ساخت قیف خورشیدی دانش پژوهان عزیز این ابزار ساده و ارزان قیمت ، دیدن هم زمان خورشید را برای افراد بسیاری آسان می‌کند. ایده‌ی صفحه‌ی نمایش عقب، که یک عنصر مهم در این وسیله، از طرح تفنگ خورشیدی Bruce Hegerberg گرفته شده است.
ابزار و وسایل
قیف بزرگ (عدد ١ در شکل) با طول حدودا 50 سانتی متر، به طوری که اندازه‌ی دهانه‌ی کوچک آن متناسب با اندازه‌ی چشمی مورد نظر باشد.
بسط شیلنگ بزرگ و کوچک (عدد ٢و٣ در شکل)، متناسب با دهانه های قیف
صفحه‌ی لاستیکی (عدد ٤ در شکل) برای ایجاد صفحه‌ی نمایش خورشید
یک چشمی ارزان قیمت (عدد ٥ در شکل) که مشخصات آن در قسمت بعد ذکر خواهد شد
پیچ گوشتی (عدد ٦ در شکل)
اره‌ی آهن بر کوچک (عدد ٧ در شکل)
سمباده متوسط تا صاف (عدد ٨ در شکل)
خط کش (عدد ٩ در شکل)
متناسب کردن چشمی و تلسکوپ
از چه نوع تلسکوپی استفاده خواهید کرد؟ بازتابی !
استفاده از تلسکوپ‌های بازتابی نیوتونی و یا کاتادیوپتریک به شدت منع می‌گردد.
چرا که شدت نور خورشید می‌تواند آینه‌ی دوم این ابزارها را از بین ببرد.
فاصله کانونی بازتابی‌ها معمولا بر روی لوله‌ی لنز شیء (در جلو) درج گردیده است. همچنین میتوانید فاصله‌ی کانونی تلسکوپ خود را از طریق قطر و نسبت کانونی (f/ratio یا f/number ) محاسبه نمایید.
[h=2][h=2]گام اول:
قسمت‌های زائد و کوچک سطح بیرونی قیف را با استفاده از سمباده کاملا صاف کنید تا دستتان را نبرد.
گام دوم:
با استفاده از اره، زائده‌ی تخت بالای قیف را ببرید. بهتر است نیمی از آن را از یک طرف و نیمه‌ی دوم را از سمت دیگر زائده ببرید. سپس با استفاده از سمباده، لبه‌ی قیف را صیقل دهید.
گام سوم:
با کمک اره، حدود 18 سانتی متر(7 اینچ) از سمت دهانه‌ی باریک را ببرید. به طوری که به طول 25 سانتی متر(10 اینچ) باقی بماند. سعی کنید که برشی عمود بر محور قیف ایجاد کنید، اما اگر کمی برآمده شد نگران نشوید. برای تکمیل برش بهتر است قیف را بچرخانید.
گام چهارم:
دهانه‌ی بزرگ‌تر را با استفاده از سمباده صیقل دهید تا کاملا صاف شود. با کمک اره برشی مستقیم در میان دهانه‌ی کوچک به عمق 1 تا 2 اینچ ایجاد کنید. حالا دهانه‌ی باریک قیف به جای یک دایره‌ی سخت، دو نیم دایره‌ی پلاستیکی خواهد داشت.
گام پنجم:
تمامی سطوح انتهایی قیف را با سمباده صاف کنید.
گام ششم:
اگر چشمی شما کلاهک یا حلقه‌ی لاستیکی دارد، آن‌ها را جدا کنید.
گام هفتم:
چشمی را داخل دهانه‌ی باریک قیف قرار دهید. به صورتی که چشمی در داخل، و قسمت فلزی خارج از قیف جای گیرد. ممکن است دو نیمه‌ی دهانه‌ی قیف را به سختی از هم باز کنید. اگر موفق به داخل کردن چشمی در قیف نشدید، کمی عمق شیار را با اره افزایش دهید، سپس دوباره امتحان کنید. اطمینان کسب کنید که حداقل به اندازه‌ی 12 میلی‌متر (نیم اینچ) از چشمی درون قیف قرار گرفته باشد.
گام هشتم:
بسط کوچک را دور دهانه‌ی باریک قرار دهید و با استفاده از پیچ گوشتی آن را محکم کنید تا چشمی درون قیف ثابت شود.
