شعرها از نظر موضوع و نوع گو یش متفاو تند و هر کدام به سبک خاصی نوشته میشو ند
نگاهی د یگر می اندازیم به سبکهای شعر فارسی
[FONT=Vazir,times,serif]لغت « سبک » در اصل ؛ یعنی ، قالب ریزی فلزات و ریخته گری . کسی که فلزی را قالب ریزی می کند .
[FONT=Vazir,times,serif]اصل فلز را – که موجود است – بر می دارد و به شکل خاصی در می آورد و برای فروش عرضه می کند .
[FONT=Vazir,times,serif]قطعه ی طلا یا نقره ی قالب ریزی شده را به همین دلیل ، « سبیکه » نامیده اند .کار شاعر هم در کاربرد لغات و بیان مقصود ، تقریبا همین گونه است ، زیرا شاعر لغات را – که در زبان وجود دارد – بر می دارد، نحوه
[FONT=Vazir,times,serif]تلفیق و بیان مطلب در شعر هر شاعر، ویژگی خاصی دارد که همان ، سبک یا روش کار او است بنابراین،
[FONT=Vazir,times,serif]سبک هر شاعر ؛ یعنی، شیوه ای که وی برای بیان مطالب خود به کار می برد . چون شعر فارسی بعد از اسلام تا کنون ، از جهت شیوه ی بیان ، تغییراتی داشته است ، شکلهای خاص بیان در شعر فارسی را
[FONT=Vazir,times,serif]( سبک های آن را) به چند نوع تقسیم کرده اند.
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif] -سبک خراسانی یا ترکستانی
[FONT=Vazir,times,serif]پس از اسلام ، نخستین شعرهایی که به زبان فارسی باقی مانده ، از منطقه ی خراسان قدیم است . خراسان قدیم
[FONT=Vazir,times,serif]محدوده ای بسیار گسترده تر خراسان امروزی داشته است ؛ از شمال به رود جیحون ، از جنوب به سیستان و از مشرق تا حدود چین گسترش داشته است .به همین جهت ، سبک نخستین شعرهای زبان فارسی دری را ، سبک خراسانی نامیده اند ، اما چون مدت ها مرکز حکومت سامانیان ( بخارا ) در آن سوی رود جیحون
[FONT=Vazir,times,serif](= ماوراء النهر ) قرار داشت و آن منطقه را ترکستان می نامیدند، به جای سبک خراسانی ، سبک ترکستانی ،
[FONT=Vazir,times,serif]هم به کار برده می شود .
[FONT=Vazir,times,serif]ویژگی های سبک خراسانی
[FONT=Vazir,times,serif]1- کلمات عربی بسیار کم دارد و اگر باشد ، آسان است .
[FONT=Vazir,times,serif]2- لغات فارسی آن گاهی شکل کهنه و حتی لهجه ای دارد مانند آبا ( = با ) یا نیلوفل (= نیلوفر )
[FONT=Vazir,times,serif]3- تشبیهات و استعارات آن ساده است و می توان آن را در نظر مجسم کرد مانند استعاره ی « سینه زاغ
[FONT=Vazir,times,serif]پران» به جای « شب » در شعر فردوسی :
[FONT=Vazir,times,serif] « چو خورشید رخشان بگسترد پر سیه زاغ پران فرو برد ، سر »
[FONT=Vazir,times,serif]4- مهمترین قالب شعر در این سبک ، قصیده بود.
[FONT=Vazir,times,serif]5- از نیمه ی قرن سوم تا آخر قرن پنجم رواج کامل داشت .
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif]- سبک عراقی
[FONT=Vazir,times,serif]از قرن ششم کم کم شعر فارسی در صفحات مغرب ایران گسترش یافت و در منطقه ی عراق عجم ؛ یعنی ،
[FONT=Vazir,times,serif]تقریبا در منطقه ی بین ری، اصفهان و همدان ، سبکی تازه یافت که بعضی از شعرای خراسان مانند انوری و سید حسن غزنوی در آن پیشقدم شده بودند. به همین دلیل ، سبک شعر این دوره را عراقی نامیده اند ؛ اگر چه بعدا به وسیله ی نظامی گنجوی و خاقانی شروانی در شمال غربی ایران هم گسترش یافت و با سعدی و حافظ به کمال رسید.
