محرم برای تمام شیعیان دنیا با آیین هایی همراه است که در هر گوشه رنگ و بوی خاص خودش را دارد. مراسمی که پشت پرده تمام آنها عرض ارادت به امام حسین (ع) و یاران او است اما در شیوه های اجرایشان می توانید ردپای فرهنگ و آیین های منطقه ای را ببینید.
محرم در خاورمیانه
شیعیان اردن در روز دهم ماه محرم به یاد امام حسین(ع) و یارانش، فقرا و مستمندان را اِطعام‌می‌كنند؛ در این روز اغلب مسلمانان فعالیت‌های روزانه را تعطیل‌کرده و با اقتدا به ام‌سلمه كه با شنیدن خبر شهادت امام حسین(ع) ازكار شست‌وشو دست كشیده‌بود آنان هم از انجام امور این‌چنین اجتناب‌می‌كنند؛ مسلمانان این كشور در شهر «موته» دركنار مزار شهید جعفر‌طیار به‌صورت رسمی به عزاداری‌می‌پردازند.
سوگواری در منطقه «تركستان» نیز به قرن سوم هجری بازمی‌گردد، عده‌ای از خراسان به این منطقه مهاجرت‌كردند و در اوایل قرن سوم در بخارا و خیوه ساكن‌شدند؛ در دوران قدرت كمونیست‌ها مجالس عزاداری در منازل به‌صورت پنهانی برگزار‌می‌شد ولی بعد از فروپاشی شوروی سابق عزاداری‌ها آزادانه صورت‌می‌گیرد.
همچنین در تركمنستان، قزاقستان، آذربایجان و قفقاز مراسم سوگواری حسینی با شكوه تمام برگزارمی‌شود؛ در این مراسم اهل سنت نیز حضور گسترده‌ای‌دارند.
محرم در شبه‌قاره هند
مردم پاكستان از دوازده قرن پیش مراسم سوگواری سردار شهیدان را برپا می‌كنند؛ با وجود اینكه در سال 1288 هجری شمسی مراسم عاشورا و اربعین از سوی استعمارگران انگلیس ممنوع اعلام‌شد و در سال1361 پلیس پاكستان استفاده از بلندگو را در حسینیه‌ها و تكایای شیعیان را غیرمجاز اعلام‌كرد ولی هرگز موفق‌نشد روند این عزاداری‌ها را متوقف‌كند.
در این راستا وهابیون این كشور نیز هرساله با به خاك و خون كشیدن عزاداران سعی‌دارند جلو این مراسم را به‌گیرند ولی با گذشت زمان این عزاداری‌ها باعث غنای فرهنگ تشیع شده و خطبا، نویسندگان و شاعران فراوانی به بركت این عزاداری‌ها پا به عرصه گذاشته‌اند.
در كشور هند نیز هندوها و غیرمسلمانان با دیدن سوگواری‌ها و نوحه‌سرایی و محافل حزن متأثر‌شده و با مسلمین همراهی‌می‌كنند و حتی در بعضی شهرها و مناطق، هندوها ساختمان‌هایی ساخته و وقف امام حسین(ع) كرده و به تقلید از مسلمین نام آنها را حسینیه گذاشته‌اند و در آنجا به سوگواری میپردازند؛ یكی از نقاط مشترك عزاداری پاكستان و هند شركت مسلمانان اهل سنت در عزاداری‌هاست.
نكته قابل‌توجه اینكه در پاكستان اهل سنت نیز به عزاداری میپردازند؛ همچنین در شهرهای كراچی، حیدرآباد، كوتری، تخته و میرپورخاص از ایالت سند، روز عاشورا و اربعین حسینی غذاهای مختلفی چون حلیم درست می‌كنند و بین عموم تقسیم می‌كنند؛ این در حالی است كه در شهر كوتری با 95 درصد جمعیت اهل تسنن، در ایام عزاداری امام حسین مجالس باشكوهی برپا می‌شود و مردم در روز عاشورا به سوی امام بارگاه حركت می‌كنند.
در مجالس شیعیان هنگامی كه عزاداری شروع می‌شود تمام شیعیان از خوردن و نوشیدن و سخن گفتن تا پایان مراسم خودداری می‌كنند و كسی كه از این قانون تخلف‌كند، توبیخ می‌شود.
