در سال‌های اخیر مصرف نوشیدنی بخصوص آب از طریق بطری‌های پلاستیکی یکبار مصرف در جهان افزایش شدیدی یافته است. بدین منظور سالانه صدها میلیون بطری پلاستیکی برای آب و انواع نوشیدنی‌های دیگر در سراسر جهان تولید و به فروش می‌رسند. برای تولید این بطری‌ها نفت خام زیادی مصرف می‌شود. این بطری‌های پلاستیکی بخاطر قابلیت‌هایی چون "سبک و نشکن" بودن بسیار محبوب هستند. اما بعد از پایان نوشیدنی چه بر سر بطری می‌آید؟
از آغاز تا پایان
کسی که یک بطری پلاستیکی آب می‌خرد، بخش اعظم هزینه‌ای که پرداخت می‌کند، برای پلاستیک آن است. اما هزینه‌ای که محیط زیست برای این بطری می‌پردازد چقدر است؟ هزینه‌های تولید، پر کردن، برچسب‌زدن، حمل‌ونقل و انبارداری بطری‌ها بالا هستند.
نفت برای آب
بخش اعظم بطری‌های پلاستیکی از "پلی اتلین ترفتالات" (PET) تولید می‌شوند که برای آن نیاز به نفت خام است. در روند تولید نفت خام، حمل و نقل و بالاخره پالایش آن مقدار زیادی گازهای گلخانه‌ای و سمی تولید و وارد اتمسفرمی‌شوند.
پلاستیک و قالب بطری
نفت پالایش شده این‌بار به مقصد تولید کنندگان پلاستیک ترانسپورت می‌شود و در آن‌جا به پلاستیک خام (تصویر بالا) تبدیل می‌شود. تولید‌کنندگان بطری، پلاستیک خام را ذوب و "بطری نمونه" را تولید می‌کنند. سپس شرکت‌هایی که مسئول پرکردن بطری پلاستیکی هستند، برمبنای نیاز و شکلی که می‌خواهند داغ کرده و فرم می‌دهند.
تولید انبوه
بعد از فرم گرفتن، بطری‌ها شسته و با آب معدنی پر و بعد از درب و برچسب گذاری وارد مرحله جعبه‌بندی شده و برای ترانسپورت آماده می‌شوند. (عکس: در این کارخانه آب معدنی واقع در ایالت ساکسن آلمان، روزی یک میلیون و پانصد هزار بطری آب معدنی تولید می‌شود.)
تولید بطری‌های پلاستیکی بدون نفت
امکان تولید بطری از "پلاستیک بیو" نیز وجود دارد. این پلاستیک از گیاهانی چون ذرت و نیشکر تولید می‌شود که به لحاط بیولوژیک قابل بازیافت است و می‌توان پس از مصرف، آن‌را به کمپوست تبدیل کرد. اما باید اشاره کرد که هر محصول "بیو" لزوما با طبیعت همخوانی ندارد. تولید بطری‌های پلاستیک بیو به مقدار زیادی آب و زمین‌‌های حاصلخیز کشاورزی نیاز دارند.
حمل و نقل و تولید گازهای گلخانه‌ای
برای حمل و نقل بطری‌ها نیاز به میلیون‌ها لیتر بنزین و گازوئیل است. براساس تحقیقات صورت گرفته در اروپا از هر ۴ بطری یک بطری بوسیله کامیون، قطار و یا کشتی از مرز یک کشور خارج و به کشور دیگر وارد شده است.
منابعی که استفاده می‌شوند
براساس تخمین انستیتو پاسیفیک، برای تولید هربطری پلاستیکی سه برابر حجم خود بطری آب مصرف می‌شود. افزون بر این برداشت آب توسط کارخانه‌های تولید آب معدنی می‌تواند به کاهش سطح آب زیرزمینی در آن منطقه منجر شود.
تهدید دریاها و اقیانوس‌ها
تقریبا ۶۰ میلیون بطری پلاستیکی (اندکی بیش از ۵۰ درصد بطری‌های تولید شده) در اروپا بازیافت می‌شوند. بقیه بطری‌های تولید شده به زباله‌دانی‌ها روانه شده و یا در دامن طبیعت رها می‌شوند. صدها سال طول می‌کشد تا این بطری‌ها جذب طبیعت شوند. بطری‌های پلاستیکی اکنون تبدیل به عاملی برای آلودگی محیط زیست و تهدیدی جدی برای دریاها و اقیانوس‌ها شده‌‌اند.
تبدیل پلاستیک به پول
از چند سال پیش در آلمان سیستم " گرفتن گرویی" برای بطری‌های پلاستیکی ایجاد شده است. مصرف‌کنندگان می‌توانند بعد از مصرف نوشیدنی، بطری پلاستیکی خود را به فروشنده بازگردانند و مبلغ ۲۵ سنتی را که بابت آن پرداخته‌اند پس بگیرند. همه فروشندگان موظف به پس گرفتن بطری‌ها هستند.
بطری‌های ایرانی
با این‌که در سال‌های گذشته مصرف آب و دیگر نوشیدنی‌ها در بطری‌های پلاستیکی یکبار مصرف با افزایش شدیدی روبرو شده، اما هیچ طرحی برای جمع‌آوری و بازیافت آن‌ها وجود ندارد.
طبیعت ایران
عدم بازیافت مواد پلاستیکی به معضلی برای محیط زیست و طبیعت ایران تبدیل شده و به آلودگی بیش از پیش دامن زده است. (عکس: ساحل دریای خزر)
کوه پلاستیک
آمریکا بزرگترین مصرف‌کننده بطری‌های پلاستکی است. اما اکنون چین نیز به رقیب سرسختی برای آمریکا در این زمینه تبدیل شده است. سالانه میلیاردها بطری پلاستیکی در چین تولید می‌شوند. این بطری‌ها پس از مصرف در انتظار "تولدی دوباره" هستند.
تولدی دیگر
بطری‌های پلاستیکی بازیافت شده بعد از خرد و ذوب شدن به شرکت‌هایی فروخته می‌شوند که می‌توانند محصولاتی از این پلاستیک دوباره بدست آمده تولید کنند. یکی از پرفروش‌ترین این محصولات "پتوهایی" هستند که در عکس دیده می‌شوند.
