مديركل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها درگفت‌وگوباايسنا:
زندان يكي از كانون‌هاي خطر ابتلا به سل است
50 درصد جمعيت زندانيان با اعتياد به زندان وارد مي‌شوند
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها گفت: تقريبا نيمي از جمعيت زندانيان با ابتلا به اعتياد، وارد زندان‌هاي كشور مي‌شوند.
دكتر مرضيه فرنيا در گفت‌وگو با خبرنگار حقوقي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در رابطه با مهمترين اقدامات بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها اظهار داشت: مهمترين وظايف اداره كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها در درجه اول بهداشت و پيشگيري از بيماريها و در درجه دوم درمان و بازتواني است كه در كنار اين دو، به دليل آمار بالاي زندانيان اولويت ديگر ما رسيدگي و درمان اعتياد است و از آن جايي كه حدود نيمي از جمعيت زندان‌ها مشكل اعتياد را به همراه دارند، درمان اعتياد در بين زندانيان به عنوان يكي از اهداف و اقدامات مهم در اين بخش محسوب مي‌شود.
وي ادامه داد: معاينه در بدو ورود، اولين اقدامي است كه براي يك زنداني انجام مي‌شود و از آن جايي كه اكثر مددجويان زندان‌ها كه از خيابان‌ها جمع‌آوري مي‌شوند معتاد هستند؛ اين ويزيت اوليه براي شناسايي برخي بيماريها چون گال، شپش و امثال آن بسيار مفيد است كه در كنار آن بيماريهاي فرد، داروهاي مصرفي و سابقه پزشكي فرد مشخص مي‌شود كه اگر فردي بيماري خاصي داشت اقدامات لازم براي تجويز داروهاي هميشگي او به دليل بيماري انجام مي‌شود.
فرنيا با بيان اينكه زندان يكي از كانون‌هاي خطر ابتلا به سل است، گفت: طي چند سال گذشته، بيماري سل به عنوان يك معضل در جامعه پديد آمده كه به ويژه همراهي اين بيماري با ايدز بسيار مشكل آفرين است؛ به همين دليل تاكيد ويژه‌اي بر بيماريابي سل در بدو ورود به زندان‌ها وجود دارد و به همين دليل، پس از ورود زنداني وسايل شخصي و بهداشتي لازم به او تحويل مي‌شود.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها از اطلاع‌رساني و آموزش در بدو ورود به سيستم‌هاي آموزشي موجود به عنوان نخستين گام در آموزش فرد زنداني نام برد و اظهار داشت: از آن‌جايي كه گروه هدف در زندان‌ها معمولا افرادي از اقشار پايين جامعه هستند، آموزش‌پذيري مشكل و پيچيده مي‌شود و زنداني به عنوان كسي كه وارد زندان شده هميشه سعي مي‌كند مقاومت كند به همين دليل تاثير آموزش‌ها به حداقل كاهش مي‌يابد كه در اين رابطه سعي مي‌كنيم، از روش‌هايي با برنامه‌ريزي مناسب استفاده كنيم كه حداكثر كارايي را داشته باشد.
وي به سيستم‌هاي مدار بسته داخل زندان‌ها به عنوان يكي از روش‌هاي آموزش رايج نام برد و خاطرنشان كرد: با اين روش پيام‌هاي بهداشتي به صورت مكرر از آن پخش مي‌شود و تكرار باعث تاثير مي‌شود، در برخي موارد هم بروشورهايي تهيه شده كه حاوي پيام‌ها و نكته‌هاي بهداشتي است و به بالا بردن سطح آگاهي زندانيان كمك مي‌كند.
فرنيا خاطرنشان كرد: بيماري ايدز يكي از مواردي است كه از طريق تماس عادي منتقل نمي‌شود اما از طريق خون و ترشحات در كنار بيماري‌هايي چون اعتياد قابل انتقال است بنابراين هرگونه رفتار پرخطري مثل تزريق مشترك، رفتارهاي جنسي محافظت نشده، خال كوبي با وسايل مشترك و غيرايمن باعث انتقال اين بيماري مي‌شود كه يكي از اقداماتي كه در بدو ورود در زندان‌ها انجام مي‌شود، طراحي برنامه‌هاي ترك اعتياد در اولين قدم است كه خوشبختانه طي سه سال اخير به صورت بسيار فعال در زندان‌هاي عمده كشور اجرايي شده است.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها گفت: پس از سم‌زدايي اوليه براي از بين بردن تمايل جسماني فرد معتاد، اقدامات ديگري براي حذف تمايلات روحي وي انجام مي‌شود و در كل با آموزش و اطلاع‌رساني سعي مي‌كنيم فعاليت‌هاي پرخطر در همان بدو ورود فرد زنداني به او آموخته شود و كساني كه سابقه رفتارهاي پرخطر را چه در سوابق قبلي و چه غير از آن داشته‌اند در قالب كلينيك‌هاي مثلثي يا مشاوره بيماريهاي رفتاري درمان كنيم.
