گلوکو کوریتکو استروئیدها : این مواد داروهایی هستند که در نزد مردم به عنوان کورتون شناخته می شوند . داروهایی مانند بتامتازون ، دگزامتازون و پردنیزولون در این گروه قرار می گیرند.
گلوکو کورتیکوئیدها هورمون های استروئیدی هستند که در قشر غده فوق کلیه تولید می شوند و آثار بسیار مهمی در سوخت و ساز ، پاسخ های دستگاه ایمنی و التهاب دارند. مصرف این داروها در حین مسابقات ورزشی ممنوع می باشد. البته فرآورده های پوستی آن مجاز است و مصرف برخی از آنها با دریافت مجوزهای معافیت درمانی نیز بلا مانع است .
مکانیسم اثر این داروها : این دارو ها به شکلهای مختلف از جمله پوستی ، موضعی ، خوراکی ، تزریق عضلانی ، داخل وریدی و مقعدی مصرف می شود . آثار مصرف وریدی بسیار سریع و آثار مصرف داخل عضلانی آثار طولانی تری را دارا می باشد . این داروها آثاری در متابولیسم ، کاتابولیسم ، سیستم ایمنی و التهاب دارند .
آثار این داروها : این داروها فرایند ساخت گلیکوژن و سوخت و ساز چربی ها را تحریک می کند که سبب افزایش قند خون ، تجزیه پروتئین عضلات ، ترشح انسولین و افزایش رسوب چربی در بالا تنه خصوصاً صورت ، شانه ها و پشت می شود . این داروها همچنین باعث کاتابولیسم پروتئین عضلات و تحلیل بافت های لنفاوی ، پیوندی ، چربی ، پوست و استخوان ها می شود. گلوکو کورتیکوئیدها همچنین بر روی دستگاه ایمنی نقش مهار کننده داشته و آنها را مهار یا سرکوب می کند . از طرفی دیگر این داروها آثار ضد التهابی بسیار ارزشمندی داراست.
کاربرد این داروها در علم پزشکی : گلوکو کورتیکوئیدها در درمان نارسایی مزمن و شدید غده فوق کلیه ، آسم ، دفع پیوند اعضا ، بیماریهای کلاژن ، سرطان خون ، اختلالات عصبی ، استفراغ ناشی از شیمی درمانی ، افزایش کلسیم خون و برخی بیماریهای گوش و چشم مورد استفاده قرار می گیرند.
دلایل سوء استفاده از این مواد توسط ورزشکاران : باز کردن راههای هوایی ، پوشاندن آسیبهای ورزشی و افزایش توانایی تمرین مهمترین مواردی هستند که ورزشکاران برای دسترسی به آنها از این داروها سوء استفاده می کنند .
عوارض جانبی مصرف این داروها :
عوارض جانبی این داروها دو گروه قابل بحث و بررسی است
1. عوارضی که در اثر مصرف مستمر و طولانی آنها ایجاد می شود
2. عوارضی که در اثر قطع مصرف این مواد به وجود می آید .
1. مهمترین عوارضی که در اثر مصرف مستمر و طولانی مدت گلوکو کورتیکوئیدها ایجاد میشود عبارت است از : اختلالات آب و الکتروئیدها ، پر فشاری خون ، افزایش قند خون و دیده شدن قند در ادرار ، زخمهای دستگاه گوارش ، پوکی استخوان ، بیماریهای عضلانی و تحلیل عضلانی ، اختلالات مغزی ، اختلالات روانی و رفتاری ، هپاتیت ، کم خونی آپلاستیک ، آب مروارید ، توقف رشد در نوجوانان ، چاقی تنه ای ، ترکهای پوستی ، کبودی ، آکنه و پر مویی.
2. مهمترین عوارضی که در اثر قطع ناگهانی مصرف این داروها ایجاد می شود عبارت است از : نارسایی حاد فوق کلیه ( با علائمی چون : تب ، درد عضلانی ، درد مفاصل و بیقراری ) ، ایجاد تومور کاذب در مغز همراه ادم عروق ته چشم
توجه: عوارض موضعی این داروها از عوارض سیستماتیک آن بسیار کمتر است .
