سوء استـفاده بانـکی و راه های پیـشگیری
خدمات بانکی به طور کامل پوست انداخته اند. خبر بد اینکه شیوه های سوءاستفاده هم خودشان را به روز کرده اند و می توان گفت خطر در کمین همه ماست. شما چطور با آنها روبه رو می شوید؟
مشتریان بانک دیگر کنار باجه ها صف نمی کشند. حالا دیگر در شهرهای کوچک هم دستگاه نوبت دهی مشتریان را تا زمان رسیدن نوبت شان هدایت می کنند. این تغییر چهره در ارائه خدمات هم دیده می شود. تلفنبانک و اینترنت بانک و بانکداری مجازی و هزار جور اسم مشابه دیگر. همین که این روزها مردم به جای مراجعه به شعبه، هر ساعت از شبانه روز قبض تلفن، گاز، برق و آب خود را پرداخت کنند، یعنی بانکداری و خدمات بانکی پوست اندازی کرده است اما هرچقدر که بانک ها و خدمات شان مدرن تر می شود، دانش لازم برای استفاده از این خدمات هم باید گسترش پیدا کند.
اگر چند سال قبل حمله هکرها به حساب ها و لو رفتن رمز کارت های بانکی یک مشکل ناشناخته بود، این روزها هر کدام از ما ممکن است بر اثر یک غفلت کوچک درگیر آن شویم. تقریبا ۹۰ درصد ایرانی ها کارت بانکی دارند و نیمی از آنها حداقل یک بار در سال از اینترنت بانک استفاده می کنند.
اکثر قشر فعال جامعه با تسهیلات بانکی سروکار دارند و گرفتن وام جزء جدایی ناپذیری از زندگی مان شده، برای استفاده از هرکدام از خدمات مختلف بانکی باید یکسری نکات را بدانید. در ادامه با شش تهدید در استفاده از خدمات بانکی آشنای تان می کنیم که در عین سادگی باید جدی گرفته شوند.
1. به مدعیان پرداخت تسهیلات اعتماد نکنید
چطور اتفاق می افتد: وقتی که یک گرفتاری مالی دارید و یا برای خرید ماشین، لوازم خانگی و حتی مسکن مقداری پول کم دارید به هر دری خواهید زد که راهی پیدا کنید. شرکت های مدعی پرداخت تسهیلات از طریق شبکه بانکی این موقعیت را فرصت خوبی تشخیص می دهند برای اینکه جوینده را در دام بیندازند. آگهی های رنگارنگ شان از جلو چشم جوینده تسهیلات می گذرد و هر آن ممکن است در این دام گرفتار شود.
هشدار جدی: این که هیچ شرکتی نمی تواند ادعا کند که از مبادی بانکی می تواند برای شما تسهیلات بانکی بگیرد یک هشدار جدی است. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می گوید: اخیرا مشاهده شده برخی از شرکت ها با درج آگهی در جراید و با دادن وعده های پوشالی ارائه "تسهیلات از طریق شبکه بانکی" مبادرت به فریب مشتریان و کلاهبرداری از متقاضیان استفاده تسهیلات بانکی می کنند. بانک مرکزی از تمام کسانی که با این چنین آگهی هایی برخورد می کنند خواسته علاوه بر اینکه به آنها زنگ نزنند، پلیس و نهادهای انتظامی را از وجود این شرکت ها آگاه کنند که کسان دیگری هم در این دام گرفتار نشوند.
آنچه نمی دانستید: این شرکت ها به هیچ وجه به طور قانونی ثبت نشده اند. شما نباید فقط با استناد به اینکه آگهی شان در یک رسانه چاپ شده به آن اعتماد کنید.
راه درست: برای دریافت تسهیلات تنها راه کلی که وجود دارد مراجعه به بانک هاست. هرچند انواع وام هایی که بانک ها می دهند فرق می کند اما به هر حال این وام ها را باید از بانک ها درخواست کرد. هرچند شاید برخی از این شرکت ها بعد از اینکه کلی از شما پول گرفتند یک مبلغی هم به عنوان وام پرداخت کنند اما با یک حساب و کتاب سر انگشتی خواهید فهمید که سرتان کلاه رفته است.
2. چند درصد سود بیشتر در موسسات بدون مجوز به ریسکش نمی ارزد
چگونه اتفاق می افتد: در سال های اخیر کوچه و پس کوچه های کلان شهر های ایران پر شده از شعبه موسسات مالی که مجوزی برای فعالیت از بانک مرکزی ندارند. این موسسه ها برای فریب مردم، هم روی تابلوی شان می نویسند "تحت نظارت بانک مرکزی" و هم حربه دیگرشان دادن سود های بیشتر از بانک ها به سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت است. خیلی ها به این دو دلیل ساده پول های شان را به این موسسات می سپارند بی خبر از اینکه ممکن است بعد از مدتی حتی به اصل پول شان هم نرسند.
هشدار جدی: بانک مرکزی بعد از اینکه این موسسات را غیر قانونی اعلام کرد ابزار لازم برای جمع کردن شعبه های شان را از سطح شهرها ندارد. به همین دلیل راه را در این دید که به مردم در مورد سپرده گذاری و مراوده مالی با این موسسات هشدار بدهد در این هشدار از مردم خواسته شده است از هرگونه همکاری با این موسسات از قبیل در اختیار گذاردن مکان به منظور ایجاد شعبه، سپرده گذاری یا دریافت تسهیلات به طور جدی خودداری کنند.
آنچه نمی دانستید: خیلی ها فکر می کنند که چون برخی از این موسسه ها در میادین ورزشی، صدا و سیما ، بیلبوردهای نصب شده در سطح شهر و جاده های برون شهری تبلیغات می کنند، پس مجوز دارند. بهتر است بدانید این موضوع دلیلی برای فعالیت قانونی این موسسات نیست.
راه درست: اگر مقداری پول پس انداز کرده اید و می خواهید در بانک سپرده گذاری کنید بهتر است به همان سودی که بانک ها می پردازند قانع باشید. چون چند درصد سود بیشتر نسبت به ریسکی که سپرده گذاری در این موسسات دارد، نمی ارزد.
3. ضامن را از دفاتر ارائه دهنده ضامن نخواهید
چگونه اتفاق می افتد: پناه بردن به دفاتری که هر روز در برخی رسانه ها آگهی چاپ می کنند و مدعی هستند می توانند یک یا دو نفر را به شما معرفی کنند که ضمانت تان را برای دریافت تسهیلات بر عهده بگیرند زمانی اتفاق می افتد که فرد از پیدا کردن یک نفر که بانک او را معتبر بداند برای ضمانت ناامید می شود.
هشدار جدی: بانک مرکزی همیشه نسبت به فعالیت غیرقانونی شرکت های ارائه دهنده ضامن معتبر و گواهی کسر از حقوق برای اخذ تسهیلات بانکی هشدار داده است.
آنچه نمی دانستید: خیلی ها ضامن معتبر دم دست شان است و بدون هیچ چشمداشتی هم حاضر است ضمانت آنها را بپذیرد اما چون به حقوق خود آگاه نیستند، فکر می کنند او از سوی بانک پذیرفته نمی شود. بهتر است بدانید برای تسهیلات زیر ۱۰ میلیون اولا یک ضامن کافی است و دوما این فرد حتما قرار نیست کارمند دولت باشد فقط باید اعتبار لازم را از نظر بانک داشته باشد.
راه درست: برای اینکه کسی را به عنوان ضامن معرفی کنید به هیچ دفتر و شرکتی مراجعه نکنید، سعی کنید از میان آشنایان تان یک نفر را پیدا کنید.
4. مراقب رمزهای بانکی تان باشید
چگونه اتفاق می افتد: برخی ها هنوز به اهمیت رمز بانکی شان پی نبرده اند و به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار می دهند و یا اینکه به طور دوره ای آن را عوض نمی کنند. همه اینها باعث می شود رمز کارت شان یا رمز اینترنتی شان لو برود و روزی بی خبر از همه جا متوجه می شوند که حساب شان خالی شده است.
هشدار جدی: پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات نیروی انتظامی کشور (فتا) می گوید: یکی از بیشترین آمار تخلف های اینترنتی مربوط به سوءاستفاده از حساب های بانکی است و به مردم هشدار می دهد در نگهداری از رمزهای بانکی خود نهایت دقت را داشته باشند.
آنچه نمی دانستید: لو رفتن رمز اینترنتی بانکی خیلی ساده تر از آن چیزی است که ما تصور می کنیم فقط کافی است وقتی پای خود پرداز هستید یادتان برود رسیدی که در آخر عملیات به شما تحویل می شود را بردارید، همین خودش یک منبع مهم برای هک شدن حساب بانکی است.
راه درست: برای اینکه به چنین مشکلی بر نخورید بهتر است از رمزهای تکراری مانند شماره شناسنامه، تاریخ تولد و... که به راحتی قابل حدس زدن باشند، استفاده نکنید به طور متوالی رمز خود را در فواصل مختلف زمانی تغییر دهید و هیچگاه رمز بانکی خود را در کنار کارت و در دسترس دیگران قرار ندهید.
5. به هر پیامکی اعتماد نکنید
چگونه اتفاق می افتد: در یکی، دو سال اخیر باب شده که پیامک هایی با مضمون برنده شدن در قرعه کشی و اعلام جوایزی به مبالغ مختلف به کاربران تلفن همراه فرستاده می شود و جهت واریز وجه، تقاضای شماره کارت بانکی، رمز اول و رمز cv۲ و آدرس می کنند. به همین راحتی ممکن است دچار دردسر شوید.
هشدار جدی: این موضوع آنقدر گسترش یافته که رئیس پلیس فتا درباره کلاهبرداری های جدید از طریق ارسال پیامک به مردم هشدار می دهد و می گوید: در صورت مواجه شدن با اینگونه پیامک ها سریعا این پلیس را در جریان قرار دهند.
آنچه نمی دانستید: بر اساس قانون هر نهادی برای برگزاری یک نظرسنجی و یا مسابقه و... باید مجوز لازم را داشته باشد. وقتی در مسابقه و یا نظر سنجی رسمی شرکت نکرده اید منتظر جایزه هم نباشید این کلاهبرداران در مواردی کارت های هدیه به در منازل ارسال می کنند تا با این روش اعتماد قربانیان را جلب کرده و بهتر بتوانند آنها را مورد سوء استفاده قرار دهند.
راه درست: به هیچ وجه به پیامک های ناشناس و به خصوص پیامک های با مضمون برنده شدن در قرعه کشی توجه نکرده و برای پاسخ دادن به آنها وسوسه نشوید و از اعلام شماره کارت، رمز عبور، آدرس خود و سایر اطلاعات شخصی به افراد غیر خودداری کنید.
6. سایت هایی که فقط شبیه سایت اصلی اند
چگونه اتفاق می افتد: خیلی وقت ها کاربران بانکی در حال فعالیت در سایتی هستند که فکر می کنند متعلق به بانک است غافل از آنکه این سایت جعلی است و فقط شبیه سایت بانک است. فیشینگ (Phishing)، به معنای کپی همانندسازی شده از یک صفحه اینترنتی آشنا است که کاربر را گمراه کرده و در واقع وسیله ای برای به دست آوردن اطلاعات شخصی او به شمار می آید.
هشدار جدی: پلیس فتا پس از شکایت تعداد زیادی از مردم این موضوع را بررسی کرد. این اتفاق در اصطلاح فیشینگ نامیده می شود. پلیس فتا هشدار می دهد که کاربران مراقب این نوع از کلاهبرداری در استفاده از خدمات اینترنت بانک باشند.
آنچه نمی دانستید: شکل و شمایل این سایت ها و گزینه هایی که وجود دارد کاملا شبیه سایت اصلی بانک است. در اصل این سایت کپی همان سایت اصلی است. پس از روی شکل ظاهری نمی توانید تشخیص دهید.
راه درست: مهم ترین نکته ای که در این مورد باید در نظر داشته باشید این است که روی آدرس سایت دقیق شوید و اطمینان حاصل کنید. هنگام استفاده از این سایت ها سعی کنید ایمیل یا ******** روی دستگاه باز نباشد.
خدمات بانکی به طور کامل پوست انداخته اند. خبر بد اینکه شیوه های سوءاستفاده هم خودشان را به روز کرده اند و می توان گفت خطر در کمین همه ماست. شما چطور با آنها روبه رو می شوید؟
مشتریان بانک دیگر کنار باجه ها صف نمی کشند. حالا دیگر در شهرهای کوچک هم دستگاه نوبت دهی مشتریان را تا زمان رسیدن نوبت شان هدایت می کنند. این تغییر چهره در ارائه خدمات هم دیده می شود. تلفنبانک و اینترنت بانک و بانکداری مجازی و هزار جور اسم مشابه دیگر. همین که این روزها مردم به جای مراجعه به شعبه، هر ساعت از شبانه روز قبض تلفن، گاز، برق و آب خود را پرداخت کنند، یعنی بانکداری و خدمات بانکی پوست اندازی کرده است اما هرچقدر که بانک ها و خدمات شان مدرن تر می شود، دانش لازم برای استفاده از این خدمات هم باید گسترش پیدا کند.
اگر چند سال قبل حمله هکرها به حساب ها و لو رفتن رمز کارت های بانکی یک مشکل ناشناخته بود، این روزها هر کدام از ما ممکن است بر اثر یک غفلت کوچک درگیر آن شویم. تقریبا ۹۰ درصد ایرانی ها کارت بانکی دارند و نیمی از آنها حداقل یک بار در سال از اینترنت بانک استفاده می کنند.
اکثر قشر فعال جامعه با تسهیلات بانکی سروکار دارند و گرفتن وام جزء جدایی ناپذیری از زندگی مان شده، برای استفاده از هرکدام از خدمات مختلف بانکی باید یکسری نکات را بدانید. در ادامه با شش تهدید در استفاده از خدمات بانکی آشنای تان می کنیم که در عین سادگی باید جدی گرفته شوند.
1. به مدعیان پرداخت تسهیلات اعتماد نکنید
چطور اتفاق می افتد: وقتی که یک گرفتاری مالی دارید و یا برای خرید ماشین، لوازم خانگی و حتی مسکن مقداری پول کم دارید به هر دری خواهید زد که راهی پیدا کنید. شرکت های مدعی پرداخت تسهیلات از طریق شبکه بانکی این موقعیت را فرصت خوبی تشخیص می دهند برای اینکه جوینده را در دام بیندازند. آگهی های رنگارنگ شان از جلو چشم جوینده تسهیلات می گذرد و هر آن ممکن است در این دام گرفتار شود.
هشدار جدی: این که هیچ شرکتی نمی تواند ادعا کند که از مبادی بانکی می تواند برای شما تسهیلات بانکی بگیرد یک هشدار جدی است. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می گوید: اخیرا مشاهده شده برخی از شرکت ها با درج آگهی در جراید و با دادن وعده های پوشالی ارائه "تسهیلات از طریق شبکه بانکی" مبادرت به فریب مشتریان و کلاهبرداری از متقاضیان استفاده تسهیلات بانکی می کنند. بانک مرکزی از تمام کسانی که با این چنین آگهی هایی برخورد می کنند خواسته علاوه بر اینکه به آنها زنگ نزنند، پلیس و نهادهای انتظامی را از وجود این شرکت ها آگاه کنند که کسان دیگری هم در این دام گرفتار نشوند.
آنچه نمی دانستید: این شرکت ها به هیچ وجه به طور قانونی ثبت نشده اند. شما نباید فقط با استناد به اینکه آگهی شان در یک رسانه چاپ شده به آن اعتماد کنید.
راه درست: برای دریافت تسهیلات تنها راه کلی که وجود دارد مراجعه به بانک هاست. هرچند انواع وام هایی که بانک ها می دهند فرق می کند اما به هر حال این وام ها را باید از بانک ها درخواست کرد. هرچند شاید برخی از این شرکت ها بعد از اینکه کلی از شما پول گرفتند یک مبلغی هم به عنوان وام پرداخت کنند اما با یک حساب و کتاب سر انگشتی خواهید فهمید که سرتان کلاه رفته است.
2. چند درصد سود بیشتر در موسسات بدون مجوز به ریسکش نمی ارزد
چگونه اتفاق می افتد: در سال های اخیر کوچه و پس کوچه های کلان شهر های ایران پر شده از شعبه موسسات مالی که مجوزی برای فعالیت از بانک مرکزی ندارند. این موسسه ها برای فریب مردم، هم روی تابلوی شان می نویسند "تحت نظارت بانک مرکزی" و هم حربه دیگرشان دادن سود های بیشتر از بانک ها به سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت است. خیلی ها به این دو دلیل ساده پول های شان را به این موسسات می سپارند بی خبر از اینکه ممکن است بعد از مدتی حتی به اصل پول شان هم نرسند.
هشدار جدی: بانک مرکزی بعد از اینکه این موسسات را غیر قانونی اعلام کرد ابزار لازم برای جمع کردن شعبه های شان را از سطح شهرها ندارد. به همین دلیل راه را در این دید که به مردم در مورد سپرده گذاری و مراوده مالی با این موسسات هشدار بدهد در این هشدار از مردم خواسته شده است از هرگونه همکاری با این موسسات از قبیل در اختیار گذاردن مکان به منظور ایجاد شعبه، سپرده گذاری یا دریافت تسهیلات به طور جدی خودداری کنند.
آنچه نمی دانستید: خیلی ها فکر می کنند که چون برخی از این موسسه ها در میادین ورزشی، صدا و سیما ، بیلبوردهای نصب شده در سطح شهر و جاده های برون شهری تبلیغات می کنند، پس مجوز دارند. بهتر است بدانید این موضوع دلیلی برای فعالیت قانونی این موسسات نیست.
راه درست: اگر مقداری پول پس انداز کرده اید و می خواهید در بانک سپرده گذاری کنید بهتر است به همان سودی که بانک ها می پردازند قانع باشید. چون چند درصد سود بیشتر نسبت به ریسکی که سپرده گذاری در این موسسات دارد، نمی ارزد.
3. ضامن را از دفاتر ارائه دهنده ضامن نخواهید
چگونه اتفاق می افتد: پناه بردن به دفاتری که هر روز در برخی رسانه ها آگهی چاپ می کنند و مدعی هستند می توانند یک یا دو نفر را به شما معرفی کنند که ضمانت تان را برای دریافت تسهیلات بر عهده بگیرند زمانی اتفاق می افتد که فرد از پیدا کردن یک نفر که بانک او را معتبر بداند برای ضمانت ناامید می شود.
هشدار جدی: بانک مرکزی همیشه نسبت به فعالیت غیرقانونی شرکت های ارائه دهنده ضامن معتبر و گواهی کسر از حقوق برای اخذ تسهیلات بانکی هشدار داده است.
آنچه نمی دانستید: خیلی ها ضامن معتبر دم دست شان است و بدون هیچ چشمداشتی هم حاضر است ضمانت آنها را بپذیرد اما چون به حقوق خود آگاه نیستند، فکر می کنند او از سوی بانک پذیرفته نمی شود. بهتر است بدانید برای تسهیلات زیر ۱۰ میلیون اولا یک ضامن کافی است و دوما این فرد حتما قرار نیست کارمند دولت باشد فقط باید اعتبار لازم را از نظر بانک داشته باشد.
راه درست: برای اینکه کسی را به عنوان ضامن معرفی کنید به هیچ دفتر و شرکتی مراجعه نکنید، سعی کنید از میان آشنایان تان یک نفر را پیدا کنید.
4. مراقب رمزهای بانکی تان باشید
چگونه اتفاق می افتد: برخی ها هنوز به اهمیت رمز بانکی شان پی نبرده اند و به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار می دهند و یا اینکه به طور دوره ای آن را عوض نمی کنند. همه اینها باعث می شود رمز کارت شان یا رمز اینترنتی شان لو برود و روزی بی خبر از همه جا متوجه می شوند که حساب شان خالی شده است.
هشدار جدی: پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات نیروی انتظامی کشور (فتا) می گوید: یکی از بیشترین آمار تخلف های اینترنتی مربوط به سوءاستفاده از حساب های بانکی است و به مردم هشدار می دهد در نگهداری از رمزهای بانکی خود نهایت دقت را داشته باشند.
آنچه نمی دانستید: لو رفتن رمز اینترنتی بانکی خیلی ساده تر از آن چیزی است که ما تصور می کنیم فقط کافی است وقتی پای خود پرداز هستید یادتان برود رسیدی که در آخر عملیات به شما تحویل می شود را بردارید، همین خودش یک منبع مهم برای هک شدن حساب بانکی است.
راه درست: برای اینکه به چنین مشکلی بر نخورید بهتر است از رمزهای تکراری مانند شماره شناسنامه، تاریخ تولد و... که به راحتی قابل حدس زدن باشند، استفاده نکنید به طور متوالی رمز خود را در فواصل مختلف زمانی تغییر دهید و هیچگاه رمز بانکی خود را در کنار کارت و در دسترس دیگران قرار ندهید.
5. به هر پیامکی اعتماد نکنید
چگونه اتفاق می افتد: در یکی، دو سال اخیر باب شده که پیامک هایی با مضمون برنده شدن در قرعه کشی و اعلام جوایزی به مبالغ مختلف به کاربران تلفن همراه فرستاده می شود و جهت واریز وجه، تقاضای شماره کارت بانکی، رمز اول و رمز cv۲ و آدرس می کنند. به همین راحتی ممکن است دچار دردسر شوید.
هشدار جدی: این موضوع آنقدر گسترش یافته که رئیس پلیس فتا درباره کلاهبرداری های جدید از طریق ارسال پیامک به مردم هشدار می دهد و می گوید: در صورت مواجه شدن با اینگونه پیامک ها سریعا این پلیس را در جریان قرار دهند.
آنچه نمی دانستید: بر اساس قانون هر نهادی برای برگزاری یک نظرسنجی و یا مسابقه و... باید مجوز لازم را داشته باشد. وقتی در مسابقه و یا نظر سنجی رسمی شرکت نکرده اید منتظر جایزه هم نباشید این کلاهبرداران در مواردی کارت های هدیه به در منازل ارسال می کنند تا با این روش اعتماد قربانیان را جلب کرده و بهتر بتوانند آنها را مورد سوء استفاده قرار دهند.
راه درست: به هیچ وجه به پیامک های ناشناس و به خصوص پیامک های با مضمون برنده شدن در قرعه کشی توجه نکرده و برای پاسخ دادن به آنها وسوسه نشوید و از اعلام شماره کارت، رمز عبور، آدرس خود و سایر اطلاعات شخصی به افراد غیر خودداری کنید.
6. سایت هایی که فقط شبیه سایت اصلی اند
چگونه اتفاق می افتد: خیلی وقت ها کاربران بانکی در حال فعالیت در سایتی هستند که فکر می کنند متعلق به بانک است غافل از آنکه این سایت جعلی است و فقط شبیه سایت بانک است. فیشینگ (Phishing)، به معنای کپی همانندسازی شده از یک صفحه اینترنتی آشنا است که کاربر را گمراه کرده و در واقع وسیله ای برای به دست آوردن اطلاعات شخصی او به شمار می آید.
هشدار جدی: پلیس فتا پس از شکایت تعداد زیادی از مردم این موضوع را بررسی کرد. این اتفاق در اصطلاح فیشینگ نامیده می شود. پلیس فتا هشدار می دهد که کاربران مراقب این نوع از کلاهبرداری در استفاده از خدمات اینترنت بانک باشند.
آنچه نمی دانستید: شکل و شمایل این سایت ها و گزینه هایی که وجود دارد کاملا شبیه سایت اصلی بانک است. در اصل این سایت کپی همان سایت اصلی است. پس از روی شکل ظاهری نمی توانید تشخیص دهید.
راه درست: مهم ترین نکته ای که در این مورد باید در نظر داشته باشید این است که روی آدرس سایت دقیق شوید و اطمینان حاصل کنید. هنگام استفاده از این سایت ها سعی کنید ایمیل یا ******** روی دستگاه باز نباشد.