فرنيا درباره مهمترين اهداف كلينيك‌هاي مثلثي، به سه محور اين مثلث درماني اشاره كرد و گفت: اعتياد، بيماريهاي آميزشي و بيماريهاي منتقله از طريق خون سه ضلع مثلث بيماريها در زندان هستند كه نوع سوم بيماريها، ايدز، هپاتيت، بيماريهاي آميزشي و اعتياد است كه همواره مشاوره‌ها و آموزش‌هاي لازم را در رابطه با كاهش اين موارد اعمال مي‌كنيم.
وي، با بيان اينكه اين كلينيك‌ها از سال 1380 در زندان كرمانشاه راه‌اندازي شده است، تصريح كرد: پس از كسب نتايج موفقيت‌آميز اين طرح، دستاوردهاي آن در گردهمايي كليه زندان‌هاي كشور عنوان شد و اساسنامه راه‌اندازي اين كلينيك را به مسوولان ساير استان‌ها هم اعلام كرديم و از آن زمان تا به حال، 52 كلينيك مثلثي فعال در زندان‌هاي كشور راه‌اندازي شده است و يكي از اهداف بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها اين است كه اين كلينيك‌ها حداقل در زندان‌هايي با جمعيت بالاتر از سيصد نفر فعال شود.
فرنيا اظهار داشت: در حال حاضر زندان‌هاي اوين، رجايي‌شهر و قزل‌حصار در استان تهران داراي كلينيك‌هاي مثلثي هستند كه كلينيك زندان رجايي‌شهر به عنوان يكي از بهترين كلينيك‌ها شناخته شده است.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها افزود: طبق آمارهاي موجود حدود 48 درصد زندانياني كه وارد زندان‌ها مي‌شود اعتياد دارند كه در ميان آنها برخي معتاد به مواد مخدر و برخي حاملان و فروشندگان مواد مخدر هستند؛ مجرمان ساير جرايم چون سرقت هم عمدتا معتاد هستند كه با اضافه كردن آنها به آمار مذكور تقريبا نيمي از جمعيت زندانيان با اعتياد وارد زندان مي‌شوند كه اين قضيه خود زمينه‌ساز شيوع بيماري ايدز در زندان‌ها هستند.
فرنيا با بيان اينكه بسياري از زندانيان پيش از ورود به زندان مبتلا به بيماري ايدز هستند، ادامه داد: برخي از اين افراد در محيط زندان هم رفتارهاي پرخطر خود را ادامه مي‌دهند و از آن جايي كه از موادي كه به صورت غيرقانوني و از طرق مختلف وارد زندان مي‌شود، استفاده مي‌كنند كه بعضي از آنها نيز علي‌رغم همه محافظت‌هايي كه انجام مي‌شود، قابل كشف نيست، اين عده سعي دارند حداكثر استفاده از مقدار كمي مواد كه وارد شده را ببرند و تزريق در اين مرحله بهترين راه از ديد آنان است چون هم مقدار كمتري هدر مي‌رود و هم تعداد بيشتري از مواد به دست آمده بهره مي‌برند.
وي تصريح كرد: براي تشخيص تعداد مبتلايان به بيماري ايدز (hiv)،غربالگري در زندان انجام نمي‌شود، چون پس از پيدا كردن مبتلايان كاري نمي‌توانيم براي آنها انجام دهيم، بنابراين با توجه به اينكه شيوع50درصدي اعتياد در زندان وجود دارد، همه را آلوده به ويروس ايدز هم فرض مي‌كنيم يعني همه آنها را آلوده مي‌دانيم مگر اينكه خلاف آن ثابت شود.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها ابراز داشت: تنها برآوردي كه در رابطه با ميزان شيوع (hiv) بيماري ايدز در زندان‌هاي كشور وجود دارد، پايگاه‌هاي ديده وري است كه توسط وزارت بهداشت در زندان‌ها فعاليت مي‌كنند و به صورت تصادفي نمونه‌هايي را از بين زندانيان بدون ثبت‌نام آنها و فقط با كد گذاري در 2 سال متفاوت از جهت شيوع، افزايش يا كاهش مورد بررسي قرار مي‌دهند، و آمار دقيقي در اين رابطه از طريق غربالگري وجود ندارد.
وي در رابطه با مبارزه و پيشگيري و درمان اعتياد به عنوان يكي از شايع‌ترين بيماريها در زندان‌هاي كشور به روش‌هاي آموزشي و اصلاحي در اين مورد اشاره كرد و اظهار داشت: سعي مي‌كنيم با درمان اعتياد افراد متقاضي مصرف مواد را كاهش داده و ميزان تقاضا را پايين بياوريم كه در اين راستا از برنامه "درمان اعتياد" كه بسيار پيچيده است استفاده كرديم چون سم‌زدايي اعتياد از بدن روش آساني است و با داروهاي كمكي مي‌توان نياز بدن فرد به مواد را درمدت زمان كوتاهي از بين برد اما آنچه كه هميشه براي اعتياد مساله بوده نياز رواني به اعتياد است كه به راحتي از بين نمي‌رود و حتي برخي افراد پس از چند سال ترك اعتياد پس از روبه رو شدن با يك مشكل در زندگي مجددا اقدام به استفاده از اين مواد مي‌كنند.
