Reza Sharifi
مدير ارشد تالار
محمدتقي فهيم اظهار كرد: كاريكاتوري بودن شخصيت‌ها و كمرنگ بودن چالش‌هاي اجتماعي آن دوران از جمله ضعف‌هاي اصلي است كه در سريال‌هاي امسال با آن روبه‌رو هستيم.
اين منتقد در گفت‌و‌گو با خبرنگار سرويس تلويزيون خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، با بيان اينكه درباره‌ي سريال‌ها، نمايشي‌ها، درام‌ها و اصولا برنامه‌سازي براي دهه‌ي فجر افق خيلي روشني وجود ندارد، خاطرنشان كرد: مديران سيما و دست‌اندركاران توليد به دنبال اين هستند كه هر سال يكي ـ دو تا سريال داشته باشند. جداي از اينكه اين سريال‌ها چه موضوع، محتوا و ساختاري داشته باشند و رويكرد درون‌مايه‌ي آنها به چه سمتي باشد؛ البته اين درست است كه تلاش‌هايي حتما صورت مي‌گيرد و مديريت‌هايي اعمال مي‌شود، اما به طور كلي از آن جايي كه يك تحليل روشني وجود ندارد، بيشتر سريال‌ها خودرو و بر اساس توانايي خود كارگردان‌ها و توليدكننده‌ها بدون اينكه مديريت علمي و كارشناسي داشته باشد، به منصه‌ي ظهور مي‌رسند.
وي ادامه داد: عدم مديريت علمي و كارشناسي موجب مي‌شود كه در يك سال سريال‌ها بيشتر فضاي تاريخي داشته باشند و سال بعد كه امسال باشد، به سال‌هاي نزديك به انقلاب مي‌پردازند كه اين از نظر ژانري مناسب نيست؛ چون از نظر موضوع و محتوا بيشتر به دم‌دستي‌ترين موضوعات مراجعه مي‌كنند، فاقد عمق هستند و تحليل پشت آنها كم است. اگر سريالي مربوط به انقلاب با يك تحليل سياسي، اجتماعي، اقتصادي و شناخت درست از فضاهاي قبل از انقلاب نباشد، طبعا خروجي آن مي‌تواند با تصنع روبه‌رو باشد.
محمد تقي فهيم با بيان اينكه سريال‌هاي ايام فجر امسال بيشتر حادثه‌يي و ماجراجويانه است، اظهار كرد: بيشتر آثار در ژانر اكشن حادثه‌يي طراحي و پياده شده است؛ در صورتي كه اگر سريالي مربوط به دهه‌ي فجر و انقلاب باشد، بايد به رودررويي انديشه‌هاي پيش از انقلاب و نهايتا غلبه بر انديشه‌هاي انقلاب اسلامي به رهبري امام خميني(ره) بپردازد تا نسل امروز وقتي اين سريال‌ها را مي‌بيند پي به اين ببرد كه چرا و به چه دليل انقلاب اسلامي صورت گرفت و اساسا چرا يك نظامي در گذشته با آن همه پشتيباني جهاني و به عنوان كشوري كه ژاندارم منطقه بود، شكست مي‌خورد و در آن عصر سكولاريسم و بي‌ديني يك حكومتي ديني روي كار مي‌آيد؛ ما همه اينها را به شكل عميق و چالشي نمي‌بينيم.
اين منتقد در بخش ديگري از گفتوگوي خود با بيان اينكه قصه‌ها در اين سريال‌ها در سطح مي‌گذرند، افزود: حال افرادي انتخاب شده‌اند كه قصه را پيش ببرند، در حالي كه اينها فاقد عمق هستند و هر كدام بيشتر كاريكاتوري از انقلاب را نمايندگي مي‌كنند. بحث ديگر اين است كه اساسا گرايش اجتماعي در اين سريال‌ها كمرنگ است؛ به عنوان مثال اگر در سريال «ششمين نفر» بحث انقلاب اسلامي يا انقلابيون را برداريم و عنوان ديگري را به آن اضافه كنيم، خيلي تفاوت نمي‌كند و آن حرف‌هايي هم كه عنوان مي‌شود بيشتر شعار است تا مثلا نسل جديد ـ بچه دبستاني‌ها و دبيرستاني‌ها بتوانند از طريق اين سريال‌ها به بسياري از واقعيت‌هاي نظام گذشته پي ببرند. در كل همه اينها باعث مي‌شود ما نتوانيم سريال‌ها را به گذشته‌مان منصوب كنيم، به عبارتي ديگر آثاري كه قرار است آن عظمت و قدرت توده‌اي و مردمي انقلاب را به تصوير بكشد، كمرنگ مي‌بينيم.
وي «لبه آتش» را سريالي با موضوع و ايده‌ي قدرتمند معرفي كرد و گفت: اين سريال مي‌تواند يك سريال عظيم درباره‌ي انقلاب اسلامي باشد؛ به اين دليل كه از يك ضلع مثلثي چون ارتش، انقلابيون و مردم تشكيل شده است. در بخش اول كه ضلع مربوط به فرماندهان ارتش و ارتباط آنها با بيگانگان است، چيدمان اين ضلع درست صورت گرفته شده است اما وقتي اين ضلع قرار است در ارتباط با دو ضلع ديگر كاركرد پيدا كند و يك كشمكش جذاب به نمايش بگذارد، با ضعف‌هايي به ويژه در ارتباط با ضلع سوم يعني مردم مواجه مي‌شويم كه عموما اينها فاقد تحليل‌هاي عميق پشتوانه‌ي قصه است.
وي همچنين با بيان اين مطلب كه شايد در سريال‌هاي درام معمولي و خانگي هدف سرگرم كردن مخاطب باشد، خاطرنشان كرد: اما اساسا حتي يك جمله از سريال‌هاي مربوط به ايام فجر نياز به پشتوانه‌ي تحليلي دارد تا به درام تبديل شود، اما به نظر مي‌آيد در اين بخش‌ها ما با ضعف‌هايي روبه‌رو هستيم.
فهيم در پاسخ به اين پرسش كه چرا نسبت به مناسبت‌هايي چون نوروز و رمضان نتوانسته‌ايم سريال‌هاي موفقي در ايام دهه فجر داشته باشيم؟ اظهار كرد: توليد براي ايام خاصي مثل نوروز و ماه رمضان متكي به خود برنامه‌سازان در طرح‌هايي كه ارائه مي‌دهند، است به همين جهت برنامه‌ها توفيقات بيشتري براي توليد در اين ايام دارند، اما در بخش دهه فجر نياز شديد به مديريت ساخت سريال با موضوع انقلاب، توسط اتاق‌هاي فكري، گروه‌هاي كارشناسي، تاريخ‌شناسان و فعالان سياسي آشنا با زمينه‌هاي انقلاب در دوران گذشته داريم، بايد با مشاوره‌هاي چنين افرادي اين سريال‌ها ساخته شوند، به همين جهت در اين ايام نقش مديريت بيش از هر ايام ديگري موثر است.
وي خاطرنشان كرد: حال ممكن است براي ايام نوروز طنزهايي ساخته شود كه خود برنامه‌ساز يد طولايي در ساخت آن سريال داشته باشد، اما در اينجا با يك موضوع حساس همچون انقلاب رو به رو هستم، از طرفي نسل جديد كه تشنه‌ي دانستن است دچار سردرگمي و پرسش مي‌شود و سال به سال هم اين پرسش‌ها جدي‌تر مي‌شود؛ اين رسانه ملي است كه بايد پاسخگوي آنها باشد و درام هم در اين بين بيشترين سهم را براي پاسخ دادن به سوالات نسل جديد دارد؛ به ويژه اكنون كه با تهاجم فرهنگي و دشمني‌هايي كه از بيرون رو به رو هستيم، قاعدتا اين بخش بايد به خوبي مديريت شود و طبعا اگر بيشتر از مشاوران و صاحبان‌نظران در زمينه ساخت سريال در ايام فجر استفاده شود، اين درام‌ها قوي‌تر مي‌شوند.
محمدتقي فهيم در پايان گفتوگوي خود يكي ديگر از ضعف‌هاي اين سريال‌ها را نسپردن اين آثار عظيم به كارگردانان صاحب تجربه دانست و خاطرنشان كرد: چندين سريال در زمينه تاريخ صدر اسلام با آن عظمت ساخته مي‌شوند، اما در بحث انقلاب ما چنين سرمايه‌گذاري را نمي‌بينيم و بيشتر آثار آنتن پركن مي‌شود و يك كار آماري صورت مي‌گيرد كه مثلا چند سريال با اين موضوع ساخته شد، اما در اينجا بحث كيفي مهمتر از بحث آماري است.
اين منتقد در گفت‌و‌گو با خبرنگار سرويس تلويزيون خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، با بيان اينكه درباره‌ي سريال‌ها، نمايشي‌ها، درام‌ها و اصولا برنامه‌سازي براي دهه‌ي فجر افق خيلي روشني وجود ندارد، خاطرنشان كرد: مديران سيما و دست‌اندركاران توليد به دنبال اين هستند كه هر سال يكي ـ دو تا سريال داشته باشند. جداي از اينكه اين سريال‌ها چه موضوع، محتوا و ساختاري داشته باشند و رويكرد درون‌مايه‌ي آنها به چه سمتي باشد؛ البته اين درست است كه تلاش‌هايي حتما صورت مي‌گيرد و مديريت‌هايي اعمال مي‌شود، اما به طور كلي از آن جايي كه يك تحليل روشني وجود ندارد، بيشتر سريال‌ها خودرو و بر اساس توانايي خود كارگردان‌ها و توليدكننده‌ها بدون اينكه مديريت علمي و كارشناسي داشته باشد، به منصه‌ي ظهور مي‌رسند.
وي ادامه داد: عدم مديريت علمي و كارشناسي موجب مي‌شود كه در يك سال سريال‌ها بيشتر فضاي تاريخي داشته باشند و سال بعد كه امسال باشد، به سال‌هاي نزديك به انقلاب مي‌پردازند كه اين از نظر ژانري مناسب نيست؛ چون از نظر موضوع و محتوا بيشتر به دم‌دستي‌ترين موضوعات مراجعه مي‌كنند، فاقد عمق هستند و تحليل پشت آنها كم است. اگر سريالي مربوط به انقلاب با يك تحليل سياسي، اجتماعي، اقتصادي و شناخت درست از فضاهاي قبل از انقلاب نباشد، طبعا خروجي آن مي‌تواند با تصنع روبه‌رو باشد.
محمد تقي فهيم با بيان اينكه سريال‌هاي ايام فجر امسال بيشتر حادثه‌يي و ماجراجويانه است، اظهار كرد: بيشتر آثار در ژانر اكشن حادثه‌يي طراحي و پياده شده است؛ در صورتي كه اگر سريالي مربوط به دهه‌ي فجر و انقلاب باشد، بايد به رودررويي انديشه‌هاي پيش از انقلاب و نهايتا غلبه بر انديشه‌هاي انقلاب اسلامي به رهبري امام خميني(ره) بپردازد تا نسل امروز وقتي اين سريال‌ها را مي‌بيند پي به اين ببرد كه چرا و به چه دليل انقلاب اسلامي صورت گرفت و اساسا چرا يك نظامي در گذشته با آن همه پشتيباني جهاني و به عنوان كشوري كه ژاندارم منطقه بود، شكست مي‌خورد و در آن عصر سكولاريسم و بي‌ديني يك حكومتي ديني روي كار مي‌آيد؛ ما همه اينها را به شكل عميق و چالشي نمي‌بينيم.
اين منتقد در بخش ديگري از گفتوگوي خود با بيان اينكه قصه‌ها در اين سريال‌ها در سطح مي‌گذرند، افزود: حال افرادي انتخاب شده‌اند كه قصه را پيش ببرند، در حالي كه اينها فاقد عمق هستند و هر كدام بيشتر كاريكاتوري از انقلاب را نمايندگي مي‌كنند. بحث ديگر اين است كه اساسا گرايش اجتماعي در اين سريال‌ها كمرنگ است؛ به عنوان مثال اگر در سريال «ششمين نفر» بحث انقلاب اسلامي يا انقلابيون را برداريم و عنوان ديگري را به آن اضافه كنيم، خيلي تفاوت نمي‌كند و آن حرف‌هايي هم كه عنوان مي‌شود بيشتر شعار است تا مثلا نسل جديد ـ بچه دبستاني‌ها و دبيرستاني‌ها بتوانند از طريق اين سريال‌ها به بسياري از واقعيت‌هاي نظام گذشته پي ببرند. در كل همه اينها باعث مي‌شود ما نتوانيم سريال‌ها را به گذشته‌مان منصوب كنيم، به عبارتي ديگر آثاري كه قرار است آن عظمت و قدرت توده‌اي و مردمي انقلاب را به تصوير بكشد، كمرنگ مي‌بينيم.