ستاد ملی مبارزه با دوپینگ ، کمیته آموزش و پیشگیری
گلوکو کورتیکوئیدها هورمون های استروئیدی هستند که در قشر غده فوق کلیه تولید می شوند و آثار بسیار مهمی در سوخت و ساز ، پاسخ های دستگاه ایمنی و التهاب دارند. مصرف این داروها در حین مسابقات ورزشی ممنوع می باشد. البته فرآورده های پوستی آن مجاز است و مصرف برخی از آنها با دریافت مجوزهای معافیت درمانی نیز بلا مانع است .
مکانیسم اثر این داروها : این دارو ها به شکلهای مختلف از جمله پوستی ، موضعی ، خوراکی ، تزریق عضلانی ، داخل وریدی و مقعدی مصرف می شود . آثار مصرف وریدی بسیار سریع و آثار مصرف داخل عضلانی آثار طولانی تری را دارا می باشد . این داروها آثاری در متابولیسم ، کاتابولیسم ، سیستم ایمنی و التهاب دارند .
آثار این داروها : این داروها فرایند ساخت گلیکوژن و سوخت و ساز چربی ها را تحریک می کند که سبب افزایش قند خون ، تجزیه پروتئین عضلات ، ترشح انسولین و افزایش رسوب چربی در بالا تنه خصوصاً صورت ، شانه ها و پشت می شود . این داروها همچنین باعث کاتابولیسم پروتئین عضلات و تحلیل بافت های لنفاوی ، پیوندی ، چربی ، پوست و استخوان ها می شود. گلوکو کورتیکوئیدها همچنین بر روی دستگاه ایمنی نقش مهار کننده داشته و آنها را مهار یا سرکوب می کند . از طرفی دیگر این داروها آثار ضد التهابی بسیار ارزشمندی داراست.
کاربرد این داروها در علم پزشکی : گلوکو کورتیکوئیدها در درمان نارسایی مزمن و شدید غده فوق کلیه ، آسم ، دفع پیوند اعضا ، بیماریهای کلاژن ، سرطان خون ، اختلالات عصبی ، استفراغ ناشی از شیمی درمانی ، افزایش کلسیم خون و برخی بیماریهای گوش و چشم مورد استفاده قرار می گیرند.
دلایل سوء استفاده از این مواد توسط ورزشکاران : باز کردن راههای هوایی ، پوشاندن آسیبهای ورزشی و افزایش توانایی تمرین مهمترین مواردی هستند که ورزشکاران برای دسترسی به آنها از این داروها سوء استفاده می کنند .
عوارض جانبی مصرف این داروها :
عوارض جانبی این داروها دو گروه قابل بحث و بررسی است
1. عوارضی که در اثر مصرف مستمر و طولانی آنها ایجاد می شود
2. عوارضی که در اثر قطع مصرف این مواد به وجود می آید .
1. مهمترین عوارضی که در اثر مصرف مستمر و طولانی مدت گلوکو کورتیکوئیدها ایجاد میشود عبارت است از : اختلالات آب و الکتروئیدها ، پر فشاری خون ، افزایش قند خون و دیده شدن قند در ادرار ، زخمهای دستگاه گوارش ، پوکی استخوان ، بیماریهای عضلانی و تحلیل عضلانی ، اختلالات مغزی ، اختلالات روانی و رفتاری ، هپاتیت ، کم خونی آپلاستیک ، آب مروارید ، توقف رشد در نوجوانان ، چاقی تنه ای ، ترکهای پوستی ، کبودی ، آکنه و پر مویی.
2. مهمترین عوارضی که در اثر قطع ناگهانی مصرف این داروها ایجاد می شود عبارت است از : نارسایی حاد فوق کلیه ( با علائمی چون : تب ، درد عضلانی ، درد مفاصل و بیقراری ) ، ایجاد تومور کاذب در مغز همراه ادم عروق ته چشم
توجه: عوارض موضعی این داروها از عوارض سیستماتیک آن بسیار کمتر است .
ستاد ملی مبارزه با دوپینگ ، کمیته آموزش و پیشگیری