فرنيا از كاهش آسيب به عنوان يكي از نخستين اقدامات در درمان اعتياد نام برد و گفت: در اين روش سعي مي‌شود كه فرد معتاد درمان شود اما اگر اين عمل ناموفق بود حداقل تلاش مي‌كنيم كه ميزان آسيب را كاهش دهيم و به همين دليل از روش‌هاي مختلفي تحت عنوان كاهش آسيب در اين زمينه استفاده مي‌شود و يكي از موفق‌ترين كارها در اين خصوص، برنامه درمان جايگزين اعتياد است يعني اعتياد و وابستگي به مواد مخدر را با دارويي كه عوارض كمتري دارد جايگزين كنيم و در حقيقت اعتياد فرد را به ماده‌ي ديگري منتقل كنيم كه ضرر و آسيب مواد مخدر را نداشته باشد.
فرنيا افزود: يكي ديگر از روش‌ها، استفاده از متادون است. اين دارو علي‌رغم وابستگي كه براي فرد ايجاد مي كند، نسبت به مواد مخدر بسيار بهتر است و چنين فردي مي‌تواند كاملا عادي به محيط اجتماعي خود بازگردد، اعتياد به اين ماده به صورت دراز مدت به‌طور تدريجي قابل ترك است كه در پي اعمال اين روش، درصد تزريق و روش‌هاي خشونت‌آميز در زندان‌ها كاهش چشمگيري داشته است.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها از روش آموزش از طريق هم‌سانان توسط زندانياني كه اعتياد خود را ترك كرده‌اند و حسن رفتار دارند به عنوان يكي ديگر از روش‌هاي ترك اعتياد به صورت اثرگذاري افراد با سابقه، با تجربه و آموزش ديده بر تازه واردان و معتادان جوان ياد كرد كه تاثير به سزايي دارد.
وي خاطرنشان كرد: راه‌اندازي سيستم تلفن گويا در برخي زندان‌ها چون زندان استان كرمانشاه جهت دريافت مشاوره با سهولت يكي ديگر از روش‌هايي است كه از جهت ترك اعتياد زندانيان كاربرد دارد و سعي مي‌كنيم در ساير زندان‌ها در استان‌هاي ديگر هم از اين روش استفاده كنيم.
فرنيا از مشاوره‌هاي چهره به چهره، پخش بروشور با پيام‌هاي آموزشي و بهداشتي، به عنوان ديگر روش‌هاي كاهش آسيب در بين زندانيان نام برد و ادامه داد: راه‌اندازي اتاق‌هاي ملاقات شرعي يا خصوصي براي زندانيان متأهل، اين امكان را براي اين عده فراهم مي‌كند كه با همسران خود مواجهه حضوري داشته باشند و بخشي از خطرهايي كه ناشي از رفتارهاي جنسي محافظت نشده است، با اين روش كاهش مي‌يابد.
وي با اشاره به اينكه پيش از اين وجود تيغ در زندان‌هاي كشور ممنوع بود و به همين دليل افراد از يك تيغ در دفعات متعدد استفاده مي‌كردند، گفت: اين نوع استفاده، موجب انتقال بسياري از بيماريها مي‌شد كه خوشبختانه در دو سال گذشته طبق مصوبه‌ي شوراي برنامه‌ريزي سازمان زندان‌ها مقرر شد كه تيغ در فروشگاه زندان آزاد باشد و افراد حق دارند از تيغ‌هاي يكبار مصرف با روكش استفاده كنند و اين مساله باعث مي‌شود استفاده مكرر از يك تيغ كاهش يابد و به تبع يك راه جلوگيري از انتقال بيماري از بين مي‌رود، كه در اين راستا در برنامه‌هاي بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها بر آن هستيم كه تيغ‌ها در بسته‌هاي رايگان و در قالب وسايل بهداشتي شخصي، تحويل زندانيان شود.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها با بيان اينكه اگر فرد زنداني قصد تهاجم داشته باشد از وسايلي چون قاشق شكسته و تيز شده يا تكه‌اي شيشه شكسته جهت هدف خود استفاده مي‌كند، ابراز خرسندي كرد كه طي دو سال گذشته هيچ موردي كه حاكي از سوء استفاده از تيغ‌هاي يكبار مصرف در به وجود آمدن تهاجم در زندان‌ها گزارش شده باشد، وجود ندارد و اين روش كاملا موفقيت‌آميز بوده است.
وي، در رابطه با مشكلات بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها با توجه به آمار رسمي موجود كه تقريبا دو برابر ظرفيت استاندارد زندان‌هاست، با بيان اينكه عمده‌ترين چالش در بخش بهداشت و درمان، تراكم زندانيان در زندان‌هاست، اظهار داشت: با توجه به اينكه سياست فعلي دستگاه قضايي نسبت به ساخت زندان‌هاي جديد منفي است و همواره سعي مي‌شود آمار ورودي‌ها به زندان كاهش يابد تا اينكه زندان‌هاي جديدي ساخته شود، تراكم زندان‌ها پديد مي‌آيد كه مشكلات و معضلات بهداشتي و درماني و سرويس‌دهي‌هاي مرتبط را دچار مساله مي‌كند،اما تنها راه‌كاري كه در اين زمينه پيشنهاد شده، حبس‌زدايي است كه طي چند سال اخير همواره تلاش شده راه‌هايي براي كاهش ميزان حبس براي افراد چون مجازات‌هاي جايگزين اعمال شود.