وي «لبه آتش» را سريالي با موضوع و ايده‌ي قدرتمند معرفي كرد و گفت: اين سريال مي‌تواند يك سريال عظيم درباره‌ي انقلاب اسلامي باشد؛ به اين دليل كه از يك ضلع مثلثي چون ارتش، انقلابيون و مردم تشكيل شده است. در بخش اول كه ضلع مربوط به فرماندهان ارتش و ارتباط آنها با بيگانگان است، چيدمان اين ضلع درست صورت گرفته شده است اما وقتي اين ضلع قرار است در ارتباط با دو ضلع ديگر كاركرد پيدا كند و يك كشمكش جذاب به نمايش بگذارد، با ضعف‌هايي به ويژه در ارتباط با ضلع سوم يعني مردم مواجه مي‌شويم كه عموما اينها فاقد تحليل‌هاي عميق پشتوانه‌ي قصه است.
وي همچنين با بيان اين مطلب كه شايد در سريال‌هاي درام معمولي و خانگي هدف سرگرم كردن مخاطب باشد، خاطرنشان كرد: اما اساسا حتي يك جمله از سريال‌هاي مربوط به ايام فجر نياز به پشتوانه‌ي تحليلي دارد تا به درام تبديل شود، اما به نظر مي‌آيد در اين بخش‌ها ما با ضعف‌هايي روبه‌رو هستيم.
فهيم در پاسخ به اين پرسش كه چرا نسبت به مناسبت‌هايي چون نوروز و رمضان نتوانسته‌ايم سريال‌هاي موفقي در ايام دهه فجر داشته باشيم؟ اظهار كرد: توليد براي ايام خاصي مثل نوروز و ماه رمضان متكي به خود برنامه‌سازان در طرح‌هايي كه ارائه مي‌دهند، است به همين جهت برنامه‌ها توفيقات بيشتري براي توليد در اين ايام دارند، اما در بخش دهه فجر نياز شديد به مديريت ساخت سريال با موضوع انقلاب، توسط اتاق‌هاي فكري، گروه‌هاي كارشناسي، تاريخ‌شناسان و فعالان سياسي آشنا با زمينه‌هاي انقلاب در دوران گذشته داريم، بايد با مشاوره‌هاي چنين افرادي اين سريال‌ها ساخته شوند، به همين جهت در اين ايام نقش مديريت بيش از هر ايام ديگري موثر است.
وي خاطرنشان كرد: حال ممكن است براي ايام نوروز طنزهايي ساخته شود كه خود برنامه‌ساز يد طولايي در ساخت آن سريال داشته باشد، اما در اينجا با يك موضوع حساس همچون انقلاب رو به رو هستم، از طرفي نسل جديد كه تشنه‌ي دانستن است دچار سردرگمي و پرسش مي‌شود و سال به سال هم اين پرسش‌ها جدي‌تر مي‌شود؛ اين رسانه ملي است كه بايد پاسخگوي آنها باشد و درام هم در اين بين بيشترين سهم را براي پاسخ دادن به سوالات نسل جديد دارد؛ به ويژه اكنون كه با تهاجم فرهنگي و دشمني‌هايي كه از بيرون رو به رو هستيم، قاعدتا اين بخش بايد به خوبي مديريت شود و طبعا اگر بيشتر از مشاوران و صاحبان‌نظران در زمينه ساخت سريال در ايام فجر استفاده شود، اين درام‌ها قوي‌تر مي‌شوند.
محمدتقي فهيم در پايان گفتوگوي خود يكي ديگر از ضعف‌هاي اين سريال‌ها را نسپردن اين آثار عظيم به كارگردانان صاحب تجربه دانست و خاطرنشان كرد: چندين سريال در زمينه تاريخ صدر اسلام با آن عظمت ساخته مي‌شوند، اما در بحث انقلاب ما چنين سرمايه‌گذاري را نمي‌بينيم و بيشتر آثار آنتن پركن مي‌شود و يك كار آماري صورت مي‌گيرد كه مثلا چند سريال با اين موضوع ساخته شد، اما در اينجا بحث كيفي مهمتر از بحث آماري است.