در سه كشور لكنهو، بنگال و بنارس كه از كشورهای غیراسلامی هستند مسلمانان و دوستداران اهل‌بیت(ع) در ایام سوگواری محرم، خوردن و آشامیدن را به حداقل می‌رسانند و در مجالس سوگواری به هیچ وجه نمی‌خندند و شوخی‌نمی‌كنند.
همچنین در حیدرآباد مسلمانان و هندوهای غیر مسلمان در ایام محرم عزاداری می‌كنند و بزرگان و عزیزان قوم دست و پای خود را با زنجیرهای آهنی بسته و چند نفر از خدمت‌گزاران خود را می‌گمارند كه سر این زنجیرها را بگیرند و آنان را مانند اسیران «به یاد اهل‌بیت امام حسین(ع)» به مجلس عزای امام حسین بكشانند.
محرم در جنوب شرق آسیا
مردم اندونزی در ماه‌های محرم و صفر از جشن عروسی و ازدواج خودداری می‌كنند و معتقدند كه ازدواج در این دو ماه نحس و موجب زیان است.
در جزیره سوماترای اندونزی به عزای حسینی «تابوت»، در جاوه ماه محرم «سورا=عاشورا»، در آچه «ماه حسن و حسین» و در غرب سوماترا مردم پادانگ آن را ماه«تابوئیك» می‌نامند؛ در «پاری‌مان» در روز هفتم محرم نمادی از دست امام حسین(ع) كه در گلدانی نهاده‌شده در معابر و خیابان‌ها گردانده‌می‌شود و مردم به یاد وقایع جانسوز كربلا اشك‌می‌ریزند و صبح روز نهم محرم عمامه‌ای سفید‌رنگ كه «توربان»نامیده‌می‌شود به نشانه عمامه امام حسین(ع) تهیه‌شده و در مراسمی خاطراتی از فداكاری‌های سرور شهیدان بیان‌می‌شود.
در كشور برمه (میانمار) هم اگرچه اكثریت مسلمانان اهل سنت هستند ولی حدود ده هزار شیعه در آن سكونت‌دارند كه در ماه‌های محرم و صفر به سخنرانی و عزاداری میپردازند، ازدواج‌نمی‌كنند، لباس نو نمی‌خرند، حتی تلویزیون هم نگاه نمی‌كنند؛ مردان لباس سیاه می‌پوشند و زنان از آرایش پرهیز‌می‌كنند.
تایلند نیز از جمله كشورهایی است كه مراسم عزاداری حسینی در آن به زمان‌های بسیار دور یعنی حدود چهارصد سال قبل بازمی‌گردد؛ شیعیان «بانكوك» حدود دو هزارنفر است كه در دهه محرم به عزاداری میپردازند؛ عزاداری در این كشور از سال1908 توسط «سید مازندرانی» به‌صورت رسمی در آمد.
محرم در دیگر مناطق جهان
در كشور مراكش با فرارسیدن ماه محرم مردم آرایش و تجمل را كنار‌گذاشته و در روز عاشورا از خوردن غذا خودداری‌می‌كنند و در یك سنت عمومی زكات اموالشان را میپردازند.
در تونس از زمان تسلط فاطمیان بر این كشور مذهب تشیع و سنت‌های آن از جمله مراسم سوگواری ایام عاشورا جزء آیین‌های اجتماعی مردم قرارگرفت؛ عاشورا تا چندی قبل جزء تعطیلات رسمی این كشور بود ولی اكنون این‌گونه نیست؛ مردم تونس در عزاداری‌ها از خوردن غذاهای رنگین اجتناب‌می‌كنند و صبح عاشورا به مزار اموات سرمی‌زنند.
در ترکیه مسلمانان به نوحه‌خوانی و زنجیرزنی میپردازند و غذایی به نام«افشون» درست‌كرده بین عموم تقسیم‌می‌كنند.
در شهرهای مختلف آمریكا هم عزاداران به سینه‌زنی و نوحه‌خوانی میپردازند، مسلمانان شهر«بورت» و«اسبانی» در آمریكای جنوبی هودج بزرگی از طلا و نقره با زیباترین نقش و نگار جهت عزاداری سیدالشهداء تهیه‌می‌كنند و آن را در روز عاشورا به حركت در‌می‌آورند و در این مسیر بسیاری ازمسیحیان و هندوها به مسلمانان ملحق‌می‌شوند و همه پشت سر آن هودج قرارمی‌گیرند.