فرنيا از عدم پذيرش مطلوب جامعه از فرد زنداني پس از آزادي از زندان؛ بازگشت به جامعه در جهت حمايت‌هاي اجتماعي، بهداشتي و درماني به عنوان يكي ديگر از مشكلات اصلي در بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها نام برد و گفت: بودجه‌اي كه براي بخش بهداشت و درمان سازمان تخصيص داده شده عملا جوابگوي همه بخش‌هاي بهداشتي و مراقبت‌هاي پس از خروج زندانيان پس از آزادي نيست كه اين معضل هميشه وجود داشته و رديف بودجه براي اين اقدام تعيين نشده است.
وي، همچنين در رابطه با فراواني بيشترين جرايم گفت: به جز اعتياد، بيماريهاي اعصاب و روان و عفوني، عمده‌ترين بيماريها در زندان‌هاي كشور فشار خون يا بيماريهاي مربوط به سنين بالا جزو كمترين آمار در ميان زندانيان هستند.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها در رابطه با اولويت‌هاي كاري بخش بهداشت و درمان در سال 85، به "بازنگري و ساماندهي وضعيت تغذيه در زندان‌ها" به عنوان يكي از برنامه‌هاي اصلي اين بخش نام برد و اظهار داشت: از آن جايي كه يكي از بخش‌هايي كه بيشترين بودجه سازمان صرف آن مي‌شود بحث تغذيه است، سعي مي‌كنيم امسال با بازنگري در برنامه‌هاي قبلي و بررسي و ارزيابي برنامه‌هاي در حال اجرا، وضعيت بهتري را براي تغذيه فراهم كنيم.
فرنيا، از برنامه‌هاي كنترل پيشگيري از بيماري ايدز (hiv) به عنوان يكي ديگر از اولويت‌هاي مهم بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها در سال جاري ياد كرد و گفت: قصد داريم اين برنامه‌ها را در عين استمرار گسترش دهيم.
وي اضافه كرد: تقويت مراكز مراقبت بعد از خروج يكي از اقدامات مهم اين بخش است كه در برنامه‌هاي مختلفي كه داريم سعي مي‌كنيم اين مراكز را از جهت برنامه‌هاي بهداشتي و درماني ياري كنيم و حتي راه‌اندازي يك كلينيك مثلثي در هر مركز مراقبت بعد از خروج را عملي كنيم.
فرنيا از نظارت و ارزيابي مستقل در بهداشت حرفه‌اي در بخش حرفه‌آموزي و كار در زندان‌ها به عنوان ديگر اقدام اين بخش نام برد و خاطر نشان كرد: اصرار بر راه‌اندازي و تقويت فعاليت قرنطينه زندان در بدو ورود است كه ارزيابي و بيماريابي كه قرار است در زندان‌ها صورت گيرد حتما انجام شود. پس از تشخيص بيماريهاي مسري چون سل مبتلايان در طرح ايزولاسيون از ساير افراد در تمام مواقع جدا باشند.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها در ادامه به مهمترين فعاليت‌ها و عملكرد بهداشت و درمان زندان‌هاي كشور از آغاز سال 1380 تا پايان سال 1384 طي يك دوره چهارساله اشاره كرد و اظهار داشت: مشاركت در برپايي پايگاه ديده‌ور با وزارت بهداشت جهت تعيين ميزان آلودگي به ويروس ايدز در زندان‌هاي كشور كه تعداد اين پايگاه‌ها از 45 پايگاه در سال 82 به 75 پايگاه در سال 84 افزايش يافته است. راه‌اندازي اولين كلينيك مثلثي در سال 80 و افزايش آن به 52 مركز در پايان سال 84 به منظور مبارزه با شيوع و بروز بيماريهاي پرخطر در زندان‌هاي كشور از جمله اين اقدامات است.
وي افزود: اجراي طرح dots براي درمان سل در زندان‌هاي كشور، شيوع اين بيماري را در نيم دهه گذشته از 150 برابر به 8 برابر جامعه عادي در زندان كاهش داده كه اين رقم برابر كشورهاي توسعه يافته است. همچنين، راه‌اندازي اولين كلينيك درمان نگهدارنده اعتياد با متادون در سال 81 و گسترش آن به 33 مركز در 23 استان در پايان سال 84 كه تعداد زندانيان تحت درمان را از 100 نفر به 2900 نفر افزايش داد، فراهم نمودن زمينه درمان نگهدارنده اعتياد با مواد ضد مخدر (آنتاگونيست) براي 100نفر در سال 82 كه به حدود 1900 نفر در پايان سال 84 افزايش يافت از جمله ساير امور است.