گام نهم:
قیف را بچرخانید و دهانه‌ی پهن آن را بالا بگذارید. (بسیار راحت‌تر خواهد بود اگر بنشینید و قیف را بین زانوهای خود قرار دهید) صفحه‌ی لاستیکی را روی دهانه‌ی پهن قرار دهید. مهم نیست کدام روی لاستیک در زیر قرار بگیرد.
بسط بزرگ را روی دهانه‌ی پهن قیف بکشید و با کمک پیچ گوشتی طوری آن را سفت کنید که صفحه را محکم نگه دارد. در حین سفت کردن پیچِ بسط، صفحه‌ی لاستیکی را از اطراف به سمت پایین بکشید تا کاملا روی دهانه‌ی قیف به صورت کشیده قرار گیرد.
بهتر است که این کار را مرحله به مرحله بعد از هر دور پیچاندن پیچ انجام دهید، تا در نهایت حاصل کار بهتری داشته باشید.
گام دهم:
چشمی قیف را داخل نگه‌دارنده‌ی چشمی روی تلسکوپ قرار دهید و با پیچ‌های تنظیم آن را محکم کنید. تلسکوپ خود را به سمت خورشید نشانه بگیرید (توجه کنید که قبل از آن دهانه‌ی جوینده‌ی خود را پوشانده باشید) فوکوس کنید و به صورت گروهی از تماشای خورشید با قیف خورشیدی دست ساخت خودتان لذت ببرید.
هشدار !!! همیشه بر استفاده از قیف خورشید نظارت داشته باشید. هیچ گاه تلسکوپ بدون ***** را به سمت خورشید نشانه نروید. امکان ایجاد آسیب های شدید چشمی وجود دارد.
چگونه یک تلسکوپ را به سمت خورشید نشانه بگیریم؟
وقتی که قادر نیستید از پشت تلسکوپ و یا جوینده ای که پوشانده شده است نگاه کنید، چگونه تلسکوپ را به سمت خورشید نشانه می‌روید؟
یک راه این است که به سایه‌ی تلسکوپ خود بر روی زمین نگاه کنید و آن قدر جهت تلسکوپ را تغییر دهید که سایه‌ی لوله‌ی آن به کوچک‌ترین و کامل‌ترین حالت خود برسد.
راه حل دیگر نسب یک جوینده ی مخصوص خورشید است که طرح سایه و یا لکه ای از خورشید را بر روی یک هدف نمایش می‌دهد.
منبع: مجمع جهانی زمان سنجی اختفای نجومی - بیتا کریمی فر
[h=2]بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
ابزار و وسایل
قیف بزرگ (عدد ١ در شکل) با طول حدودا 50 سانتی متر، به طوری که اندازه‌ی دهانه‌ی کوچک آن متناسب با اندازه‌ی چشمی مورد نظر باشد.
بسط شیلنگ بزرگ و کوچک (عدد ٢و٣ در شکل)، متناسب با دهانه های قیف
صفحه‌ی لاستیکی (عدد ٤ در شکل) برای ایجاد صفحه‌ی نمایش خورشید
یک چشمی ارزان قیمت (عدد ٥ در شکل) که مشخصات آن در قسمت بعد ذکر خواهد شد
پیچ گوشتی (عدد ٦ در شکل)
اره‌ی آهن بر کوچک (عدد ٧ در شکل)
سمباده متوسط تا صاف (عدد ٨ در شکل)
خط کش (عدد ٩ در شکل)
متناسب کردن چشمی و تلسکوپ
از چه نوع تلسکوپی استفاده خواهید کرد؟ بازتابی !
استفاده از تلسکوپ‌های بازتابی نیوتونی و یا کاتادیوپتریک به شدت منع می‌گردد.
چرا که شدت نور خورشید می‌تواند آینه‌ی دوم این ابزارها را از بین ببرد.
فاصله کانونی بازتابی‌ها معمولا بر روی لوله‌ی لنز شیء (در جلو) درج گردیده است. همچنین میتوانید فاصله‌ی کانونی تلسکوپ خود را از طریق قطر و نسبت کانونی (f/ratio یا f/number ) محاسبه نمایید.