محرم در خاورمیانه
شیعیان اردن در روز دهم ماه محرم به یاد امام حسین(ع) و یارانش، فقرا و مستمندان را اِطعام‌می‌كنند؛ در این روز اغلب مسلمانان فعالیت‌های روزانه را تعطیل‌کرده و با اقتدا به ام‌سلمه كه با شنیدن خبر شهادت امام حسین(ع) ازكار شست‌وشو دست كشیده‌بود آنان هم از انجام امور این‌چنین اجتناب‌می‌كنند؛ مسلمانان این كشور در شهر «موته» دركنار مزار شهید جعفر‌طیار به‌صورت رسمی به عزاداری‌می‌پردازند.
سوگواری در منطقه «تركستان» نیز به قرن سوم هجری بازمی‌گردد، عده‌ای از خراسان به این منطقه مهاجرت‌كردند و در اوایل قرن سوم در بخارا و خیوه ساكن‌شدند؛ در دوران قدرت كمونیست‌ها مجالس عزاداری در منازل به‌صورت پنهانی برگزار‌می‌شد ولی بعد از فروپاشی شوروی سابق عزاداری‌ها آزادانه صورت‌می‌گیرد.
همچنین در تركمنستان، قزاقستان، آذربایجان و قفقاز مراسم سوگواری حسینی با شكوه تمام برگزارمی‌شود؛ در این مراسم اهل سنت نیز حضور گسترده‌ای‌دارند.
محرم در شبه‌قاره هند
مردم پاكستان از دوازده قرن پیش مراسم سوگواری سردار شهیدان را برپا می‌كنند؛ با وجود اینكه در سال 1288 هجری شمسی مراسم عاشورا و اربعین از سوی استعمارگران انگلیس ممنوع اعلام‌شد و در سال1361 پلیس پاكستان استفاده از بلندگو را در حسینیه‌ها و تكایای شیعیان را غیرمجاز اعلام‌كرد ولی هرگز موفق‌نشد روند این عزاداری‌ها را متوقف‌كند.
در این راستا وهابیون این كشور نیز هرساله با به خاك و خون كشیدن عزاداران سعی‌دارند جلو این مراسم را به‌گیرند ولی با گذشت زمان این عزاداری‌ها باعث غنای فرهنگ تشیع شده و خطبا، نویسندگان و شاعران فراوانی به بركت این عزاداری‌ها پا به عرصه گذاشته‌اند.
در كشور هند نیز هندوها و غیرمسلمانان با دیدن سوگواری‌ها و نوحه‌سرایی و محافل حزن متأثر‌شده و با مسلمین همراهی‌می‌كنند و حتی در بعضی شهرها و مناطق، هندوها ساختمان‌هایی ساخته و وقف امام حسین(ع) كرده و به تقلید از مسلمین نام آنها را حسینیه گذاشته‌اند و در آنجا به سوگواری میپردازند؛ یكی از نقاط مشترك عزاداری پاكستان و هند شركت مسلمانان اهل سنت در عزاداری‌هاست.
نكته قابل‌توجه اینكه در پاكستان اهل سنت نیز به عزاداری میپردازند؛ همچنین در شهرهای كراچی، حیدرآباد، كوتری، تخته و میرپورخاص از ایالت سند، روز عاشورا و اربعین حسینی غذاهای مختلفی چون حلیم درست می‌كنند و بین عموم تقسیم می‌كنند؛ این در حالی است كه در شهر كوتری با 95 درصد جمعیت اهل تسنن، در ایام عزاداری امام حسین مجالس باشكوهی برپا می‌شود و مردم در روز عاشورا به سوی امام بارگاه حركت می‌كنند.
در مجالس شیعیان هنگامی كه عزاداری شروع می‌شود تمام شیعیان از خوردن و نوشیدن و سخن گفتن تا پایان مراسم خودداری می‌كنند و كسی كه از این قانون تخلف‌كند، توبیخ می‌شود.