زندان يكي از كانون‌هاي خطر ابتلا به سل است
50 درصد جمعيت زندانيان با اعتياد به زندان وارد مي‌شوند
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها گفت: تقريبا نيمي از جمعيت زندانيان با ابتلا به اعتياد، وارد زندان‌هاي كشور مي‌شوند.
دكتر مرضيه فرنيا در گفت‌وگو با خبرنگار حقوقي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در رابطه با مهمترين اقدامات بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها اظهار داشت: مهمترين وظايف اداره كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها در درجه اول بهداشت و پيشگيري از بيماريها و در درجه دوم درمان و بازتواني است كه در كنار اين دو، به دليل آمار بالاي زندانيان اولويت ديگر ما رسيدگي و درمان اعتياد است و از آن جايي كه حدود نيمي از جمعيت زندان‌ها مشكل اعتياد را به همراه دارند، درمان اعتياد در بين زندانيان به عنوان يكي از اهداف و اقدامات مهم در اين بخش محسوب مي‌شود.
وي ادامه داد: معاينه در بدو ورود، اولين اقدامي است كه براي يك زنداني انجام مي‌شود و از آن جايي كه اكثر مددجويان زندان‌ها كه از خيابان‌ها جمع‌آوري مي‌شوند معتاد هستند؛ اين ويزيت اوليه براي شناسايي برخي بيماريها چون گال، شپش و امثال آن بسيار مفيد است كه در كنار آن بيماريهاي فرد، داروهاي مصرفي و سابقه پزشكي فرد مشخص مي‌شود كه اگر فردي بيماري خاصي داشت اقدامات لازم براي تجويز داروهاي هميشگي او به دليل بيماري انجام مي‌شود.
فرنيا با بيان اينكه زندان يكي از كانون‌هاي خطر ابتلا به سل است، گفت: طي چند سال گذشته، بيماري سل به عنوان يك معضل در جامعه پديد آمده كه به ويژه همراهي اين بيماري با ايدز بسيار مشكل آفرين است؛ به همين دليل تاكيد ويژه‌اي بر بيماريابي سل در بدو ورود به زندان‌ها وجود دارد و به همين دليل، پس از ورود زنداني وسايل شخصي و بهداشتي لازم به او تحويل مي‌شود.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها از اطلاع‌رساني و آموزش در بدو ورود به سيستم‌هاي آموزشي موجود به عنوان نخستين گام در آموزش فرد زنداني نام برد و اظهار داشت: از آن‌جايي كه گروه هدف در زندان‌ها معمولا افرادي از اقشار پايين جامعه هستند، آموزش‌پذيري مشكل و پيچيده مي‌شود و زنداني به عنوان كسي كه وارد زندان شده هميشه سعي مي‌كند مقاومت كند به همين دليل تاثير آموزش‌ها به حداقل كاهش مي‌يابد كه در اين رابطه سعي مي‌كنيم، از روش‌هايي با برنامه‌ريزي مناسب استفاده كنيم كه حداكثر كارايي را داشته باشد.
وي به سيستم‌هاي مدار بسته داخل زندان‌ها به عنوان يكي از روش‌هاي آموزش رايج نام برد و خاطرنشان كرد: با اين روش پيام‌هاي بهداشتي به صورت مكرر از آن پخش مي‌شود و تكرار باعث تاثير مي‌شود، در برخي موارد هم بروشورهايي تهيه شده كه حاوي پيام‌ها و نكته‌هاي بهداشتي است و به بالا بردن سطح آگاهي زندانيان كمك مي‌كند.
فرنيا خاطرنشان كرد: بيماري ايدز يكي از مواردي است كه از طريق تماس عادي منتقل نمي‌شود اما از طريق خون و ترشحات در كنار بيماري‌هايي چون اعتياد قابل انتقال است بنابراين هرگونه رفتار پرخطري مثل تزريق مشترك، رفتارهاي جنسي محافظت نشده، خال كوبي با وسايل مشترك و غيرايمن باعث انتقال اين بيماري مي‌شود كه يكي از اقداماتي كه در بدو ورود در زندان‌ها انجام مي‌شود، طراحي برنامه‌هاي ترك اعتياد در اولين قدم است كه خوشبختانه طي سه سال اخير به صورت بسيار فعال در زندان‌هاي عمده كشور اجرايي شده است.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها گفت: پس از سم‌زدايي اوليه براي از بين بردن تمايل جسماني فرد معتاد، اقدامات ديگري براي حذف تمايلات روحي وي انجام مي‌شود و در كل با آموزش و اطلاع‌رساني سعي مي‌كنيم فعاليت‌هاي پرخطر در همان بدو ورود فرد زنداني به او آموخته شود و كساني كه سابقه رفتارهاي پرخطر را چه در سوابق قبلي و چه غير از آن داشته‌اند در قالب كلينيك‌هاي مثلثي يا مشاوره بيماريهاي رفتاري درمان كنيم.
