دردهای زایمان طبیعی خواهد بود. با شناخت كامل این روش به طور قطع انتخاب اول زنان برای زایمان به شمار می رود.
نگرش اغلب افراد نسبت به زایمان بدون درد یك نگرش توام با ترس و دلهره یابه تصور برخی ترس از فلج شدن به دلیل تزریق در مایع نخاعی است. د در چارچوب بی هوشی میزان دارویی كه در زایمان بی درد استفاده می كنیم بسیار كمتر از میزان دارویی است كه برای سزارین به كار می رود و احتمال ایجاد عوارض وابسته به بی هوشی در سزارین خیلی بیشتر از زایمان بدون درد است. و اگر این روش كاملا كنترل شده باشد و توسط افراد با تجربه انجام شود هیچ خطری برای بیمار نخواهد داشت ضمن آن كه برای جنین نیز كاملا بی خطر است.و انجام این روش به دلیل كاستن از عوارض روی مادر و نوزاد و همچنین هزینه های كمتر آن به بانوان باردار توصیه می كند این در حالی است كه بیماران به دلیل ناآشنا بودن با این روش ظریف و بدون خظر هنوز از انجام آن وحشت دارند.
سزارین یا زایمان طبیعی
به طور كلی سزارین كه در واقع درمانی برای زایمان های مشكل و خطرآفرین محسوب می‌شود امروزه به علل مختلف در جوامع گوناگون و بویژه در شهرها رواج زیادی یافته است. دوره درد و ناتوانی نسبتاْطولانی مدت مادران وعوارض داروهای بیهوشی در نوزادان و مادران و نیز امكان پارگی رحم در زایمان های بعدی از معایب سزارین به شمار می آیند. از سوی دیگر پزشكان معتقدند سزارین تنها در موارد عدم امكان انجام زایمان طبیعی یا مواردی كه سلامت و زندگی مادر ، جنین یا هر دوی آنها در خطر است به عنوان روش زایمان نجات بخش است.
سزارین عوارضی دارد كه زایمان طبیعی ندارد. از آن جمله عفونت لگنی پس از سزارین تقریبا 30 برابر بیش از زایمان طبیعی است و شخصی كه یك بار سزارین شده باشد به احتمال زیاد دیگر قادر به زایمان طبیعی نخواهد بود و باید عمل جراحی مجددی را متحمل شود به همه اینها باید هزینه های سنگین سزارین را نیز اضافه كرد. متخصصان زنان و زایمان معتقدند خطر زایمان سزارین بسیار بیش از زایمان طبیعی است و از این رو سزارین نباید اولین انتخاب باشد مگر به تشخیص پزشك متخصص هم اكنون دركشورهای پیشرفته نیز روز به روز از میزان سزارین ها كاسته و روش زایمان طبیعی با شیوه زایمان بدون درد جایگزین آن شده است حتی در كشورهای همسایه مانند :امارات ـ قطر ـ تركیه و حتی عراق از روش زایمان بی درد به وفور استفاده می شود.