در سه كشور لكنهو، بنگال و بنارس كه از كشورهای غیراسلامی هستند مسلمانان و دوستداران اهل‌بیت(ع) در ایام سوگواری محرم، خوردن و آشامیدن را به حداقل می‌رسانند و در مجالس سوگواری به هیچ وجه نمی‌خندند و شوخی‌نمی‌كنند.
همچنین در حیدرآباد مسلمانان و هندوهای غیر مسلمان در ایام محرم عزاداری می‌كنند و بزرگان و عزیزان قوم دست و پای خود را با زنجیرهای آهنی بسته و چند نفر از خدمت‌گزاران خود را می‌گمارند كه سر این زنجیرها را بگیرند و آنان را مانند اسیران «به یاد اهل‌بیت امام حسین(ع)» به مجلس عزای امام حسین بكشانند.
محرم در جنوب شرق آسیا
مردم اندونزی در ماه‌های محرم و صفر از جشن عروسی و ازدواج خودداری می‌كنند و معتقدند كه ازدواج در این دو ماه نحس و موجب زیان است.
در جزیره سوماترای اندونزی به عزای حسینی «تابوت»، در جاوه ماه محرم «سورا=عاشورا»، در آچه «ماه حسن و حسین» و در غرب سوماترا مردم پادانگ آن را ماه«تابوئیك» می‌نامند؛ در «پاری‌مان» در روز هفتم محرم نمادی از دست امام حسین(ع) كه در گلدانی نهاده‌شده در معابر و خیابان‌ها گردانده‌می‌شود و مردم به یاد وقایع جانسوز كربلا اشك‌می‌ریزند و صبح روز نهم محرم عمامه‌ای سفید‌رنگ كه «توربان»نامیده‌می‌شود به نشانه عمامه امام حسین(ع) تهیه‌شده و در مراسمی خاطراتی از فداكاری‌های سرور شهیدان بیان‌می‌شود.
در كشور برمه (میانمار) هم اگرچه اكثریت مسلمانان اهل سنت هستند ولی حدود ده هزار شیعه در آن سكونت‌دارند كه در ماه‌های محرم و صفر به سخنرانی و عزاداری میپردازند، ازدواج‌نمی‌كنند، لباس نو نمی‌خرند، حتی تلویزیون هم نگاه نمی‌كنند؛ مردان لباس سیاه می‌پوشند و زنان از آرایش پرهیز‌می‌كنند.
تایلند نیز از جمله كشورهایی است كه مراسم عزاداری حسینی در آن به زمان‌های بسیار دور یعنی حدود چهارصد سال قبل بازمی‌گردد؛ شیعیان «بانكوك» حدود دو هزارنفر است كه در دهه محرم به عزاداری میپردازند؛ عزاداری در این كشور از سال1908 توسط «سید مازندرانی» به‌صورت رسمی در آمد.
محرم در دیگر مناطق جهان
در كشور مراكش با فرارسیدن ماه محرم مردم آرایش و تجمل را كنار‌گذاشته و در روز عاشورا از خوردن غذا خودداری‌می‌كنند و در یك سنت عمومی زكات اموالشان را میپردازند.
در تونس از زمان تسلط فاطمیان بر این كشور مذهب تشیع و سنت‌های آن از جمله مراسم سوگواری ایام عاشورا جزء آیین‌های اجتماعی مردم قرارگرفت؛ عاشورا تا چندی قبل جزء تعطیلات رسمی این كشور بود ولی اكنون این‌گونه نیست؛ مردم تونس در عزاداری‌ها از خوردن غذاهای رنگین اجتناب‌می‌كنند و صبح عاشورا به مزار اموات سرمی‌زنند.
در ترکیه مسلمانان به نوحه‌خوانی و زنجیرزنی میپردازند و غذایی به نام«افشون» درست‌كرده بین عموم تقسیم‌می‌كنند.
در شهرهای مختلف آمریكا هم عزاداران به سینه‌زنی و نوحه‌خوانی میپردازند، مسلمانان شهر«بورت» و«اسبانی» در آمریكای جنوبی هودج بزرگی از طلا و نقره با زیباترین نقش و نگار جهت عزاداری سیدالشهداء تهیه‌می‌كنند و آن را در روز عاشورا به حركت در‌می‌آورند و در این مسیر بسیاری ازمسیحیان و هندوها به مسلمانان ملحق‌می‌شوند و همه پشت سر آن هودج قرارمی‌گیرند.