فرنيا درباره مهمترين اهداف كلينيك‌هاي مثلثي، به سه محور اين مثلث درماني اشاره كرد و گفت: اعتياد، بيماريهاي آميزشي و بيماريهاي منتقله از طريق خون سه ضلع مثلث بيماريها در زندان هستند كه نوع سوم بيماريها، ايدز، هپاتيت، بيماريهاي آميزشي و اعتياد است كه همواره مشاوره‌ها و آموزش‌هاي لازم را در رابطه با كاهش اين موارد اعمال مي‌كنيم.
وي، با بيان اينكه اين كلينيك‌ها از سال 1380 در زندان كرمانشاه راه‌اندازي شده است، تصريح كرد: پس از كسب نتايج موفقيت‌آميز اين طرح، دستاوردهاي آن در گردهمايي كليه زندان‌هاي كشور عنوان شد و اساسنامه راه‌اندازي اين كلينيك را به مسوولان ساير استان‌ها هم اعلام كرديم و از آن زمان تا به حال، 52 كلينيك مثلثي فعال در زندان‌هاي كشور راه‌اندازي شده است و يكي از اهداف بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها اين است كه اين كلينيك‌ها حداقل در زندان‌هايي با جمعيت بالاتر از سيصد نفر فعال شود.
فرنيا اظهار داشت: در حال حاضر زندان‌هاي اوين، رجايي‌شهر و قزل‌حصار در استان تهران داراي كلينيك‌هاي مثلثي هستند كه كلينيك زندان رجايي‌شهر به عنوان يكي از بهترين كلينيك‌ها شناخته شده است.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها افزود: طبق آمارهاي موجود حدود 48 درصد زندانياني كه وارد زندان‌ها مي‌شود اعتياد دارند كه در ميان آنها برخي معتاد به مواد مخدر و برخي حاملان و فروشندگان مواد مخدر هستند؛ مجرمان ساير جرايم چون سرقت هم عمدتا معتاد هستند كه با اضافه كردن آنها به آمار مذكور تقريبا نيمي از جمعيت زندانيان با اعتياد وارد زندان مي‌شوند كه اين قضيه خود زمينه‌ساز شيوع بيماري ايدز در زندان‌ها هستند.
فرنيا با بيان اينكه بسياري از زندانيان پيش از ورود به زندان مبتلا به بيماري ايدز هستند، ادامه داد: برخي از اين افراد در محيط زندان هم رفتارهاي پرخطر خود را ادامه مي‌دهند و از آن جايي كه از موادي كه به صورت غيرقانوني و از طرق مختلف وارد زندان مي‌شود، استفاده مي‌كنند كه بعضي از آنها نيز علي‌رغم همه محافظت‌هايي كه انجام مي‌شود، قابل كشف نيست، اين عده سعي دارند حداكثر استفاده از مقدار كمي مواد كه وارد شده را ببرند و تزريق در اين مرحله بهترين راه از ديد آنان است چون هم مقدار كمتري هدر مي‌رود و هم تعداد بيشتري از مواد به دست آمده بهره مي‌برند.
وي تصريح كرد: براي تشخيص تعداد مبتلايان به بيماري ايدز (hiv)،غربالگري در زندان انجام نمي‌شود، چون پس از پيدا كردن مبتلايان كاري نمي‌توانيم براي آنها انجام دهيم، بنابراين با توجه به اينكه شيوع50درصدي اعتياد در زندان وجود دارد، همه را آلوده به ويروس ايدز هم فرض مي‌كنيم يعني همه آنها را آلوده مي‌دانيم مگر اينكه خلاف آن ثابت شود.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها ابراز داشت: تنها برآوردي كه در رابطه با ميزان شيوع (hiv) بيماري ايدز در زندان‌هاي كشور وجود دارد، پايگاه‌هاي ديده وري است كه توسط وزارت بهداشت در زندان‌ها فعاليت مي‌كنند و به صورت تصادفي نمونه‌هايي را از بين زندانيان بدون ثبت‌نام آنها و فقط با كد گذاري در 2 سال متفاوت از جهت شيوع، افزايش يا كاهش مورد بررسي قرار مي‌دهند، و آمار دقيقي در اين رابطه از طريق غربالگري وجود ندارد.
وي در رابطه با مبارزه و پيشگيري و درمان اعتياد به عنوان يكي از شايع‌ترين بيماريها در زندان‌هاي كشور به روش‌هاي آموزشي و اصلاحي در اين مورد اشاره كرد و اظهار داشت: سعي مي‌كنيم با درمان اعتياد افراد متقاضي مصرف مواد را كاهش داده و ميزان تقاضا را پايين بياوريم كه در اين راستا از برنامه "درمان اعتياد" كه بسيار پيچيده است استفاده كرديم چون سم‌زدايي اعتياد از بدن روش آساني است و با داروهاي كمكي مي‌توان نياز بدن فرد به مواد را درمدت زمان كوتاهي از بين برد اما آنچه كه هميشه براي اعتياد مساله بوده نياز رواني به اعتياد است كه به راحتي از بين نمي‌رود و حتي برخي افراد پس از چند سال ترك اعتياد پس از روبه رو شدن با يك مشكل در زندگي مجددا اقدام به استفاده از اين مواد مي‌كنند.