[FONT=Vazir,times,serif] ویژگی های مهم شعر سبک عراقی
[FONT=Vazir,times,serif]1- لغات فارسی ، شکلی ادبی یافت و از شکل کهن و لهجه ای بیرون آمد.
[FONT=Vazir,times,serif]2- با لغات عربی بسیار مخلوط شد که اغلب دشوار هم بود .
[FONT=Vazir,times,serif]3- تشبیهات آن دشوار بود و به علاوه ، اغلب صنایع شعری را در خود داشت.
[FONT=Vazir,times,serif]4- مهمترین قالب شعری غزل بود.
[FONT=Vazir,times,serif]5- از قرن 6 تا آخر نهم ادامه یافت و از آن پس هم به کلی از میان نرفت ، چنان که محتشم کاشانی ، شاعر قرن 10 به سبک عراقی شعر می گفت .
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif]- سبک هندی یا اصفهانی
[FONT=Vazir,times,serif]در اواخر قرن نهم با روی کار آمدن حکومت صفوی و مهاجرت بعضی از شاعران به هند ، روش تازه ای در شعر به وجود آمد که آن را سبک هندی نامیده اند ، اما چون به زودی در اصفهان ، شاعران ماهری چون صائب تبریزی پیدا شدند و اصفهان مرکز این سبک شد ، آن را سبک اصفهانی هم نامیده اند . صائب تبریزی یکی از برجسته ترین شاعران سبک هندی است ( قرن 11)؛ عرفی شیرازی ( قرن 10) و کلیم کاشانی ( قرن 11)؛ نیز از سرایندگان معروف این سبک هستند .
[FONT=Vazir,times,serif]ویژگی های مهم سبک هندی
[FONT=Vazir,times,serif]1- لغات فارسی مانند سبک عراقی، شکل ادبی دارد و از صورت کهنه ی سبک خراسانی خارج شده است .
[FONT=Vazir,times,serif]2- لغات عربی بسیار دارد ، اما معمولا ساده است.
[FONT=Vazir,times,serif]3- تشبیهات ، تخیلات مضامین آن باریک و ظریف و گاهی دور از ذهن است .
[FONT=Vazir,times,serif]4- مهمترین نوع شعر در سبک هندی ، غزل است.
[FONT=Vazir,times,serif]5- دوران شکوفایی آن، قرن 10 و 11 بود.
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif]-دوره ی بازگشت ادبی
[FONT=Vazir,times,serif]از قرن دوازدهم چهار تن از شاعران مهم آن روزگار ، هاتف ، عاشق ، مشتاق و شعله ، سبک هندی را رها کردند و دوباره به روش سبکهای قدیم بازگشتند ؛ به همین جهت این دوره را دوره ی بازگشت ادبی می نامند . اینان در سرودن قصیده ، از سبک خراسانی تقلید کردند و در سرودن غزل، از سبک عراقی .در واقع در سرودن این دو شعر به بهترین شکل آن توجه کردند که به ترتیب در سبک خراسانی و عراقی بود . در سایر اشعار هم تقلید به این دو سبک دیده می شود .این روش هنوز هم در شعر سنتی فارسی معمول است . در قرن سیزدهم سروش اصفهانی ، قاآنی ، فروغ بسطامی و محمود خان صبا ، دنباله ی کار هاتف و یارانش را ادامه دادند که هنوز ادامه دارد.
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif]-نوگرایی در شعر
[FONT=Vazir,times,serif]در قرن چهاردهم ، به دلیل آشنایی ایرانیان با سبکهای شعر اروپایی و ادبیات جهان و جنبش مشروطیت ، و نیز به دلیل تحولاتی که در زندگی اجتماعی کشور ایران پدید آمد در شعرهم تغییراتی راه یافت و درآن مطالب تازه ای مطرح گردید ، مانند انتقادهای سیاسی و اجتماعی . در شکل ظاهر هم تغییراتی پیدا شد که مهمترین شیوه ی آن ، سبک نیما یی نام دارد که به نام نیما یوشیج نامگذاری شده است .
[FONT=Vazir,times,serif]
نگاهی د یگر می اندازیم به سبکهای شعر فارسی
[FONT=Vazir,times,serif]لغت « سبک » در اصل ؛ یعنی ، قالب ریزی فلزات و ریخته گری . کسی که فلزی را قالب ریزی می کند .
[FONT=Vazir,times,serif]اصل فلز را – که موجود است – بر می دارد و به شکل خاصی در می آورد و برای فروش عرضه می کند .
[FONT=Vazir,times,serif]قطعه ی طلا یا نقره ی قالب ریزی شده را به همین دلیل ، « سبیکه » نامیده اند .کار شاعر هم در کاربرد لغات و بیان مقصود ، تقریبا همین گونه است ، زیرا شاعر لغات را – که در زبان وجود دارد – بر می دارد، نحوه
[FONT=Vazir,times,serif]تلفیق و بیان مطلب در شعر هر شاعر، ویژگی خاصی دارد که همان ، سبک یا روش کار او است بنابراین،
[FONT=Vazir,times,serif]سبک هر شاعر ؛ یعنی، شیوه ای که وی برای بیان مطالب خود به کار می برد . چون شعر فارسی بعد از اسلام تا کنون ، از جهت شیوه ی بیان ، تغییراتی داشته است ، شکلهای خاص بیان در شعر فارسی را
[FONT=Vazir,times,serif]( سبک های آن را) به چند نوع تقسیم کرده اند.
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif] -سبک خراسانی یا ترکستانی
[FONT=Vazir,times,serif]پس از اسلام ، نخستین شعرهایی که به زبان فارسی باقی مانده ، از منطقه ی خراسان قدیم است . خراسان قدیم
[FONT=Vazir,times,serif]محدوده ای بسیار گسترده تر خراسان امروزی داشته است ؛ از شمال به رود جیحون ، از جنوب به سیستان و از مشرق تا حدود چین گسترش داشته است .به همین جهت ، سبک نخستین شعرهای زبان فارسی دری را ، سبک خراسانی نامیده اند ، اما چون مدت ها مرکز حکومت سامانیان ( بخارا ) در آن سوی رود جیحون
[FONT=Vazir,times,serif](= ماوراء النهر ) قرار داشت و آن منطقه را ترکستان می نامیدند، به جای سبک خراسانی ، سبک ترکستانی ،
[FONT=Vazir,times,serif]هم به کار برده می شود .
[FONT=Vazir,times,serif]ویژگی های سبک خراسانی
[FONT=Vazir,times,serif]1- کلمات عربی بسیار کم دارد و اگر باشد ، آسان است .
[FONT=Vazir,times,serif]2- لغات فارسی آن گاهی شکل کهنه و حتی لهجه ای دارد مانند آبا ( = با ) یا نیلوفل (= نیلوفر )
[FONT=Vazir,times,serif]3- تشبیهات و استعارات آن ساده است و می توان آن را در نظر مجسم کرد مانند استعاره ی « سینه زاغ
[FONT=Vazir,times,serif]پران» به جای « شب » در شعر فردوسی :
[FONT=Vazir,times,serif] « چو خورشید رخشان بگسترد پر سیه زاغ پران فرو برد ، سر »
[FONT=Vazir,times,serif]4- مهمترین قالب شعر در این سبک ، قصیده بود.
[FONT=Vazir,times,serif]5- از نیمه ی قرن سوم تا آخر قرن پنجم رواج کامل داشت .
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif]- سبک عراقی
[FONT=Vazir,times,serif]از قرن ششم کم کم شعر فارسی در صفحات مغرب ایران گسترش یافت و در منطقه ی عراق عجم ؛ یعنی ،
[FONT=Vazir,times,serif]تقریبا در منطقه ی بین ری، اصفهان و همدان ، سبکی تازه یافت که بعضی از شعرای خراسان مانند انوری و سید حسن غزنوی در آن پیشقدم شده بودند. به همین دلیل ، سبک شعر این دوره را عراقی نامیده اند ؛ اگر چه بعدا به وسیله ی نظامی گنجوی و خاقانی شروانی در شمال غربی ایران هم گسترش یافت و با سعدی و حافظ به کمال رسید.
[FONT=Vazir,times,serif] ویژگی های مهم شعر سبک عراقی
[FONT=Vazir,times,serif]1- لغات فارسی ، شکلی ادبی یافت و از شکل کهن و لهجه ای بیرون آمد.
[FONT=Vazir,times,serif]2- با لغات عربی بسیار مخلوط شد که اغلب دشوار هم بود .
[FONT=Vazir,times,serif]3- تشبیهات آن دشوار بود و به علاوه ، اغلب صنایع شعری را در خود داشت.
[FONT=Vazir,times,serif]4- مهمترین قالب شعری غزل بود.
[FONT=Vazir,times,serif]5- از قرن 6 تا آخر نهم ادامه یافت و از آن پس هم به کلی از میان نرفت ، چنان که محتشم کاشانی ، شاعر قرن 10 به سبک عراقی شعر می گفت .
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif]- سبک هندی یا اصفهانی
[FONT=Vazir,times,serif]در اواخر قرن نهم با روی کار آمدن حکومت صفوی و مهاجرت بعضی از شاعران به هند ، روش تازه ای در شعر به وجود آمد که آن را سبک هندی نامیده اند ، اما چون به زودی در اصفهان ، شاعران ماهری چون صائب تبریزی پیدا شدند و اصفهان مرکز این سبک شد ، آن را سبک اصفهانی هم نامیده اند . صائب تبریزی یکی از برجسته ترین شاعران سبک هندی است ( قرن 11)؛ عرفی شیرازی ( قرن 10) و کلیم کاشانی ( قرن 11)؛ نیز از سرایندگان معروف این سبک هستند .
[FONT=Vazir,times,serif]ویژگی های مهم سبک هندی
[FONT=Vazir,times,serif]1- لغات فارسی مانند سبک عراقی، شکل ادبی دارد و از صورت کهنه ی سبک خراسانی خارج شده است .
[FONT=Vazir,times,serif]2- لغات عربی بسیار دارد ، اما معمولا ساده است.
[FONT=Vazir,times,serif]3- تشبیهات ، تخیلات مضامین آن باریک و ظریف و گاهی دور از ذهن است .
[FONT=Vazir,times,serif]4- مهمترین نوع شعر در سبک هندی ، غزل است.
[FONT=Vazir,times,serif]5- دوران شکوفایی آن، قرن 10 و 11 بود.
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif]-دوره ی بازگشت ادبی
[FONT=Vazir,times,serif]از قرن دوازدهم چهار تن از شاعران مهم آن روزگار ، هاتف ، عاشق ، مشتاق و شعله ، سبک هندی را رها کردند و دوباره به روش سبکهای قدیم بازگشتند ؛ به همین جهت این دوره را دوره ی بازگشت ادبی می نامند . اینان در سرودن قصیده ، از سبک خراسانی تقلید کردند و در سرودن غزل، از سبک عراقی .در واقع در سرودن این دو شعر به بهترین شکل آن توجه کردند که به ترتیب در سبک خراسانی و عراقی بود . در سایر اشعار هم تقلید به این دو سبک دیده می شود .این روش هنوز هم در شعر سنتی فارسی معمول است . در قرن سیزدهم سروش اصفهانی ، قاآنی ، فروغ بسطامی و محمود خان صبا ، دنباله ی کار هاتف و یارانش را ادامه دادند که هنوز ادامه دارد.
[FONT=Vazir,times,serif]
[FONT=Vazir,times,serif]-نوگرایی در شعر
[FONT=Vazir,times,serif]در قرن چهاردهم ، به دلیل آشنایی ایرانیان با سبکهای شعر اروپایی و ادبیات جهان و جنبش مشروطیت ، و نیز به دلیل تحولاتی که در زندگی اجتماعی کشور ایران پدید آمد در شعرهم تغییراتی راه یافت و درآن مطالب تازه ای مطرح گردید ، مانند انتقادهای سیاسی و اجتماعی . در شکل ظاهر هم تغییراتی پیدا شد که مهمترین شیوه ی آن ، سبک نیما یی نام دارد که به نام نیما یوشیج نامگذاری شده است .
[FONT=Vazir,times,serif]