زمان شروع و پایان برزخ؟!
عالم برزخ از چه زمانی شروع و چه زمانی پایان می یابد؟
عالم برزخ از چه زمانی شروع و چه زمانی پایان می یابد؟
عالم برزخ از چه زمانی شروع و چه زمانی پایان می یابد؟
برزخ در لغت، به معنای چیزی است که در میان دو چیز دیگر حایل شود(1) و در اصطلاح علمای اسلام به عالمی گفته میشود که مابین این جهان و جهان اخروی(قیامت) است. همچنین به عالم برزخ عالم مثال نیز می‌گویند.(2)
انسان که از این دنیا میرود، به عالم دیگری به نام برزخ وارد میشود و در آنجا می ماند تا وقتیکه در صور دمیده شود و مردم از قبرها بیرون آیند، در آن وقت به عالم قیامت وارد میشوند. چون عالمی که انسان پس از مردن در آنجا بسر میبرد، فاصله‌ایست بین عالم دنیا و قیامت، که آن را عالم برزخ گویند.
این كلمه و واژه در قرآن سه بار و در سه آیه ذكر شده است:
آیه اول: وَهُوَ الَّذِی مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَیْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَّحْجُورًا (3)؛ او خدائى است كه آب دو دریا را بهم آمیخت دو دریایى كه آب یكى از آن دو شیرین و گوارا است و آب دیگرى شور و تلخ و میان این دو آب فاصله و حائلى قرار داد تا همیشه از هم جدا باشند و به هم نیامیزند.
آیه دوم: «بَیْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَّا یَبْغِیَانِ »(4) میان آن دو دریا فاصله اى است كه به حدود یكدیگر تجاوز نمى كنند و به هم نمى آمیزند.
آیه سوم: « لَعَلِّی أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ».(5)
شاید، کارهای شایسته ای را که ترک کرده بودم به جای آورم، هرگز، این سخنی است که او می گوید و پشت سرشان تا روز قیامت مانعی است که بازگشت نتوانند.
در احادیث در توضیح عالم برزخ چنین وارد شده است، امام صادق(علیه السلام) خطاب به شیعیان آن زمان مى فرماید:
والله إتخوف علیكم فى البرزخ. قلت ما البرزخ؟ فقال: القبر منذ حین موته الى یوم القیامه(6)
من بر شما(شیعیان) در عالم برزخ مى ترسم راوى مى گوید: من به امام صادق(علیه السلام) گفتم كه عالم برزخ كجا است؟ فرمود: قبر است. زندگى در آن از زمان مرگ تا روز رستاخیز ادامه دارد.
در مورد برزخ امام صادق(علیه السلام) می فرماید: الْبَرْزَخُ الْقَبْرُ وَ فِیهِ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ بَیْنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَة ؛ مراد از برزخ همان قبر مى باشد و در آن ثواب و عقاب بین دنیا و آخرت است. (7)
امام صادق(علیه السلام) به جمعى از شیعیان خود فرمود: به خدا قسم كه تنها خطرى كه من بر شما احساس مى كنم برزخ است و چون قیامت شود و كار به دست ما برسد ما بر كار شما از خودمان اولویت داریم. (8)
همچنین در حدیثی از امام سجاد(علیه السلام) چنین آمده است: برزخ قبر است و براى آنان در آنجا زندگى سختى است و به خدا سوگند كه قبر، باغى از باغهاى بهشت و یا گودالى از گودالهاى آتش است(9)
پی نوشت:
(1) المفردات فی غریب القرآن چاپ بیروت ص48.
(2) کتاب معاد شناسی، سیّد محمد حسین حسینی طهرانی، ج2 ص160.
(3) فرقان/53.
(4) الرحمان/20.
(5) مومنون/100.
(6) الكافی ؛ ج3 ؛ ص242 ، نویسنده، كلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق ، محقق ، مصحح، غفارى على اكبر و آخوندى، محمد ، ناشر، دار الكتب الإسلامیة ، مكان چاپ، تهران ، سال چاپ، 1407 ق ، نوبت چاپ، چهارم.
(7) تفسیر القمی ؛ ج1 ؛ ص19، نویسنده، قمى، على بن ابراهیم ، محقق ، مصحح، موسوى جزائرى، طیّب ، ناشر: دار الكتاب ، مكان چاپ، قم ، سال چاپ، 1404 ق ، نوبت چاپ، سوم.
(8) همان ؛ ج2 ؛ ص94.
(9) الخصال ، ترجمه جعفرى ؛ ج1 ؛ ص185، نویسنده، ابن بابویه، محمد بن على ، مترجم، جعفرى، یعقوب ، ناشر، نسیم كوثر ، مكان چاپ، قم ، سال چاپ، 1382 ش ، نوبت چاپ، اول.