فرنيا از كاهش آسيب به عنوان يكي از نخستين اقدامات در درمان اعتياد نام برد و گفت: در اين روش سعي مي‌شود كه فرد معتاد درمان شود اما اگر اين عمل ناموفق بود حداقل تلاش مي‌كنيم كه ميزان آسيب را كاهش دهيم و به همين دليل از روش‌هاي مختلفي تحت عنوان كاهش آسيب در اين زمينه استفاده مي‌شود و يكي از موفق‌ترين كارها در اين خصوص، برنامه درمان جايگزين اعتياد است يعني اعتياد و وابستگي به مواد مخدر را با دارويي كه عوارض كمتري دارد جايگزين كنيم و در حقيقت اعتياد فرد را به ماده‌ي ديگري منتقل كنيم كه ضرر و آسيب مواد مخدر را نداشته باشد.
فرنيا افزود: يكي ديگر از روش‌ها، استفاده از متادون است. اين دارو علي‌رغم وابستگي كه براي فرد ايجاد مي كند، نسبت به مواد مخدر بسيار بهتر است و چنين فردي مي‌تواند كاملا عادي به محيط اجتماعي خود بازگردد، اعتياد به اين ماده به صورت دراز مدت به‌طور تدريجي قابل ترك است كه در پي اعمال اين روش، درصد تزريق و روش‌هاي خشونت‌آميز در زندان‌ها كاهش چشمگيري داشته است.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها از روش آموزش از طريق هم‌سانان توسط زندانياني كه اعتياد خود را ترك كرده‌اند و حسن رفتار دارند به عنوان يكي ديگر از روش‌هاي ترك اعتياد به صورت اثرگذاري افراد با سابقه، با تجربه و آموزش ديده بر تازه واردان و معتادان جوان ياد كرد كه تاثير به سزايي دارد.
وي خاطرنشان كرد: راه‌اندازي سيستم تلفن گويا در برخي زندان‌ها چون زندان استان كرمانشاه جهت دريافت مشاوره با سهولت يكي ديگر از روش‌هايي است كه از جهت ترك اعتياد زندانيان كاربرد دارد و سعي مي‌كنيم در ساير زندان‌ها در استان‌هاي ديگر هم از اين روش استفاده كنيم.
فرنيا از مشاوره‌هاي چهره به چهره، پخش بروشور با پيام‌هاي آموزشي و بهداشتي، به عنوان ديگر روش‌هاي كاهش آسيب در بين زندانيان نام برد و ادامه داد: راه‌اندازي اتاق‌هاي ملاقات شرعي يا خصوصي براي زندانيان متأهل، اين امكان را براي اين عده فراهم مي‌كند كه با همسران خود مواجهه حضوري داشته باشند و بخشي از خطرهايي كه ناشي از رفتارهاي جنسي محافظت نشده است، با اين روش كاهش مي‌يابد.
وي با اشاره به اينكه پيش از اين وجود تيغ در زندان‌هاي كشور ممنوع بود و به همين دليل افراد از يك تيغ در دفعات متعدد استفاده مي‌كردند، گفت: اين نوع استفاده، موجب انتقال بسياري از بيماريها مي‌شد كه خوشبختانه در دو سال گذشته طبق مصوبه‌ي شوراي برنامه‌ريزي سازمان زندان‌ها مقرر شد كه تيغ در فروشگاه زندان آزاد باشد و افراد حق دارند از تيغ‌هاي يكبار مصرف با روكش استفاده كنند و اين مساله باعث مي‌شود استفاده مكرر از يك تيغ كاهش يابد و به تبع يك راه جلوگيري از انتقال بيماري از بين مي‌رود، كه در اين راستا در برنامه‌هاي بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها بر آن هستيم كه تيغ‌ها در بسته‌هاي رايگان و در قالب وسايل بهداشتي شخصي، تحويل زندانيان شود.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها با بيان اينكه اگر فرد زنداني قصد تهاجم داشته باشد از وسايلي چون قاشق شكسته و تيز شده يا تكه‌اي شيشه شكسته جهت هدف خود استفاده مي‌كند، ابراز خرسندي كرد كه طي دو سال گذشته هيچ موردي كه حاكي از سوء استفاده از تيغ‌هاي يكبار مصرف در به وجود آمدن تهاجم در زندان‌ها گزارش شده باشد، وجود ندارد و اين روش كاملا موفقيت‌آميز بوده است.
وي، در رابطه با مشكلات بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها با توجه به آمار رسمي موجود كه تقريبا دو برابر ظرفيت استاندارد زندان‌هاست، با بيان اينكه عمده‌ترين چالش در بخش بهداشت و درمان، تراكم زندانيان در زندان‌هاست، اظهار داشت: با توجه به اينكه سياست فعلي دستگاه قضايي نسبت به ساخت زندان‌هاي جديد منفي است و همواره سعي مي‌شود آمار ورودي‌ها به زندان كاهش يابد تا اينكه زندان‌هاي جديدي ساخته شود، تراكم زندان‌ها پديد مي‌آيد كه مشكلات و معضلات بهداشتي و درماني و سرويس‌دهي‌هاي مرتبط را دچار مساله مي‌كند،اما تنها راه‌كاري كه در اين زمينه پيشنهاد شده، حبس‌زدايي است كه طي چند سال اخير همواره تلاش شده راه‌هايي براي كاهش ميزان حبس براي افراد چون مجازات‌هاي جايگزين اعمال شود.