FLtelescope = Dtelescope × f/ratio
بهترین چشمی برای یک تصویر تمام صفحه از خورشید از رابطه‌ی زیر به دست می‌آید:43÷FLeyepiece=FLtelescope
یک چشمی با فاصله کانونی کم تر تصویر بزرگ‌تر، و چشمی با فاصله‌ی کانونی بیش تر، تصویر کوچک‌تری از خورشید خواهد ساخت. نگران تهیه چشمی با فاصله‌ی کانونی کاملا دقیق نباشید، بسته به آن که چه چیز در دسترس دارید و چه چیزی را با قیمت پایین‌تر میتوانید خریداری کنید، تصمیم به تهیه چشمی با فاصله‌ی کانونی بین ± 10 در صد از مقدار ایده آل FLtelescope ÷43 بگیرید.[h=2][h=2]گام اول:
قسمت‌های زائد و کوچک سطح بیرونی قیف را با استفاده از سمباده کاملا صاف کنید تا دستتان را نبرد.
گام دوم:
گام سوم:
گام چهارم:
دهانه‌ی بزرگ‌تر را با استفاده از سمباده صیقل دهید تا کاملا صاف شود. با کمک اره برشی مستقیم در میان دهانه‌ی کوچک به عمق 1 تا 2 اینچ ایجاد کنید. حالا دهانه‌ی باریک قیف به جای یک دایره‌ی سخت، دو نیم دایره‌ی پلاستیکی خواهد داشت.
گام پنجم:
تمامی سطوح انتهایی قیف را با سمباده صاف کنید.
گام ششم:
اگر چشمی شما کلاهک یا حلقه‌ی لاستیکی دارد، آن‌ها را جدا کنید.
گام هفتم:
چشمی را داخل دهانه‌ی باریک قیف قرار دهید. به صورتی که چشمی در داخل، و قسمت فلزی خارج از قیف جای گیرد. ممکن است دو نیمه‌ی دهانه‌ی قیف را به سختی از هم باز کنید. اگر موفق به داخل کردن چشمی در قیف نشدید، کمی عمق شیار را با اره افزایش دهید، سپس دوباره امتحان کنید. اطمینان کسب کنید که حداقل به اندازه‌ی 12 میلی‌متر (نیم اینچ) از چشمی درون قیف قرار گرفته باشد.
گام هشتم:
گام نهم:
قیف را بچرخانید و دهانه‌ی پهن آن را بالا بگذارید. (بسیار راحت‌تر خواهد بود اگر بنشینید و قیف را بین زانوهای خود قرار دهید) صفحه‌ی لاستیکی را روی دهانه‌ی پهن قرار دهید. مهم نیست کدام روی لاستیک در زیر قرار بگیرد.
بسط بزرگ را روی دهانه‌ی پهن قیف بکشید و با کمک پیچ گوشتی طوری آن را سفت کنید که صفحه را محکم نگه دارد. در حین سفت کردن پیچِ بسط، صفحه‌ی لاستیکی را از اطراف به سمت پایین بکشید تا کاملا روی دهانه‌ی قیف به صورت کشیده قرار گیرد.
بهتر است که این کار را مرحله به مرحله بعد از هر دور پیچاندن پیچ انجام دهید، تا در نهایت حاصل کار بهتری داشته باشید.
گام دهم:
چشمی قیف را داخل نگه‌دارنده‌ی چشمی روی تلسکوپ قرار دهید و با پیچ‌های تنظیم آن را محکم کنید. تلسکوپ خود را به سمت خورشید نشانه بگیرید (توجه کنید که قبل از آن دهانه‌ی جوینده‌ی خود را پوشانده باشید) فوکوس کنید و به صورت گروهی از تماشای خورشید با قیف خورشیدی دست ساخت خودتان لذت ببرید.
هشدار !!! همیشه بر استفاده از قیف خورشید نظارت داشته باشید. هیچ گاه تلسکوپ بدون ***** را به سمت خورشید نشانه نروید. امکان ایجاد آسیب های شدید چشمی وجود دارد.
چگونه یک تلسکوپ را به سمت خورشید نشانه بگیریم؟
وقتی که قادر نیستید از پشت تلسکوپ و یا جوینده ای که پوشانده شده است نگاه کنید، چگونه تلسکوپ را به سمت خورشید نشانه می‌روید؟
یک راه این است که به سایه‌ی تلسکوپ خود بر روی زمین نگاه کنید و آن قدر جهت تلسکوپ را تغییر دهید که سایه‌ی لوله‌ی آن به کوچک‌ترین و کامل‌ترین حالت خود برسد.
راه حل دیگر نسب یک جوینده ی مخصوص خورشید است که طرح سایه و یا لکه ای از خورشید را بر روی یک هدف نمایش می‌دهد.
منبع: مجمع جهانی زمان سنجی اختفای نجومی - بیتا کریمی فر
[h=2]بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان