صنایع دستی استان سمنان

[Nicol]

صنایع دستی استان سمنان
استان سمنان از مراکز قابل توجه صنایع دستی کشور است.
در این استان انواع صنایع دستی نظیر قالیبافی، گلیم بافی، نمد مالی،
سرامیک و سفالسازی و... وجود دارد که هر یک از آن‌ها سوغاتی گرانقدر برای
بازدیدکنندگان از استان به شمار می‌آیند. مهم ترین صنایع دستی استان
عبارت‌اند از:
قالیبافی:
قالیبافی و تولید قالی و قالیچه از دیرباز یکی از
تولیدات مهم استان سمنان به شمار می‌رفته‌است. این منطقه که در دوران قبل،
دارای استادان زبردست قالیباف و طراح نقش قالی بود و قالی‌ها و قالیچه‌های
ارزنده از دارهای آنان به عمل می‌آمد. به دلیل ورود فرش‌های ماشینی به
بازار و نداشتن صرفه اقتصادی و همچنین نبود پشتوانه نیروی کاری و طراح
قالی و نیز به دلیل کهولت تدریجی استادان و کارگران قالیباف، این رشته
دچار رکود فاحش شده‌است. امروز قالیبافان استان از نقش و طرح سایر مناطق
مانند تبریز، مشهد، اصفهان، نائین، کاشان، یزد و کرمان استفاده می‌کنند.
در زمینه بعضی از قالی‌ها گل‌های اسلیمی، شکوفه‌ها، غنچه‌ها و برگ‌های
گوناگون با شاخه‌های ظریف دیده می‌شود و در بعضی از طرح‌های شاه عباسی،
افشان، ترنجی، خوشه، گل فرنگ، درختی، شکارگاه و... مورد استفاده قرار
می‌گیرد یا ترکیبی از این طرح‌ها هستند.
بخش سنگسر(مهدی‌شهر) و شهرستان شاهرود از مراکز مهم تولید قالی و قالیچه در استان سمنان به شمار می‌روند.
گلیم بافی :
گلیم به عنوان نخستین زیرانداز بشر، دارای سابقه
تولیدی بسیار طولانی است. بافت گلیم اگر چه به گونه بسیار ساده آغاز شده،
اما در طول سالیانی که از عمر آن می‌گذرد، هنرمندان ایرانی در تکمیل ان
نقش فوق الاده چشمگیر ایفا کرده‌اند و توانسته‌اند آن را به عنوان محصولی
برخوردار از ارزش‌های هنری و مصرفی توامان حتی روانه بازارهای خارجی کنند.
گلیم که در مقایسه با قالی دارای شیوه بافتی آسانتر است و به همان نسبت
قیمت ارزانتری دارد، هنری در انحصار روستا نشینان و عشایر بشمار می‌آید.
روستاهای شهرستان گرمسار، سمنان و روستاهای کندو، خیج و رضاآباد شاهرود از
مراکز تولید اصلی گلیم در استان سمنان هستند.

 

[Nicol]

نمد مالی:
یکی دیگر از صنایع دستی که قدمتی دیرینه در استان
سمنان دارد، نمد مالی است. وضعیت فعلی تولید نمد در استان سمنان از نظر
کمی و کیفی بسیار مطلوب است و مراکز تولید نمد در استان، شهرستان سمنان،
دامغان و روستای ابرسیج شاهرود است.
مواد اولیه مصرف شده در نمدمالی پشم است که در
اندازه‌های مختلف تهیه می‌شود. آنچه در نمد مالی می‌توان مشاهده کرد، ذوق
و هنر، به همراه تحرک تولید کننده‌است. تولیدات این زحمات کشان علاوه بر
استفاده شخصی به روستاهای شمالی استان و شهرستان مازندران ارسال می‌شود.
چاپ قلمکار:
چاپ قلمکار، گونه‌ای از چاپ سنتی روی پارچه بافته
شده‌است. برای نخستین بار، قلم کار سازان ایرانی برای دسترسی به تولید
بیشتر و ایجاد هماهنگی و یکنواختی نقش‌ها، استفاده از مهره‌های چوبی را
جایگزین استفاده از قلمو ساخته‌اند. برای فراهم آوردن امکاناتی به منظور
استفاده مردم، قلم کار را که در گذشته فقط برای روی پارچه‌های پشمی و
ابریشمی انجام‌پذیر بود بر انواع پارچه از قبیل متقال، کتان، چلوار و
کرباس و... انجام دادند. در حال حاضر چاپ قلم کار به وسیله قالب‌های
چوبینی که دارای نقوش برجسته‌است انجام می‌شود. در حقیقت رکن اصلی قلمکار
سازی را قالب سازی تشکیل می‌دهد که معمولاً توسط افرادی که حرفه و تخصصشان
قالب تراشی است به تفکیک رنگ و حداکثر در چهاررنگ روی چوب‌های گلابی و
زالزالک تراشیده می‌شود گروهی از هنرمندان در رشته‌هایی چون ریشه تابی که
پارچه زیر ساخت قلمکار را آماده می‌سازد یا صحرا کاری که کارهای رنگ رزی،
سفید گری، بخار و شستشوی پارچه‌های قلمکار را به عهده دارد به فعالیت
مشغولند مهم ترین مرکز این صنعت در استان در شهرستان دامغان قرار دارد که
ماهانه مقادیر هنگفتی انواع رومیزی پرده و سفره و سایر محصولات قلمکار
تولید و برای صدور به خارج از کشور آماده می‌کند.
سفالگری و سرامیک :
سفالگری از مهم ترین و قدیمی ترین دست ساخته‌های بشر
است. آثار سفالی برخلاف آثار یافته شده فلزی، چوبین و... در زیر خاک فاسد
نمی‌شود و به خاطر این حالت استثنائی، به اطلاعات گویا درباره آن می‌توان
پی برد. صنعت سفالگری در استان سمنان از پیشینه معتبر برخوردار است. به
طوری که دکتر اریک اشمید هنگام حفاری در اطراف دامغان امیدوار به کشف شهر
افسانه‌ای هکاتوم پلیس یا شهر صد دروازه بود، اگرچه موفق به کشف بقایای
شهر مورد نظرش نشد، ولی به مجموعه‌ای از بهترین فراورده‌های صنعتگران دو
تا سه هزار سال قبل از میلاد مسیح دست یافت این فراورده‌ها شامل کوزه‌های
بزرگ به اشکال هندسی و دارای لعاب قهوه‌ای روشن و کرم بودند. از آنجا که
زمینه‌های لازم برای صنعت سفالگری در اکثر نقاط استان فراهم بوده، این
صنعت با وجود فراز و نشیبهای تاریخی، به حیات خویش ادامه داده‌است. در
سالهای اخیر، راه اندازی واحدهای آموزش سفالگری و سرامیک در شهرهای سمنان
و شاهرود موجب احیا و رشد بیشتر این صنعت در استان شد و هم اکنون ضمن
تولید و ارسال مقادیر بسیاری از تولیدات این رشته به استان‌های دیگر،
زمینه‌های تولید کالاهایی برای بخش صادرات خارجی نیز فراهم شده‌است. در
حال حاضر سفالگران استان سمنان در کارگاه‌های سفالگری و سفال سازی در سطح
استان به ساختن گونه‌هایی ارزشمند سفال مشغولند. در این میان، کارگاه سفال
گری و سفال سازی قان بیگی در شاهرود از اهمیتی ویژه برخوردار است.

 

[Nicol]

دستباف‌ها:
در زمانی نه چندان دور، مردمان همین سرزمین پارچه‌های
مورد نیاز خویش را با دست‌های هنر آفرین خود تهیه می‌کردند که از نظر تنوع
رنگ، نقش، طرح و شیوه‌های بافت شگفت انگیز بود. هر چند زندگی ماشینی و
گرایش به سوی تجدد باعث شد لطمه‌هایی جبران ناپذیر بر این صنعت وارد آید،
هم اکنون نیز در گوشه و کنار استان سمنان، صنایع دستباف رایجند.
دستبافی شامل تولید پرده‌های سنتی و هنری و حوله و
شال گردن و پارچه‌های متقال زیر ساخت قلمکار است که در استان رایج است.
علاوه برآن جاجیم، چادر شب، پلاس و چوقا (چوخا) که عمدتاً توسط روستائیان
و عشایر تولید می‌شود، از دیگر صنایع دست باف مردم استان است. ماهانه
مقادیر قابل توجه‌ای از این تولیدات به استان‌های دیگر و مراکز ارسال
می‌شود. شهرستان سمنان به ویژه سرخه، مهدی شهر، فولاد محله و روستاهای
شهرستان دامغان و روستاهای بسطام از مراکز تولیدات جاجیمچه و دستباف استان به شمار می‌روند.