فرنيا از عدم پذيرش مطلوب جامعه از فرد زنداني پس از آزادي از زندان؛ بازگشت به جامعه در جهت حمايت‌هاي اجتماعي، بهداشتي و درماني به عنوان يكي ديگر از مشكلات اصلي در بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها نام برد و گفت: بودجه‌اي كه براي بخش بهداشت و درمان سازمان تخصيص داده شده عملا جوابگوي همه بخش‌هاي بهداشتي و مراقبت‌هاي پس از خروج زندانيان پس از آزادي نيست كه اين معضل هميشه وجود داشته و رديف بودجه براي اين اقدام تعيين نشده است.
وي، همچنين در رابطه با فراواني بيشترين جرايم گفت: به جز اعتياد، بيماريهاي اعصاب و روان و عفوني، عمده‌ترين بيماريها در زندان‌هاي كشور فشار خون يا بيماريهاي مربوط به سنين بالا جزو كمترين آمار در ميان زندانيان هستند.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها در رابطه با اولويت‌هاي كاري بخش بهداشت و درمان در سال 85، به "بازنگري و ساماندهي وضعيت تغذيه در زندان‌ها" به عنوان يكي از برنامه‌هاي اصلي اين بخش نام برد و اظهار داشت: از آن جايي كه يكي از بخش‌هايي كه بيشترين بودجه سازمان صرف آن مي‌شود بحث تغذيه است، سعي مي‌كنيم امسال با بازنگري در برنامه‌هاي قبلي و بررسي و ارزيابي برنامه‌هاي در حال اجرا، وضعيت بهتري را براي تغذيه فراهم كنيم.
فرنيا، از برنامه‌هاي كنترل پيشگيري از بيماري ايدز (hiv) به عنوان يكي ديگر از اولويت‌هاي مهم بخش بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها در سال جاري ياد كرد و گفت: قصد داريم اين برنامه‌ها را در عين استمرار گسترش دهيم.
وي اضافه كرد: تقويت مراكز مراقبت بعد از خروج يكي از اقدامات مهم اين بخش است كه در برنامه‌هاي مختلفي كه داريم سعي مي‌كنيم اين مراكز را از جهت برنامه‌هاي بهداشتي و درماني ياري كنيم و حتي راه‌اندازي يك كلينيك مثلثي در هر مركز مراقبت بعد از خروج را عملي كنيم.
فرنيا از نظارت و ارزيابي مستقل در بهداشت حرفه‌اي در بخش حرفه‌آموزي و كار در زندان‌ها به عنوان ديگر اقدام اين بخش نام برد و خاطر نشان كرد: اصرار بر راه‌اندازي و تقويت فعاليت قرنطينه زندان در بدو ورود است كه ارزيابي و بيماريابي كه قرار است در زندان‌ها صورت گيرد حتما انجام شود. پس از تشخيص بيماريهاي مسري چون سل مبتلايان در طرح ايزولاسيون از ساير افراد در تمام مواقع جدا باشند.
مدير كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها در ادامه به مهمترين فعاليت‌ها و عملكرد بهداشت و درمان زندان‌هاي كشور از آغاز سال 1380 تا پايان سال 1384 طي يك دوره چهارساله اشاره كرد و اظهار داشت: مشاركت در برپايي پايگاه ديده‌ور با وزارت بهداشت جهت تعيين ميزان آلودگي به ويروس ايدز در زندان‌هاي كشور كه تعداد اين پايگاه‌ها از 45 پايگاه در سال 82 به 75 پايگاه در سال 84 افزايش يافته است. راه‌اندازي اولين كلينيك مثلثي در سال 80 و افزايش آن به 52 مركز در پايان سال 84 به منظور مبارزه با شيوع و بروز بيماريهاي پرخطر در زندان‌هاي كشور از جمله اين اقدامات است.
وي افزود: اجراي طرح dots براي درمان سل در زندان‌هاي كشور، شيوع اين بيماري را در نيم دهه گذشته از 150 برابر به 8 برابر جامعه عادي در زندان كاهش داده كه اين رقم برابر كشورهاي توسعه يافته است. همچنين، راه‌اندازي اولين كلينيك درمان نگهدارنده اعتياد با متادون در سال 81 و گسترش آن به 33 مركز در 23 استان در پايان سال 84 كه تعداد زندانيان تحت درمان را از 100 نفر به 2900 نفر افزايش داد، فراهم نمودن زمينه درمان نگهدارنده اعتياد با مواد ضد مخدر (آنتاگونيست) براي 100نفر در سال 82 كه به حدود 1900 نفر در پايان سال 84 افزايش يافت از جمله ساير امور است.