 

[Nicol]

استان سمنان از مراکز قابل
توجه صنایع دستی کشور است. در این استان انواع صنایع دستی نظیر قالیبافی،
گلیم بافی، نمد مالی، سرامیک و سفالسازی و... وجود دارد که هر یک از آن ها
سوغاتی گرانقدری برای بازدیدکنندگان از استان محسوب می شوند. مهم ترین
صنایع دستی استان عبارت اند از :

قالیبافی:

قالیبافی و تولید قالی و قالیچه از دیرباز یکی از تولیدات مهم استان سمنان
به شمار می رفته است. این منطقه که در دوران قبل، دارای استادان زبردست
قالیباف و طراح نقش قالی بود و قالی ها و قالیچه های نفیسی از دارهای آنان
به عمل می آمد. به دلیل ورود فرشهای ماشینی به بازار و نداشتن صرفه
اقتصادی و همچنین نبود پشتوانه نیروی کاری و طراح قالی و نیز به دلیل
کهولت تدریجی استادان و کارگران قالیباف، این رشته دچار رکود فاحش شده
است. امروز قالیبافان استان از نقش و طرح سایر مناطق مانند تبریز، مشهد،
اصفهان، نائین، کاشان، یزد و کرمان استفاده می کنند. در زمینه بعضی از
قالی ها گل های اسلیمی، شکوفه ها، غنچه ها و برگ های گوناگون با شاخه های
ظریف دیده می شود و در بعضی از طرح های شاه عباسی، افشان، ترنجی، خوشه،
برگ فرنگی، درختی، شکارگاه و... مورد استفاده قرار می گیرد یا ترکیبی از
این طرح ها هستند.

بخش مهدی شهر و شهرستان شاهرود از مراکز مهم تولید قالی و قالیچه در استان سمنان به شمار می روند

 

[Nicol]

گلیم بافی :

گلیم به عنوان نخستین زیرانداز بشر، دارای سابقه تولیدی بسیار طولانی است.
بافت گلیم اگر چه به گونه بسیار ساده آغاز شده، اما در طول سالیانی که از
عمر آن می گذرد، هنرمندان ایرانی در تکمیل ان نقش فوق الاده چشمگیر ایفا
کرده اند و توانسته اند آن را به عنوان محصولی برخوردار از ارزشهای هنری و
مصرفی توامان حتی روانه بازارهای خارجی کنند. گلیم که در مقایسه با قالی
دارای شیوه بافتی آسانتر است و به همان نسبت قیمت ارزانتری دارد، هنری در
انحصار روستا نشینان و عشایر به حساب می آید. روستاهای شهرستان گرمسار،
سمنان و روستاهای کندو، خیج و رضاآباد شاهرود از مراکز تولید اصلی گلیم در
استان سمنان هستند.

 

[Nicol]

نمد مالی:

یکی دیگر از صنایع دستی که قدمتی دیرینه در استان سمنان دارد، نمد مالی
است. وضعیت فعلی تولید نمد در استان سمنان از نظر کمی و کیفی بسیار مطلوب
است و مراکز تولید نمد در استان، شهرستان سمنان، دامغان و روستای ابرسیج
شاهرود است.

مواد اولیه مصرف شده در نمد مالی پشم است که در اندازه های مختلف تهیه می
شود. آنچه در نمد مالی می توان مشاهده کرد، ذوق و هنر، به همراه تحرک
تولید کننده است. تولیدات این زحمات کشان علاوه بر استفاده شخصی به
روستاهای شمالی استان و شهرستان مازندران ارسال می شود.

 

[Nicol]

چاپ قلمکار:

چاپ قلمکار، گونه ای از چاپ سنتی روی پارچه بافته شده است. برای نخستین
بار، قلم کار سازان ایرانی برای دسترسی به تولید بیشتر و ایجاد هماهنگی و
یکنواختی نقش ها، استفاده از مهره های چوبی را جایگزین استفاده از قلمو
ساخته اند. برای فراهم آوردن امکاناتی به منظور استفاده مردم، قلم کار را
که در گذشته فقط برای روی پارچه های پشمی و ابریشمی انجام پذیر بود بر
انواع پارچه از قبیل متقال، کتان، چلوار و کرباس و... انجام دادند. در حال
حاضر چاپ قلم کار به وسیله قالب های چوبینی که دارای نقوش برجسته است
انجام می شود. در حقیقت رکن اصلی قلمکار سازی را قالب سازی تشکیل می دهد
که معمولاً توسط افرادی که حرفه و تخصصشان قالب تراشی است به تفکیک رنگ و
حداکثر در چهاررنگ روی چوب های گلابی و زالزالک تراشیده می شود گروهی از
هنرمندان در رشته هایی چون ریشه تابی که پارچه زیر ساخت قلمکار را آماده
می سازد یا صحرا کاری که کارهای رنگ رزی، سفید گری، بخار و شستشوی پارچه
های قلمکار را به عهده دارد به فعالیت مشغولند مهمترین مرکز این صنعت در
استان در شهرستان دامغان قرار دارد که ماهانه مقادیر هنگفتی انواع رومیزی
پرده و سفره و سایر محصولات قلمکار تولید و برای صدور به خارج از کشور
آماده می کند.

 

[Nicol]

سفالگری و سرامیک :

سفالگری از مهمترین و قدیمی ترین دست ساخته های بشر است. آثار سفالی
برخلاف آثار یافته شده فلزی، چوبین و... در زیر خاک فاسد نمی شود و به
خاطر این حالت استثنائی، به اطلاعات گویا درباره آن می توان پی برد. صنعت
سفالگری در استان سمنان از پیشینه معتبر برخوردار است. به طوری که دکتر
اریک اشمید هنگام حفاری در اطراف دامغان امیدوار به کشف شهر افسانه ای
هکاتوم پلیس یا شهر صد دروازه بود، اگرچه موفق به کشف بقایای شهر مورد
نظرش نشد، ولی به مجموعه ای از بهترین فراورده های صنعتگران دو تا سه هزار
سال قبل از میلاد مسیح دست یافت این فراورده ها شامل کوزه های بزرگ به
اشکال هندسی و دارای لعاب قهوه ای روشن و کرم بودند. از آنجا که زمینه های
لازم برای صنعت سفالگری در اکثر نقاط استان فراهم بوده، این صنعت با وجود
فراز و نشیبهای تاریخی، به حیات خویش ادامه داده است. در سالهای اخیر، راه
اندازی واحدهای آموزش سفالگری و سرامیک در شهر های سمنان و شاهرود موجب
احیا و رشد بیشتر این صنعت در استان شد و هم اکنون ضمن تولید و ارسال
مقادیر بسیاری از تولیدات این رشته به استانهای دیگر، زمینه های تولید
کالاهایی برای بخش صادرات خارجی نیز فراهم شده است. در حال حاضر سفالگران
استان سمنان در کارگاههای سفالگری و سفال سازی در سطح استان به ساختن گونه
هایی ارزشمند سفال مشغولند. در این میان، کارگاه سفال گری و سفال سازی قان
بیگی در شاهرود از اهمیتی ویژه برخوردار است.

 

[Nicol]

دستباف ها:

در زمانی نه چندان دور، مردمان همین سرزمین پارچه های مورد نیاز خویش را
با دست های هنر آفرین خود تهیه می کردند که از نظر تنوع رنگ، نقش، طرح و
شیوه های بافت شگفت انگیز بود. هر چند زندگی ماشینی و گرایش به سوی تجدد
باعث شد لطمه هایی جبران ناپذیر بر این صنعت وارد آید، هم اکنون نیز در
گوشه و کنار استان سمنان، صنایع دستباف رایجند.

دستبافی شامل تولید پرده های سنتی و هنری و حوله و شال گردن و پارچه های
متقال زیر ساخت قلمکار است که در استان رایج است. علاوه برآن جاجیم، چادر
شب، پلاس و چوفا (چوخا) که عمدتاً توسط روستائیان و عشایر تولید می شود،
از دیگر صنایع دست باف مردم استان است. ماهانه مقادیر قابل توجه ای از این
تولیدات به استان های دیگر و مراکز ارسال می شود. شهرستان سمنان به ویژه
سرخه، مهدی شهر، فولاد محله و روستاهای شهرستان دامغان و روستاهای بسطام
از مراکز تولید ات جاجیمچه و دستباف استان به شمار می روند.